Περί μεταγραφής συμφωνικού έργου για κιθάρες
Κατά πόσο μπορεί να μεταγραφεί «αξιοπρεπώς» ένα συμφωνικό έργο για κιθαριστικό σύνολο; Πόσο «αυθαίρετη» μπορεί να είναι η τροποποίηση μιας παρτιτούρας συμφωνικής ορχήστρας, με την προσδοκία να εκτελεστεί από μερικές κιθάρες χωρίς να προσβάλλεται η «αισθητική» του έργου του συνθέτη;
Τα παραπάνω είναι δύο κύρια ερωτήματα από τα πολλά που με απασχολούσαν στην ιδέα και φιλοδοξία μου να μεταγράψω τον «Ηπειρώτικο 1» του Νίκου Σκαλκώτα για 6 -8 κιθάρες και ακουστικό μπάσο κιθάρα. Με αφορμή την ανάρτηση της εν λόγω μεταγραφής μου στο διαδίκτυο, όπως αυτή ηχογραφήθηκε και βιντεοσκοπήθηκε από το μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα σύλλογο «Κιθαριστικό Σύνολο Ροδοτοπίου Ιωαννίνων - Η Πασσαρών» ( το βίντεο είναι διαθέσιμο στο σύνδεσμο: https://youtu.be/1eQBDIstJE4 ), θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας ορισμένες σκέψεις.
Ξεκινώντας από την παραδοχή ότι δεν υπάρχει παρθενογένεση στην τέχνη, όπως δεν υπάρχει στη ζωή, δηλαδή ότι όλοι επηρεάζονται και εμπνέονται από ό,τι έχτισαν οι προγενέστεροι, είναι φανερό ότι τόσο οι διασκευές, ενορχηστρώσεις, επανεκτελέσεις και μεταγραφές μουσικών έργων, όσο και η άντληση στοιχείων από κάθε είδος μουσικής για τη σύνθεση νέων έργων, κάνουν συνολικά τη μουσική πιο πλούσια. Ακόμη και μία «κακή» μουσική εκτέλεση μπορεί να συμβάλλει στην επανεκτίμηση της αξίας κάποιας άλλης εκτέλεσης. Κατ’ επέκταση, η μεταγραφή ενός συμφωνικού έργου για κιθαριστικό σύνολο, παρά τη δυσανάλογη ηχητική σχέση του με τη συμφωνική ορχήστρα (όγκος, ηχοχρώματα, διάρκεια κτλ), θα μπορούσε να αποτελέσει κατάθεση μίας διαφορετικής πρότασης, να συνεισφέρει στο ρεπερτόριο για σύνολα κιθάρας, αλλά και να συνιστά μία βάση πειραματισμού και μελέτης του έργου για τους κιθαριστές.
Ως προς τα χαρακτηριστικά της συγκεκριμένης μεταγραφής μου του Ηπειρώτικου 1, από τους 36 Ελληνικούς Χορούς του Νίκου Σκαλκώτα, να σημειωθεί ότι έγινε αλλαγή της αρχικής τονικότητας σε Mi+ (από Mib+), περιλαμβάνονται έξι διαφορετικές κιθάρες και ένα ακουστικό μπάσο κιθάρα (οι κιθάρες μπορούν να γίνουν οκτώ σε μια πιο διευρυμένη μορφή), τα κρουστά της ορχήστρας αποδίδονται με χτυπήματα στην κιθάρα και οι νότες μεγάλης διάρκειας (των εγχόρδων και των πνευστών της ορχήστρας) αποδίδονται με την τεχνική τρέμολο σε μία χορδή. Παράλληλα, για να μπορούν να εκτελεστούν τα υπερβολικά γρήγορα 32α της πρώτης κιθάρας, προτάθηκε κούρδισμα της 2ης χορδής σε Do# και καποτάστο στο 7ο τάστο, ώστε οι δύο πρώτες ανοιχτές χορδές να είναι Si και Sol# αντίστοιχα, ενώ οι υπόλοιπες νότες της φράσης των 32ων να παίζονται με κιθαριστικό λεγκάτο (μόνο αριστερό χέρι).
Τέλος, η βιντεοσκόπηση έγινε στο Ναό Αρείου Διός Ροδοτοπίου Ιωαννίνων με άδεια της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων και σε σκηνοθεσία του Μενέλαου Συκοβέλη. Πρόκειται για ένα αρχαιολογικό χώρο με ιδιαίτερη συναισθηματική και συμβολική αξία για το Κιθαριστικό Σύνολο, δεδομένου ότι το όνομα «Πασσαρών» παραπέμπει στην αρχαία πρωτεύουσα της Ηπείρου και μεταξύ άλλων γενέτειρα της Ολυμπιάδος, μητέρας του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Περισσότερα για το προφίλ και τις δραστηριότητες του Κιθαριστικού Συνόλου Ροδοτοπίου διατίθενται στην ιστοσελίδα του: http://guitar-ioannina.blogspot.com/
Γιώργος Νάκης
Κιθαριστής & Παιδαγωγός Προσχολικής Εκπαίδευσης
Οκτώβριος 2018
Τεχνική επιμέλεια σελίδας Κώστας Γρηγορέας
(Η επιμέλεια του κειμένου είναι ευθύνη του αρθρογράφου)