Μουσικές Εξαίσιες από το σχήμα μουσικής δωματίου «Μουσικά Εικονογραφημένα» στον Κεραμεικό.
Για ποιο κοινό;
«Μουσικές εξαίσιες», στο θεατράκι δίπλα στον Αρχαιολογικό Χώρο του Κεραμεικού, μας έδωσε την αφορμή να απολαύσουμε η δεύτερη πανσέληνος του Αυγούστου…
Την πρωτότυπη ιδέα για διοργάνωση της συναυλίας «Μουσικές Κινηματογραφικές Ιστορίες στον Κεραμεικό» υλοποίησε το Υπουργείο Πολιτισμού (Εφορεία Αρχαιοτήτων Αθηνών) με την ευγενική υποστήριξη του Οργανισμού Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων (Ο.Π.Α.Ν.Δ.Α.).
Τα μέλη του σχήματος μουσικής δωματίου «Μουσικά Εικονογραφημένα» και ειδικότερα, οι σολίστ Νέλλη Οικονομίδου (βιολί), Ήβη Παπαθανασίου (τσέλο) οι οποίες είναι παράλληλα και μουσικοί της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών (ΚΟΑ) και ο σολίστ και Επ. Καθηγητής στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Α.Π.Θ., Κώστας Χάρδας (πιάνο και ακορντεόν), μας χάρισαν δικές τους εξαιρετικές διασκευές, σε μουσικές που αγάπησαν από τον ελληνικό και διεθνή (κυρίως) κινηματογράφο.
Μετά από ένα σύντομο χαιρετισμό εκπροσώπου του ΥΠ.ΠΟ. από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Αθηνών, το πρόγραμμα της συναυλίας «άνοιξε» με αποσπάσματα από τη μουσική της ταινίας «Σινεμά ο Παράδεισος».
Στη- διάρκειας περίπου δυο ωρών- συναυλία, οι μουσικοί ερμήνευσαν κινηματογραφική μουσική των συνθετών Μάνου Χατζιδάκι, Μίκη Θεοδωράκη, Ennio Morricone, Nicola Piovani, Nino Rota, Zbigniew Preisner, Philip Glass, κ.ά. Όλο το πρόγραμμα ήταν εξαιρετικό. Μας εντυπωσίασε ιδιαιτέρως η απόδοση αποσπασμάτων από την ταινία «οι ώρες» σε μουσική του Philip Glass. Η γεμάτη λυρισμό βραδιά, ολοκληρώθηκε με ένα τραγούδι του Μάνου Χατζιδάκι, το γνωστό σε όλους «χάρτινο το φεγγαράκι». Η εξαίρεση αυτή έγινε προς τιμήν της… Πανσελήνου καθώς -όπως παρατήρησε η σολίστ, Ήβη Παπαθανασίου- είναι το μόνο έργο της συναυλίας που δεν αποτελεί μουσική για τον κινηματογράφο, καθότι γράφτηκε για το θεατρικό έργο του Τennessee Williams «Λεωφορείον ο Πόθος».
Η πολύ ενδιαφέρουσα αυτή συναυλία νομίζουμε ότι αποτελεί αφορμή για να αναπτύξουμε έναν προβληματισμό αναφορικά με τον ρόλο του Κράτους ως φορέα πολιτιστικής διαχείρισης και συνακόλουθα «διαμόρφωσης» της συλλογικής πολιτιστικής ταυτότητας και αισθητικής στον τομέα της μουσικής.
Ο «εορτασμός» της Πανσελήνου και δη τον Αύγουστο, πάντοτε δίνει την ευκαιρία προσέλκυσης ενός ευρύτερου κοινού καθιστώντας το «κοινωνό» κάποιου πολιτιστικού γεγονότος, δεδομένου ότι πολλοί αρχαιολογικοί χώροι και μουσεία μένουν ανοικτά με ελεύθερη είσοδο. Όταν αυτό συμβαίνει σε χώρους εποπτευόμενους από το ΥΠ.ΠΟ., σημαίνει ότι εργαζόμενοι (όπως πχ φύλακες αρχαιοτήτων) εργάζονται υπερωριακά. Επίσης δεν πρέπει να παραβλέπουμε τις ανθρωποώρες που απαιτούνται εκ μέρους προσωπικού ποικίλων ειδικοτήτων για την προετοιμασία των πολιτιστικών εκδηλώσεων καιρό πριν αυτές υλοποιηθούν. Συνήθης πρακτική εορτασμού της «Πανσελήνου» και η διοργάνωση συναυλιών με τη συμμετοχή συμφωνικών ορχηστρών, φιλαρμονικών, χορωδιών, συνόλων μουσικής δωματίου κ.ά. Το έργο της διοργάνωσης και προβολής ενός πολιτιστικού γεγονότος συνεπάγεται δημιουργικότητα, κόπο, ανθρωποώρες, οικονομικό κόστος και πολύ συχνά σημαίνει μη αμειβόμενη ή εθελοντική εργασία. Σε ό,τι αφορά δε τους μουσικούς, δεν πρέπει να λησμονούμε ότι απαιτούνται πρόβες ώρες επί ωρών- συχνά υπό αντίξοες συνθήκες.
Στην περίπτωση της εν λόγω διοργάνωσης, είχαμε την ευτυχή συγκυρία της συνεργασίας του Υπουργείου Πολιτισμού, του Δήμου Αθηναίων και μουσικών μελών της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών. Με αυτή τη συναυλία, το άυλο πολιτιστικό αγαθό της μουσικής παρασχέθηκε δωρεάν σε ΟΛΟΥΣ, δεδομένου ότι η είσοδος ήταν ελεύθερη για το κοινό. Αυτό το πολιτιστικό γεγονός αποτελεί ένα απτό παράδειγμα πολιτιστικής διαχείρισης που απορρέει από τη ριζοσπαστική αντίληψη ότι ο Πολιτισμός θεωρείται κοινωνικό – αγαθό, που πρέπει να παρέχεται από το ΚΡΑΤΟΣ ΔΩΡΕΑΝ σε ΟΛΟΥΣ, επί ίσοις όροις, ανεξαρτήτως μόρφωσης, κοινωνικής θέσης, οικονομικής κατάστασης και άλλων δυνάμει διαιρετικών τομών. Σύμφωνα με την άποψη αυτή, μόνον υπό αυτές τις συνθήκες παύουν να υφίστανται οι παράγοντες εκείνοι που καθιστούν δύσκολη έως αδύνατη, την πρόσβαση του λαού στον πολιτισμό και οι οποίοι ευθύνονται για την αναπαραγωγή ταξικών ανισοτήτων ως προς την πρόσληψη και «απόλαυση» των πολιτιστικών αγαθών.
Όμως σε μια εποχή ραγδαίας οικονομικής κρίσης που βαίνει αυξανόμενη, το εκ πρώτης όψεως «εύλογο» κοινωνικό αίτημα για «δωρεάν είσοδο» σε συναυλίες, συνεπάγεται περαιτέρω συρρίκνωση των εισοδημάτων των μουσικών (το επάγγελμα των οποίων περνά κρίση χρόνια πριν την έναρξη της γενικευμένης οικονομικής κρίσης). Συγχρόνως, το αίτημα για «δωρεάν είσοδο» εγείρει νομίζουμε σοβαρά ερωτηματικά ως προς το πώς αντιλαμβάνεται το ίδιο το κοινό τους μουσικούς και τον κοινωνικό τους ρόλο.
Πράγματι, είναι πολύ σημαντικό να υλοποιούνται πρωτοβουλίες διοργάνωσης συναυλιών στον Δημόσιο Χώρο, η αναγωγή του οποίου σε φορέα διάδοσης πολιτισμού αποτελεί βασικό ζητούμενο. Μάλιστα, με αφορμή την περίπτωση της προσφάτως διοργανωθείσας συναυλίας, θα ευελπιστούσαμε στην περαιτέρω αξιοποίηση του θεάτρου, δίπλα στον αρχαιολογικό χώρο του Κεραμεικού ως τόπου συναυλιών μουσικής δωματίου. Αλήθεια, τι εξαιρετική ιδέα! Θυμίζει ένα άλλο επιτυχημένο εγχείρημα, που αναπολούμε: εκείνες τις προ- δεκαετιών συναυλίες στον Εθνικό Κήπο που διοργανώνονταν και μεταδίδονταν από το «Τρίτο Πρόγραμμα».
Όμως υπάρχει ένα σημείο που νομίζουμε ότι πρέπει να προσεχθεί ιδιαιτέρως από οιονδήποτε φορέα αναλάβει μια αντίστοιχη διοργάνωση: δεν πρέπει να διακινδυνέψει μια κατάσταση όπου δωρεάν συναυλίες μουσικής δωματίου (ή σε άλλες περιπτώσεις συμφωνικής μουσικής) να γίνονται υπό συνθήκες που δεν διασφαλίζουν τους όρους που οφείλει να πληροί η παρουσίαση ενός μουσικού έργου. Το μουσικό έργο ως Έργο Τέχνης, δεν πρέπει να αποσπάται από τα αρχικά του συμφραζόμενα και αυτό συμβαίνει όταν πχ γίνεται θόρυβος κατά την εκτέλεσή του, ή όταν στον περιβάλλοντα χώρο χρησιμοποιούνται εκ μέρους του κοινού πρακτικές «κατανάλωσης» αντί να αναπτύσσονται συμπεριφορές κατανόησής του. Αυτό συμβαίνει στις περιπτώσεις που το κοινό δεν αντιλαμβάνεται το μουσικό έργο ως πολιτιστικό αγαθό[1], ως έργο τέχνης που έχει δημιουργηθεί με γνώση, κόπο και έμπνευση. Δεν λαμβάνει υπόψη ότι για την εκτέλεσή του επίσης έχει παραχθεί γνώση, απαιτηθεί δεξιοτεχνία κτλ, δηλαδή στοιχεία άξια σεβασμού που μάλιστα διασφαλίζουν τη μοναδικότητά του, στο βαθμό που κάθε μουσική εκτέλεση (πολύ περισσότερο διασκευή) έχει «άποψη» και υπό αυτό το πρίσμα είναι μοναδική. Υπό αυτές τις συνθήκες, η δωρεάν παραχώρηση του μουσικού έργου κινδυνεύει να γίνει συμβολικό ισοδύναμο της δωρεάν διανομής ενός καταναλωτικού προϊόντος, το οποίο χρησιμοποιείται «συμπτωματικά» ως «δοκιμή». Έτσι, στη συνείδηση του όχι μυημένου ακροατή, το μουσικό έργο (και κατ΄επέκταση οι μουσικοί ως φορείς του) είναι πιθανό να απολέσουν το σεβασμό που φύσει και θέσει έχουν και που αξίζουν να τους αποδίδεται.
Στο παράδειγμα της εν λόγω συναυλίας, ήδη πριν την έναρξή της, παρατηρήσαμε εκ μέρους μιας μειοψηφίας ακροατών, συμπεριφορές που κατά τη γνώμη μας, δεν τους τιμούν. Για παράδειγμα, η προσέλευση ακροατών στη συναυλία με μπουκάλια από μπύρες (που μετά τη λήξη της κατά πάσα πιθανότητα τα εγκατέλειψαν εκεί). Συγχρόνως, σε ένα χώρο σχετικά περιορισμένης χωρητικότητας (για όποιον ήθελε να κάθεται κοντά στο χώρο της συναυλίας), ορισμένες κοπέλες θεώρησαν πρέπον να ξαπλώσουν (αντί να κάθονται) δεσμεύοντας ουσιαστικά τέσσερις θέσεις θεατών! Ευτυχώς, κάποιοι «διεκδικητικοί» θεατές επέμειναν και τελικώς επέβαλαν να τους παραχωρήσουν το χώρο που αδίκως είχαν οικειοποιηθεί.
Επίσης θα θέλαμε να επισημάνουμε ένα ατυχές γεγονός για το οποίο υπογραμμίζουμε ότι σε καμία περίπτωση δεν ευθύνονται οι διοργανωτές: η συμπτωματική (όπως απεδείχθη) παρουσία μιας παρέας νέων που βρίσκονταν («βρίσκονταν» όχι «κάθονταν» καθότι περιφέρονταν όρθιοι ) στο πίσω τμήμα του θεάτρου. Το τι επικρατούσε, είναι δύσκολο να περιγραφεί: απευθύνονταν δυνατά ο ένας στον άλλο, ακούγονταν γέλια, φωνές, σφυρίγματα, στριγκλιές (!) και ορισμένες φορές άκαιρα χειροκροτήματα ή επευφημίες (μάλλον ειρωνικές ως προς τον ειλικρινή ενθουσιασμό του κοινού)... Με δυο λέξεις της σύγχρονης αργκό: «έκαναν χαβαλέ!»
Απορούσα με τους μουσικούς που έπαιζαν τόσο ατάραχοι και (προφανώς από ευγένεια), δεν έδειξαν την παραμικρή δυσθυμία. Απορούσα όμως και με τους νεαρούς«ταραξίες»… αδυνατώντας να ερμηνεύσω το πώς αυτό το όμορφο μουσικό περιβάλλον δεν ήταν αρκετό για να τους «καθηλώσει». Η συμπεριφορά τους, που εξόργισε μεγάλο τμήμα του κοινού, μου προκάλεσε όχι μόνο οργή, αλλά και λύπη. Οργή, γιατί αφενός μεν εμπόδιζαν τη δική μου συγκέντρωση, αφετέρου δε, προσέβαλαν με τη στάση τους, τους μουσικούς. Ακόμη περισσότερο όμως ένοιωσα βαθιά λύπη, για την έλλειψη ευαισθησίας που χαρακτήριζε αυτούς τους εφήβους. Σκεφτόμουν ότι είναι οι «αυριανοί» ώριμοι ενήλικες που δυνητικά θα μπορούσαν στο μέλλον να γεμίζουν μια αίθουσα συναυλιών συμφωνικής μουσικής ή μουσικής δωματίου. Πώς όμως αυτά τα παιδιά θα μπορέσουν να μυηθούν, να κατανοήσουν, να ευαισθητοποιηθούν;
Εκ πρώτης όψεως, φαίνεται αδύνατον! Γιατί δεν τους έπεισαν τα διακριτικά «σσσσς», στην αρχή της συναυλίας και βρεθήκαμε στη δύσκολη και δυσάρεστη θέση να παρέμβουμε εξοργισμένοι, όχι μια φορά, αλλά επανειλημμένως!
Μοιραία ο άχαρος και πολύ δυσάρεστος ρόλος του να κάνεις παρατήρηση, σου δίνει τη δυνατότητα – έστω από μακριά – να δεις τα άτομα στα οποία απευθύνεσαι. Κοιτώντας τους, διέκρινα σε ορισμένους μια «εξεζητημένη» κόμμωση, σε στυλ πανκ. Θυμήθηκα τότε ένα βιβλίο του Dick Hebdige με τίτλο: «ΥΠΟ-ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ: το νόημα του στυλ»[2]. Επί τη ευκαιρία, θεωρούμε σκόπιμο να υπομνήσουμε ότι η έννοια «υποκουλτούρα» (subculture) δεν σημαίνει υποδεέστερη κουλτούρα (όπως κάποιες φορές λανθασμένα χρησιμοποιείται ). Πρόκειται για «το ιδιαίτερο σύστημα αξιών, αρχών, πίστεων, προκαταλήψεων, στάσεων, συμπεριφορών και γενικά του τρόπου ζωής των ομάδων που είτε διαφοροποιούνται έντονα από την κοινωνία όπου ανήκουν, είτε συγκρούονται με την εκφρασμένη κυρίαρχη ιδεολογία και κουλτούρα της.»[3]
Συνειδητοποίησα ότι τέτοιες συμπεριφορές αποτελούσαν χαρακτηριστικά Παραδείγματα νέων που ανήκουν σε λογιών λογιών υποκουλτούρες.
Προς τι όμως η οχλαγωγία των νεαρών εν ώρα συναυλίας; Ποιες ήταν οι αιτίες;
· Έλλειψη τρόπων κοινωνικής συμπεριφοράς εκ μέρους των νεαρών;
· Εξάρτηση από ουσίες (αλκοόλ κτλ) με συνέπεια να μην έχουν επίγνωση των πράξεών τους;
· Συνειδητή πρόθεση να διαταράξουν τη γαλήνια ατμόσφαιρα της συναυλίας;
Εάν ισχύει η τελευταία εκδοχή, ποιες είναι οι βαθύτερες αιτίες και κίνητρα που τους παρακίνησαν στην εκδήλωση μιας τέτοιας κοινωνικής συμπεριφοράς;
Τα παραπάνω ερωτήματα, είναι δυστυχώς «ρητορικά». Η απάντηση εκ μέρους μας, θα συνιστούσε μια αυθαίρετη ενέργεια. Θα μπορούσαν κατά περίπτωση να ισχύουν όλα τα παραπάνω ή και άλλες εκδοχές που διαφεύγουν της προσοχής μας.
Ωστόσο, η αδυναμία απάντησης, δεν σημαίνει ότι τα ζητήματα αυτά δεν εξακολουθούν να μας προβληματίζουν.
Παρατηρώντας γύρω μου, το βλέμμα μου εντόπισε κάτι που επίσης βρήκα άξιο προσοχής: μια κοπέλα κρατούσε ένα μπαλόνι που έγραφε: “hard rock”. Για να είμαι δίκαιη, ομολογώ ότι εκείνη δεν περιλαμβανόταν στους νεαρούς «ταραξίες». Απλώς με κυρίευσε η περιέργεια: τι σήμαινε για εκείνη να κρατά ένα τέτοιο μπαλόνι σε μια συναυλία μουσικής δωματίου;
· Είχε κάποια ανάγκη να αντιδράσει σε ό,τι συνέβαινε;
· Να αντιτάξει μια διαφορετική κουλτούρα;
· Να επιβάλλει μια διαφορετική αισθητική;
Μήπως τελικώς δεν ισχύει τίποτε από τα παραπάνω και πρόκειται απλώς για ένα συμπτωματικό γεγονός;
Δεν θα μάθουμε ποτέ.
Όπως πληροφορηθήκαμε την επομένη της συναυλίας, εκεί κοντά στο θέατρο υπήρχε κάποιο νεανικό στέκι και οι παρέες νέων που «φωνασκούσαν» βρέθηκαν συμπτωματικά στο χώρο της συναυλίας. Ακόμη όμως και με αυτό το δεδομένο, το ερώτημα παραμένει: αφού διαπίστωσαν ότι ξεκίνησε μια συναυλία, δεν έπρεπε να θεωρούν αυτονόητο το να κάνουν ησυχία; Eάν δεν τους άρεσε, κάλλιστα μπορούσαν να φύγουν! Έπρεπε να συνειδητοποιούν από μόνοι τους, ως έλλογα όντα (πιθανόν και με δικαίωμα ψήφου) ότι όταν γίνεται μια συναυλία πρέπει να σεβαστούν το γεγονός. Να σεβαστούν τον αξιόλογο ομιλητή που προλόγισε την εκδήλωση και εξαιτίας τους δυστυχώς δεν ακούστηκε καθαρά το τι είπε, να σεβαστούν τους μουσικούς και το κοινό.
Αυτή η εμπειρία, νομίζουμε ότι μπορεί κάτι να μας «διδάξει»: ότι είναι επιτακτική η ανάγκη εξοικείωσής του κοινού με τους κανόνες συμπεριφοράς των συναυλιών και κυρίως: με το «γιατί» αυτών των κανόνων.
Όλοι έχουμε τη δυσάρεστη εμπειρία του πώς τμήμα του υποτίθεται «συνειδητοποιημένου» κοινού των Μεγάρων ή του Ηρωδείου, παραβαίνει κανόνες που τίθενται ρητά πριν την έναρξη της συναυλίας: «παρακαλείσθε να απενεργοποιήσετε τα κινητά σας τηλέφωνα» ή «απαγορεύεται η βιντεοσκόπηση μέρους ή όλης της συναυλίας και η χρήση φωτογραφιών με ή χωρίς φλας». Και όμως! αρκετοί τους παραβαίνουν! Χωρίς επιπτώσεις! Και ουδείς τους ντροπιάζει δημοσίως όταν αποχωρούν καθώς η συναυλία βαίνει προς το τέλος της, εγκαταλείποντας το χώρο, συχνά ούτε καν με τη στοιχειώδη διακριτικότητα.
Πρέπει να γίνει σαφές ότι όπως, τηρουμένων των αναλογιών, υπάρχουν κανόνες και συγκεκριμένοι ενδυματολογικοί κώδικες σε κάθε άθλημα, το ίδιο ισχύει και για τις συναυλίες μουσικής.
Σε μια συναυλία υψηλών δεξιοτεχνικών απαιτήσεων κανείς οφείλει να μην παρακωλύει το ήδη δύσκολο έργο των μουσικών Τούτο, δεν το επισημαίνουμε παρά μόνον για λόγους ουσίας: την ώρα της συναυλίας, οι μουσικοί όσες φορές και εάν έχουν αποδείξει την αξία τους, μοιραία, «κρίνονται». Ο ήχος ενός κινητού, ενός γέλιου, το φλας μιας φωτογραφικής μηχανής και οποιοσδήποτε άλλος θόρυβος (ή φως) κινδυνεύει να τους αποσυντονίσει. Αν παρ΄ελπίδα συμβεί κάτι τέτοιο, όποιος ή όποιοι έχουν προκαλέσει το πρόβλημα, δεν θα υποστούν καμία συνέπεια. Αντιθέτως, ο περίοπτος μουσικός, θα εκτεθεί και εάν κάνει λάθος, αυτό θα χρεωθεί ως δική του αδυναμία!
Επομένως απαιτείται η διαμόρφωση ενός «συνειδητοποιημένου» κοινού. Κατά την ταπεινή μας γνώμη, η λεγόμενη λόγια μουσική απευθύνεται σε όλους, αλλά υπό έναν όρο: αφορά όποιο κοινό τη νιώθει (όχι απαραιτήτως την κατανοεί). Μόνο αν τη νιώθει, είναι σε θέση να τη σέβεται. Αυτό το κοινό (θα επιμείνουμε ότι) δεν προσδιορίζεται με ταξικούς όρους, όπως συχνά διατείνεται ένας πολιτικός λόγος λαϊκισμού (ριζοσπαστικού ή νεοφιλελεύθερου). Σε όλους μας νομίζω έχει τύχει να καλέσουμε ταξί και ο οδηγός να ακούει «τρίτο πρόγραμμα». Συνεπώς, το κοινό μπορεί να είναι από έναν οδηγό ταξί, ως το εκάστοτε πρόσωπο που κατέχει το Αξίωμα του Προέδρου της Δημοκρατίας.
Αν υπάρχει κάποιος παράγοντας που αδικεί ένα τμήμα του κοινού και δημιουργεί «άνισους» όρους πρόσβασης στη λεγόμενη λόγια μουσική, είναι ότι ενθαρρύνεται πρωτίστως από την οικογένεια και δευτερευόντως από άλλους φορείς κοινωνικοποίησης (σχολείο, ωδείο κτλ).
Κάποτε ίσως μεταβληθεί και αυτό το δεδομένο. Ίσως ένα πιο σύγχρονο, εκπαιδευτικό σύστημα που να μην αντιλαμβάνεται ως υποδεέστερη την ενασχόληση με την Τέχνη (εν σχέσει με την Επιστήμη) να αναλάβει με σοβαρότητα το ρόλο του και προς την κατεύθυνση εξοικείωσης των μαθητών με τη μουσική δωματίου και τη συμφωνική μουσική. Ίσως κάποτε να γίνει ένα «θαύμα» και να αναπτυχθεί και στη χώρα μας ένα σύστημα παρόμοιο με το “El Systema” ή να εφαρμοστούν άλλα αξιόλογα μουσικά εκπαιδευτικά συστήματα.
Μέχρι όμως να «εφαρμοστεί» το εκπαιδευτικό σύστημα που καλλιεργεί «συνειδητοποιημένους», ώριμους φιλόμουσους ακροατές, εμείς το κοινό, πρέπει να «περιφρουρήσουμε» τις Αξίες μας. Πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι οι μουσικοί που στελεχώνουν κρατικές δομές συντηρούνται με έναν πενιχρό μισθό. Το ότι εργάζονται για το Κράτος δεν τους απαλλάσσει από την υποχρέωση να μελετούν συνεχώς, να κάνουν πρόβες, να ταξιδεύουν ανά την Επικράτεια για το λειτούργημα της διδασκαλίας της μουσικής παντού. Σε ΟΛΟΥΣ! ΔΩΡΕΑΝ! Δεν είναι τυχαίο ότι το εκπαιδευτικό και κοινωνικό πρόγραμμα της ΚΟΑ (ειδικά τα τελευταία χρόνια) είναι εξαιρετικά ανεπτυγμένο, ένα πρόγραμμα τεράστιας κοινωνικής προσφοράς, (πχ«δικαίωμα στη μουσική» «άγονη γραμμή γόνιμη» κτλ.) Έχει γίνει ένα πρωτοφανές «άνοιγμα» στην κοινωνία και οι μουσικοί είναι πιο κοντά στο κοινό, από ποτέ.
Οι μουσικοί κοπιάζουν σε μια εποχή που οι αποδοχές τους είναι αντιστρόφως ανάλογες της κοινωνικής προσφοράς τους! Γι΄αυτό, καμία νεανική υποκουλτούρα και εν τέλει ΚΑΝΕΙΣ, ΠΟΤΕ, ΠΟΥΘΕΝΑ, δεν έχει το δικαίωμα να εξευτελίζει το έργο τους με τη συμπεριφορά του!
Η μουσική δεν «επιβάλλεται» σε κανενός «είδους» κοινό. Είναι ένα σύνολο από χορδές που ηχούν ακουμπώντας τις ευαίσθητες «χορδές» καθενός μας. Κάτι έχει να μας πει...
Θα το αφουγκραστούμε;
Τίνα Βαρουχάκη
varouchaki.tar@gmail.com
Σεπτέμβριος 2015
Τεχνική επιμέλεια σελίδας Κώστας Γρηγορέας
(Η επιμέλεια του κειμένου είναι ευθύνη του αρθρογράφου)
[1] Για την έννοια του πολιτιστικού αγαθού και της άυλης πολιτιστικής κληρονομίας βλ. http://ayla.culture.gr/?page_id=4/31-08-2015
[2] Dick Hebdige, Yπο-κουλτούρα, το νόημα του στυλ, Αθήνα, γνώση, 1981,1985,1988
[3] Βασιλείου Θ.Α., Σταματάκης Ν., Λεξικό Επιστημών του Ανθρώπου, Αθήνα, Gutenberg, 1992, Σελ 385
