[μουσικές αναφορές] FAZIL SAY– ΚΟΘ στο Ηρώδειο: «CROSS-OVER MUSICIAN» (30/6/2008)
(της Έφης Αγραφιώτη)

Fazil Say – ΚΟΘ στο Ηρώδειο
«Cross-Over Musician»
-Δευτέρα 30 Ιουνίου 2008-



Μεγάλη χαρά και ικανοποίηση σκόρπισε στο λίγο και εκλεκτό κοινό η παρουσία του ανατρεπτικού, σύμφωνα με την περιρρέουσα φήμη του, Τούρκου μουσικού, της ολοκληρωμένης αυτής προσωπικότητας με την βαθειά ανθρωπιστική παιδεία και την καλλιτεχνική και την πολιτική ευαισθησία, ιδιότητα που θα έπρεπε – σύμφωνα με τη δική μου γνώμη - να αποτελεί σημαντικό παράγοντα αξιολόγησης, για να ορίσουμε στην εποχή μας «το σημαντικό» από το «ασήμαντο».
Όμορφο πρόγραμμα, δροσερό, για όλα τα γούστα, καλή και η ολοένα καλύτερη ορχήστρα της Θεσσαλονίκης και ο ταλαντούχος διευθυντής της Μύρων Μιχαηλίδης, αν και ο Γκέρσουιν στην ερμηνεία τους εμφάνιζε σε πολλά σημεία έντονη «βαλκάνια ραχοκοκαλιά».
Ο σολίστας δεν θα μπορούσε παρά να είναι αυτό που είπε κάποια στιγμή με νόημα ο διπλανός μου συν-ακροατής: ο τύπος είναι όλα τα λεφτά και κάτι παραπάνω! Ποιοτικός, υπερβατικός, αληθινός, μοναδικός!

 
Μύρων Μιχαηλίδης (© Koukis)

Λίγο πριν την έναρξη της συναυλίας θυμήθηκα ότι το 1924 που πρωτοπαρουσιάστηκε η Μελαγχολική (και σε καμία περίπτωση Γαλάζια) Ραψωδία στο αμερικάνικο κοινό, στους ακροατές της ήταν ο Γιάσα Χάιφετς, ο Ιγκορ Στραβίνσκι και ο Σέργιος Ραχμάνινοφ. Τελικά, είμαι βέβαιη ότι θα χαίρονταν όλοι τους αν  είχαν ακούσει και τον απολαυστικό Φαζίλ Σάυ στο έργο αυτό!
Το έργο γράφτηκε το 1924 για μια συναυλία συμφωνικής jazz στο Aeolian Hall της Νέας Υόρκης, για την επέτειο της γέννησης του A. Lincoln, με το συνθέτη στο πιάνο. Ο Γκέρσουιν θέλησε να προτείνει μια φρέσκια ιδέα, σύμφωνα με την οποία η  jazz δεν έχει κανένα λόγο να περιορίζεται, αλλά  μπορεί άνετα να συνδυάζεται με κλασικά μουσικά στοιχεία. Το έργο γράφτηκε για πιάνο και jazz ορχήστρα, ενώ πιο μετά ο Ferde Grofe το ενορχήστρωσε για μεγάλη ορχήστρα. Παίζεται έκτοτε με το ίδιο ενδιαφέρον και χειροκροτείται με τον ίδιο παλμό από το κοινό όλης της γης.
H Κουβανέζικη Eισαγωγή βάσισε την έμπνευσή της στο ταξίδι του George Gershwin στην Αβάνα, το καλοκαίρι του 1932. Εντυπωσιασμένος από τους ζωντανούς ρυθμούς και τα κρουστά όργανα της ντόπιας μουσικής, ο συνθέτης συνέθεσε ένα σαγηνευτικό σύντομο συμφωνικό έργο, το οποίο αρχικά τιτλοφόρησε «Ρούμπα». Η ορχήστρα της Θεσσαλονίκης έδειξε μουδιασμένη, τρακαρισμένη, αρκέστηκε σε μια ανάγνωση σε χαλαρό παλμό. Kρίμα...

Οι Παραλλαγές στο θέμα ‘I Got Rhythm’ για πιάνο και ορχήστρα πρωτοπαίχτηκαν στη Βοστώνη στις 14 Ιανουαρίου 1934. Βασίζεται στο τραγούδι I Got Rhythm,  μεγάλη επιτυχία παρμένη από το μιούζικαλ Crazy Girl (1930). Η παιχνιδιάρα μελωδία εγγυάται και τις πολύ επιτυχημένες  δεξιοτεχνικές παραλλαγές, που «παίζουν» άλλοτε με τη jazz, άλλοτε με το βαλς, μετά ταξιδεύουν  στην Ανατολή, επιστρέφουν στην ελαφρά μουσική της εποχής τους και ξανα-οχυρώνονται στο αρχικό ύφος. Η σύμπραξη του Φαζίλ Σάυ με την ΚΟΘ δημιούργησε ένα πλούσιο κλίμα βαθύτατα μουσικό, ισόρροπο ανάμεσα στη μουσική πληθωρικότητα, τον εξαίσιο ήχο και την μεγάλη δεξιοτεχνική σταθερότητα του σολίστα, και μια ατμόσφαιρα αποθεωτική, που δύσκολα θα ξεχάσουμε οι ακροατές της! Ακολούθησαν τρία encore, η δική του αλλά Τούρκα, η εισαγωγή του Black Earth και το Sumertime σε δική του επίσης, απόλυτα πιανιστική εκδοχή.
Ασύλληπτος!!! Πολύ μεγάλος μουσικός!!
Με το γνωστό έργο του Hector Berlioz Φανταστική Συμφωνία, η ΚΟΘ μας ευχήθηκε καλό καλοκαίρι. Η Συμφωνία ολοκληρώθηκε το 1830 αρχικά αλλά όταν το 1845 εκδόθηκε ήταν σε πολλά σημεία διαφοροποιημένη από το αρχικό της μουσικό κείμενο. Δέκα χρόνια μετά η Φανταστική Συμφωνία υπέστη και άλλες αλλαγές, έκτοτε όμως μακροημερεύει. Στην καρδιά της συμφωνίας, που είναι το τρίτο μέρος της, η ΚΟΘ είχε την ευκαιρία να μας χαρίσει μια ζεστή ερμηνεία και αξίζουν παραπάνω μπράβο σε όλους τους μουσικούς της, τούττι και σόλι. Εξαιρετικά, ονειρικά, απέδωσαν και το φινάλε, το πέμπτο μέρος.



Θα ξαναγυρίσω όμως στον σολίστα γράφοντας τρεις γραμμές για το μουσικό ταξίδι του Σάυ αυτό το καλοκαίρι: Μετά τη συναυλία στο Ηρώδειο, σειρά παίρνει το ρεσιτάλ του Σάυ με τον κρουστό, μόνιμο συνεργάτη του, Μπουρχάν Οτσάλ στο Μουσείο Μπενάκη -αίθουσα οδού Πειραιώς - την πρώτη Ιουλίου. Άλλη σπουδαία εμπειρία κι αυτή. Μακάριοι οι κατέχοντες το εισιτήριο, ελπίζω να ναι πολλοί..
Στις 18 Ιουλίου παίζει μεταξύ πολλών άλλων στάσεων, στο τζαζ φέστιβαλ του Μοντρέ στην Ελβετία, στις 22 Ιουλίου στις Κάννες, στις 20 Αυγούστου στο Εδιμβούργο, ενώ τρεις είναι οι ανακοινωθείσες συναυλίες του στο Παρίσι στα τέλη του 2008. Θα ακολουθήσουν συναυλίες στην Πράγα, τη Γερμανία, την Αμερική. Έως το τέλος του 2008 ο Σάυ θα έχει πραγματοποιήσει συνολικά 100 εμφανίσεις.

ΥΓ 1: Μπορείτε να διαβάσετε μια ενδιαφέρουσα τηλεφωνική συνέντευξη του Φαζίλ Σάυ στον δημοσιογράφο Ηλία Μαγκλίνη, που περιέχει και ενδιαφέρουσες πληροφορίες για την τουρκική μουσική, που δημοσιεύτηκε στην Καθημερινή της Κυριακής 29 Ιουνίου και βρίσκεται σε ηλεκτρονική μορφή εδώ: http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_1_29/06/2008_275467

ΥΓ 2:  Για τους λάτρεις των κριτικών σκιαγραφήσεων, ιδού μερικές εξ αυτών, από τον διεθνή τύπο, αντιπροσωπευτικές της ισχυρής μουσικής προσωπικότητας του σολίστα της επιτυχημένης συναυλίας:
Magician of the piano. Die Presse Wien, Mai 2004 Emotion without limits…everything superbly played. Der Standard Wien, Mai 2004. The most surprising piano recital I' ve attended… Bags of modern verve…Financial Times London, Mai 2004. …brings out the energy from each piece of music. Asahi Shinbun, Tokyo, April 2004 . Impeccable Classical credentials. Chicago Sun-Times, März 2004. Bold and formidable.New York Times, März 2004. Beethoven's C minor concerto is, thanks to Fazil Say the highlight of the evening…a congenial and creative musician. Süddeutsche Zeitung, März 2004. The latest in a grand line of applause-inciting pianist-composers . The Gramophone, März 2004. Tight-rope piano playing of incredible virtuosity, humor and joy in taking risks. Saarbrücker Zeitung, Januar 2004.
Soldout Concertgebouw enthusiastic. De Telegraaf, Amsterdam, Januar 2004. Fazil Say steals the show with the Concertbegouw Orchestra, so that you will never forget his name: Fazil Say, Fazil Say, Fazil Say! De Parool, Amsterdam, Januar 2004. Outstanding pianist. Main-Post, November 2003.
Best sense musical rhetoric. Tagesanzeiger Zürich, November 2003
Un phénomène prodigieux au piano.La Provence, Avignon, Oktober 2003. Fazil Say belongs to the since long extincted line of great piano virtuoses who had been also composers. Berliner Morgenpost, Juni 2003. A marvel at the keyboard. TZ München,März 2003.

Έφη Αγραφιώτη
effie@tar.gr
www.myspace.com/effieagrafioti
(Ιούνιος 2008)