Μουσικοπαιδαγωγικά βιβλία / κομμάτια για παιδική χορωδία
 Γιώτα Τηγανούρια |
 Φανή Μώραλη |
Πριν 23 χρόνια όταν ξεκίνησα ως μουσικοπαιδαγωγός, τη διδακτική μου πορεία στο σχολείο και σε διάφορα ωδεία, είχα πολλά ερωτήματα για το τι θα διδάξω, μέχρι που θα φτάσω σε κάθε τάξη, ποιους στόχους θα βάλω, πώς αυτοί θα υλοποιηθούν κ.λ.π. Εκείνο τον καιρό και λίγο νωρίτερα γνώρισα τη φίλη και συνάδερφο Φανή Μώραλη, με την οποία είχαμε κοινές αναζητήσεις συζητούσαμε τα όλα τα παραπάνω, δίναμε λύσεις, προτείναμε ιδέες, που τις εφαρμόζαμε σε μαθητές μας και στους χώρους που διδάσκαμε.
Βασικοί παράγοντες στην επιλογή των μουσικοπαιδαγωγικών και διδακτικών μας στόχων, καθώς και του συγκεκριμένου μουσικού υλικού, στάθηκαν η μουσική μας παιδεία και φυσικά τα βιώματά μας. Η Φανή από τον χώρο του ωδείου με ιδιαίτερα σημαντικό το ξεκίνημά της στο πρωτοεμφανιζόμενο τότε τμήμα μουσικής προπαιδεία του ωδείου ΄΄Μουσικού Κολέγιου΄΄ της Θεσσαλονίκης, εγώ ερχόμενη από τη Σαμοθράκη και μέσα από μια μουσική οικογένεια που με έφερε σε επαφή με την παραδοσιακή μουσική του τόπου, συναντηθήκαμε τελικά τόσο στον ωδειακό όσο και στον πανεπιστημιακό χώρο. Στο ωδείο η Φανή τελείωσε σπουδές στο πιάνο (τάξη Φ. Φιλίπποβα) και των ανώτερων θεωρητικών (τάξη Δ. Παπαγεωργίου). Εγώ σπούδασα πιάνο με τη Δόμνα Ευνουχίδου, κλαδικά κρουστά με τον Α. Βασιλειάδη, ανώτερα θεωρητικά με τον Κ. Σιέμπη στο Κρατικό Ωδείο της Θεσσαλονίκης, ενώ παράλληλα ξεκινούσα την έρευνα για τη διδακτορική μου διατριβή στο Μουσικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών. Αυτές οι σπουδές μας βοήθησαν να βιώσουμε τη σχέση διδασκαλίας – μάθησης, μουσικής πράξης πιο σφαιρικά και να συνειδητοποιήσουμε πώς μπορεί να συνδεθεί η παιδαγωγική με την τέχνη. Κατά τη διάρκεια της φοίτησης μας στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του ΑΠΘ κάποια μαθήματα μεταξύ άλλων, έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην πορεία μας. Έτσι μέσα από το μάθημα της ελληνικής δημοτικής μουσικής και της εθνομουσικολογίας με τον Γιάννη Καιμάκη μας δόθηκε η ευκαιρία να γνωρίσουμε καλύτερα τη μουσική μας παράδοση. Η ομάδα ''μουσικό πολύτροπο'' που λειτούργησε ως εργαστήρι των μαθημάτων, μας έδωσε την ευκαιρία να βιώσουμε ένα μέρος του πλούτου των παραδοσιακών μας τραγουδιών και να συνειδητοποιήσουμε τη σχέση του όχι μόνο με το παρελθόν, αλλά με το παρόν και το μέλλον. Ένα άλλο μάθημα που μας βοήθησε ιδιαίτερα στο θεωρητικό τομέα ήταν αυτό του σολφέζ με την Εριφύλη Δαμιανού. Εκεί εκτός από τις γνώσεις και την προσωπική μας εξέλιξη είδαμε έναν πολύ αποτελεσματικό τρόπο οργάνωσης και διδασκαλίας του συγκεκριμένου μαθήματος.
Αποτέλεσμα αυτής της δημιουργικής μας σχέσης με τη Φανή, ήταν αρχικά το 2004, τα δύο βιβλία 1ο και 2ο τεύχος του ''Σολ- μι Ντο -λα διαβάζω, γράφω, ακούω , τραγουδώ: οι βάσεις της θεωρίας του σολφέζ και του ντικτέ μέσα από 100 ελληνικά παραδοσιακά τραγούδια'' από τις εκδόσεις Φίλιππος Νάκας. Το 2011 ακολούθησε η έκδοση μιας νέας σειράς βιβλίων με τίτλο: ''Μέσα από το τραγούδι, μαθαίνω μουσική γραφή και ανάγνωση'' από τις εκδόσεις Νεφέλη, με το δεύτερο τεύχος να κυκλοφορεί τον περασμένο Οκτώβρη του 2019. Ενώ το 2014 είχε προηγηθεί μια προσωπική έκδοση με ακόμη δύο βιβλία. Ένα βιβλίο σολφέζ με τίτλο: ''447 ασκήσεις χτίζουν το μουσικό αλφάβητο'' και ένα βιβλίο για παιδική χορωδία, άμεσα συνδεδεμένο με το πρώτο τα: ''35 δίφωνα κομμάτια για παιδική χορωδία βασισμένα σε ελληνικά παιδικά τραγούδια'' από τις εκδόσεις Φυλάτος.
Η πρώτη σειρά βιβλίων γράφτηκε απευθυνόμενη σε παιδιά τρίτης δημοτικού και άνω, δεδομένο ότι το 2004 η μουσική στο δημόσιο σχολείο δε γινόταν σε μικρότερες τάξεις. Η δεύτερη σειρά γράφτηκε απευθυνόμενη σε μικρότερες ηλικίες σε παιδιά προσχολικής αγωγής και κυρίως σε α΄ και β δημοτικού για το πρώτο τεύχος και γ΄ και δ΄ για το 2ο τεύχος. Βέβαια στο πλαίσιο ωδείων ή μουσικών σχολών μπορεί να ολοκληρωθεί η διδασκαλία των βιβλίων σε ποιο σύντομο χρονικό διάστημα. Και οι τρεις σειρές έχουν κοινά χαρακτηριστικά την οργάνωση του υλικού, ξεκινώντας από το μηδέν, τη φωνή ως βασικό μουσικό όργανο, τη σύνδεση γραφής, ανάγνωσης, ακοής και τραγουδιού, την άμεση σύνδεση θεωρίας- πράξης. Η πρώτη σειρά αναδεικνύει και αναλύει το τροπικό σύστημα των παραδοσιακών μας τραγουδιών, ενώ η δεύτερη εισάγει και το ευρωπαϊκό σύστημα των μειζόνων και ελασσόνων κλιμάκων, με το αντίστοιχο μουσικό υλικό. Οι «447 ασκήσεις που χτίζουν το μουσικό αλφάβητο» και απευθύνονται και στην πρώτη τάξη των μουσικών γυμνασίων, ξεκινώντας από το μηδέν, εστιάζουν στη γνώση των μουσικών διαστημάτων και των ρυθμικών αξιών. Η γνώση αυτή βρίσκει άμεση εφαρμογή και βιώνεται μέσα απ’ το τραγούδι, αφού συνδέεται με το βιβλίο τα «35 δίφωνα κομμάτια για παιδική χορωδία» βασισμένα κι αυτά σε ελληνικά παιδικά τραγούδια.
Τα βιβλία γενικότερα απευθύνονται σε εκπαιδευτικούς και μαθητές ωδείων και σχολείων. Μπορεί να χρησιμοποιηθούν ως βασικά εγχειρίδια, αλλά και ως βοηθήματα, ενισχύοντας με ευχάριστο τρόπο τη διδασκαλία και εμπλουτίζοντας το ρεπερτόριο. Ο μαθητής που ήδη διδάσκεται κάποιο μουσικό όργανο με χαρά θα ανακαλύψει καινούριο υλικό και θα εμπεδώσει καλύτερα τη μουσική γνώση!
Οι παραπάνω σειρές βιβλίων παρουσιάζουν συμπυκνωμένη τη μουσική γνώση ως καταστάλαγμα των σπουδών μας, των δασκάλων μας, των προσωπικών μας αναζητήσεων, αλλά και της γνωριμίας μας με το σύστημα Kodaly, μετά από παρακολούθηση των καλοκαιρινών σεμιναρίων στο ινστιτούτο Kodaly της Ουγγαρίας. Εκεί συνειδητοποιήσαμε ότι το υψηλό μουσικό επίπεδο που αναδεικνύει και τη μουσική παράδοση της χώρας στηρίζεται στη συστηματική οργάνωση της εκπαίδευσης. Χωρίς να θέλουμε να μιμηθούμε αυτό ή οποιοδήποτε άλλο σύστημα, αλλά να διδαχθούμε από αυτά πιστεύουμε ότι η πλούσια μουσική παράδοσή μας, που μένει ανεκμετάλλευτη στα μουσικά αρχεία και τα ράφια των βιβλιοθηκών και το εύφορο έδαφος στο σχολείο, αλλά και στο ωδείο αξίζει να συνδυαστούν σε μια πιο συστηματική μουσική εκπαίδευση, μια εκπαίδευση με σχεδιασμό, οργάνωση, στόχους. Μια εκπαίδευση με όραμα που θα εξελίξει και θα αναβαθμίσει τη Μουσική Παιδεία στη Χώρα μας και μαζί την Κοινωνία και τους Ανθρώπους της..!
Γιώτα Τηγανούρια
Η Φανή Μώραλη γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη όπου σπούδασε πιάνο και ανώτερα θεωρητικά. Είναι απόφοιτος του Τμήματος Μουσικων Σπουδών του Α.Π.Θ. και έχει ολοκληρώσει μεταπτυχιακές σπουδές στο Ε.Κ.Π.Α. Από πολύ νωρίς έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την μουσική παιδαγωγική συμμετέχοντας συχνά σε σεμινάρια όπως, μεταξύ άλλων, αυτά των Iνστιτούτων Orff στο Ζάλτσμπουργκ και Kodály στην Ουγγαρία. Για αρκετά χρόνια δίδαξε πιάνο και μουσική προπαιδεία. Από το 2003 διδάσκει το μάθημα της μουσικής στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση.
Η Γιώτα Τηγανούρια γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Σαμοθράκη. Τα πρώτα της μουσικά ακούσματα προέρχονται από την τοπική παραδοσιακή μουσική μέσω της οικογένειάς της. Είναι απόφοιτος του Τμήματος Μουσικων Σπουδών του Α.Π.Θ. Στη Θεσσαλονίκη ολοκλήρωσε τις σπουδές πιάνου, κρουστών και ανώτερων θεωρητικών στο Κ.Ω.Θ. Είναι Δρ. Εθνομουσικολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και έχει εκδοθεί η μελέτη της για τη μουσική στη Σαμοθράκη. Παράλληλα, διευθύνει την Παιδική -Νεανική Χορωδία Σαμοθράκης. Από το 1997 διδάσκει το μάθημα της μουσικής στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, ενώ το διάστημα 2012-2018 επιτέλεσε ως σχολική σύμβουλος μουσικής στην περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης.
Τεχνική επιμέλεια σελίδας Κώστας Γρηγορέας
(Η επιμέλεια του κειμένου είναι ευθύνη του αρθρογράφου)