Πενήντα χρόνια χωρίς τον
FRITZ REINER
(Βουδαπέστη 19.XII.1888-Νέα Υόρκη 15.XI.1963)
Η πολύ πρόσφατη επανέκδοση όλων των ηχογραφήσεων του μεγάλου Ούγγρου (εβραϊκής καταγωγής) μαέστρου στη δισκογραφική εταιρεία RCA, από την Sony σε εύχρηστη κασετίνα 63 δίσκων ακτίνας (Fritz Reiner: The Complete Chicago Symphony Orchestra Recordings for RCA/ 2013) αποτελεί όχι μόνο πολύτιμο κειμήλιο για κάθε μουσικόφιλο θαυμαστή της μεγάλης του τέχνης, αλλά και αρμόζουσα τιμή και αναγνώριση των ερμηνειών ενός απαράμιλλου τεχνίτη της μπαγκέτας, με σπουδαία καριέρα στις ΗΠΑ και προπολεμικά και μεταπολεμικά, με μια δισκογραφία που απλώνεται χρονικά από τους δίσκους 78 στροφών ως το στερεοφωνικό βινύλιο. Η εκπληκτική αίσθηση του μέτρου και του ρυθμού που τον διακατείχε, εκδηλωνόταν με ανεπαίσθητες κινήσεις μιας «μαγικής» μακριάς μπαγκέτας, με ένα «μίνιμουμ» κινήσεων του σώματος και με εντυπωσιακά αργά «γυρίσματα» του κεφαλιού του, με ένα διαπεραστικό, «καταλυτικό» βλέμμα προς τους μουσικούς του. Υπήρξε γνήσιος απόγονος του επιφανούς δασκάλου του στη μουσική διεύθυνση στα χρόνια των σπουδών του στην πατρογονική του Βουδαπέστη, του συμπατριώτη του, ΄Αρτουρ Νίκις (Nikisch, 1855-1922)
H αυστηρότητα και η συνέπειά του στις εκτελέσεις του υπήρξαν παροιμιώδεις και to 2005 αποκλήθηκε σε ειδικό βιβλίο γι’ αυτόν από τον Kenneth Morgan «τηρητής της πειθαρχίας» (“martinet”), ενώ μια δεκαετία νωρίτερα είχε κυκλοφορήσει και η βιογραφία του από τον Philip Hart (1994). Η σταδιοδρομία του εντυπωσιακή: αρχικά κύριος μαέστρος των Κρατικών Οπερών της Στουτγάρδης και της Δρέσδης ως το 1921/22, μετακόμισε στις ΗΠΑ (έγινε Αμερικανός υπήκοος το 1928), όπου για τέσσερεις δεκαετίες έμελλε να διαπρέψει ως μουσικός διευθυντής της Συμφωνικής του Σινσιννάτι (1922-1931/32) και αργότερα της Συμφωνικής του Πίττσμπουργκ (1938-1948) καθώς και της Συμφωνικής του Σικάγου τη δεκαετία 1953-1963. Με την τελευταία αυτήν ορχήστρα κυρίως, στης οποίας το πόντιουμ είχε διαδεχτεί μια άλλη μνημειώδη ευρωπαϊκή προσωπικότητα, τον Τσέχο Ράφαελ Κούμπελικ (1914-1996), δημιούργησε μια εκπληκτική δισκογραφία με ανεπανάληπτες ερμηνείες ιδιαίτερα έργων των Ρίχαρντ Στράουςς (επιστήθιου φίλου του) και Μπάρτοκ (ενός εκ των δασκάλων του), ενώ σπουδαία τεκμήρια της τέχνης του υπάρχουν και σε έργα των Μότσαρτ, Μπετόβεν, Μπραμς, Μουσσόργκσκυ, Τσαϊκόφσκυ, Σοστακόβιτς κ.ά. Ενδιάμεσα στις προαναφερθείσες θητείες του διετέλεσε (1931-1941) ορχηστρικός και οπερατικός διευθυντής του περίφημου Μουσικού Ινστιτούτου Curtis της Φιλαδέλφειας (στους μαθητές του συγκαταλεγόταν ο Λήοναρντ Μπερνστάιν), ενώ μεταξύ 1949 και 1953 υπήρξε κύριος αρχιμουσικός της ονομαστής ΄Οπερας «Μετροπόλιταν» της Νέας Υόρκης –να σημειώσουμε ότι στη θέση αυτήν τον διαδέχτηκε το 1954 ο Δημήτρης Μητρόπουλος.
Τη δισκογραφία του, που συμπεριλαμβάνει συνεργασίες μεταξύ άλλων με διάσημους σολίστες του καιρού του όπως τον βιολονίστα Γιάσα Χάιφετς και τον πιανίστα ΄Αρτουρ Ρουμπινστάιν, έχει καταγράψει αναλυτικά στον σπουδαίο οδηγό του ο John Holmes (Conductors on record, Λονδίνο, Gollancz, 1982, σ. 531-534/ πρβλ. τις επιλογές στους David Patmore, A-Z of conductors, έκδοση δισκογραφικής εταιρείας Naxos, 2007, σ. 778-782 και Α. Σαββίδη, Μεγάλοι μαέστροι, 2η έκδ., Αθήνα, Πατάκης, 2009, σ. 358-360). Εκτός από τις ηχογραφήσεις με τη Συμφωνική του Σικάγου, σημαντικές ερμηνείες έδωσε επίσης με τη Συμφωνική του Πίττσμπουργκ, τη Συμφωνική του NBC (την ορχήστρα του Τοσκανίνι), τη Φιλαρμονική της Βιέννης και τη λονδρέζικη Βασιλική Φιλαρμονική. Τέλος, σπουδαία οπτικοακουστικά τεκμήρια της τέχνης του, από βιντεοσκοπήσεις της περιόδου 1953-1954, έχουν κυκλοφορήσει σε DVDs της αμερικανικής εταιρείας VAI/Historical Telecasts, το 2003 και το 2004.
 | Αλέξιος Σαββίδης asavv@otenet.gr Νοέμβριος 2013 |
Επίσης, ακολουθώντας τoυς παρακάτω συνδέσμους μπορείτε να δείτε βίντεο με αποσπάσματα από συναυλίες του μαέστρου:
Τεχνική επιμέλεια σελίδας Κώστας Γρηγορέας
.jpg)
