ΠΑΥΛΟΣ ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ: Ένας Έλληνας πιανίστας με ενδιαφέρουσα παρουσία στην Στουτγάρδη.
(Μια συνέντευξη στην Νατάσσα Μηλιώρη, για το TaR)

κάντε κλικ στο εικονίδιο-μεγάφωνο, για να ακούτε μουσική σχετική με το άρθρο από το TaR-radio.com! (CD: "Chopin's Diary" Hänssler Classic   Catalog #: 98472)

[πλήκTRa]
ΠΑΥΛΟΣ ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ένας Έλληνας πιανίστας με ενδιαφέρουσα παρουσία στην Στουτγάρδη
(Μια συνέντευξη στη Νατάσσα Μηλιώρη, για το TaR)

Ο  Παύλος Χατζόπουλος γεννήθηκε το 1964 στη Στουτγκάρδη από έλληνες γονείς, και ξεκίνησε μαθήματα πιάνου σε ηλικία 3 χρόνων. Εδωσε το πρώτο του κονσέρτο σε ηλικία 10 ετών.Πήρε υποτροφία από την ελληνική πρεσβεία στη Βόννη και σπούδασε  στις Μουσικές Ακαδημίες του Würzburg, Stuttgart και Salzburg. Ως σολίστ σε ρεσιτάλ, αλλά και σε σύμπραξη με ορχήστρες (όπως αυτή της Südwestdeutsche Philharmonie και της Kammerorchester της Στουτγάρδης), έχει δώσει συναυλίες σ’ όλη την Ευρώπη, στις Η.Π.Α., στο Ισραήλ και στη Σαουδική Αραβία. Ηχογραφήσεις του αλλά και εκπομπές αφιερωμένες σ’αυτόν, έχουν παρουσιαστεί σε ελληνικά, γερμανκά και ολλανδικά τηλεοπτικά κανάλια και ραδιοφωνικούς σταθμούς. Εχει κυκλοφορήσει δυο cd με την γερμανική δισκογραφική εταιρία Hänssler Classic με έργα F. Schubert και F. Chopin  για σόλο πιάνο.

Ποιά ήταν η αφορμή και το κίνητρο για να ξεκινήσεις να παίζεις πιάνο;

Το κίνητρο ήταν το πιάνο που είχαμε στο σπίτι, καθώς και η μητέρα μου η οποία τραγουδάει. Από μικρό παιδί - από ηλικία μηνών - με ήλκυε το πιάνο και μάλιστα, υπάρχουν και φωτογραφίες που με δείχνουν να κάθομαι με τις πάνες στο πιάνο!  Υπάρχει μια φλέβα στην οικογένειά μας από την πλευρά της μαμάς (πρέπει να ειμαι η έκτη γενιά), όπου καλλιεργείται η μουσική. Εγώ μάλλον είμαι ο πρώτος σ’αυτή τη σειρά που ασχολείται σήμερα επαγγελματικά με το πιάνο. Η μητέρα μου είχε καταλάβει ήδη απ’ τον καιρό της εγκυμοσύνης οτι μάλλον αυτό το παιδί που μεγαλώνει  θ’ασχοληθεί με τη μουσική, γιατί αντιδρούσα πάρα πολύ έντονα στο ρυθμό. Μάλιστα σήμερα διηγείται ότι άκουγε ορισμένα κομμάτια τον καιρό της εγκυμοσύνης, τα οποία οποία αργότερα δεν χρειαζόταν να τα μάθω....τα ήξερα!

Μίλησέ μου λίγο για τα φοιτητικά σου χρόνια. Πόσο δύσκολο ή εύκολο ήταν να διακριθείς, να ξεχωρίσεις ανάμεσα σε δεκάδες ταλαντούχους αλλά και φιλόδοξους πιανίστες συμφοιτητές σου από την Ευρώπη και την Ασία;

Κατά  κάποιο τρόπο θα έλεγα οτι για κάποιον αρκετά ιντιβιντουαλιστή  όπως είμαι εγώ, είναι πιο εύκολο να ξεχωρίσει απ’ ότι, ας πούμε, για κάποιον ασιάτη, οι οποίοι έχουν μια διαφορετική νοοτροπία και πιθανόν να δυσκολεύονται περισσότερο. Βεβαίως τα φοιτητικά χρόνια δεν ήταν εύκολα. Μέχρι να μπω στην Ακαδημία, με το ταλέντο που είχα πάρει απ’τον πλάστη μου είχα επιτυχίες, δεν ήταν πρόβλημα και ακόμη δεν ήμουν συνειδητά σε ανταγωνισμό. Μέχρι τότε είχα μεγάλη επιτυχία στο ακροατήριο. Αυτά άλλαξαν όταν μπήκα σε κατευθείαν συναγωνισμό. Τελικά όμως με βοήθησε κι αυτός ο τρόπος των γερμανών. Ο γερμανός  είναι πολύ επιμελής, δουλεύει πολλές ώρες, όταν βάλει ένα στόχο θα δουλέψει μέχρι να τον πετύχει. Αυτά όλα με βοήθησαν, γιατί το μεσογειακό μας ταμπεραμέντο δεν μοιάζει καθόλου μ’ αυτό...  Δούλεψα αρκετά σκληρά για πολλά χρόνια και σήμερα μου λένε οτι διακρίνουν το παίξιμό μου ανάμεσα σε πολλά  άλλα, κι αυτό είναι μεγάλο κομπλιμέντο. Και πάλι, όμως η διαφοροποιήση απ’τους άλλους δεν έγινε στο καθαρά τεχνικό κομμάτι (στο παίξιμο), αλλά σε κάτι που κάνω εδώ και 17-18 χρόνια; Δίνω ρεσιτάλ με εξηγήσεις, μιλάω στο κοινό.

Παύλο, έχεις δώσει συναυλίες σε τρεις διαφορετκές ηπείρους μέχρι στιγμής... στην Ελλάδα; 

Στο παρελθόν έχω δώσει κονσέρτα και ρεσιτάλ στην Ελλάδα. Τώρα έχουν μεσολαβήσει αρκετά χρόνια όπου δεν έχω παίξει,  αλλά θέλω να το επιδιώξω και πάλι. Επίσης έχει προκύψει να παίξω έργα ελλήνων συνθετών και το’χω κάνει μερικές φορές και μέχρι και σήμερα παίζω. Ιδιαίτερα μ’ενδιαφέρουν τα έργα του Γιάννη  Παπαϊωάννου και τα παρουσιάζω στο γερμανικό αλλά και στο ευρύτερο ευρωπαϊκό κοινό, και τους αρέσει! Οι ελληνικοί ρυθμοί, αυτή η ζωντάνια, το μεσογειακό στοιχείο το οποίο το συνδιάζει αυτός ο συνθέτης και με κάποια στοιχεία του ιμπρεσιονισμού και ενμέρει του εξπρεσιονισμού  αρέσει στον κόσμο και μ’ αρέσει και μένα σαν έκφραση και σαν περιεχόμενο. Για να γυρίσω όμως στη βασική ερώτηση, μου έχει γίνει ξανά πρόταση  να παίξω στην Ελλάδα και θα το κάνω, ενδεχομένως και αυτό το χειμώνα, του 2010. Θα το ήθελα πολύ. Την επαφή με την Ελλάδα την θέλω και παρ’ όλο που γεννήθηκα στη Γερμανία υπάρχει ένα πολύ δυνατό ελληνικό στοιχείο μέσα μου. Για παράδειγμα, πέρσι το Μάρτιο με είχαν προσκαλέσει να παίξω στη Σαουδική Αραβία. Είχαν οργανώσει κάποιες συναυλίες εκεί η γερμανική και η ελληνική πρεσβεία από κοινού. Οταν συναντήθηκα με τον γερμανό πρέσβη όλα ήταν όπως είναι με γερμανούς: πολύ ευγενικά, επαγγελματικά, ίσως και τυπικά. Αργότερα ήρθε και ο έλληνας πρέσβης, εκείνη τη στιγμή ο γερμανός κατάλαβε οτι εδώ κάτι αλλάζει κι έπειτα από λίγο είπε; «ίσως πρέπει να σας αφήσω μόνους σας, εσάς σας συνδέει κάτι το διαφορετικό». Μ’αυτό θέλω να πω οτι μέσα μου παραμένει η φλόγα η ελληνική.

Η ελληνική πολιτεία σ’έχει στηρίξει με κάποιο τρόπο;

Ναι.Κατα τη διάρκεια των φοιτητικών μου χρόνων, και πάντα ενδιαφέρονταν να με παρουσιάζουν στο κοινό, και στο γερμανικό και στο ελληνικό. Η ελληνική πρεσβεία επίσης, μου χορήγησε μια υποτροφία  όταν έλαβα μέρος σε Master Class  που έγιναν στο Πόρτο Καρα. Πολύ ευγενικό εκ μέρους της πρεσβείας...Πάντοτε είναι ορισμένα άτομα τα οποία βοηθούν.

Εχεις ανταλλάξει γνώμες και εμπειρίες με άλλους έλληνες μουσικούς που κάνουν καριέρα στη Γερμανία και γενικότερα στην Ευρώπη, και κατα πόσον είναι παρόμοιες οι εμπειρίες αλλά και η γενικότερη διάθεση;

Αυτό έχει γίνει, αλλά δεν μπορώ να πω οτι γίνεται σε μεγάλο βαθμό. Σ’ αυτό ίσως φταίω εγώ...Εχω μεγαλώσει εδώ, είμαι πιο πολύ εντεταγμένος στη γερμανική κοινωνία και οι επαφές με έλληνες καλλιτέχνες είναι πολύ περιορισμένες. Ωστόσο όσες επαφές υπάρχουν, είναι εγκάρδιες, ανταλλάσσουμε γνώμες.Νομίζω όμως οτι είναι όπως παντού όταν συναντιούνται οι καλλιτέχνες, σε πρώτη φάση θέλουν ν’ανταλλάξουν φιλικά αισθήματα και να συζητήσουν για πράγματα που δεν αφορούν απαραιτήτως τη μουσική. Οπότε, αυτός ο τομέας ειναι, θα’λεγα, λίγο παρατημένος..

Ποιά είναι η ανταπόκριση των ελλήνων της διασποράς σ’αυτό που κάνεις; Στο είδος της μουσικής που παίζεις και των συναυλιών που δίνεις..

Μπορώ να πω οτι η εκτίμηση είναι μεγάλη και ο ενθουσιασμός επίσης, ωστόσο, ο έλληνας καθεαυτού, δεν είναι το κοινό που πηγαίνει τακτικά σε συναυλίες. Οταν το μαθαίνουν οτι θα δώσω ένα κονσέρτο, και αν έρθουν, τους αρέσει πάρα πολύ. Γενικά μπορώ να πω, οτι το ελληνικό κοινό εκτιμά πάρα πολύ. Οταν ζει, όταν βιώνει κάτι καλό, ξέρει να εκτιμάει...Ισως να μην καταλαβαίνει ακριβώς την ουσία του πράγματος στο 100%, αλλά έχει πολύ καλό αίσθημα  γι’ αυτό που έχει ποιότητα. Ο έλληνας βαριέται τα μέτρια, αυτό πιστεύω.

Γεννήθηκες και μεγάλωσες στη Γερμανία. Εχεις σκεφτεί ποτέ να εγκατασταθείς μόνιμα στην Ελλάδα;

Ναι. Το έχω σκεφτεί πολλές φορές, και η καρδιά το λέει. Αλλά το μυαλό, η πραγματικότητα και οι συνθήκες  λένε κάτι άλλο. Η αλήθεια είναι οτι έχω συνηθίσει σ’ έναν τρόπο ζωής εδώ στη Γερμανία, ο οποίος μ’ αρέσει κιόλας. Το θεωρώ προνόμιο να μπορώ να κατέβω στην Ελλάδα όποτε θέλω. Την Ελλάδα τη χρειάζομαι κάποιες εβδομάδες το χρόνο, πουθενά δε θα ξεκουραστώ καλύτερα... Εχω πολλούς δεσμούς, πολλές φιλίες και θέλω να βρίσκομαι όσο το δυνατόν περισσότερο στην Ελλάδα, αλλά η εργασία μου και η βάση μου είναι εδώ στη Γερμανία. Ταξιδεύω πολύ, αλλά είναι καλό που βρίσκομαι εδώ. Η επαγγελματική μου δικτύωση ξεκινάει από δω και μ’αρέσει που βρίσκομαι σε μια χώρα όπου τα πράγματα έχουν μια τάξη.

Πριν λίγα χρόνια κυκλοφόρησες δυο cd με την Hänssler Classic. Ενα με σολιστικά έργα F. Schubert κι ένα, με έργα για σόλο πιάνο του F. Chopin. Ετοιμάζεις και κάποια καινούργια κυκλοφορία;

Με την ίδια εταιρία συζητάμε για καινούργιες παραγωγές. Συνεργάζομαι μ’αυτή τη δισκογραφική γιατί μου δίνουν την ελευθερία στο ένθετο να γράφω τις σκέψεις  μου πάνω στα  κομμάτια, οπότε εκεί πέφτει πολύ δουλειά εκ μέρους μου. Βέβαια και απ’ τις δύο πλευρές θέλουμε να έχουμε πάντα υψηλό επίπεδο, κι εκείνοι μ’ εμπιστεύονται στο κομμάτι το εξηγητικό των έργων που ηχογραφώ. Προς το παρόν, συζητάμε για ένα καινούργιο cd με έργα-διασκευές τραγουδιών Schubert από τον  List, επίσης για τις «εικόνες από μια έκθεση» του Mussorgsky και για έργα Schumann. Τώρα τι απ’ αυτά θα πραγματοποιηθεί, θα το δούμε... Επίσης συζητάμε και dvd. Αυτά όλα θα ξεκαθαρίσουν στο επόμενο εξάμηνο. 

Απ’ όσο γνωρίζω, επιδίδεσαι στη λεκτική ερμηνεία και εξηγητική σολιστικών έργων για πιάνο. Μίλησέ μου γι’ αυτό.

Σχετικά μ’ αυτό, μου δόθηκε ένα πρώτο ερέθισμα όταν έπαιξα έργα του Debussy. Συγκεκριμένα έπαιζα το πρώτο τετράδιο των πρελούδιων του εν λόγω συνθέτη και σ’ ένα απ’αυτά τα έργα; «La Cathedrale engloutie», «ο βυθισμένος καεθδρικός ναός», υπάρχει μια ιστορία; ένας καθεδρικός ναός που είναι βυθισμένος στα παράλια της Βρεττάνης και τον οποίο  περιτυλίγει ένας ολόκληρος μύθος. Κατάλαβα λοιπόν, οτι υπάρχει και μια αλληγορική σημασία γύρω απ’ αυτό, κι έτσι σκέφτηκα επαγωγικά οτι εφόσον αυτό το κομμάτι έχει μια ιστορία, άρα ίσως και τα άλλα κομμάτια που παίζω να έχουν μια ιστορία, διότι πάντα διαισθανόμουν ότι κάτι περισσότερο υπάρχει. Κι έτσι διαπίστωσα ότι ας πούμε στο έργο του Schubert υπάρχει μια διάσταση αυτού που λέμε στα γερμανικά «Vergänglichkeit», η φθαρτότητα, το εφήμερο. Ο άνθρωπος απ’ τη στιγμή που γεννιέται ειναι καταδικασμένος να πεθάνει, κάτι που όλοι γνωρίζουμε αλλά ο Schubert είχε το σθένος να το αποτυπώσει στη μουσική του. Από την άλλη ο Chopin θεοποιεί τη μελαγχολία, το δυνατότερο στοιχείο της ζωής του και μιλάει για έναν ακόρεστο πόθο. Καταλαβαίνει λοιπόν κανείς σιγά-σιγά οτι αυτό έχει και σχέση μ’ έναν πόθο για τον ουρανό, για τον Θεό, γι’ αυτό άλλωστε και σπούδαζε τόσο εντατικά τα έργα του J.S.Bach, ο οποίος κινείτο σ’ ένα χώρο τάξης που είχε να κάνει και με τον Πλάστη του, στον οποίο πίστευε. Τα έργα είναι στενά συνδεδεμένα με τον Ιησού Χριστό. Ετσι κατάλαβα οτι υπάρχει κι ένα δυνατό θρησκευτικό στοιχείο σε όλα αυτό και δη, υπαρξιακό. Αυτό το υπαρξιακό  μ’ ενδιέφερε πάρα πολύ κι έτσι άρχισα να ψάχνω. Ανακάλυψα δε, οτι υπάρχουν και παλιά  σύμβολα με τα οποία μπορείς να εξηγήσεις τη μουσική, και καποιες φορές οι ίδιοι οι συνθέτες έχουν αφήσει σημειώσεις με το τι ακριβώς εννοούσαν. Ετσι, το ψάχνω. Πρώτα για μένα.  Επειτα,  ό,τι νομίζω πως βρήκα, το μοιράζομαι με το κοινό. Κάνω αυτό που λέμε στα γερμανικά «Gesprächskonzert», στ’ αγγλικά  «Lecture concerts», όπου εξηγώ στο κοινό πρώτα τα έργα κι επειτα ο ακροατής παρακολουθει τη μουσική που την παίζω ολόκληρη, σα να διαβάζει ένα βιβλίο! Είναι μια πρωτοποριακή εργασία αυτή απ’ ότι φαίνεται... Τέτοια κονσέρτα έκανε ο Leonard Bernstein με τη Φιλαρμονική της Νέας Υόρκης, χωρίς ενδεχομένως ν’ αγγίζει αυτή την υπαρξιακή διάσταση που αγγίζω εγώ. Επίσης, έχουμε εδώ στη Στουτγκάρδη τον Helmuth Rilling, ο οποίος αγγίζει αυτή τη διάσταση, και στον πιανιστικό τομέα ίσως να είμαι ο μόνος...Εξάλλου, αυτού του είδους τα κονσέρτα δίνουν τη δυνατότητα και στον ακροατή που συνήθως δεν πηγαίνει σε συναυλίες κλασσικής μουσικής, να μπει σ’αυτόν τον κόσμο, να’ρθει σ’επαφη με μια μουσική στην οποία δεν είχε πρόσβαση. Γι’ αυτό, άλλωστε δίνω που και που συναυλίες για παιδιά ή σε σχολεία, τα λεγόμενα «Kinderkonzert».

Οσοι έχουν παρευρεθεί σε συναυλίες σου, είναι μάρτυρες μιας ξεχωριστής ερμηνείας! Από που πηγάζει η δύναμη, το πάθος;

Πρώτ’ απ’ όλα ξεκινάει απ’ το πάθος για τη μουσική. Αυτό το πάθος το είχα εκ γενετής. Μετά πηγάζει απ’ το πάθος για τη ζωή. Νομίζω οτι άρχισα να καταλαβαίνω κάποια πράγματα όταν στάθηκα μπροστά στον πατέρα μου τη στιγμή που είχε πεθάνει. Κατάλαβα τη διάσταση της μουσικής που παίζω, οτι έχει να κάνει συνέχεια με ζωή και θάνατο, γι’ αυτό και με τρελαίνει. Επίσης η πηγή του όλου πράγματος είναι η προσωπική μου σχέση με το Θεό. Ο Θεός είναι Ων Σχέσης, και τα πάντα βρίσκονται σε σχέση, εγώ έχω σχέση με τη μουσική, η μουσική μ’ εμένα, η μουσική με το Θεό, εγώ με το Θεό. Ο Θεός σημαίνει ζωή, κι επειδή με παθιάζει η ζωή, γι’ αυτό παίζω!

Περίγραψέ μου μια ξεχωριστή σου εμπειρία από συναυλία.

Εδινα συναυλία  σ’ένα παλάτι στο Μόναχο με τις «εικόνες μιας έκθεσης» του Mussorgsky. Πριν αρχίσω να παίζω, μιλούσα στο κοινό για το έργο επι 40 λεπτά. Αφού τελείωσα λοιπόν και δέχτηκα τα συγχαρητήρια και τις χειραψίες, στο τέλος, με περίμενε μια μικρούλα 8 χρονών, μετά κι απ’το μπαμπά της, η οποία δήλωσε ενθουσιασμένη; «Κύριε Χατζοπουλε,  δεν ξέρω πως να σας το πω...αλλά τέτοιο πράγμα δεν έχω ακούσει ποτέ στη ζωή μου!!».

Τι θα συμβούλευες τα παιδιά και τους έφηβους που διαβάζουν αυτές τις σελίδες, και τα οποία σκέφτονται ν’ ασχοληθούν σοβαρά με τη μουσική;

Ν’ ασχοληθούν σ ο β α ρ ά  με τη μουσική!!  Αν θέλεις να έχεις επιτυχία σ’ αυτό που έχεις βάλει στόχο, πρέπει να τα δώσεις όλα. Δεν μπορείς να πετύχεις αν δε δοθείς με πάθος, κι αυτό όχι κατά διαστήματα, αλλά κάθε μέρα και κάθε στιγμή.

Νατάσσα Μηλιώρη
anastasia.miliori@hotmail.com 
Νοέμβριος 2009