[μουσικά πορτραίτα-2008 \"in memoriam\"
OLIVIER MESSIAEN (1908- 1992)
(της Έφης Αγραφιώτη)

Olivier Messiaen:
1908- 1992

  
Messiaen organ improvisation

Ο Ολιβιέ Μεσσιάν, γιος δασκάλου και ποιήτριας, γεννήθηκε στην Αβινιόν το Δεκέμβριο του 1908 και υπήρξε κεντρικό πρόσωπο στη διδασκαλία και τη δημιουργία της σύγχρονης μουσικής. Οργανίστας, συνθέτης, λάτρης του εξωτικού και του νέου στην αρμονία, εκ πεποιθήσεως καθολικός, μελετητής των αρχαίων μουσικών, ερασιτέχνης ορνιθολόγος δεν αρκέστηκε στη μελέτη της μουσικής γλώσσας αλλά για χρόνια μελετούσε συστηματικά και σοβαρά τη γλώσσα των πουλιών. Ο Μεσσιάν επηρέασε όσο λίγοι τη μουσική σκέψη στον εικοστό αιώνα, με τα έργα του αλλά και με την παιδαγωγική του προσπάθεια.

Στο Ωδείο του Παρισιού όπου εισήχθη το1919 είχε δασκάλους τον Μωρίς Εμανουέλ, τον Πωλ Ντυκά και τον Μαρσέλ Ντυπρέ. Στα 22 του χρόνια προσελήφθη ως οργανίστας στην περίφημη εκκλησία Τρινιτέ του Παρισιού. Εκείνη την εποχή συνέθεσε πολλά κομμάτια για εκκλησιαστικό όργανο. Μεσολάβησαν προβλήματα υγείας και δυσκολίες στην προσωπική του ζωή μέχρι το 1940 οπότε φυλακίζεται σε στρατόπεδο στη Γερμανία. Εκεί συνέθεσε ένα από τα καλύτερα έργα του, το "Κουαρτέτο για το τέλος του χρόνου", που πρωτοπαίχτηκε από μουσικούς συγκρατούμενούς του στο στρατόπεδο.

Το 1961 παντρεύεται την πιανίστρια Υβόν Λοριό που έπαιξε σε όλο τον κόσμο τα πιανιστικά του έργα καθώς και το μέρος των Κυμάτων Μερτενό σε έργα μουσικής δωματίου και το 1966, καθηγητής πια στο Ωδείο του Παρισιού ονομάζεται επικεφαλής της τάξης σύνθεσης, που λίγα χρόνια μετά κατέκτησε πολύ μεγάλη φήμη με το απλό αλλά απολύτως αναγνωρίσιμο όνομα τάξη Μεσσιάν. Ένα φεστιβάλ πραγματοποιείται κάθε καλοκαίρι στην μικρή ορεινή πόλη που λάτρευε, στο Γκράβ κι εκεί διακεκριμένοι μουσικοί παίζουν το έργο του επιχειρώντας να εστιάσουν στο τρίπτυχο που ο ίδιος επιχειρούσε να διδάξει: Χρώμα, Τραγούδι, Χριστιανική έμπνευση. Όπως είπαμε, ο Μεσσιάν θεωρείται ένας από τους επιτυχέστερους παιδαγωγούς του εικοστού αιώνα. Ανάμεσα στους μαθητές του συγκαταλέγονται οι Πιερ Μπουλέζ, Ιάννης Ξενάκις, Καρλχάιντζ Στοκχάουζεν και η Μπέτσυ Ζολάς.
Ο Ολιβιέ Μεσσιάν πέθανε στις 27 Απριλίου 1992.

Ένας κατάλογος των έργων του Ολιβιέ Μεσσιάν:

1917, La Dame de Shalot.  1921, Deux Ballades de Villon. 1925, La Tristesse d’un grand ciel blanc.  1926, Le Banquet céleste : Méditation.  1927, Esquisse modale. 1928, L’Hôte aimable des âmes. 1928, Le Banquet eucharistique.  1928, Fugue en ré mineur. 1928, Variations écossaises .1928-1929, Préludes. 1929, Diptyque : Essai sur la vie terrestre et l’éternité bienheureux. 1930, Les offrandes oubliées, Méditation symphonique.  1930, La Mort du nombre.  1930, Simple chant d’un âme. 1930, Trois mélodies. 1930-1935, Offrande au Saint Sacrement. 1931, Le Tombeau resplendissant. 1931, Apparition de l’église éternelle  1932, Fantaisie burlesque  1932, Hymne au Saint Sacrement  1932, Thème et Variations  1932, L’Ascension [orchestre] 1933, L'Ascension [orgue]  1933, Messe  1933, Fantasie . 1935, La Nativité du Seigneur, neuf méditations. 1935, Pièce pour la tombeau de Paul Dukas. 1935, Vocalise. 1936, Poèmes pour Mi.  1937, Fête des belles eaux. 1937, O sacrum convivium! 1938, Deux Monodies en quarts de ton.  1939, Les corps glorieux: Sept visions brèves de la vie des ressuscités.1939, Chants de terre et de ciel . 1940-1941, Quatuor pour la fin du temps. 1941, Choeurs pour une Jeanne d’Arc 1942, Musique de scène pour un Oedipe. 1943, Rondeau.1943, Visions de l’Amen. 1943-1944, Trois petites liturgies de la Présence divine. 1944, Vingt regards sur l’Enfant-Jésus.1945, Chants des déportés. 1945, Harawi. 1946-1948, Turangalîla-Symphonie. 1948, Cinq rechants . 1949, Cantéyodjayâ. 1949-1950, Messe de la Pentecôte. 1949-1950, Quatre études de rythme. 1951, Paris, Le Merle noir. 1951, Livre d’orgue. 1952, Timbres-durées. 1953, Réveil des oiseaux. 1955-1956, Oiseaux exotiques .1956-1958, Catalogue d'Oiseaux .1959-1960, Chronochromie. 1960, Verset pour la fête de la Dédicace. 1962, Sept haïkaï. 1963, Couleurs de la cité céleste. 1964, Prélude, pour piano. 1964, Et exspecto resurrectionem mortuorum. 1965-1969, La Transfiguration de Notre Seigneur Jésus-Christ.  1969, Méditations sur le mystère de la Sainte Trinité. 1970, La Fauvette des jardins. 1971-1974, Des canyons aux étoiles… 1975-1979, Saint François d’Assise. 1984, Livre du Saint Sacrement. 1985, Petites esquisses d’oiseaux. 1986, Chant dans le style Mozart . 1986, Un vitrail et des oiseaux .1987, La ville d’en haut. 1988-1092, Éclairs sur l’Au-Delà. 1989, Un sourire 1992.
Επίσης: Concert à quatre, Pièce pour piano et quatuor à cordes, Prélude, pour orgue, Quatre inédits. –αχρονολόγητα-

Για όσους θέλουν να ανακαλύψουν τη σκέψη του προτείνω τα βιβλία:
1. Olivier Messiaen: Techniques de mon langage musical, 2 βιβλία,  Leduc, Paris, 1944.  
2. Traité de rythme, de couleur et d’ornithologie (1949-1992), 7 τόμοι, πρώτη έκδοση 1994, Leduc, Paris.
3. Siglind Bruhn: Messiaen's Musical Symbols of Faith in the Two Great Piano Cycles of the 1940s, Pendragon Press.
4. Andrew Shenton: Olivier Messiaen's System of Signs Notes towards Understanding His Music, Ashgate Publishing Group
5. Bruhn Siglind: Messiaen's Language of Mystical Love. Τεύχος πρώτο της σειράς Twentieth-Century Studies in Music. Garland, 1998.  6. Dingle Christopher: The Life of Messiaen. Cambridge University Press, 2007.

Μουσικές αναφορές:
http://fr.youtube.com/watch?v=OJ-GwxyJ2ZY&feature=related
http://fr.youtube.com/watch?v=4_bzJVciYCY
http://fr.youtube.com/watch?v=poCLSVvHk8s&feature=related
http://fr.youtube.com/watch?v=lX6Obr3Qkr4&feature=related
http://fr.youtube.com/watch?v=SUUu5NIpO2c&feature=related
http://fr.youtube.com/watch?v=ht5qqE_e1UE&feature=related

 
Έφη Αγραφιώτη
effie@tar.gr
www.myspace.com/effieagrafioti
(Ιούλιος 2008)