Νικόλαος Λαάρης
"Parallax"
Ο Νίκος Λαάρης ηχογράφησε τον δίσκο “Παραλλάξ” το 2004 σε πιάνο Steinway, στην αίθουσα “Δημήτρης Μητρόπουλος” του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, με αφορμή τη συνεργασία του με το Ballet Theater München στο έργο Goldberg Variationen σε χορογραφία του Philip Taylor, και χάρις την ευγενική χορηγία του Ιδρύματος Ιωάννου Φ. Κωστοπούλου.
Ο Νίκος Σκαλκώτας (1904-1949), μαθητής του Arnold Schönberg στο Βερολίνο, επανέρχεται στην παλαιά φόρμα της πασακάλιας, και συνθέτει στην Αθήνα του 1940 την Passacaglia ως το 15ο από τα 32 Κομμάτια για Πιάνο, ένα έργο με 20 παραλλαγές, στη διάρκεια των οποίων η γραμμή του μπάσου περνά προοδευτικά και σε υψηλότερες φωνές. Ο Σκαλκώτας είχε ξεκινήσει τις σπουδές σύνθεσης με τον Philip Jarnach, και καρπός αυτής της περιόδου υπήρξαν οι αριστουργηματικές 15 Μικρές Παραλλαγές (Βιέννη, 1927), όπου κάθε κομμάτι έχει τον δικό του χαρακτήρα, από έναν ελληνικό δημοτικό χορό, έως την προσευχή της τελευταίας παραλλαγής.
Η τέχνη της παραλλαγής: μια τέχνη που στη λόγια μουσική δημιουργεί επί αιώνες αριστουργήματα. Οι Παραλλαγές Goldberg του Jοhann Sebastian Bach (1685-1750), το κορυφαίο έργο παραλλαγών για πληκτροφόρο όργανο, αποτελούνται από 30 παραλλαγές σε μία άρια, και βασίζονται στην μπαρόκ συνθετική τεχνική της πασακάλιας, στην οποία η αρμονία του μπάσου παραμένει ουσιαστικά αμετάβλητη σε κάθε παραλλαγή. Ένα έργο οργανωμένο με μεγάλη κανονικότητα: διαιρεμένο σε δύο μέρη, αφού η 16η παραλλαγή, μια γαλλική ουβερτούρα, λειτουργεί ως μια νέα αρχή, αλλά και σε δέκα τριάδες παραλλαγών, όπου κάθε τρίτη παραλλαγή είναι ένας αντιστικτικός κανόνας (με την εξαίρεση της τελευταίας, που είναι ένα επίσης αντιστικικό quodlibet, με δημοφιλείς μελωδίες της εποχής). Ένα έργο όμως και με μία επιφανειακή έλλειψη κανονικότητας, αφού αν ληφθούν υπόψη οι κορώνες της πρώτης έκδοσης του 1741, σχηματίζονται επτά ζεύγη παραλλαγών, μία τριάδα (6-8), μία τετράδα (2-5), ενώ εννέα παραλλαγές υπάρχουν κατά μόνας.
Κομμάτια:
1. Νίκος Σκαλκώτας (1904-1949) - 15 Μικρές Παραλλαγές (1927)
2. Νίκος Σκαλκώτας (1904-1949) - Passacaglia (1940)
Johann Sebastian Bach (1685-1750) - Παραλλαγές Goldberg, BWV 988
3. Άρια - Aria
4. Παραλλαγή 1
5. Παραλλαγή 2
6. Παραλλαγή 3 - Canone all’ Unisono
7. Παραλλαγή 4
8. Παραλλαγή 5
9. Παραλλαγή 6 - Canone alla Seconda
10. Παραλλαγή 7
11. Παραλλαγή 8
12. Παραλλαγή 9 - Canone alla Terza
13. Παραλλαγή 10 - Fughetta
14. Παραλλαγή 11
15. Παραλλαγή 12 - Canone alla Quarta
16. Παραλλαγή 13
17. Παραλλαγή 14
18. Παραλλαγή 15 - Canone alla Quinta - Andante
19. Παραλλαγή 16 - Overture
20. Παραλλαγή 17
21. Παραλλαγή 18 - Canone alla Sesta
22. Παραλλαγή 19
23. Παραλλαγή 20
24. Παραλλαγή 21 - Canone alla Settima
25. Παραλλαγή 22
26. Παραλλαγή 23
27. Παραλλαγή 24 - Canone all’ Ottava
28. Παραλλαγή 25
29. Παραλλαγή 26
30. Παραλλαγή 27 - Canone alla Nona
31. Παραλλαγή 28
32. Παραλλαγή 29
33. Παραλλαγή 30 - Quodlibet
34. Άρια
Συντελεστές:
Ηχογραφήσεις: Μέγαρο Μουσικής Αθηνών
Παραγωγή ήχου: Γιώργος Σαββίδης
Σχεδιασμός εξωφύλλου, Executive Producer: Τζωρτζίνα Μερεντίτη
Copyright: Σοφοκλής Σαπουνάς - Εράτειο Ωδείο