[μουσικές αναφορές] Coda … Venezia-il teatro Malibran ((…με αφορμή…))
(της Έφης Αγραφιώτη)

Coda …
Venezia-il teatro Malibran,
(…με αφορμή…)
(της Έφης Αγραφιώτη)

Το βιβλίο του Ευάγγελου Κοκκόρη για τη Βενετία ανέσυρε και από τις δικές μου μνήμες «εικόνες» μιας ανεπανάληπτης πόλης, για την εικαστική της πληρότητα, την κουλτούρα και τη μουσική της ιστορία. Περιδιαβαίνοντας με μια φανταστική γόνδολα τις μικρές λεπτομέρειες που συγκρατεί η μνήμη, σταματάω σε δύο χώρους, σε ένα καφενείο και σε ένα θέατρο. Το καφέ Φλοριάν ιδρύθηκε το Δεκέμβριο του 1720 και βρίσκεται στην είσοδο της πλατείας Σαν Μάρκο, στον αριθμό 55, ανάμεσα –τώρα πια- σε πολλά ακόμα καφενεία. Δεν είναι υπερβολή αν πούμε για το cafe  Florian ότι δεν υπάρχει επισκέπτης να μη το ξέρει, να μη το είδε, να μη το φωτογράφησε, να μην απήλαυσε ένα καφέ εκεί.

Θρυλικός χώρος σε μαγικό τόπο! Κόσμημα αρχιτεκτονικό, μουσείο ζωντανό μιας αθάνατης τέχνης: Το Teatro Malibran στο παρελθόν ήταν γνωστό ως Teatro San Giovanni Grisostomo. Βρίσκεται στο Cannareggio (Campo San Giovanni Grisostomo) ανάμεσα σε άλλα αρχιτεκτονήματα που δεν μπορείς να μη θαυμάσεις και πρόκειται για την πρώτη όπερα στη Βενετία, γνωστή για τη μελοδραματική της διαδρομή από το 17 ο μέχρι και τον 18 ο αιώνα. Πλουσιοπάροχα διακοσμημένο, το θέατρο που όλοι γνωρίζουμε πλέον σαν το αδερφάκι του λα Φενίτσε, (στην ευρύτερη περιοχή του Σαν Μάρκο, Campo San Fantin) αποτελείται από πέντε επίπεδα. Εκεί στεγάζονται σήμερα οι παραστάσεις μπαλέτου και οι πιο πολλές συναυλίες συμφωνικής μουσικής.

 Σχεδιασμένο από τον ζωγράφο και μηχανικό  Thomas Bezzi για την οικογένεια του ευγενούς Grimani, το θέατρο (ήταν το τρίτο της οικογένειας αυτής) εγκαινιάστηκε κατά τη διάρκεια του καρναβαλιού του 1678 με την όπερα Vespasiano σε κείμενα Giulio Cesare Corradi και με μουσική του Carlo Pallavicino. Το θέατρο βρισκόταν πολύ κοντά και στο σπίτι της οικογένειας του Μάρκο Πόλο. Σήμερα θα σας δείξουν το σπίτι του Μάρκο Πόλο που όμως, ενταγμένο στην «τουριστική αντι-αισθητική»,  γιατί έχει και από αυτήν η Βενετία, είναι ένα άσχημο φτηνούτσικο ξενοδοχείο, το Μαλιμπράν. Παρατηρείστε την αντίθεση:

Θέατρο πληθωρικό, πολυτελές, υπερβολικό, το θέατρο Μαλιμπράν ήταν γνωστό για τις εντυπωσιακές παραγωγές και τους υψηλής ποιότητας τραγουδιστές του. Κατά τη διάρκεια της χρυσής εποχής του συνθέτες όπως ο Carlo Francesco Pollarolo, ο Alessandro Scarlatti (μέγας ανανεωτής της όπερας) και ο Georg Friedrich Händel δούλεψαν εκεί. Μετά το 1730, το San Giovanni Grisostomo άρχισε να χάνει λίγη από την αίγλη αν και συγκράτησε μια από τις πρώτες θέσεις ανάμεσα στα ενετικά θέατρα, που δεν ήταν λίγα. Αυτό κράτησε μέχρι τα μέσα του δέκατου όγδοου αιώνα. Το 1737 τοποθετήθηκε ως υπεύθυνος στο θέατρο ο Carlo Goldoni. Τότε πρωτοπαίχτηκαν πολλά έργα, δικά του και άλλων συγγραφέων και αναζωογονήθηκε το ενδιαφέρον των βενετσιάνων για το θέατρο πρόζας και την κωμωδία. Στη συνέχεια η οικογένεια Grimani αποφάσισε να ανοίξει κι ένα μικρότερο θέατρο (1755), το San Benedetto. Και αυτό απέκτησε πολύ καλή φήμη ανεβάζοντας δεκάδες σύγχρονα για την εποχή τους θεατρικά έργα αλλά και όπερες, βλέπετε, εξυπηρετούσε η τεράστια σκηνή του και τα «μοντέρνα» τεχνικά του μέσα. Στα μέσα του εικοστού αιώνα λειτούργησε πια σαν κινηματογράφος με το όνομα σινεμά Ροσσίνι. Για δεκαετίες ήταν παράλληλα και σημείο συναντήσεων και ραντεβού των βενετσιάνων.
Το 1819 το θέατρο Σαν Τζιοβάννι Κριστοστόμο πωλήθηκε στον Giovanni Gallo, ο οποίος το αποκατέστησε το 1834, το 1837 άλλαξε το όνομα σε Teatro Malibran, προς τιμήν της διάσημης ισπανίδας mezzo-soprano Μaria Malibran, της διασημότερης τραγουδίστριας εκείνης της εποχής, που το 1735 σε μια επίσκεψη στη Βενετία κατέπληξε τους πάντες με τα τεράστια φωνητικά και εκφραστικά της προσόντα. O ιδιοκτήτης του πέθανε το 1844 και το θέατρο πέρασε στο γιο του Αντόνιο που ήταν μουσικός και διευθυντής ορχήστρας. Το 1849 η Βενετία στόχευσε και πέτυχε την περάτωση όλων των εργασιών στα θέατρα της περιοχής. Το Μαλιμπράν άλλαξε και πάλι χέρια το 1886, έκλεισε και ξανάνοιξε πάλι το 1913, μεσουράνησε για λίγα χρόνια με σπουδαίες παραστάσεις και έκλεισε πάλι λόγω των γνωστών ιστορικών συνθηκών.

Μπορούσαμε να διηγηθούμε πολλά για την από κει και μετά πορεία αλλά χάριν συντομίας ας μεταφερθούμε έναν αιώνα αργότερα. Το 1919, το Μαλιμπράν δραστηριοποιήθηκε στην παρουσίαση μελοδραματικών παραστάσεων και οπερέτας ξεκινώντας με τον Οθέλλο του Βέρντι. Επρόκειτο για μια θρυλική παράσταση. Μέσα στα επόμενα χρόνια κατόρθωσε να φιλοξενεί παραστάσεις πρωτοποριακές. Ας μη ξεχνάμε ότι από αυτό και από το Fenice περνούσαν για δεκαετίες τα μεγαλύτερα ονόματα της λυρικής τέχνης, παγκόσμιας εμβέλειας σκηνοθέτες, χορογράφοι, εικαστικοί. Στη Βενετία έπαιρναν διαπιστευτήρια οι μεγαλύτερες φίρμες του λυρικού χώρου.

  

Το 1992 ο δήμος και η περιφέρεια της Βενετίας με τα συμβούλια κουλτούρας και θεάτρου φρόντισε να ενοποιήσει και να αναδιοργανώσει τα μεγάλα της θέατρα. Αγόρασε και αυτό το θέατρο, το οποίο, μετά από την αποκατάσταση της στέγης αρχικά (και εν συνεχεία τη γενική φροντίδα με επικεφαλής των εργασιών τον αρχιτέκτονα Antonio Foscari) και την επέκταση των βασικών χώρων, άρχισε και πάλι να προτείνει παραστάσεις στο κοινό.

Μετά από την δεύτερη, κακοπροαίρετη πυρκαγιά του Ιανουαρίου 1996 που κατέστρεψε το Teatro Fenice ο δήμος έβαλε και πάλι τα δυνατά του, ξαναδίνοντας πρωτεύουσα σημασία στη λειτουργία του Μαλιμπράν των 900 θέσεων, που μπορούσε να διευκολύνει πολλών ειδών ανεβάσματα. Μεταξύ άλλων έγιναν τότε βασικές αλλαγές αλλά και αναγκαίες εργασίες, ο επαναχρωματισμός των ιστορικών γλυπτικών και ζωγραφικών λεπτομερειών στους τοίχους – ας μη ξεχνάμε ότι το θέατρο φημίζεται για τις εσωτερικές επιτοίχειες διακοσμήσεις του- και οι δομικές εργασίες για την αντίσταση του κτηρίου σε περιπτώσεις πυρκαγιών και πλημμυρών. Με φροντίδα του δραστήριου συλλόγου Φίλοι του Φενίτσε γρήγορα αποκαταστάθηκε και η βαριά κουρτίνα της σκηνής καθώς και το χρυσοποίκιλτο σήμα του θεάτρου. Μέχρι το 2003 που εγκαινιάστηκε το νέο Φενίτσε, το Μαλιμπράν έδειξε θαυμαστή δραστηριότητα.
Η ιστορία λοιπόν συνεχίζεται στην υπέροχη γραφική πόλη, με τις δύο αυτές σπουδαίες αίθουσες να συνεργάζονται μοιράζοντας μεταξύ τους, ανάλογα με τις ανάγκες, θεάματα και ακροάματα υψηλής τέχνης. Για το 2009 συμβουλευτείτε το πρόγραμμα εδώ: www.ticketjones.com/Venice_Opera_Tickets.html?id=1368&

Με την ευκαιρία θα πρέπει να αναφέρουμε απλώς δύο ακόμα θέατρα της πόλης της Βενετίας, που παίζουν σημαντικό ρόλο στη πολιτιστική δυναμική της, το Aurora, με 300 θέσεις που βρίσκεται στη περιοχή  Marghera (Via Padre Egidio Gelain) και χρησιμοποιείται για διαλέξεις, προβολή κινηματογραφικών ταινιών και συνέδρια και το Toniolo, 800 θέσεων, στο Mestre, που είναι πολύ αγαπητό στο κοινό και παρουσιάζει θεατρικές παραστάσεις, χορευτικές παραστάσεις, σόου και κοντσέρτα.

Και μια μικρή παράγραφος για το τέλος: αφορά το Palazzo Pisani, ένα από τα παλάτια του γνωστού ευγενούς δηλαδή... Οι βενετοί εγκατέστησαν σε αυτό το ιστορικό κτίριο το Conservatorio Benedetto Marcello που ιδρύθηκε το 1876. Το Μάρτιο του 2008 ολοκληρώθηκαν οι εργασίες συντήρησης του παλιού αυτού αρχιτεκτονήματος, χάρμα οφθαλμών!

 ΥΓ.  Ευάγγελε Κοκκόρη ευχαριστώ γιατί χάρη στο βιβλίο σου ταξίδεψα σε μια πόλη που μου έλειψε τα τελευταία χρόνια πάρα πολύ!

ΑΚΟΥΣΤΕ ΣΤΟ ΤaR-radio.com:
VENETIAN BAROQUE MUSIC :
Music by Vivaldi and Tartini (I Solisti Veneti, Claudio Scimone)

---

Δείτε τη Βενετία:

http://fr.youtube.com/watch?v=10fJcJQlXeQ&feature=related

http://fr.youtube.com/watch?v=cDqYYV1OL1w&feature=related