[μουσικολογώντας 14] Κωνσταντίνος Βρέλλης:Γεφυρώνοντας πέντε αιώνες…
(του Νότη Μαυρουδή)

 "ΜΟΥΣΙΚΟΛΟΓΩΝΤΑΣ 14"
Κωνσταντίνος Βρέλλης:
Γεφυρώνοντας πέντε αιώνες…

      Πήγαμε και στο ρεσιτάλ του Κωνσταντίνου Βρέλλη (16/5/07) στο Athenaeum (γεν. 1966) και παρακολουθήσαμε ένα ρεσιτάλ που μας δίνει την ευκαιρία να βάλουμε σε συζήτηση θέματα με πολύ ενδιαφέρον.
      Ας επωφεληθώ για να προβάλλω το σκεπτικό των σημειωμάτων μου στο «Μουσικολογώντας» και να πω πως η πρόθεση είναι, όχι η αμιγώς «κριτική» (δεν είμαι μουσικοκριτικός), αλλά τα διάφορα θέματα που απορρέουν μέσα από την διαδικασία της κάθε συναυλίας.
      Ο Κ. Βρέλλης, ένας κιθαριστής που από τα Γιάννενα καταβάλει μεγάλη προσπάθεια για να φανερώσει τις μουσικές του προτιμήσεις γύρω από ρεπερτόριο που έχει παγιωθεί στο «γίγνεσθαι» των κιθαριστών. Αλλά, αναρωτιέμαι αν αυτό είναι εύκολο. Μη γελιόμαστε. Για να γεφυρώσεις «πέντε αιώνες μουσικής» (όπως αναγράφεται στο πρόγραμμα) και να παρουσιαστούν στο κοινό, χρειάζεται πολύ παραπάνω από ένα ρεσιτάλ και την πρόθεση να το υλοποιήσεις. Όσο συμβολικός κι αν είναι ο τίτλος της συναυλίας, οι «πέντε αιώνες» θα είναι σαν ένα κάδρο που δεν μπορείς να το συμπληρώσεις ποτέ…
      Ο ερμηνευτής μας ζήτησε διακριτικά να «σιωπήσουμε» με το να μη χειροκροτήσουμε από το ένα έργο στο άλλο του Ά μέρους και το κοινό σεβάστηκε ασφαλώς αυτή του την παράκληση. Έτσι, και τα έξη έργα των συνθετών του 15^ου, 16^ου, 17^ου, 18^ου αιώνα του Ά μέρους (Josquin des Press –Luis de Narvaez –Daniel Batchelar –G. Frescobaldi –J. S. Bach -M. Giuliani) κύλησαν μέσα στην απόλυτη σιωπή επιβαρύνοντας το ήδη σοβαρό κλίμα στην αίθουσα, λόγω του ύφους των διασκευασμένων συνθέσεων της παλαιάς μουσικής.
      Τότε αντιλήφθηκα την χρησιμότητα του χειροκροτήματος ενδιάμεσα στα κομμάτια! Αιώνες τώρα, αυτός ο «θεσμός» του χειροκροτήματος δεν λειτουργεί σώνει και καλά για να …δοξάσει τον καλλιτέχνη, αλλά και για άλλους λόγους λιγότερο ορατούς. Με το χειροκρότημα παίρνουν ανάσα όλοι. Χρειάζεται για να αλλάξει το σκηνικό της ατμόσφαιρας από ένα κομμάτι σε άλλο (πόσο μάλλον από έναν συνθέτη σε άλλον).
      Το χειροκρότημα είναι δείγμα αβροφροσύνης του κοινού. Είναι σφυγμομέτρηση της αντανάκλασης της ερμηνείας. Είναι μικρό  «διάλειμμα» μεταξύ των έργων. Είναι η ανάγκη της αλλαγής της ακουστικής μας κατάστασης για να προετοιμάσουμε το συναίσθημα να συνεχίσει «σε άλλο δρόμο». Το χειροκρότημα, σε τέτοιες συναυλίες, δεν είναι για χαβαλέ αλλά για να χωρίσει σε μέρη τον χρόνο.
      Ο άνθρωπος, σοφά έπραξε επινοώντας το χειροκρότημα ως τρόπο ανανεωτικής δύναμης. Η αίθουσα του Athenaeum, στο Ά μέρος της βραδιάς, έμοιασε σε κοιμητήριο και δυσκόλεψε την παρακολούθηση των έργων, αντί να την ευκολύνει…
      Ο Κ. Βρέλλης και καλή τεχνική έχει, και ερμηνευτικές προθέσεις διαθέτει, και σοβαρός καλλιτέχνης φαίνεται. Μόνο που θα ήταν ακόμα πιο ολοκληρωμένο το παίξιμό του αν η ερμηνευτική του φαντασία τον παρακινούσε στο να κινεί το δεξί χέρι λίγο περισσότερο για να αποκαλυφθούν ηχητικά χρώματα που χρειάζονται στα κομμάτια. Μη ξεχνάμε: η πηγή της κιθάρας είναι το δεξί χέρι και μόνο από εκεί ξεκινάει η φαντασία. Όχι πως δεν παίζουν ρόλο οι θέσεις στην ταστιέρα, αλλά είπαμε: εν αρχή είναι ο ήχος και η ακινησία του δεξιού χεριού περιορίζει αναγκαστικά την ερμηνευτική πρόθεση…
      Το ΄Β μέρος, η  4^η Sonata του Ponce (αφιερωμένο στον F. Sor) και το Nocturnal του B. Britten (αφιερωμένο στον J. Dowland) δεν είχαν καμία υφολογική διαφορά (εκτός από τις νότες της παρτιτούρας). Ο ερμηνευτής, προσηλωμένος σχεδόν ολοκληρωτικά στο αναλόγιό του, μας έβαλε σε σκέψεις που έχουν να κάνουν με την ασφάλεια που νοιώθει κανείς  έχοντας την παρτιτούρα μπροστά του...
      Ίσως, η παρτιτούρα είναι μια ασφαλιστική δικλίδα, αλλά μόνον έτσι. Λειτουργεί ψυχολογικά, σαν το σεντόνι του Τσάρλυ Μπράουν… Σωσίβιο κάποιας δύσκολης στιγμής της μνήμης που μπορεί να προκύψει. Το αναλόγιο δεν μπορεί να είναι η μόνη μας έγνοια…Κοιτάζοντάς το συνεχώς, χάνουμε το πιο ενδιαφέρον οπτικό πεδίο που είναι η ταστιέρα, τα δάχτυλα των δύο χεριών, οι χορδές, οι δύσκολες μετακινήσεις του αριστερού, και ό,τι άλλο σιγουρεύει την τεχνική μας.
      Το αναλόγιο δεν μπορεί να είναι η απόλυτη σιγουριά μας όταν το μάτι είναι εστιασμένο μόνο σ’ αυτό. Τότε μεταβάλλεται σε κακό δαίμονα της εύρυθμης λειτουργίας του έργου. Τέλος, η αφοσίωση στο αναλόγιο, αδειάζει τη σκέψη και την αυτοσυγκέντρωση που είναι απαραίτητες λειτουργίες την στιγμή της συναυλίας, συμβάλει στο να «ξεχνάμε» τα δάχτυλά μας…
      Το έντυπο πρόγραμμα της συναυλίας ήταν διαφορετικό από τα συνηθισμένα και αυτό είναι πολύ θετικό. Εκτός από το προσωπικό σημείωμα του ερμηνευτή με σύντομες φιλοσοφικές απόψεις του για το ρεπερτόριο της κιθάρας, κατέγραψε εκδοτικές πληροφορίες για τις παρτιτούρες, πράγμα πολύ χρήσιμο.
      Εκεί καταγράφει και το βιογραφικό του και μου έκανε εντύπωση η παράθεση πλήθους  ονομάτων των ανθρώπων που μαθήτευσε: πτυχίο από Β. Μπουντούνη και στη συνέχεια δίπλωμα με τη Λ. Ζώη, μαθήματα πιάνου με Β. Δαρακλή, Α. Φωτίου, N. Nikklayeva, θεωρητικά με Δ. Λιώνη και μαθήματα κιθάρας με Ασημακόπουλο, Έ. Παπανδρέου, Κ. Κοτσιώλη, H. Kappel, C. Marchione, Vl. Mikulka, D. Bonwll, D. Russell.
       Ως φαίνεται , ο Κ. Βρέλλης είναι ένας επίμονος κιθαριστής που αναζητάει μέσα από τη μαθητεία του να εκφραστεί. Μένει να κατασταλάξει νηφάλια στα έργα που πάνε περισσότερο στην ψυχοσύνθεση και στην τεχνική του…

Νότης Μαυρουδής
mavroudis@tar.gr
(17/5/07)