Ο Σεγκόβια μέσα από τα μάτια τών δύο σπουδαιότερων μαθητών του.
Πόσοι Σεγκόβια υπάρχουν; Σίγουρα παραπάνω από ένας.
Ο Σεγκόβια σολίστ. Ο Σεγκόβια διασκευαστής. Ο Σεγκόβια ιεραπόστολος της κιθάρας στο παγκόσμιο φιλόμουσο κοινό και προπαγανδιστής της σε πολλούς σημαντικούς συνθέτες της εποχής του.
Και βέβαια ο Σεγκόβια παιδαγωγός, δημιουργός πολλών γενεών νέων κιθαριστών.
Παιδαγωγός βέβαια όσον αφορά ποια κατάσταση;
Εκμάθηση του οργάνου σε μικρής ηλικίας παιδιά, αρχίζοντας τα από το μηδέν; Σαφώς όχι. Δεν είχε τον χρόνο η την διάθεση για κάτι τέτοιο. Πολύ πιθανό ούτε την συστηματική προσέγγιση και γνώση για αυτό, όπως ισχυριζόταν ο Ααρον Σήρερ, κιθαριστής και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Peabody των ΗΠΑ, από τα σπουδαιότερα μουσικά ιδρύματα τής Αμερικής.
Ο Σήρερ (που υπήρξε δάσκαλος και του Barrueco), αναφερόταν σε συνάντηση του με τον Σεγκόβια για να του δείξει μια συστηματική μέθοδο διδασκαλίας που είχε συγγράψει. Ο Σεγκόβια υπήρξε ευγενικός σε αυτή την συνάντηση μα, απόλυτα και σκληρά, χαρακτήρισε την μέθοδο αυτή, άχρηστη.
Γιατί όπως είπε υπήρχε η μέθοδος του Aguado. Ο Σήρερ διερωτάτο πως μπορείς να ξεκινήσεις ένα μικρό παιδί, άσχετο εντελώς με την μουσική, με την μέθοδο του Aguado, για να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο Σεγκόβια δεν μπορούσε να ξέρει κάτι τέτοιο, αφού ποτέ δεν δίδαξε μικρό και αρχάριο μαθητή.
Όμως ο Σεγκόβια δίδαξε την τεχνική του και την ερμηνευτική του προσέγγιση στη μουσική, σε πολλές εκατοντάδες κιθαριστές, κατά την διάρκεια σεμιναρίων, για πάνω από 30 χρόνια. Αυτοί οι μαθητές βέβαια ήταν ήδη επαγγελματίες και σολίστες, ή ιδιαίτερα ταλαντούχα παιδιά.
Ένα από τα χαρακτηριστικά της διδασκαλία του σε αυτά τα σεμινάρια, ήταν η απαίτηση του για σχεδόν απόλυτη υπακοή των μαθητών στις διασκευές του, στις δακτυλοθεσίες του και στις αισθητικές του υποδείξεις, καθώς και στο ρεπερτόριο.
Βέβαια κάποιοι θα αντιπαραβάλουν την ιδιοφυία του, το ταλέντο του, την αποστολή του κλπ., για να δικαιολογήσουν μια κατά βάση άτεγκτη και εγωιστική συμπεριφορά.
Ας δούμε λοιπόν πως κρίνουν τον παλιό τους δάσκαλο οι δυο μάλλον πιο διάσημοι μαθητές του: ο John Williams και ο Christopher Parkening.
Christopher Parkening: His Master’s Voice.
Μπορεί ο Parkening να μην πήρε το δακτυλίδι από τον Σεγκόβια (αυτή η τιμή πήγε σε άλλον, όπως θα δούμε παρακάτω), όμως είναι ο πιο συνεπής και αξιόλογος συνεχιστής του. Δεν αμφισβήτησε ποτέ την ηγεμονία του στον χώρο της κιθάρας, οι ερμηνείες του ακολουθούν το ύφος, το φραζάρισμα και τα ηχοχρωματικά κλισέ του μέντορά του..jpg)
Ο Σεγκόβια συγχαίρει τον Parkening στην Santiago de Compostela.
Στις διάφορες συνεντεύξεις του ο Parkening αναφέρεται πολύ συχνά στον Σεγκόβια, αφηγούμενος διάφορα περιστατικά που φωτίζουν το φαινόμενο Σεγκόβια.
Διηγείται ένα χαρακτηριστικό περιστατικό, όταν δεκαπεντάχρονος ακόμα, παίζει στον Σεγκόβια, σε σεμινάριο στην Καλιφόρνια, τη Σακόν του Μπαχ.
Ο Σεγκόβια εξοργίζεται όταν διαπιστώνει αλλαγή στην δακτυλοθεσία του, για λογούς τεχνικούς. Πνέει μένεα κατά τού δασκάλου του μικρού Christopher που τόλμησε τέτοια ιεροσυλία. (Φανταζόμαστε τι θα συνέβενε αν ο Σεγκόβια διάβαζε το φόρουμ του TaR). Ο Parkening χαρακτηρίζει την δακτυλοθεσία του Σεγκόβια όμορφη, καλλιτεχνική, αριστοτεχνική με μεγάλη μουσικότητα. Επίσης και αυτός πρέπει να αποφύγει το φόρουμ του TaR, γιατί κινδυνεύει από ψυχολογικά τραύματα.
John Williams: ο επαναστατημένος Πρίγκιπας.
Ήταν 11 χρονών το καλοκαίρι του 1952 στη Σιένα, όταν ο John Williams άρχισε τα σεμιναριακά μαθήματα με τον Σεγκόβια. Είχε ήδη διδαχθεί κιθάρα από τον πατέρα του Len, ικανό τζαζ κιθαρίστα, ο οποίος τον γαλούχησε σε καλαίσθητα ακούσματα με Django Reinhardt (που υπήρξε μέγιστη επιρροή και για τον Τζούλιαν Μπρήμ) και Andrés Segovia.
Το 1958 ο Williams δίνει το πρώτο μεγάλο ρεσιτάλ του στο Wigmore Hall.
Ο Σεγκόβια δηλώνει: “Ένας πρίγκιπας της κιθάρας εμφανίστηκε στον μουσικό κόσμο”.
Κάπως έτσι η διαδοχή είχε καθοριστεί.
Όμως ο Williams από τα τέλη της δεκαετίας του 60 αρχίζει να διαφοροποιείται. Πειραματίστηκε με πόπ και τζαζ ιδιώματα (που αποτελούσαν ανάθεμα για τον Σεγκοβια), στρατεύεται πολιτικά (όπως με την συνεργασία του με τον Μίκη Θεοδωράκη), διευρύνει το ρεπερτόριο του πέραν των σεγκοβιακών καθιερωμένων.
Και εν έτει 1999, στο τεύχος Μαΐου του περιοδικού BBC Music δηλώνει:
“…κάνοντας μια επισκόπηση, πάντως, η διδασκαλία μου από τον Σεγκόβια ήταν ελάχιστης σημασίας, όμως ήταν ουσιώδης η έμπνευση από αυτόν και οι άνθρωποι που συνάντησα. Οι μουσικές του επιλογές και τα γούστα του ήταν περιορισμένα…Έχω πάψει να είμαι προσεκτικός πια για τον Σεγκόβια. Αυτό δεν με πονάει καθόλου….ήταν ένας πολύ περιορισμένος δάσκαλος και περιορισμένος μουσικός.”
Μπορεί ο Φρόιντ να είχε πολλά να πει για αυτά. Όπως και οι, καθημερινοί και εμπειρικοί, επίδοξοι συνεχιστές του. Όμως μάλλον λέγονται κάποιες αλήθειες στα παραπάνω.
Ο Αντρές Σεγκόβια υπήρξε αναμφισβήτητα μεγάλη προσωπικότητα. Ήταν καταλύτης για την μετεξέλιξη της κιθάρας, παγκοσμίως, σε ένα επίπεδο πολύ υψηλότερο από αυτό που βρισκόταν.
Βέβαια υπήρχαν και πολλές συγκυρίες και προϋποθέσεις για να επιτευχθεί αυτό.
Η καταλυτική παρουσία του Σεγκόβια δεν ήταν μεσσιανικού τύπου, αν και πολλοί ισχυρίζονται ακριβώς αυτό. Η συνεισφορά καλλιτεχνών (ειδικότερα δευτέρου επιπέδου δημιουργίας, δηλ. ερμηνευτών και όχι συνθετών), πρέπει να κρίνεται με βάση την εποχή τους και ποια παρακαταθήκη άφησαν για το μέλλον.
Έτσι και ο Σεγκόβια ήταν μεγάλος στην εποχή του και δεν πρέπει να γίνεται μέτρο σύγκρισης, είτε θετικά είτε αρνητικά, στην εποχή μας και σε κάθε μεταγενέστερη εποχή.
Με άλλα λόγια ο Σεγκόβια χρήζει προστασίας τόσο από τους (όποιους) επικριτές του, όσο και από τους ζηλωτές του.
Τάκης Ατσιδάκος
atsidakos@tar.gr
(Μάιος 2007)
