Ο Νότης Μαυρουδής ανάμεσα στους κόσμους (του Γιώργου Μουλουδάκη)

Ο Νότης Μαυρουδής ανάμεσα στους κόσμους

(του Γιώργου Μουλουδάκη)

φωτ. Γιώργος Β. Μονεμβασίτης 

Α

Περ­πά­τη­σε τα πρώ­τα του βή­μα­τα σ’ ένα κε­λί των Φυ­λα­κών Αβέ­ρωφ, πλάι στη μη­τέ­ρα του, που ήταν πο­λι­τι­κή κρα­τού­με­νη. Έτσι λέ­γε­ται. Και έτσι εί­ναι. Αν αντι­κρί­ζεις για πρώ­τη φο­ρά τη ζωή ως μέλ­λου­σα δω­ρεά, μα­ρα­θώ­νιο που στην αφε­τη­ρία του στρι­γκλί­ζει το κλει­δί ενός αδιευ­κρί­νι­στου χρέ­ους μέ­σα στη μή­τρα της ελευ­θε­ρί­ας, τό­τε ίσως σφρα­γί­ζε­σαι από αυ­τό το σύ­νο­ρο, το αμ­φί­στο­μο τέ­ρας που ανοι­γο­κλεί­νει τις μα­σέ­λες του πά­νω απ’ τις σάρ­κες και των δύο κό­σμων. Θα ήταν άρα­γε πρώ­ι­μο να ισχυ­ρι­στώ ότι ο Νό­της Μαυ­ρου­δής αρ­ρα­βω­νιά­στη­κε αυ­τό το σύ­νο­ρο, χρί­σθη­κε ισό­βιος ένοι­κος και των δύο ταυ­το­χρό­νως πλευ­ρών του κε­λιού, εκού­σιος απο­δέ­κτης μιας ατε­λούς ελευ­θε­ρί­ας που έμελ­λε να αν­θο­φο­ρή­σει μέ­σα στις στε­ρή­σεις; Σκε­πτό­με­νοι τη ζωή σαν ένα αί­νιγ­μα οπτι­κής, έτσι που προ­τεί­νουν οι ποι­η­τές και οι ερω­τευ­μέ­νοι, φι­λεύ­σπλα­χνη οφθαλ­μα­πά­τη που κά­πο­τε σε κυ­ριεύ­ει και σε ακο­λου­θεί, δεν ξέ­ρου­με από ποια πλευ­ρά θα εκ­στο­μί­σου­με τώ­ρα τις λέ­ξεις μας, ακό­μα και αυ­τές εδώ που έρ­πουν υπνο­βα­τώ­ντας προς το αδιέ­ξο­δο, τη μι­κρή τε­λεία που πα­ρη­γο­ρεί για τα ανο­λο­κλή­ρω­τα. Ίσως έτσι να ήταν και μ’ αυ­τόν. Τον βλέ­πω να πα­τά με πέλ­μα­τα γυ­μνά στο όριο των με­τα­μορ­φώ­σε­ων, στην κό­ψη του ενυ­πνί­ου, κα­τά­σαρ­κα στο σύ­νο­ρο που διαι­ρεί και γε­φυ­ρώ­νει, δε­σμώ­της του ιλίγ­γου που υπήρ­ξε η πιο διαρ­κής του ταυ­τό­τη­τα.

Β

Φεύ­γο­ντας έξω απ’ το πρώ­το σύ­νο­ρο, το κε­λί, που τον να­νού­ρι­σε σαν κού­νια στα δυο πρώ­τα χρό­νια της ζω­ής του, μπο­ρώ να φα­ντα­στώ το σχή­μα μιας κι­θά­ρας, με τις κα­μπύ­λες της να υπο­κα­θι­στά τις αγκα­λιές των συ­γκρα­του­μέ­νων της μη­τέ­ρας του, συ­γκι­νη­μέ­νων θη­λυ­κών πά­νω απ’ την τρυ­φε­ρή του πα­ρου­σία, που θα φώ­τι­ζε την ανία του εγκλει­σμού. Στε­ρού­με­νος το κε­λί, στε­ρή­θη­κε και την πάν­δη­μη εκεί­νη αγκα­λιά, σι­βυλ­λι­κή πά­ντως, μια πρώ­τη Πό­λη των Γυ­ναι­κών πριν αυ­τή ξυ­πνή­σει μέ­σα στο όνει­ρό του Φε­ντε­ρί­κο Φε­λί­νι. Αυ­τή η κι­θά­ρα τώ­ρα ομί­λη­σε εν ονό­μα­τι ενός κό­σμου βου­βού κι ερω­τευ­μέ­νου με το άρ­ρη­το, ενός κό­σμου αυ­στη­ρά θη­λυ­κού.
Μα­θαί­νω πως η κι­θά­ρα τον πε­ρί­με­νε να την ανα­κα­λύ­ψει κρυμ­μέ­νη στα σκο­τά­δια μιας ντου­λά­πας, δώ­ρο άλ­λης επο­χής, και εγκαι­νιά­σθη­κε στο εορ­τα­στι­κό κλί­μα ενός λυ­ρι­σμού που αντα­πο­δί­δει άμα τη εμ­φα­νί­σει, στα κά­λα­ντα κά­ποιων Χρι­στου­γέν­νων ή κά­ποιας Πρω­το­χρο­νιάς / και το χαρ­τί ομί­λει … Σκέ­φτε­σαι τις ανα­κλά­σεις των ψαλ­μών εκεί­νου του με­τα­πο­λε­μι­κού έτους μες στον ασχη­μά­τι­στο ακό­μη λα­βύ­ριν­θο του μελ­λο­ντι­κού άθε­ου, κι ανα­ρω­τιέ­σαι ποιες πι­ρου­έ­τες επι­χει­ρεί το θυ­μι­κό για να με­τα­μορ­φώ­σει ένα φτω­χό σα­κού­λι σε πε­τα­λού­δα, έναν ιε­ρό τό­πο σε έναν άλ­λον όμοιό του, πιο συγ­γε­νή. Έτσι και η κι­θά­ρα δεν μπο­ρεί πα­ρά να υπήρ­ξε εκ­κλη­σία, όπως κι αν ο ίδιος την ονο­μά­τι­σε.
Ο δά­σκα­λός του ο Δη­μή­τρης Φά­μπας ήταν εκεί, για να γε­φυ­ρώ­σει το επα­να­στα­τι­κό σθέ­νος της οι­κο­γέ­νειας με το ανα­σχε­τι­κό προς κά­θε ασχή­μια της ζω­ής φι­λό­τι­μο, εκεί­νο πά­ντως το ίδιο φι­λό­τι­μο που έστει­λε τη μά­να του στη φυ­λα­κή. Εδώ, απ’ όποιο στρα­τό­πε­δο κι αν πο­λε­μού­σες, το γά­λα μιας νί­κης απέ­να­ντι στην ατι­μία θα έθρε­φε το κά­θε σου κύτ­τα­ρο. Λί­γο πριν, τα τρυ­φε­ρά χέ­ρια της Λί­ζας Ζώη, της πρώ­της του δα­σκά­λας, εί­χαν φρο­ντί­σει να τον οδη­γή­σουν με αγά­πη και με αλά­θη­το έν­στι­κτο στον δύ­σκο­λο δρό­μο που ανα­ζη­τού­σε. Έτσι, ακο­λού­θη­σε ο Φά­μπας, που ορ­θώ­θη­κε —ερή­μην του, υπο­θέ­τω, ο άν­θρω­πος— σαν πέ­τρι­νο γε­φύ­ρι πά­νω απ’ το πο­τά­μι της κα­θη­με­ρι­νής ανά­γκης, να τον σπρώ­ξει με ασφά­λεια στην αγκα­λιά της με­γά­λης οι­κο­γέ­νειας της μου­σι­κής, αυ­τής που ανα­παυό­ταν σε ανέ­φε­λα σύ­μπα­ντα, ανέ­φι­κτα και επι­θυ­μη­τά, στην καρ­διά ενός πό­θου τό­σο ορι­στι­κά βυ­θι­σμέ­νου στη σάρ­κα —γορ­γό­να σε στή­θος γέ­ρου ναυ­τι­κού— που μό­νο με τον θά­να­το μπο­ρού­σε να κα­τα­λυ­θεί. Στη νέα του οι­κο­γέ­νεια, κα­νέ­να 1989 δεν εί­χε την δι­καιο­δο­σία να δια­ψεύ­σει, να απο­γοη­τεύ­σει, να δυ­να­μι­τί­σει τη μέ­σα Άνοι­ξη, εξού και η κι­θά­ρα θα πα­ρέ­με­νε στην αγκα­λιά του, επί­ση­μη αγα­πη­μέ­νη, υπεν­θύ­μι­ση της μί­ας, πα­ντοιο­τρό­πως δια­φεύ­γου­σας, κα­τα­γω­γής.

Ο Φά­μπας υπήρ­ξε για το σύ­μπαν των κι­θα­ρι­στών, ήδη απ’ τη δε­κα­ε­τία του ’60, δυο τέ­τοιοι ταυ­τό­χρο­νοι κό­σμοι, δυο σια­μαία που τρέ­φο­νταν από την ίδια καρ­διά κι απ’ το ίδιο στο­μά­χι. Έτσι κι εκεί­νος πά­τη­σε με το ένα πό­δι στη νε­ο­σύ­στα­τη αί­ρε­ση της κλα­σι­κής κι­θά­ρας, την επο­χή που αυ­τή ξα­πό­σται­νε στη σκιά του ιν­δάλ­μα­τος τού Σε­γκό­βια, ενώ το άλ­λο του πό­δι πα­τού­σε με ανα­κού­φι­ση στο αν­θι­σμέ­νο ξέ­φω­το του Νέ­ου Κύ­μα­τος, το ευ­ρύ­χω­ρο κα­θι­στι­κό με την αμ­φί­βο­λη αλ­λά παν­δή­μως απο­δε­κτή αι­σθη­τι­κή, που φι­λο­ξέ­νη­σε τα πά­ντα εκτός απ’ την αμ­φι­σβή­τη­ση του ίδιου του τού εαυ­τού. Νέο ή πα­λαιό, αυ­τό το Κύ­μα μί­λη­σε για την ανά­γκη της συλ­λο­γι­κής μας εορ­τής, αλ­λά κυ­ρί­ως για το ανέ­φι­κτο μιας άλ­λης ελευ­θε­ρί­ας, ή ίσως την ελευ­θε­ρία ενός άλ­λου ανέ­φι­κτου. Ωραία επο­χή, επο­χή με στε­ρή­σεις μα και με τους παλ­μούς μιας πα­ρή­γο­ρης συλ­λο­γι­κό­τη­τας να επι­τα­χύ­νουν μέ­σα στο στή­θος των γε­νε­ών, με χρω­μα­τι­στά μα­ντί­λια όμορ­φα να τυ­λί­γουν τα ονει­ρο­πό­λα μά­τια της τυ­φλό­μυ­γας των μα­χών.

Μέ­σα σ’ εκεί­νο το κα­θι­στι­κό, το ξέ­φω­το, την πε­διά­δα, τον με­τε­ω­ρι­σμό κά­τω απ’ τους ανοι­χτούς ορί­ζο­ντες —όπως θες πες το— η ανα­γνω­ρι­σι­μό­τη­τα ερ­χό­ταν σαν κα­τά­ρα για την παρ­θε­νι­κό­τη­τα κά­θε στό­χου, αφού κα­νέ­να απ’ αυ­τά τα πρό­σω­πα δεν εί­χε την αγα­θή τύ­χη ενός Γκε­βά­ρα, που προ­σπά­θη­σε —και τα κα­τά­φε­ρε— να φύ­γει νω­ρίς, πριν ρυ­τι­διά­σουν οι ωραί­ες σαν κο­ρί­τσια μέ­σα του ιδέ­ες. Όμως, όσο και αν η λάμ­ψη των προ­σώ­πων ξέ­φτι­ζε μέ­σα στη βιο­πά­λη και την υπό­γεια, αρ­γή, απο­συ­ναρ­μο­λό­γη­ση του με­τα­πο­λι­τευ­τι­κού ερ­πι­στριο­φό­ρου, που στρί­γκλι­ζε πά­νω από δρο­σε­ρές Μαρ­γα­ρί­τες-Μα­γιο­πού­λες, υπήρ­ξε μια επι­μέ­νου­σα στα θε­μέ­λια σπί­θα, το φι­τί­λι θα ‘λε­γες ενός μι­κρού λύ­χνου, μα στ’ αλή­θεια ο τα­πει­νός πυ­ρο­κρο­τη­τής μιας βόμ­βας με­γα­τό­νων πα­ρά­ξε­να απο­δε­κτού ήθους, που πε­ρί­με­νε τη σω­στή στιγ­μή για να πυ­ρο­δο­τή­σει έναν δο­ξα­στι­κό απο­λο­γι­σμό των δε­κα­ε­τιών που πέ­ρα­σαν βου­βές. Ίσως ένας αδό­κη­τος θά­να­τος σαν τον ση­με­ρι­νό να εί­ναι μια στρα­βο­τι­μο­νιά που υπεν­θυ­μί­ζει πως το φυ­τί­λι εκεί­νο πα­ρέ­μει­νε επί χρό­νια μου­σκε­μέ­νο, και πως το ψυ­χι­κό σθέ­νος τού μέ­σα τι­μί­ου αν­δρός δεν άντε­ξε σε εκεί­νη την ανα­μο­νή. Για­τί κι η ου­το­πία εί­ναι μια κα­κό­τρο­πη κό­ρη, διεκ­δι­κεί μια προί­κα για την τυ­χε­ρή της ώρα, ένα δια­μέ­ρι­σμα με τα τό­σα τε­τρα­γω­νι­κά του, τα κοι­νό­χρη­στα, την κα­θη­με­ρι­νή φρο­ντί­δα, ίσως και έναν ΕΝ­ΦΙΑ για να τη νο­μι­μο­ποι­ή­σει. Υπο­θέ­σεις. Υπο­θέ­σεις για όλους μας, οπωσ­δή­πο­τε όμως για τον Νό­τη, που δεν μπο­ρεί τώ­ρα να τις υπε­ρα­σπι­στεί, ού­τε να τις αντι­κρού­σει, μπο­ρεί όμως αγα­πη­τι­κά, μέ­σα στη φα­ντα­σία μας, να μας πα­ρα­χω­ρή­σει το δι­καί­ω­μα να με­τα­τρέ­ψου­με την απου­σία του σε σπό­ρο, να επι­χει­ρή­σου­με για λο­γα­ρια­σμό του την ανα­και­νι­στι­κή μο­νο­κο­ντυ­λιά μέ­σα στη μου­τζού­ρα της υπερ­πλη­ρο­φό­ρη­σης, αυ­τής της κο­πριάς που βρο­μί­ζει ή θρέ­φει, ανά­λο­γα με το πώς θα την χρη­σι­μο­ποι­ή­σεις. Εύ­χο­μαι να μας το επι­τρέ­ψει.

Γ

Πρώ­τη φο­ρά απ’ τα χέ­ρια του άκου­σα τους Μπι­τλς για κλα­σι­κή κι­θά­ρα, και τις 20 σπου­δές τού Σορ. Και τα άκου­σα παιγ­μέ­να από έναν γε­νειο­φό­ρο κι­θα­ρι­στή, την επο­χή που το να εί­σαι κι­θα­ρι­στής και γε­νειο­φό­ρος εξα­σφά­λι­ζε ένα αδιαμ­φι­σβή­τη­το κύ­ρος, την επι­βε­βαί­ω­ση ότι ήσουν έτοι­μος να συρ­θείς μες στο ναρ­κο­πέ­διο των με­γά­λων μα­χών, με αντί­τι­μο ίσως και το ίδιο σου το χέ­ρι. Και όντως μπή­κε σ’ αυ­τές τις μά­χες, αφού οι υπό­γειες μπουάτ τον έχρι­σαν ιπ­πό­τη τους, η Φι­λι­κή Εται­ρεία, εχθρών τε και φί­λων, τον νο­μι­μο­ποί­η­σε στα μυ­στι­κά της έγ­γρα­φα, που μέ­σα στις ψυ­χές των πει­να­σμέ­νων για δι­καιο­σύ­νη με­τα­στοι­χειώ­νο­νταν σε ετοι­μο­πό­λε­μα φρού­ρια. Ένας προ­σε­κτι­κός πα­ρα­τη­ρη­τής ίσως θα ανα­κά­λυ­πτε στα θε­μέ­λια (και) αυ­τού του κά­στρου την ωραία πύ­λη της αμ­φι­ση­μί­ας των προ­τε­ραιο­τή­των του. Αυ­τή η αμ­φι­ση­μία ίσως τον οδή­γη­σε στο να συ­να­ντη­θεί με την γυ­ναί­κα του που αγά­πη­σε και που θαύ­μα­σε, τη Βά­σω, για να φτιά­ξει μα­ζί της την ωραία φυ­σι­κή του οι­κο­γέ­νεια, στή­νο­ντας έτσι και μια χει­ρο­πια­στή εκ­δο­χή της ου­το­πί­ας, ένα μέλ­λον που, επι­τέ­λους, ζέ­σται­νε τις σάρ­κες του κά­τω απ’ τον ήλιο. Οι δυο πλευ­ρές του κε­λιού χα­μο­γε­λού­σαν για πρώ­τη φο­ρά αγκα­λια­σμέ­νες, περ­πα­τού­σαν τον έναν κοι­νό τους δρό­μο.

Δ

Ομε­τέ­πει­τα χρό­νος έφτα­σε με τον ήπιο καλ­πα­σμό του, χρό­νος που μα­ζί με τα χιό­νια στις κορ­φές έφε­ρε και τη μα­κριά θέ­α­ση, το ση­μείο εκεί­νο, απ’ το οποίο, με γνώ­ση πια, απο­φα­σί­ζεις την πλευ­ρά με την οποία μά­χε­σαι. Νο­μί­ζω θα θε­ω­ρού­σε ντρο­πή του να αλ­λά­ξει στρα­τό­πε­δο τό­τε που το πα­ρελ­θόν του ήταν για τις νε­ό­τε­ρες γε­νιές εξαρ­γυ­ρώ­σι­μο. Αν υπο­θέ­σου­με πως κά­ποιοι εξαρ­γύ­ρω­σαν ένα τέ­τοιο πα­ρελ­θόν, την ανα­και­νι­σμέ­νη και φρε­σκο­γυα­λι­σμέ­νη ει­κό­να μιας προ­σο­δο­φό­ρας επα­να­στα­τι­κό­τη­τας που δο­κί­μα­ζε τις πό­ζες της μπρο­στά στον κα­θρέ­φτη, ο ίδιος θα πρέ­πει να το έκα­νε στον μι­κρό­τε­ρο επι­τρε­πτό βαθ­μό, με εν­στι­κτώ­δη προ­νοη­τι­κό­τη­τα και ταυ­το­χρό­νως ανα­κου­φι­στι­κά ερή­μην του, όπως κι αν στρί­βει την αλή­θεια του αυ­τό το ερή­μην του μες στο μυα­λό κά­θε κα­χύ­πο­πτου βιο­γρά­φου, μο­νά­χα τό­σο ώστε να πα­ρα­μέ­νει ενερ­γός μέ­σα στις αμ­φι­βό­λου πλέ­ον διεισ­δυ­τι­κό­τη­τας ανα­πα­ρα­γω­γές των πα­λαιών συν­θη­μά­των, και να φρο­ντί­ζει την φυ­σι­κή του οι­κο­γέ­νεια, τό­τε που η άλ­λη έδει­χνε τα πρώ­τα πι­θα­νά ση­μά­δια κού­ρα­σης. Με­λαγ­χο­λι­κή σκέ­ψη, σκέ­ψη μο­να­χι­κού ισορ­ρο­πι­στή πά­νω από πλα­τεία άλ­λης επο­χής, που ανα­δύ­θη­κε και πά­λι από ται­νία του Φε­λί­νι, ένα Αμαρ­κορντ ίσως, και που και πά­λι βυ­θί­στη­κε μες στην πο­λύ­βουη δί­νη της δια­φη­μι­στι­κής ζώ­νης. Πώς να αρ­νη­θώ ότι ο Νό­της υπήρ­ξε, πα­ρό­λη την εξα­κο­λου­θη­τι­κή αμ­φι­ση­μία του, ένα πο­λύ­τι­μο πρό­σω­πο μες στο συμ­βο­λι­κό θέ­α­τρο του και­ρού μας; Ένα πρό­σω­πο που δεί­χνει, με τη ζωή και με τον θά­να­τό του, έναν κά­ποιον απελ­πι­σμέ­νο τρό­πο να πο­ρευ­τείς ανά­με­σα στις πο­λύ­γλωσ­σες με­τα­γλωτ­τί­σεις μιας εξα­κο­λου­θη­τι­κά δια­φεύ­γου­σας πραγ­μα­τι­κό­τη­τας, ανά­με­σα στην πο­λυ­πρι­σμα­τι­κή αλή­θεια ενός κό­σμου χα­μαι­λέ­ο­ντα;:

Ο κό­σμος της κλα­σι­κής κι­θά­ρας, και ο κό­σμος των τρο­βα­δού­ρων. Ο κό­σμος των γε­νειο­φό­ρων και ο κό­σμος των γρα­βα­το­φο­ρε­μέ­νων. Ο κό­σμος της Με­γά­λης Βρε­τα­νί­ας και ο κό­σμος των δυ­τι­κών συ­νοι­κιών. Ο κό­σμος της ορ­γιά­ζου­σας φύ­σης του Πη­λί­ου και ο κό­σμος της αι­σθη­τι­κής των αι­θου­σών. Ο κό­σμος των μπουάτ και ο κό­σμος του Ηρω­δεί­ου. Ο κό­σμος των πο­λι­τι­κών συ­γκε­ντρώ­σε­ων και ο κό­σμος των βρα­βεύ­σε­ων … Οι πό­λοι έστρι­βαν αδια­λεί­πτως, διεκ­δι­κώ­ντας μια κά­θε φο­ρά νέα ισορ­ρο­πία, η υδρό­γειος έγερ­νε για να βρει την πο­ρεία της μες στο ηλια­κό μας σύ­στη­μα, που έγερ­νε για να βρει την πο­ρεία του μες στον γα­λα­ξία, που έγερ­νε για να βρει την πο­ρεία του μες στο ορα­τό σύ­μπαν, που έγερ­νε για να βρει την ισορ­ρο­πία του μες στο ψυ­χι­κό μας σύ­μπαν, που έγερ­νε κι αυ­τό, για λό­γους που δεν ξέ­ρου­με, αεί δια­στελ­λό­με­νο.

Ε

Βρέ­θη­κα στο πε­ριο­δι­κό του, το Ταρ, στην δεύ­τε­ρη πε­ρί­ο­δο, την ηλε­κτρο­νι­κή, και ήμουν απ’ το πρώ­το τεύ­χος εκεί, και για αρ­κε­τά χρό­νια με­τά. Δεν μπο­ρώ πα­ρά να θυ­μη­θώ με συ­γκί­νη­ση το ότι, ενώ το πρώ­το μου κεί­με­νο υπήρ­ξε μια ευ­θεία επί­θε­ση προς τον κό­σμο των κι­θα­ρι­στών στους οποί­ους πρω­το­στα­τού­σε, το δέ­χτη­κε και το κα­λω­σό­ρι­σε με τον πιο ανυ­πό­κρι­το εν­θου­σια­σμό. Όπως και όταν κά­πο­τε μα­λώ­σα­με -για λό­γους αρ­χής, για τους λό­γους δη­λα­δή που οι ιπ­πό­τες εξα­κο­λου­θούν να δί­νουν ρα­ντε­βού για τις μο­νο­μα­χί­ες τους-, πο­τέ δεν εί­πε πί­σω από την πλά­τη μου πα­ρά κα­λά λό­για, κι αυ­τό εί­μαι σε θέ­ση απ’ τη ση­με­ρι­νή από­στα­ση να το γνω­ρί­ζω και να το με­τα­φρά­ζω. Η ανά­γκη μιας δί­και­ης θέ­α­σης εί­χε ίσως την κα­τα­γω­γή της στον πρώ­το του κό­σμο, εκεί­νον ανά­με­σα στις συ­γκρα­τού­με­νες της μη­τέ­ρας του, και δεν μπό­ρε­σα πο­τέ πα­ρά να συμ­μα­χή­σω με την πλευ­ρά του που τον έκα­νε βα­θιά ιπ­πο­τι­κό, ακό­μα κι όταν δια­φω­νού­σα­με, ακό­μα κι όταν οι λέ­ξεις μας ήθε­λαν έναν έξυ­πνο με­τα­φρα­στή για να συ­νεν­νοη­θούν.
Θυ­μά­μαι, κα­τά την διάρ­κεια μιας ιδιω­τι­κής μας μο­νο­μα­χί­ας —από εκεί­νες τις πά­ντα συμ­βο­λι­κές, τις εν εί­δει χάρ­τι­νων F-16 που ίπτα­ντο αστα­μά­τη­τα πά­νω από ασα­φείς συ­ντε­ταγ­μέ­νες, γρα­πτών που προ­σποιού­νταν τα θυ­μω­μέ­να και που ανταλ­λάσ­σο­νταν στον προ­θά­λα­μο μιας σο­βα­ρο­φα­νούς όσο και ξε­καρ­δι­σμέ­νης με τον εαυ­τό της ψυ­χραι­μί­ας— θυ­μά­μαι ότι τα αυ­τιά μου εί­χαν αρ­νη­θεί να ακού­σουν άκομ­ψες κου­βέ­ντες ει­πω­μέ­νες απ’ το στό­μα του, άκου­γαν μό­νο τις ανα­με­νό­με­νες από το πρό­σω­πό του λέ­ξεις, ο μέ­σα Μαυ­ρου­δής πα­ρέ­με­νε πει­σμα­τι­κά αδια­πέ­ρα­στος σε κά­θε πτώ­ση. Νο­μί­ζω αυ­τός ήταν κι ο δι­κός του τρό­πος να απο­φα­σί­ζει με ποιο κομ­μά­τι του φί­λου ή του εχθρού θα συμ­μα­χού­σε, γι’ αυ­τό και ήταν ικα­νός να έχει συ­ντρό­φους δια­φο­ρε­τι­κού σθέ­νους, ηλι­κί­ας, κο­σμο­θε­ω­ρί­ας. Στο βά­θος έλα­μπε το κύτ­τα­ρο μιας εν­δε­χό­με­νης συγ­γέ­νειας ακό­μα και με τον αντί­πα­λο, ακό­μα και μπρο­στά στο γυ­μνό του σπα­θί, ένας κώ­δι­κας των Σα­μου­ράι που έλε­γες πως τον ακο­λου­θού­σε ακό­μα και στα πιο ανού­σια κα­θη­με­ρι­νά, και που τον έκα­νε να μοιά­ζει κά­πο­τε στα μά­τια μου με αμή­χα­νο παι­δί. Μια άπει­ρης ευ­γέ­νειας συγ­χορ­δία όρι­ζε τό­τε τον βα­σι­κό τό­νο των μέ­σα συ­νο­μι­λιών, και στο τέ­λος κά­θε μι­κρής δια­δρο­μής άφη­νε πά­νω στο γρα­σί­δι το κα­θα­ρό κομ­μά­τι κά­θε ενέρ­γειας. Τα άλ­λα έμε­ναν νε­κρά στους πα­ρα­δρό­μους των συμ­βο­λι­κών αγώ­νων, χο­ντρά και ακα­τέρ­γα­στα, δεν χώ­ρα­γαν κά­τω απ’ την ωραία πύ­λη του τερ­μα­τι­σμού, μια πύ­λη που μέ­σα στα χρό­νια στέ­νευε όλο και πε­ρισ­σό­τε­ρο. Στο δρό­μο πί­σω θα βρι­σκες ριγ­μέ­να τα ανού­σια. Σκέ­φτο­μαι πως αυ­τός ήταν ο τρό­πος να κρα­τά τον εαυ­τό του κα­θα­ρό και από τις θέ­σεις εξου­σί­ας που κα­τά και­ρούς ανέ­χθη­κε. Πί­σω από τον μπερ­ντέ των πρά­ξε­ων κρα­τιό­ταν χέ­ρι-χέ­ρι οι αγα­πη­μέ­νοι άν­θρω­ποι του πα­ρελ­θό­ντος του και του ψι­θύ­ρι­ζαν όλοι μα­ζί απ’ το υπο­βο­λείο. Πώς να ξε­φύ­γεις από τέ­τοια τρυ­φε­ρό­τη­τα και τι ζωή χω­ρίς αυ­τούς να κά­νεις;

ΣΤ

Στο τέ­λος αυ­τής της ανέ­φι­κτης, όσο και υπο­θε­τι­κής, κα­τα­γρα­φής των κα­θρε­φτι­σμά­των του πρω­ταρ­χι­κού εγκλει­σμού, εκεί­νου που πα­ρή­γα­γε την αμ­φι­ση­μία των κό­σμων που τον φι­λο­ξέ­νη­σαν, κό­σμων που μό­νος του δη­μιούρ­γη­σε και κα­τοί­κη­σε, θέ­λω να μι­λή­σω για ένα ακό­μα: για το απο­τύ­πω­μα που άφη­σε ο ήχος του, που ενώ εκ­κι­νού­σε από τον ρα­φι­να­ρι­σμέ­νο ήχο της κλα­σι­κής κι­θά­ρας, όπως τον κλη­ρο­δό­τη­σαν οι εκτε­λέ­σεις του Σε­γκό­βια, απο­φά­σι­ζε τε­λι­κά να κρα­τή­σει μες στο σώ­μα του κά­τι απ’ το μέ­ταλ­λο του σα­ντου­ριού και την τρυ­φε­ρή βία της μπα­γκέ­τας του πά­νω στις τε­ντω­μέ­νες χορ­δές, μα­ζί με την έξαρ­ση ενός τυ­μπά­νου και την επι­τα­κτι­κή προς τα πό­δια μας πρό­σκλη­ση ενός λα­ού­του, να ση­κω­θούν και να χο­ρέ­ψουν τον κυ­κλω­τι­κό χο­ρό που μας ται­ριά­ζει. Το σώ­μα του το ίδιο, σε στιγ­μές ιδα­νι­κές, γι­νό­ταν η θυ­σία μιας τέ­τοιας πρό­θε­σης, σώ­μα ενη­λί­κου που θα έπρε­πε να χω­ρέ­σει με τη με­γα­λύ­τε­ρη γεν­ναιο­δω­ρία, σαν μη­τέ­ρα και σαν μα­μή, τα τσα­λί­μια ενός εφή­βου, τη δύ­να­μη ενός βομ­βι­στή της ησυ­χί­ας των νοι­κο­κυ­ραί­ων, και μα­ζί την τρυ­φε­ρό­τη­τα ενός πα­τέ­ρα, συ­ζύ­γου και παπ­πού. Αυ­τός ο ήχος, μας αρέ­σει ή όχι, εί­ναι ένας ήχος με τον από­λυ­τα δι­κό του χα­ρα­κτή­ρα, και αυ­τό δεν μπο­ρεί πα­ρά να εί­ναι στά­ση που σι­γο­τρα­γου­δά το όμορ­φο τρα­γού­δι της έξω απ’ το στε­νό μα­γα­ζά­κι της τε­χνι­κής, απ’ το πιο μα­κρι­νό κομ­μά­τι της κα­τα­γω­γής και της ει­λι­κρί­νειας. Γι’ αυ­τό κι ο ήχος ετού­τος δεν με­τα­λα­μπα­δεύ­ε­ται, δεν προ­σφέ­ρε­ται κλη­ρο­νο­μι­κώ δι­καίω, υπάρ­χει μό­νον ως απο­τύ­πω­μα του προ­σώ­που που τον πα­ρή­γα­γε, και σαν διαρ­κές αί­νιγ­μα, φυ­λαγ­μέ­νο για τις ερ­χό­με­νες γε­νιές, όταν θα θε­λή­σουν να απο­κρυ­πτο­γρα­φή­σουν ένα κομ­μά­τι του χρό­νου μας, και του τρό­που που γέν­νη­σε αυ­τός ο χρό­νος.

Ζ

Ο Νό­της άνοι­ξε μο­νά­χος του την πόρ­τα της εδώ φυ­λα­κής —ή της εδώ ελευ­θε­ρί­ας του— και δρα­πέ­τευ­σε. Μπο­ρεί να ισχυ­ρι­στεί κα­νείς πως δρα­πέ­τευ­σε προς τον άπει­ρο χρό­νο που στο εξής θα τον κου­βα­λά και θα τον πε­ριέ­χει. Αν εί­ναι πρώ­ι­μη η στιγ­μή που αυ­τό έγι­νε, ας μας πα­ρη­γο­ρή­σει η σκέ­ψη πως ένα απ’ τα δώ­ρα που άφη­σε μ’ αυ­τή την ανα­κλα­στι­κή του κί­νη­ση εί­ναι η υπεν­θύ­μι­ση πως όλοι εί­μα­στε ένα στιγ­μιό­τυ­πο, μια στά­ση αιώ­νιας ανα­μο­νής πά­νω απ’ το ίδιο σύ­νο­ρο, χέ­ρι με­τέ­ω­ρο που σε χρό­νο άγνω­στο ξε­κλει­δώ­νει την πόρ­τα του κε­λιού του προς τα έξω. Εί­μα­στε για πά­ντα η μία άγνω­στη στιγ­μή που ξα­να­δια­βαί­νου­με τα δια­χω­ρι­στι­κά, εκεί­να που μας κά­νουν να λέ­με το άγνω­στο ένα άλ­λο σύ­μπαν, σύ­μπαν που ανα­πνέ­ει έξω απ’ τη ζωή μας και όχι μέ­σα της. Μέ­σα σε ετού­το το ση­μείο της κοι­νής ανα­μο­νής θα ξα­να­σμί­ξου­με.

Μας βλέ­πω ήδη όλους —κα­νέ­νας δεν θα λεί­ψει— με μια κα­λο­κουρ­ντι­σμέ­νη κι­θά­ρα στην αγκα­λιά, λί­γη χρυ­σό­σκο­νη στα χεί­λη απ’ τα τρα­γού­δια μας, λί­γο κρα­σί στη γλώσ­σα από παι­δι­κό φι­λί, λί­γη ευ­τυ­χία κά­τω απ’ τα ανοι­χτά που­κά­μι­σα, την ώρα που χτυ­πά η κα­μπά­να μα­κριά, κι ανοί­γουν ένα-ένα τα κε­λιά.

 — Ας ξε­κι­νή­σει η γιορ­τή.

Γιώργος Μουλουδάκης
Ιανουάριος 2023