[μουσικολογώντας 12] Ο κιθαριστικός ρομαντισμός του Γιώργου Τοσικιάν
(του Νότη Μαυρουδή)

 "ΜΟΥΣΙΚΟΛΟΓΩΝΤΑΣ 12"
Ο κιθαριστικός ρομαντισμός του Γιώργου Τοσικιάν

      Εκείνο που πρυτάνευε στη σκέψη μου στη βραδιά του ρεσιτάλ κιθάρας του Γιώργου Τοσικιάν (“La Divina”- ”Athenaeum” 4/4/07) ήταν ο τίτλος του προγράμματος «Ο Ρομαντισμός στον 20 αιώνα», με συνθέτες που δεν ανήκουν ούτε  (χρονολογικά), ούτε στιλιστικά στον ρομαντισμό και στις έννοιες που εμπεριέχει… (Mario Castelnuovo-Tedesco, Joaquin Rodrigo, Nikita Koshkin, Francis Kleynjans, Yann Tierssen, Roland Dyens). Ο μόνος καθαρόαιμος ρομαντικός του προγράμματος ήταν ο Agustin Barrios Mangore.
      Θα μπορούσε όμως, κάποιος να εκλάβει αυτές τις επιλογές των συνθετών από τον νεαρό ερμηνευτή, ως μεταφορική έννοια, αφού ο Ρομαντισμός, ως αισθητικό μουσικό «κίνημα» κράτησε το ενδιαφέρον του κόσμου, από την υπέρμετρη πολλές φορές προσωπική συναισθηματική φόρτιση, και από τις ανεπανάληπτες μελωδίες που γέννησε.
      Να λοιπόν που ο Τοσικιάν μας δίνει την ευκαιρία να «συζητήσουμε» πάνω σ’ αυτό το θέμα που πρέπει να πω πως,  απασχολεί κατά πολύ τους κιθαριστές και το ίδιο το όργανο, αφού, η κιθάρα, άρχισε να δημιουργεί το μόρφωμά της σε κείνη ακριβώς την περίοδο.
      Ασφαλώς και δεν μπορούμε να περιορίσουμε στο κίνημα του Ρομαντισμού μόνο τα προαναφερόμενα στοιχεία, αλλά ο κύκλος αυτού του μουσικού ρεύματος (οριοθετήθηκε στα τέλη του 18^ου με 19^ο αιώνα, για μία πρώτη συνεννόηση από το 1820, έως το 1920) που λειτούργησε καταλυτικά μαζί με άλλες τέχνες (ζωγραφική –ποίηση –λογοτεχνία) κράτησε ζωντανό το ενδιαφέρον της ευρωπαϊκής διανόησης, από τον βασικό παράγοντα την αίσθηση της άνεσης  σε ένα έργο που να βασίζεται στο προσωπικό συναίσθημα. Στο ά-λογο στοιχείο της ψυχής… Αυτό, στον πολύ κόσμο, συνδέθηκε με απαράμιλλες μελωδικές φράσεις και –στην εποχή του- από ερμηνείες που εκ πρώτης όψεως δεν διέθεταν πειθαρχία και μέτρο (;;;) Ήταν «ελεύθερες»…
      Ως γνωστόν, ο Ρομαντισμός υπήρξε ιστορική και αισθητική αναγκαιότητα, αφού έως τότε (στο ξεκίνημα του 19^ου αιώνα), όλα έδειχναν πως μια ανατροπή ήταν αναγκαία για να ταράξει τα λιμνάζοντα νερά του νεοκλασικισμού και του ορθολογισμού των τεχνών. Να αλλάξει τους αυστηρούς κανόνες του Διαφωτισμού. Και εγένετο! Ο Ρομαντισμός, η τέχνη του προσωπικού ιδιώματος, έγινε παντιέρα για τα αισθητικά κινήματα σε μια Ευρώπη που φλεγόταν…
      Δεν είναι ο χώρος και ο τόπος απ’ αυτή τη στήλη να το προχωρήσω το θέμα και γι αυτό, ας έρθω ξανά στο αντικείμενό μου.
      Ο Τοσικιάν είναι ένας νέος ελπιδοφόρος κιθαριστής (γεν. 1981) μαθήτευσε στον Ιάκωβο Κολανιάν, με πολλά βραβεία και σεμινάρια στις μαθητικές του αποσκευές. Αποδείχτηκε αφοσιωμένος στο όργανο και ανήσυχος στην ηχητική του ανίχνευση, παρ’ όλο που δεν βοηθήθηκε από το όργανο που έπαιξε…
      Το πρόγραμμά του, βασισμένο στη σκέψη του να συλλέξει κομμάτια ξεχωριστών συνθετών, μας έκανε να αναρωτηθούμε για το κατά πόσο κάποια ξεχωριστά μελωδικά μέρη συνιστούν «αφιέρωμα» στον «Ρομαντισμό του 20^ου αιώνα».
      Ομολογώ πως, πολλές φορές δυσκολεύομαι να ξεχωρίσω τον Ρομαντισμό, από την ελευθερία της ερμηνευτικής έκφρασης, από τον Ιμπρεσιονισμό, κλπ. Παρασύρομαι από μια όμορφη ατμόσφαιρα-μελωδία (όπως το Milanaise του Kleynjans, σε ρυθμό βαλς τύπου Antonio Lauro, ή το μελωδικό επίσης “Sur Le Fil” του Yann Tierssen). Έχω δε την άποψη, πως ο ρομαντισμός (όχι βέβαια ως κίνημα αλλά ως συναίσθημα) είναι κάτι που συνοδεύει την ανθρώπινη ψυχή σε όλες τις εποχές, απλά, αλλάζοντας μορφή. Αυτόν τον ρομαντισμό όμως, ας μη τον μπερδεύουμε με το αισθητικό κίνημα που πολιτογραφήθηκε στην ευρωπαϊκή ιστορία των τεχνών και μεγαλούργησε…
      Εάν ξεφύγουμε λοιπόν από τον τίτλο που ο Τοσικιάν έδωσε στο ρεσιτάλ του («Ο Ρομαντισμός στον 20ο αιώνα»), θα προσθέσω πως στα πιο μελωδικά κομμάτια, ο ερμηνευτής απελευθερώθηκε περισσότερο δημιουργώντας ένα περιβάλλον περισσότερο οικείο και ζεστό.
      Η αίθουσα του  ”Athenaeum” ήταν πλήρης από κόσμο και αυτό είναι ευχάριστο. Αν έλειπαν και οι οχλήσεις από τον πεζόδρομο (καλοκαιράκι γαρ) που είναι λογικό να ενοχλεί τόσο τον ερμηνευτή, όσο και το κοινό θα ήταν καλύτερα. Μιλάμε λοιπόν για μια πολύ όμορφη βραδιά που καταξιώνει άλλον έναν νέο ερμηνευτή της κιθάρας ο οποίος, με την αφοσίωση που επιδεικνύει, θα μπορέσει να μπει στην αλυσίδα των νέων κιθαριστών που με πολύ χαρά μας, παρατηρούμε πως αυξάνεται και πληθύνεται…

Νότης Μαυρουδής
mavroudis@tar.gr
(5/4/07)