[μουσικολογώντας 9] Γιά το ρεσιτάλ του Παύλου Κανελλάκη στο \"Ίδρυμα Αλέξανδρος Ωνάσης\"
(του Νότη Μαυρουδή)

"ΜΟΥΣΙΚΟΛΟΓΩΝΤΑΣ 9"
Γιά το ρεσιτάλ του Παύλου Κανελλάκη
στο «Σύνδεσμο υποτρόφων κοινωφελούς Ιδρύματος Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης»

      Αυτή τη φορά όλα ήταν διαφορετικά. Ο φορέας, ο χώρος (η αίθουσα), το κοινό, οι κλιματολογικές συνθήκες (η ζέστη). Ο νέος κιθαριστής Παύλος Κανελλάκης έδωσε ένα ενδιαφέρον ρεσιτάλ το Σάββατο (31/3/07), σε έναν χώρο που δεν ενδείκνυται για ένα όργανο όπως η κλασική κιθάρα.
      Τρία μακρόστενα δωμάτια με ανοιχτές τις ενδιάμεσες πόρτες, με τον κόσμο που γέμισε αυτά τα δωμάτια να ακούει (λόγω ενίσχυσης) αλλά να μη βλέπει και με διάχυτα όλα α φώτα των δωματίων, θαρρείς και ήταν απλώς μα κοσμική συγκέντρωση.
      Θα νομίζει κανείς πως το ρεσιτάλ δόθηκε σε κάποιο συνοικιακό σύλλογο ή εντευκτήριο, για να σας προλάβω όμως σας λέω πως αναφέρομαι στο «Σύνδεσμο υποτρόφων κοινωφελούς Ιδρύματος Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης». Ένα πολύ όμορφο νεοκλασικό κτίριο, στο κέντρο της Αθήνας (Αμαλίας 4).
      Ο Παύλος Κανελλάκης (υπότροφος του Ιδρύματος Ωνάση) έδειξε πως είναι ένας κιθαριστής που, παρ’ όλη τη νεότητά του, κατέχει την κιθάρα, τόσο, ώστε να ελευθερώνεται και να ελίσσεται ανάλογα με τη ροή των έργων. Η σιγουριά της τεχνικής του, βοήθησε στο να ξεπεραστούν οι δυσκολίες της αποπνιχτικής ζέστης (τα κλιματιστικά της αίθουσας γιατί δεν λειτούργησαν;) τόσο ώστε η ζέστη να αναστατώσει το όργανο (Παύλου Γύπα) στεγνώνοντας τους ηχητικούς χυμούς του. Ξεπέρασε όσο γινόταν την τονική απορύθμιση του κουρδίσματος και προσάρμοσε τα ιδρωμένα δάχτυλά του στις χορδές.
      Και αυτά τα στοιχεία δείχνουν ικανότητα γιατί το πρόγραμμα ξεκινούσε με Prelude-Fugue e Allegro (J.S.Bach-BWV 998) και ένα τέτοιο έργο συνήθως δεν συγχωρεί… Κακά τα ψέματα, οι ερμηνευτές νυκτών οργάνων θα πρέπει να προετοιμάζονται με τόση επάρκεια ώστε να μπορούν να ξεπερνούν τέτοιες δυσκολίες που συχνά θα τις βρίσκουν μπροστά τους. Με λίγα λόγια, να γίνουν καλλιτέχνες «παντός καιρού»…  
      Από το ρεσιτάλ αυτό ξεχωρίσαμε ακόμα κάποια πράγματα που θα ήθελα να καταγράψω.
      Μία άκρως ενδιαφέρουσα και ισορροπημένη ερμηνεία του Invocation y danza (Joaquin Rodrigo), σύνθεση του 1901, όπου οι θεματικές εικόνες αναδείχτηκαν με πολλή ώριμη σκέψη. Γνωρίζουμε πως ο Ισπανός συνθέτης, σ’ αυτή του τη σύνθεση (αφιερωμένη τον Manuel de Falla), ξεδιπλώνει ολόκληρο τον πολύχρωμο «ζωγραφικό» πίνακα της Ιβηρικής χερσονήσου, μετατρέποντας τη μουσική διαδικασία σε κομμάτια μνήμης, με σημεία αναφοράς στο ηχητικό τοπίο ενός ιδιότυπου ιμπρεσιονισμού. Αυτό δημιουργεί απαιτήσεις μιας βαθιάς μουσικολογικής αντιμετώπισης και όχι επιδεικτικούς δεξιοτεχνικούς «ηρωισμούς». Ο Κανελλάκης επέλεξε τον στοχασμό και κατέθεσε μια ωριμότητα εντυπωσιακή. 
      Από τα τρία ελληνικά έργα, εκείνα του Θέμη Τελόγλου (Ione) και του Κώστα Γρηγορέα (Με τον άνεμο) ξεχώρισαν για την ωριμότητα της κιθαριστικής γραφής. Ο μεν δεύτερος είναι έμπειρος κιθαριστής και κατέχει ηχητικά το όργανο,  ο πρώτος όμως μας εντυπωσίασε, αφού προέρχεται από το πιάνο και κατάφερε να δημιουργήσει απόλυτα κιθαριστικές ενότητες, επηρεασμένος μεν από τη μήτρα του κλίματος Erik Satie αλλά με έντονα προσωπική σφραγίδα. Θα τον προσέξουμε.
      Το έργο του Γιώργου Κοντογιώργου, Ελεγεία 1980, μας ξαναέβαλε στο καυτό θέμα της κιθαριστικής γραφής. Όπως και το κομμάτι του Maurice Ohana, στερούνται κιθαριστικής αισθητικής, κάνοντάς μας να χάνουμε τη μουσική μήτρα του προσδιορισμού και της στοιχειώδους ταυτότητας.
      Αλλοπρόσαλλες φράσεις διαδέχονται η μια την άλλη, δίχως συνοχή και ανάπτυξη. Θεωρώ εντυπωσιακή την εμμονή πολλών κιθαριστών να εντάσσουν στα προγράμματά τους τέτοια κομμάτια που κατακλύζουν τις ακροάσεις σε …ηχητικούς εξυπνακισμούς μιας δήθεν «εκσυγχρονιστικής» υποχρέωσης του ερμηνευτή… Και πάλι αναφώνησα το γνωστό μότο: μα, τι θέλει να πει ο ποιητής;
      Αυτοί όμως (οι κιθαριστές) κάτι θα ξέρουν περισσότερο…
      Με την ευκαιρία: είναι αυτονόητο πως οι ερμηνευτές πλέον έχουν επιφορτιστεί την ευθύνη να προτείνουν νέα έργα. Μέσα από το πλήθος και την ευκολία πολλές φορές, των συνθέσεων, εκείνοι είναι που θα αναλάβουν και το ρίσκο της επιλογής ενός ρεπερτορίου που θα γοητεύσει το κοινό και θα το κρατήσει πιστό σύμμαχο του οργάνου, και η κιθάρα, αυτό ακριβώς έχει ανάγκη. Τούτο δεν σημαίνει βέβαια πως η κιθάρα θα πρέπει να απομακρυνθεί από πειραματισμούς και δοκιμασίες στο δύσκολο δρόμο της δημιουργίας σοβαρού, ουσιώδους ρεπερτορίου.
      Η βραδιά στο Ίδρυμα Ωνάση, σε γενικές γραμμές ήταν καλή. Παρ’ όλο που η πλειοψηφία του κοινού δεν γνώριζε την κιθάρα ως κλασικό όργανο και το περιεχόμενο των συνθέσεων χρειαζόταν κόσμο εξοικειωμένο με τα μουσικά ρεύματα, η ακρόαση έγινε σε καλό κλίμα. Ο Κανελλάκης επεβλήθη με τις ικανότητές του, κι έτσι κι εμείς, επιτέλους, παρακολουθήσαμε ένα όμορφο ρεσιτάλ μακριά από το «κάστρο του Νάκα» που θεωρείται «το σπίτι της κιθάρας» εθισμένοι να παίζουμε μόνο για τους «δικούς» μας…

Νότης Μαυρουδής
mavroudis@tar.gr
(1/4/07)