[\'μουσικός στο ντιβάνι\']\"Το... Τρρρρακ!\"
(του Κώστα Γρηγορέα)

Πριν από λίγο καιρό έλαβα στο Site μου αυτό το ευγενικό και συνάμα ‘προκλητικό’ γράμμα, από την Άννα:
Αγαπητέ κε Γρηγορέα
Υποθέτω πως είναι μία από τις πιο συνηθισμένες FAQ (frequently asked questions) που συναντά κανείς σε σχετικές με την μουσική εκπαίδευση σελίδες:
Το άγχος πριν από την εκτέλεση ενός κομματιού, μπροστά σε ακροατήριο, που οδηγεί τελικά στην "εκτέλεσή" του ...στον τοίχο.
Τι φταίει? Είναι μία...ανίατη ασθένεια ή απλά έλλειψη εμπειρίας ή και κακής μελέτης?

Δεν θα κρύψω ότι προσωπικά το γεγονός αυτό με καταδυναστεύει. Όχι, δεν φιλοδοξώ να γίνω σολίστ. Απλά θα ήθελα να μπορώ να παίζω τα κομμάτια που αγαπάω, με τον τρόπο που θα ήθελα να τα ακούσω, ανεξάρτητα από το γεγονός της ύπαρξης ή μη ακροατηρίου.
Δεν θέλω να γίνω ενοχλητική. Θα ήθελα, όμως, πολύ μια γνώμη, η οποία να είναι ανεπηρέαστη από την όποια συναισθηματική ‘εμπάθεια’ που μπορεί να έχει ένας δάσκαλος με τον μαθητή του, και από έναν έμπειρο άνθρωπο του χώρου της κιθάρας.

Ευχαριστώ για την προσοχή
'Άννα.

Η απάντησή μου στο γράμμα της, ήταν μια ευκαιρία να γράψω μερικές σκέψεις μου για τη ‘Μητέρα’ των προβλημάτων ενός νέου καλλιτέχνη: «Το… Τρρρρακ!»

Αγαπητή μου Άννα,

Αυτή είναι μια μεγάλη (και σοβαρή) κουβέντα για να χωρέσει σε ένα γράμμα!
Όμως θα προσπαθήσω να σου πω τουλάχιστον τι θεωρώ "ρίζα" του (υποτιθέμενου, κατά τη γνώμη μου) προβλήματος.

Στην όλη διαδικασία της παρουσίασης ενός καλλιτεχνικού έργου, υπάρχει μια σοβαρή αντίφαση:
ζητάς από έναν άνθρωπο που είναι ένας ευαίσθητος δέκτης του τι συμβαίνει γύρω του (τι άλλωστε έχει να εκφράσει εάν δεν είναι;) να γίνει ξαφνικά τόσο δυνατός και "αναίσθητος" ώστε να είναι αλάνθαστος!
Επίσης του ζητάς να ξεχάσει την τελειομανία με την οποία ζούσε σε όλη τη διάρκεια της προετοιμασίας, να ξεχάσει τον σεβασμό για το επίπεδο των ανθρώπων στους οποίους θα απευθυνθεί και να γίνει βιρτουόζος του "δεν βαριέσαι-και ποιός καταλαβαίνει" ...

Δυστυχώς λοιπόν Άννα, αυτό το πρόβλημα δεν λύνεται ποτέ!!! Όσο πιο ευαίσθητος και συνεπής είσαι στην τέχνη σου και στο κοινό σου, τόσο θα φορτώνεσαι με ένταση. Όσο πιο πολύ αγαπάς την μουσική που φτιάχνεις, τόσο και θα νιώθεις ότι ξεκινάς από το μηδέν, κάθε φορά που την παρουσιάζεις.
Δεν υπάρχουν λοιπόν "δρόμοι διαφυγής" θα με ρωτήσεις; Πώς τα καταφέρνουν οι άλλοι;

Ε, λοιπόν υπάρχουν!:
1. Ο παλαιός, αλάνθαστος και δοκιμασμένος "καβαλάω το καλάμι και είστε όλοι μερμήγκια"...
Όποιος δεν έχει πρόβλημα να γίνει γελοίος (αλλά και να γίνει ήρωας των γελοίων!), μπορεί να τον ακολουθήσει και αργά η γρήγορα αποδίδει.
2. Ο άλλος ... Που εδώ είναι και το μπέρδεμα.
Γιατί κρατάς για σημαία σου όλα αυτά τα δύσκολα που ανέφερα πριν...
Όταν όμως σιγά-σιγά μάθεις να την κρατάς με καμάρι αυτή τη σημαία, αρχίζεις και συμπαθείς περισσότερο τον εαυτό σου κάθε φορά που κάνει λάθος. Αρχίζεις και αγνοείς περισσότερο αυτούς που ψάχνουν τη χαζολεπτομέρεια για να έχουν και αυτοί "κάτι να πουν".
Λίγο-λίγο, όλο και αγαπάς περισσότερο τον καλλιτέχνη που έχεις μέσα σου και ξεχνάς τον... "ράμπo" που θα έπρεπε -("και καλά")- να είσαι.
Και κυρίως μαθαίνεις να αγαπάς αυτούς στους οποίους απευθύνεσαι. Δεν αποκαλείς πλέον άγχος την "ανάγκη" σου να είσαι τέλειος μπροστά τους!

Αποφεύγω να αναφέρω πράγματα που θυμάμαι από τον Μάνο Χατζιδάκι (νομίζω ότι τον έχουμε 'παρακουράσει' εκεί που βρίσκεται), αλλά αυτό πρέπει να στο πω:
Όταν ο Χατζιδάκις έπρεπε να βγει να παίξει πιάνο, έτρεμε ολόκληρος! Το ίδιο και όταν παρουσίαζε ένα καινούργιο έργο του.
Εσύ, αν τον έβλεπες σε αυτή την κατάσταση, θα ένιωθες να 'μειώνεται' στα μάτια σου;

Όσο για εμένα, πάντα έχω φοβερή ανυπομονησία πριν από μια συναυλία. Απλώς, ο τρόπος που προσεγγίζω τα πράγματα (που λίγο-πολύ νομίζω τον κατάλαβες) και η εμπειρία που έχω αποκτήσει μετά από τόσες συναυλίες, με κάνουν να καταφέρνω να "αγαπώ" τους ακροατές μου, (αφού βεβαίως περάσουν τα δυο-τρία πρώτα δύσκολα λεπτά του "τι - δουλειά - έχω - εγώ - εδώ - πάνω").
Άσε που οι χειρότερες γκάφες μου επί σκηνής κατέληξαν σε ένα εγκάρδιο γέλιο του κοινού, που μόνο κακό δεν έκανε στη συναυλία.

Καλή σου νύχτα,

Υστερόγραφο, με  μερικές πιο πρακτικές συμβουλές:

• Μάθε να παίζεις μπροστά στους άλλους, χωρίς να απαιτείς ευλαβική ακρόαση και απόλυτη ησυχία. Εκμεταλλεύσου λοιπόν οποιαδήποτε συγκέντρωση φίλων σου για να παίξεις ο,τιδήποτε-και όχι μόνο κλασσική κιθάρα.
• Κάνε συνεργασίες.
• Όταν μελετάς στο σπίτι, να προσπαθείς πάντα να φαντασιώνεις ότι παίζεις μπροστά σε ακροατήριο
• Πάρε ένα καλό μικρόφωνο και ένα minidisk και να ηχογραφείς πολύ συχνά ο,τιδήποτε νιώθεις ότι έχει φτάσει σε ένα αξιοπρεπές επίπεδο. Έχοντας όμως στο μυαλό σου, ότι εκτός από σένα θα το ακούσει και κάποιος άλλος.
• Προσπάθησε να συνηθίσεις την φυσική σου θέση σαν μουσικός, η οποία είναι (φυσικά) μπροστά στους ακροατές.
• Κάθε φορά που πρόκειται να παίξεις, να σκέφτεσαι ότι ελάχιστα πράγματα ξέρεις να κάνεις τόσο καλά όσο αυτό. Μια ματιά στον καθρέπτη ή μια βιντεοσκόπηση θα σε κάνει να νιώσεις μεγάλη εκτίμηση για την ικανότητα των χεριών σου!
• Τέλος, το "δεν πάω για σολίστ" μην το ξαναπείς! Όλοι για μουσικοί πηγαίνουμε, σε κάποιους τα φέρνει έτσι η ζωή που το κάνουν και αυτό. 
  Ο χώρος της μουσικής και ειδικά της κιθάρας, έχει γεμίσει από άχρηστους και παροπλισμένους (αν και ικανότατους)  μουσικούς, που σνομπάρουν την καλλιτεχνική δράση, αλλά με δυο ρεσιτάλ το χρόνο έχουν την ψευδαίσθηση του σολίστ.
  Κοίταξε να γίνεις χρήσιμη για την τέχνη σου, και αυτό δεν απαιτεί να είσαι ακροβάτης.

Καλλιτεχνικό επίπεδο και ιδέες χρειάζεται...

Σε φιλώ.
Κώστας Γρηγορέας
grigoreas@tar.gr
http://www.grigoreas.gr/
(Αθήνα, Σεπτέμβριος 2006)