ΝΕΛΛΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΟΥ
Συνέντευξη της σολίστ
και προέδρου του Συλλόγου Μουσικών Υπαλλήλων Κ.Ο.Α.
Eπισημαίνεται ότι η εν λόγω συνέντευξη δόθηκε τέλη Δεκεμβρίου 2014 και οι αναφορές στην Ηγεσία του ΥΠ.ΠΟ., αφορούν τον τέως Υπουργό Πολιτισμού, κ Κ. Τασούλα και την τέως Αναπληρώτρια Υπουργό Πολιτισμού, αρμόδια για θέματα σύγχρονου Πολιτισμού, κυρία Άντζελα Γκερέκου.
Συναντηθήκαμε μετά την πρόβα της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών, Κυριακή μεσημέρι. Η γνωστή σολίστ, Νέλλη Οικονομίδου, αυτή τη φορά με την ιδιότητά της ως Προέδρου του Συλλόγου Μουσικών Υπαλλήλων Κ.Ο.Α., μιλάει χωρίς περιστροφές, αλλά με το ήθος του ανθρώπου που δείχνει ολοφάνερα ότι δεν έχει πρόθεση να «θίξει» κανέναν. Συνδυάζοντας την ευαισθησία του μουσικού, τον ορθολογισμό του μαθηματικού, την αναλυτική σκέψη του εκπαιδευτικού και αξιοποιώντας την εμπειρία της στην ΚΟΑ από το 1985, μιλά με «ευφράδεια» και επιχειρήματα. Υπογραμμίζει τη σημασία της μονοθεσίας των μουσικών για τη διασφάλιση της ομοιογένειας κάθε ορχήστρας: «δουλεύοντας συνεχώς μαζί, φτιάχνουν όσο το δυνατόν καλύτερο ήχο!» Τονίζει πόσο καταστροφικό θα ήταν για το χαρακτήρα κάθε ορχήστρας αν υλοποιείτο το σχέδιο συγχώνευσης ΚΟΑ-Καμεράτας και εκθέτει τα δυο σημαντικότερα προβλήματα της ΚΟΑ: υποχρηματοδότηση και υποστελέχωση. Εντυπωσιάζομαι δυσάρεστα από τους αριθμούς: από περίπου 1.800.000,00 σε 500.000,00 ευρώ η ετήσια κρατική ενίσχυση της ΚΟΑ! Περισσότερες από 40, οι κενές θέσεις! «Ναυάγιο» η προ ετών «υπόσχεση» του Υπουργείου για προκήρυξη 3 θέσεων μουσικών κατ΄έτος!
Παρά τις «Συμπληγάδες», η κυρία Οικονομίδου δεν στέκεται μόνο στις ελλείψεις οικονομικών ή ανθρωπίνων πόρων. Υπογραμμίζει τη σημασία του κοινωνικού και εκπαιδευτικού έργου της ορχήστρας που επιτυγχάνεται με την αρωγή του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος», αλλά και χάρη στην εθελοντική προσφορά των μουσικών, οι οποίοι έχουν ένα ακόμη αίτημα: «να μας αξιοποιεί το Κράτος ως “Κρατική Ορχήστρα Αθηνών!”»
«Οι κρατικές Ορχήστρες ανήκουν στον ελληνικό λαό, που σημαίνει ότι δεν πρέπει να «ζυγίζουμε» την προσφορά τους ανάλογα με τα έσοδα, αλλά ανάλογα με το κοινωνικό και εκπαιδευτικό τους έργο» (…)
«Αν είχα τη δυνατότητα να μιλήσω σήμερα με τον Υπουργό θα του έλεγα να μας εγκρίνει την κάλυψη των κενών μας θέσεων με μόνιμο προσωπικό, (μέσω διαγωνισμού, όπως γίνεται πάντα) για να στελεχωθεί πλήρως η ορχήστρα και με τους καλύτερους μουσικούς και να μας αυξήσει την επιχορήγηση, έτσι ώστε ο προγραμματισμός που κάνουμε να είναι αντάξιος της πρώτης τη τάξει ορχήστρας της χώρας. Εύχομαι ο νέος υπουργός να ασχοληθεί με τα προβλήματα των κρατικών ορχηστρών, να εκτιμήσει την μεγάλη τους προσφορά στον σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό, την κοινωνία και την εκπαίδευση και να φροντίσει για τη στελέχωση και την οικονομική τους ευμάρεια. Στην ουσία να τους δώσει τη θέση που πρέπει να έχουν σε μια πολιτισμένη χώρα».
Κρατική Ορχήστρα Αθηνών[1]
Τ.Β. Πριν λίγο καιρό, η δήλωση του Υπουργού Πολιτισμού (Κωνσταντίνου Τασούλα) για την πιθανή συγχώνευση της Κ.Ο.Α. με την Καμεράτα, δημιούργησε μεγάλη αναστάτωση. Εσείς ως Πρόεδρος του Συλλόγου Μουσικών της Κ.Ο.Α., αντιδράσατε έντονα. Για ποιούς λόγους κατά τη γνώμη σας επιχειρήθηκε αυτή η συγχώνευση και τι σκοπούς καλείτο να εξυπηρετήσει;
Ν.ΟΙΚ. Η αλήθεια είναι ότι δεν ξέρω για ποιο λόγο επιχειρήθηκε, ούτε μπορώ να καταλάβω ποιους σκοπούς θα εξυπηρετούσε. Καταρχήν, μιλάμε για δυο εντελώς διαφορετικές ορχήστρες. Η μια είναι συμφωνική ορχήστρα, δημόσια, κρατική, η άλλη είναι μια ορχήστρα δωματίου εγχόρδων, η οποία μέχρι τώρα ήταν ιδιωτική. Εντελώς άλλο προφίλ, άλλο ρεπερτόριο, διαφορετικός τρόπος εισαγωγής-δεδομένου ότι σε άλλο ρεπερτόριο εξετάζεται ο μουσικός προκειμένου να εισαχθεί στην Κ.Ο.Α., σε άλλο για την Καμεράτα. Επίσης, ούτε μπορώ να ξέρω από ποιον εκπονήθηκε η πρόταση συγχώνευσης, γιατί ήταν ένα σχέδιο «φάντασμα», το οποίο έφτασε μεν στα χέρια μας, αλλά ήταν ανυπόγραφο. Από τον καιρό που ξεκίνησε η κρίση, έχουμε ακούσει πάρα πολλά σενάρια για συγχωνεύσεις, για «δεξαμενές μουσικών». Πρώτα προέκυψε το θέμα της ΕΡΤ που έκλεισε η ορχήστρα και «λειτούργησε» στη συνέχεια με εντελώς διαφορετικούς όρους. Δεν υπάρχει cast σταθερό, παρόλο που έγιναν εξετάσεις, αλλά οι μουσικοί εργάζονται με συμβάσεις έργου. Επίσης στην αρχή, μιλούσαν για συγχώνευση της Ορχήστρας Λυρικής Σκηνής (Ο.Λ.Σ.) με την Κρατική, μετά προέκυψε το σενάριο συγχώνευσής με την Καμεράτα.
Τ.Β. Διαβάζοντας το ψήφισμα που στείλατε, κάνατε λόγο για υποβάθμιση του Καλλιτεχνικού Διευθυντή, ο οποίος θα απεκλείετο από το Ειδικό Ταμείο Οργανώσεων Συναυλιών (ΕΤΟΣ) της Κ.Ο.Α. και διοίκηση από ιδιώτες. Θέλετε να μας εξηγήσετε τι προέβλεπε το σχέδιο[2];
N.OIK. Καταρχήν, το Ε.Τ.Ο.Σ. είναι ένα πενταμελές συμβούλιο, το οποίο διαχειρίζεται τα χρήματα της ορχήστρας. Παίρνει τις επιχορηγήσεις και τα έσοδα από τα εισιτήρια (τα οποία όμως αυτή τη στιγμή τα παρακρατεί το Μ.Μ.Α.). Το Ε.Τ.Ο.Σ. δεν διοικεί την ορχήστρα, αλλά εισπράττει τα χρήματα και της τα αποδίδει (πχ για συμβόλαια, καλλιτέχνες, τρέχοντα έξοδα, τις περιοδείες μας κτλ) Αντίθετα με ό,τι ισχύει σήμερα, το σχέδιο προέβλεπε ότι το Ε.Τ.Ο.Σ. από Οικονομικό Συμβούλιο, θα γινόταν Διοικητικό και δεν θα είχε παρουσία ο Διευθυντής, παρά μόνο εάν του το ζητούσε ο Πρόεδρος. Ο Αναπληρωτής Διευθυντής για θέματα Διοίκησης θα γινόταν Διοικητικός Διευθυντής (που σημαίνει ότι αναβαθμίζεται, ενώ ταυτόχρονα υποβαθμίζεται ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής). Καταλαβαίνετε λοιπόν που οδηγεί αυτό: ότι ένα Δ.Σ. θα διοικεί μια ορχήστρα, χωρίς να λαμβάνει υπόψη του τις αποφάσεις του καλλιτεχνικού διευθυντή! Τότε δεν μιλάμε για καλλιτεχνικό φορέα! Αυτό στην ουσία φωτογραφίζει» μια διοίκηση ορχήστρας, η οποία έχει καθαρά κερδοσκοπικό χαρακτήρα, δηλαδή διαχειρίζεται την ορχήστρα ως εμπόρευμα. Αυτό είναι πολύ μεγάλο λάθος! Οι κρατικές Ορχήστρες ανήκουν στον ελληνικό λαό, που σημαίνει ότι δεν πρέπει να «ζυγίζουμε» την προσφορά τους ανάλογα με τα έσοδα, αλλά ανάλογα με το κοινωνικό και εκπαιδευτικό τους έργο. Η ορχήστρα στέλνει σύνολα σε σχολεία, κάνει εκπαιδευτικά και κοινωνικά προγράμματα. Παίρνουμε χρήματα; όχι! Δεν μπορείς να το εκτιμήσεις μόνο σαν προϊόν που το πουλάς! Γιατί έχοντας ένα Δ.Σ. το οποίο τα ορίζει όλα μόνο με οικονομικά μεγέθη, αύριο θα μας έλεγε πχ «θα παίξετε αυτό το έργο με τον τάδε καλλιτέχνη (ο οποίος μπορεί να μην προέρχεται από το χώρο της κλασικής μουσικής) και θα κάνετε 15 συναυλίες!» Σε μια τέτοια περίπτωση, χάνουμε ή όχι το χαρακτήρα μας;
Ζωγραφιά μαθητών 3ου Γυμνασίου στο πλαίσιο σεμιναρίου μουσικού συνόλου της ΚΟΑ, στον Ασπρόπυργο
Τ.Β. Η υλοποίηση του εν λόγω σχεδίου, τι συνέπειες νομίζετε ότι θα είχε για τους μουσικούς -τόσο από άποψη βιοπορισμού, όσο και ποιότητας του παραγόμενου έργου;
N.OIK. Θα ήθελα να θυμίσω ότι το 1992 ψηφίστηκε ο νόμος της μονοθεσίας, όπου οι μουσικοί των τριών κρατικών ορχηστρών, Κ.Ο.Α., Κ.Ο.Θ., Ο.Λ.Σ., υποχρεούνται σε αποκλειστική απασχόληση. Είχε κάποιο λόγο όταν έγινε η μονοθεσία. Ο σκοπός ήταν να έχει κάθε ορχήστρα ένα συγκεκριμένο cast μουσικών, οι οποίοι δουλεύοντας συνεχώς μαζί, γνωρίζουν ο ένας τον άλλο και φτιάχνουν όσο το δυνατόν καλύτερο ήχο! Αυτή η ομοιογένεια μέσα στην ορχήστρα αποκτήθηκε εξαιτίας της μονοθεσίας. Για σκεφτείτε, μια ορχήστρα που δουλεύει συνεχώς με τους ίδιους μουσικούς και μια άλλη που δουλεύει με μουσικούς που είναι με σύμβαση έργου και κάθε εβδομάδα είναι διαφορετικοί! Δεν θα αποκτήσει ποτέ ομοιογένεια στον ήχο! Οι Γερμανικές ορχήστρες έχουν μονιμότητα και αυτοτέλεια, στηρίζονται από το Κράτος, έχουν εξασφαλισμένους πολύ καλούς μισθούς. Αν σήμερα υπάρχουν αυτές οι ορχήστρες και παράγουν αξιόλογο έργο, συμβαίνει γιατί ήμασταν «κάτω από τη σκέπη» του Κράτους και είχαμε τη μονοθεσία. Αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό! Είναι το μεγαλύτερο επίτευγμα που είχαμε ποτέ στο χώρο της κλασικής μουσικής στη χώρα μας! Εάν καταφέρουμε να έχουμε και μια Δημόσια Ακαδημία, αυτό θα είναι το δεύτερο μεγαλύτερο επίτευγμα. Το αν υπάρχουν σήμερα ορχήστρες οφείλεται καθαρά σε αυτή τη μονοθεσία, η οποία δεν πρέπει να χαλάσει. Δεν πρέπει να οραματιζόμαστε συγχωνεύσεις, γιατί δεν θα οδηγήσουν πουθενά.
Τ.Β. Στο πλαίσιο των κινητοποιήσεών σας κατά της υλοποίησης του σχεδίου συγχώνευσης, είχατε κάποια επικοινωνία με την Καμεράτα; Υπήρξαν αντιδράσεις από κοινού;
N.OIK. Επικοινώνησα με την Καμεράτα και με μουσικούς, καθώς και με τον Καλλιτεχνικό Διευθυντή, Γιώργο Πέτρου. Δεν θα μιλήσω όμως εγώ για την Καμεράτα.
Τ.Β. Όχι βέβαια! Απλώς, ήθελα να σας ρωτήσω εάν σχεδιάσατε από κοινού αντιδράσεις
N.OIK. Δεν υπήρξαν κινητοποιήσεις, πέρα από το γεγονός ότι προσπαθήσαμε να δούμε άμεσα την (σ.σ.τέως) Υπουργό, κ Άντζελα Γκερέκου (για να ξέρουμε τι γίνεται) και ξεκίνησε αυθόρμητα στο διαδίκτυο συλλογή υπογραφών. Η Υπουργός διέψευσε το σχέδιο συγχώνευσης, μας διαβεβαίωσε ότι δεν θα γίνει και μείναμε σε αυτό. Μιλώντας με συναδέλφους από την Καμεράτα, πληροφορηθήκαμε πως ούτε και εκείνοι θέλουν αυτή τη συγχώνευση. Η Διοικητική συγχώνευση θα οδηγούσε και σε απορρόφηση της Καμεράτας από την Κ.Ο.Α. και οι μουσικοί νομίζω δεν ήθελαν με τίποτα να καλύψουν τα κενά που μπορεί να έχει η Κ.Ο.Α.. Θα έχανε η ορχήστρα το χαρακτήρα της. Στην ουσία, θα χάναμε την Καμεράτα, μια ορχήστρα που έχει ένα τόσο σημαντικό έργο! Σε μια χώρα που οι ορχήστρες «μετριούνται στα δάκτυλα» είναι τεράστια η απώλεια να χάσουμε έστω και μια! Και έχουμε ήδη χάσει την «Ορχήστρα των Χρωμάτων»...
Τ.Β. Ποια είναι σήμερα τα σημαντικότερα προβλήματα της Κ.Ο.Α.;
N.OIK. Δύο είναι τα κύρια προβλήματα: η υποχρηματοδότηση και η υποστελέχωση. Προ κρίσης, είχαμε μια επιχορήγηση της τάξεως του 1.800,000,00 ευρώ και σήμερα έχουμε φθάσει μετά βίας στις 500.000,00 ευρώ! Και να σκεφτείτε ότι από αυτές τις πεντακόσιες χιλιάδες (που υποτίθεται ότι πρέπει να καλύψουμε τις μετακλήσεις μας, δηλαδή τους μαέστρους, σολίστες και τα τρέχοντα έξοδα της ορχήστρας), καλύπτουμε και αμοιβές εκτάκτων μουσικών, γιατί η υποστελέχωση, μας έχει οδηγήσει σε σημείο να μην μπορεί να λειτουργήσει η ορχήστρα, εάν δεν πάρουμε έκτακτους μουσικούς! Αυτό σημαίνει ότι το Κράτος θα πρέπει να προνοήσει να συμπεριλάβει στον προϋπολογισμό του την κάλυψη αυτών των θέσεων, να προχωρήσουμε σε διαγωνισμό. Γιατί αν από τα πεντακόσια χιλιάρικα πρέπει να πληρώνουμε συμβόλαια μουσικών που παίζουν μέσα στην ορχήστρα, δεν μπορούμε να καλύψουμε συμβόλαια για σολίστ και μαέστρους. Θα πρέπει να παρακολουθούμε το τι γίνεται στην Ευρώπη και την Αμερική και οι καλύτεροι μαέστροι και σολίστ να μπορούν να έρχονται και εδώ. Δεν γίνεται να προσπαθούμε συνέχεια να «κόψουμε» από παντού! Γιατί μέχρι τώρα αυτό γίνεται! Τόσο ο Βασίλης Χριστόπουλος πριν, όσο και ο Στέφανος Τσιαλής τώρα, βασίζονται σε προσωπικές γνωριμίες προκειμένου να έρθει ένας σολίστας ή ένας μαέστρος με πολύ χαμηλή αμοιβή. Αν είχα τη δυνατότητα να μιλήσω σήμερα με τον Υπουργό θα του έλεγα να μας εγκρίνει την κάλυψη των κενών μας θέσεων με μόνιμο προσωπικό, (μέσω διαγωνισμού, όπως γίνεται πάντα) για να στελεχωθεί πλήρως η ορχήστρα με τους καλύτερους μουσικούς και να μας αυξήσει την επιχορήγηση, έτσι ώστε ο προγραμματισμός που κάνουμε να είναι αντάξιος της πρώτης τη τάξει ορχήστρας της χώρας. Εύχομαι ο νέος υπουργός κ. Ν. Ξυδάκης, να ασχοληθεί με τα προβλήματα των κρατικών ορχηστρών, να εκτιμήσει την μεγάλη τους προσφορά στον σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό, την κοινωνία και την εκπαίδευση και να φροντίσει για τη στελέχωση και την οικονομική τους ευμάρεια. Στην ουσία να τους δώσει την θέση που πρέπει να έχουν σε μια πολιτισμένη χώρα.
Εργαστήρια από τα χάλκινα πνευστά της Κ.Ο.Α[3]
Τ.Β. Υποθετικά μιλώντας, σε τι πλαίσιο κρατικής πολιτικής θα νοιώθατε ότι το Κράτος είναι πράγματι αρωγός στις προσπάθειές σας για παραγωγή έργου υψηλών προδιαγραφών;
N.OIK. Το πρώτο ζητούμενο είναι να καλύψουμε τις κενές μας θέσεις με διαγωνισμό, οι οποίες είναι περισσότερες από 40! Πριν από τρία χρόνια που ανέλαβε ο Βασίλης Χριστόπουλος, μας είχε υποσχεθεί το Υπουργείο Πολιτισμού ότι θα μας δίνει 3 θέσεις μουσικών κάθε χρόνο. Ήταν η πρώτη έγκριση προ τριών ετών! Έκτοτε δεν έχει έρθει καμία άλλη έγκριση! Επίσης οι 3 θέσεις που προκηρύχθηκαν και που έγινε ο διαγωνισμός ακόμη δεν έχουν καλυφθεί! Ο αριθμός των κενών θέσεων δεν είναι σταθερός, γιατί κάθε τόσο συνταξιοδοτούνται οι μουσικοί! Επίσης, υπάρχουν και άλλα προβλήματα: πχ αρρωσταίνουν μουσικοί και πρέπει να αντικατασταθούν. Το δεύτερο ζητούμενο, είναι η επαρκής χρηματοδότηση, ώστε να μπορούμε να κάνουμε έναν πολύ καλό προγραμματισμό. Τέλος, ζητούμενο παραμένει να μας αξιοποιεί το Κράτος ως “Κρατική Ορχήστρα Αθηνών”: να συμμετέχουμε στις παραστάσεις, στα εκπαιδευτικά και κοινωνικά του προγράμματα, να υπάρχει μια συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας, το Υπουργείο Πολιτισμού και για το κοινωνικό τους έργο. Αυτά που κάνουμε είτε με την εθελοντική προσφορά των μουσικών, είτε με τη στήριξη του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος», θα έπρεπε να εντάσσονται στην Πολιτιστική – Εκπαιδευτική – Κοινωνική Πολιτική του Κράτους.
Τ.Β. Η Κ.Ο.Α. τα τελευταία χρόνια έχει δημιουργήσει ένα χωρίς προηγούμενο «άνοιγμα στην κοινωνία» με μια σειρά από δράσεις όπως συναυλίες εντός και εκτός έδρας, διενέργεια σεμιναρίων, διαλέξεις πριν τη συναυλία κτλ Δεδομένου ότι η κρατική χρηματοδότηση βαίνει μειούμενη, πώς επιτυγχάνετε όλη αυτή τη δραστηριότητα; Καλύφθηκαν έξοδα και από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος;
N.OIK. Το ίδρυμα πέρυσι για πρώτη χρονιά και φέτος για δεύτερη, ενέκρινε ένα ποσό. Με τα σύνολα μουσικής δωματίου της Κ.Ο.Α. πήγαμε πέρυσι σε 20 πόλεις στην Περιφέρεια για τριήμερα σεμινάρια. Στο πλαίσιο των σεμιναρίων, δίνουμε συναυλία με τα σύνολα της Κ.Ο.Α., αλλά γίνεται και συναυλία των σπουδαστών, έναν εκ των οποίων βραβεύουμε στηρίζοντας τις μουσικές του σπουδές για ένα χρόνο. Επίσης οργανώνουμε «ανοικτές δοκιμές». Σε αυτές έρχονται τα σχολεία και ένας μουσικός από μας, αναλαμβάνει να υποδεχθεί τα παιδιά, να τους εξηγήσει τι θα παρακολουθήσουν. Όταν τελειώσει το πρώτο μέρος της δοκιμής, τα παιδιά βγαίνουν στο φουαγιέ και εκεί γίνεται μια συναυλία από ένα σύνολο της ορχήστρας με στόχο την παρουσίαση της ιδιαιτερότητας μιας ομάδας οργάνων. Τα παιδιά φεύγουν από δω πιο «πλούσια» όσον αφορά τη σχέση τους με τη μουσική. Στην Αττική, γίνονται εκπαιδευτικά προγράμματα σε σχολεία (απομακρυσμένων ή υποβαθμισμένων περιοχών), σε ιδρύματα (φυλακές, κέντρα αποτοξίνωσης, νοσοκομεία, γηροκομεία, σχολεία για ΑμΕΑ κ.ά.), δηλαδή πηγαίνουμε εμείς σε αυτές τις κοινωνικές ομάδες, που δεν έχουν την ευκολία της πρόσβασης σε μας.
Με την ευκαιρία, να επισημάνω ότι και παλαιότερα, από τη δεκαετία του ΄90, είχαμε ξεκινήσει εθελοντικά κάποιοι μουσικοί, αλλά δεν «πατήσαμε» σε αυτό, προκειμένου να διαφημίσουμε την ορχήστρα. Κάποτε ένας δημοσιογράφος μας αδίκησε λέγοντας: «ακολουθείτε το δρόμο της Ε.Λ.Σ.». Η Ε.Λ.Σ. κάνει σπουδαίο έργο! Όμως σε αυτό τον τομέα δεν ακολουθήσαμε, αντιθέτως, προηγούμαστε χρονικά. Σήμερα κοινωνικό έργο δεν κάνουμε μόνο εμείς, αλλά όλα τα μουσικά σύνολα: η Κ.Ο.Θ., η Ο.Λ.Σ., η Καμεράτα, η Ορχήστρα του Δήμου Αθηναίων κ.ά.
Από συναυλία της ΚΟΑ στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά[4]
Τ.Β. Είστε ευχαριστημένη από την αρωγή εκ μέρους Ν.Π.Ι.Δ. ή ιδιωτών, νομίζετε ότι είναι επαρκής;
N.OIK. Στήριξη προσφέρει εκτός από το ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος» και η Γερμανική Πρεσβεία. Δεν έχουμε μπει στο χώρο των χορηγών. Οι μεγάλοι οργανισμοί που «ανοίγονται» στο χώρο των χορηγιών δεν μας έχουν προτιμήσει. Προτιμούν πιο εμπορικά σχήματα ή μεμονωμένες εκδηλώσεις ή τραγουδιστές που προέρχονται από άλλο χώρο μουσικής. Βέβαια προσωπική μου άποψη είναι ότι οι κρατικές ορχήστρες θα έπρεπε να είναι καθαρά υποστηριζόμενες από το Κράτος, όπως επίσης η Παιδεία και η Υγεία. Παρόλα αυτά, αν υπάρχουν φορείς από τον ιδιωτικό τομέα που θα στήριζαν τον πολιτισμό αυτό θα ήταν επίσης πολύ καλό. Γιατί σίγουρα είμαστε σε μια κρίσιμη φάση. Αλλά ακόμα και αν δεν ήμασταν, επειδή οι ιδιωτικοί οργανισμοί αντλούν από μας έσοδα, θα ήταν καλό να τα επιστρέφουν με κάποιο τρόπο στον κόσμο, μέσω των χορηγιών.
Η μαθητική ορχήστρα του Ωδείου Πολυρυθμία υπό τη διδασκαλία του κ. Νίκου Ρώσσου καθώς και λοιποί μαθητές, συμμετέχουν στο σεμινάριο του συνόλου «Ένωδον» το οποίο διεξήχθη στην Πρέβεζα, 7-10 Φεβρουαρίου 2015, στο πλαίσιο του προγράμματος «Δικαίωμα στη μουσική II».[5]
Τ.Β. Αναφέρατε προηγουμένως ότι το Μ.Μ.Α. σας παρακρατεί τα έσοδα από τα εισιτήρια; Τι ακριβώς συμβαίνει;
N.OIK. Όταν το Μ.Μ.Α. ήταν ακόμη «υπό κατασκευή», ένα μικρό σύνολο μουσικών από την ορχήστρα (με τον συγχωρεμένο τον Αλέκο Συμεωνίδη που ήταν τότε Διευθυντής της ΚΟΑ) είχαμε παίξει, προκειμένου να δοκιμάσουν την ακουστική της αίθουσας. Όταν τελείωσε το Μ.Μ.Α. και κάναμε τις τρεις πρώτες συναυλίες, υπήρχε ένα πρόγραμμα, στο οποίο γράφτηκε δια χειρός Χρήστου Λαμπράκη: «η Κ.Ο.Α. επιτέλους βρήκε το σπίτι της». Αυτό το σπίτι στην ουσία δεν το βρήκαμε ποτέ! Κατά καιρούς νοικιάζαμε διάφορους χώρους. Κάποια στιγμή, μας έδωσε το Μ.Μ.Α. μια αίθουσα δοκιμών της τάξης των 10.000 ευρώ το μήνα. Πριν μερικά χρόνια, βγήκε ένας νόμος του Κράτους που προβλέπει ότι όλοι οι κρατικοί φορείς που πληρώνουν ενοίκιο, θα πρέπει να έχουν μια μείωση της τάξεως του 20%. Αυτή η μείωση δεν έγινε ποτέ από το Μ.Μ.Α. Αντίθετα, λέει ότι θα πρέπει να πληρώνουμε και τα λειτουργικά έξοδα της αίθουσας συναυλιών. Το καταστατικό τους γράφει ότι έγκειται στη διακριτική ευχέρεια του Δ.Σ. το αν θα ζητήσει λειτουργικά έξοδα. Μέχρι σήμερα, δεν μας είχαν ζητήσει. Τώρα τίθενται τέτοια θέματα όπως πχ να πληρώνουμε μόνο εμείς για το parking. Τελικά το Μ.Μ.Α. είναι ή δεν είναι το σπίτι μας; Αν είναι, αυτά θεωρούνται αυτονόητα. Αλλά ακόμα και αν αποδεχθούμε ότι έπρεπε να πληρώνουμε ενοίκιο, το Μέγαρο μας χρωστάει περισσότερα. Υπάρχει ένας παραλογισμός: είμαστε δυο φορείς που χρηματοδοτούνται από το Κράτος και ο ένας αυτά που παίρνει πρέπει να τα αποδίδει στον άλλο! Δεν πρέπει αυτό να καθορίζεται απευθείας από το Υπουργείο; Προσπαθούν η Κ.Ο.Α. και το Μ.Μ.Α. να βρουν κάποια λύση. Δεν συμμετέχουμε οι μουσικοί σε αυτό, αν και θα έπρεπε. H δική μου άποψη, είναι ότι η Κ.Ο.Α. πρέπει να είναι μέσα στο Μ.Μ.Α. χωρίς να πληρώνει κανένα αντίτιμο.
Τ.Β. Στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού-επιμορφωτικού έργου της ορχήστρας, εντάσσεται και η διενέργεια συναυλιών σε σχολεία εντός και εκτός Αθηνών. Νομίζετε ότι παρά τον «βομβαρδισμό» των μαθητών από ευτελή μουσικά προϊόντα και παρά τις αδυναμίες της σχολικής και ωδειακής εκπαίδευσης, οι προσπάθειές σας βρίσκουν την αναμενόμενη ανταπόκριση;
N.OIK. Βρίσκουν πολύ καλύτερη ανταπόκριση από αυτό που περιμέναμε! Παντού συναντούμε ενθουσιώδες κοινό! Υπάρχουν μελέτες που αποδεικνύουν τι προσφέρει η ενασχόληση με ένα μουσικό όργανο σε ένα μικρό παιδί: πώς θα του αναπτύξει τα κέντρα του εγκεφάλου τα οποία έχουν σχέση με τα μαθηματικά, τη σκέψη, την επιχειρηματολογία και πώς θα το βοηθήσει να οργανώσει τη μελέτη του. Αυτό το εξετάζουν παντού στον ανεπτυγμένο κόσμο και το αξιοποιούν. Εμείς αντί να το αναπτύξουμε, το συρρικνώνουμε συνεχώς! Πραγματικά η μουσική είναι μια θεραπεία για τον άνθρωπο και θα έπρεπε έτσι να την αντιμετωπίσουμε. Γι΄ αυτό και προσπαθούμε να τη φέρουμε κοντά στα παιδιά, μήπως στο μέλλον αποκτήσουν καλύτερη σχέση με τη μουσική. Δεν θα ήθελα όμως να περιχαρακώσουμε την κλασική μουσική, ότι μόνο αυτό το είδος είναι καλό και όλα τα άλλα είναι άσχημα-για όλες τις στιγμές δεν ενδείκνυται η ίδια μουσική. Η κλασική μουσική έχει προκύψει ανά τους αιώνες με πολύ κόπο από το δημιουργό, είναι μια ολόκληρη Επιστήμη. Εγώ θα έλεγα στον κόσμο: «ας είναι ανοικτοί σε όλα»! Και αυτοί που απορρίπτουν την κλασική μουσική, ας την ακούσουν και ας την «απορρίψουν» μετά! Ίσως ένας καλός τρόπος να φθάνει η κλασική μουσική στα παιδιά είναι οι διαφημίσεις. Τα παιδιά μπορεί να αγαπήσουν ένα κομμάτι που αν τους έλεγες ότι αυτό είναι κλασική μουσική δεν θα το ακούγανε, ενώ το αγάπησαν μέσα από τη διαφήμιση.
Μουσικοί της Κ.Ο.Α. το πλαίσιο του προγράμματος «Άγονη Γραμμή Γόνιμη».[6]
Τ.Β. Το υφιστάμενο σύστημα διδασκαλίας βιολιού στα μουσικά σχολεία κατά την άποψή σας, χρειάζεται μεταρρυθμίσεις;
N.OIK. Πριν φθάσουμε στις μεταρρυθμίσεις, χρειάζεται προσωπικό! Αυτό σας το λέω, γιατί γυρίσαμε τα μουσικά σχολεία στην Περιφέρεια με αφορμή τα σεμινάρια, το πρόγραμμα «δικαίωμα στη μουσική» και είδαμε τραγικές καταστάσεις! Είδαμε μουσικά σχολεία με μαθητές που θέλουν να μάθουν ένα όργανο και δεν υπάρχουν καθηγητές ή δεν υπάρχουν μουσικά όργανα! Σε μουσικό σχολείο με ένα βιολί μελετάνε όλα τα παιδιά! Σε άλλο μουσικό σχολείο ανέλαβαν οι καθηγητές το Γενάρη!
Τ.Β. Ποια είναι τα επόμενα καλλιτεχνικά σας σχέδια της ορχήστρας, αλλά και δικά σας στο πλαίσιο του συνόλου «Ένωδον»;
N.OIK. Τα σχέδια της ορχήστρας είναι καταρχήν να επιβιώσει! Δημιουργήθηκε το 1942- εν μέσω Κατοχής- και άντεξε όλα αυτά τα χρόνια! Αλλά όχι απλά να επιβιώσει, αλλά να έχει αυτό που της αξίζει από το Κράτος, για να μπορεί να το προσφέρει στον κόσμο! Υπάρχουν σχέδια για προγράμματα που δεν έχουν ξαναγίνει και θα είναι μια ευχάριστη έκπληξη για τον κόσμο αν καταφέρουμε να τα υλοποιήσουμε με τα οικονομικά μέσα που έχουμε.
Όσον αφορά το «Ένωδον», είναι ένα σύνολο που απαρτίζεται από έγχορδα και χάλκινα. Το ρεπερτόριο περιορίζεται στην εποχή του μπαρόκ (και όχι πολλά έργα) και καταφεύγουμε σε σύγχρονο ρεπερτόριο με μεταγραφές, διασκευές που κάνουμε και μόνοι μας ή σε έργα που γράφονται αποκλειστικά για μας. Έχουμε δυο σεμινάρια τριήμερα, ένα στην Πρέβεζα (το Φεβρουάριο) και ένα στη Λευκάδα, (το Μάιο), όπου σε αυτά θα διοργανώσουμε και συναυλίες. Επίσης, έχουμε ένα κύκλο εκπαιδευτικών προγραμμάτων μέσα στην Αττική σε μουσικά και σε διαπολιτισμικά σχολεία, στο «18 άνω» κτλ. Ακόμη, προγραμματίζουμε μια συναυλία για τις 13 Μαΐου στο Ωδείο «Φ. Νάκας».Τα έργα έχουν γραφτεί αποκλειστικά για μας και συνδυάζουν την Επιστήμη της Ιατρικής με τη Μουσική.
Το σύνολο της ΚΟΑ «Ένωδον»
Τ.Β. Θα θέλατε να προσθέσετε τίποτε άλλο;
N.OIK. Υπάρχει κόσμος που δεν παρακολουθεί την κλασική μουσική και θα πει: «τι τις θέλουμε τις συμφωνικές ορχήστρες;» Για σκεφτείτε το θέατρο χωρίς τον Ίψεν, χωρίς τον Σέξπηρ, χωρίς όλους αυτούς τους κλασικούς! Δεν μπορούμε να τα διαγράψουμε όλα!
Θα έπρεπε λοιπόν να συνεισφέρουμε σε αυτό, ώστε οι άνθρωποι να έχουν την Παιδεία και να μπορούν να αναγνωρίσουν ποια είναι η προσφορά των συμφωνικών ορχηστρών. Θα ήθελα να κάνω έκκληση στην Πολιτεία να εκτιμήσει το τι έχει στη διάθεσή της σε ό,τι αφορά τα μουσικά της σύνολα. Να αποκτήσουμε μια Δημόσια Παιδεία σε ό,τι αφορά τη μουσική, μια Μουσική Ακαδημία και να διαβαθμιστούν τα διπλώματά μας. Αυτή τη στιγμή τα διπλώματα, που έχουμε αποκτήσει με πάρα πολλές ώρες μελέτης, δεν αναγνωρίζονται από το Υπουργείο Παιδείας! Όταν έγιναν τα τμήματα Μουσικών Σπουδών θέλησα να δώσω κατατακτήριες εξετάσεις και μου είπαν: «δεν μπορείτε να δώσετε με το δίπλωμα του μουσικού οργάνου, αλλά μπορείτε να δώσετε με το πτυχίο του… μαθηματικού!»
Τίνα Βαρουχάκη
varouchaki@gmail.com
Μάρτιος 2015
Τεχνική επιμέλεια σελίδας Κώστας Γρηγορέας
[1] Πηγή: ιστοσελίδα της Κ.Ο.Α., http://www.koa.gr/gr/meli_kratikis_orhistras_athinon
[2] Περισσότερα στο blog του συλλόγου των εργαζομένων: http://smykoa.blogspot.gr/2014/10/blog-post.html
[3] Πηγή: Ιστοσελίδα της Κ.Ο.Α., http://www.koa.gr/gr/ergastiria_gia_halkina_pneusta
[4] Πηγή: ιστοσελίδα της Κ.Ο.Α., http://www.koa.gr/gr/Events/sunaulia_ston_pirea_iv
[5] https://www.youtube.com/watch?v=suZLPz4EIQs&feature=share
[6] Πηγή: ιστοσελίδα της Κ.Ο.Α., http://www.koa.gr/gr/agoni_grammi_gonimi
_1.jpg)
