[προτάσεις του TaR]
Για την Αρμονία της Μουσικής
(Εκδόσεις Panas music)
Διάλεξα δύο βιβλία επιφανών ρώσων μεταφρασμένα στα ελληνικά από έναν σοβαρό γνώστη και χειριστή της γλώσσας αλλά και του αντικειμένου, τον Γιώργο Π. Πλουμπίδη. Έχουμε καιρό να μιλήσουμε για βιβλία.
Το παλαιότερο χρονολογικά εκδοθέν στα ελληνικά είναι το Εγχειρίδιο Αρμονίας των Ντουμπόβσκι, Σποσόμπιν, Εβσέγιεφ και Σοκόλοβ.
.jpg)
Εξυπηρέτησε μορφώνοντας και επιμορφώνοντας μέχρι σήμερα αρκετές γενιές σπουδαστών της αρμονίας στα ωδεία μας, που το επέλεξαν στην προσπάθειά τους να προσεγγίσουν καλύτερα το οικοδόμημα της μουσικής πρακτικής και κυρίως την επιστήμη που το συνοδεύει. Όσο κι αν αληθεύει ότι τα ελληνόπουλα είχαν (ευτυχώς τα τελευταία χρόνια) άνεση επιλογής ανάμεσα σε αρκετά εγχειρίδια αρμονίας, (εν αντιθέσει με εμάς τους παλιούς) το να έχουν την τύχη να διαβάσουν με γλαφυρή γλώσσα και συστηματική, τακτική παράθεση τη γνώση και το απαύγασμα πείρας και σοφίας τεσσάρων μεταξύ των πρώτων αξιολογικά θεωρητικών, δεν είναι αμελητέας αξίας γεγονός. Αυτό που από την πρώτη στιγμή μου έκανε εντύπωση είναι η σειρά με την οποία οι συγγραφείς επιλέγουν να προσεγγίσουν και να διδάξουν τα αρμονικά ζητήματα και τους κανόνες, επειδή δεν έχει πολλή σχέση με τα του δικού μας συστήματος και δίνει πολλές περισσότερες και ουσιαστικότερες πινελιές προσέγγισης στα -κατά τα λοιπά- κοινά αρμονικά ζητούμενα και φαινόμενα. Χωρίς να είμαι επαγγελματίας θεωρητικός τείνω στο να πιστεύω ότι μια τέτοια «κατασκευαστική» αρμονική διδασκαλία θα βοηθούσε και τα ελληνόπουλα σε μια μουσικότερη προσέγγιση της μουσικής…
.jpg)
Ο Γιώργος Π. Πλουμπίδης μετάφρασε και το νεοεκδοθέν (Μάης 2008) βιβλίο Οδηγός για την πρακτική μελέτη της αρμονίας, που κυκλοφορεί εδώ και 100 χρόνια στα γερμανικά (από το 1899!) και λιγότερα χρόνια –πάντως πολλά-στα αγγλικά, βιβλίο με μουσικο-ιστορική και παιδαγωγική σημασία και βαρύνον φυσικά το όνομα του συγγραφέα: Πιοτρ Ιλιτς Τσαϊκόβσκυ. Διακόσιες πενήντα και πλέον σελίδες στην υπηρεσία της προσέγγισης (με μουσικούς όρους και εμπνευσμένες θεματικές ιδέες) της Αρμονίας, από έναν «ευρωπαϊστή» συγγραφέα που την… γνώριζε τόσο καλά, ώστε να επηρεάσει τη γενιά του, τη χώρα του, το γεωγραφικό μουσικό κόσμο και τον κόσμο της μουσικής παγκοσμίως!
.jpg)
Εδώ τα αρμονικά θέματα βρίσκουν διαφορετικό χειρισμό, κατ’ εξοχήν συνθεσιακά προσδιοριζόμενο. Στα τριάντα ένα του χρόνια, ο παθιασμένος συνθέτης γράφει το 1871 το χρονολογικά πρώτο αυτό εγχειρίδιο αρμονίας στη ρώσικη γλώσσα, συσχετίζοντας έμπνευση, εμπειρία, πίστη και γνώση. Ας σημειώσουμε ότι δίδασκε εκείνη την εποχή στο Ωδείο της Μόσχας ελεύθερη σύνθεση, θεωρία, αρμονία, ενορχήστρωση. Στα τριάντα τέσσερα κεφάλαια του βιβλίου του ο Τσαϊκόβσκυ κατορθώνει να θέλξει, να παροτρύνει προς τη σύνθεση και τον μουσικό στοχασμό τον ανώνυμο σπουδαστή- αναγνώστη, πείθοντας τον ότι η εξώπορτα για την ανακάλυψη του ωραίου είναι γι όλους ανοιχτή, κάνοντας τον κοινωνό της αισθητικής και του κάλλους κι αυτό νομίζω είναι το μεγάλο κέρδος μας από τη σπουδή του βιβλίου - οδηγού. Τα συνοδευτικά σχόλια και οι σημειώσεις του εξαίρετου μεταφραστή, που του πρέπουν συγχαρητήρια για την αβίαστη τρεχούμενη γλώσσα, προϊόν της σοβαρής του μελέτης πάνω στο αντικείμενο αλλά και της τέλειας γνώσης της ρωσικής, προσθέτουν πολλούς πόντους στην τελική αξιολόγηση του πονήματος προσδίδοντάς του και μια περισσότερο ιστορική και μουσικογραφική πινελιά.
Ζήτησα από τον Γιώργο Π. Πλουμπίδη, εκμεταλλευόμενη την καλή αφορμή και τη πολύχρονη εμπειρία του από το ρώσικο μουσικό σύστημα, να απαντήσει σε ανάλογες ερωτήσεις. Ιδού οι απαντήσεις – διευκρινήσεις του, που ενδιαφέρουν και δίνουν διέξοδο σε προβληματισμούς όλων μας:
1. Η θεωρητική εκπαίδευση των ερμηνευτών είναι σε πολύ υψηλό επίπεδο. Για παράδειγμα οι πιανίστες συνθέτουν φούγκα, ενώ στην Ελλάδα θεωρείται ξεχωριστό πτυχίο. Βέβαια το επίπεδο προσέγγισης ανά ειδικότητα διαφέρει. Πιο απαιτητικό είναι για πιανίστες πιο χαλαρό για τα έγχορδα και ακόμη πιο χαλαρό για τα πνευστά.
2. Όπως γνωρίζετε ο Τσαϊκόβσκυ δεν ακολούθησε τη σχολή των 5 αλλά είχε ένα περισσότερο ευρωπαϊκό προσανατολισμό.
3. Το ρωσικό μουσικό σύστημα βασίζεται στην προσέγγιση και διερεύνηση των πιθανών δεξιοτήτων των παιδιών από το νηπιαγωγείο. Τα χιλιάδες μουσικά σχολεία δίνουν την ευκαιρία σε πολλά παιδιά να μάθουν κάποιο μουσικό όργανο. Στη σημερινή Ρωσία, δυστυχώς, τα σχολεία δεν είναι πλέον δωρεάν, αντιθέτως, τα δίδακτρα είναι αρκετά τσουχτερά. Στα κονσερβατόρια το επίπεδο και ο ανταγωνισμός παραμένουν πολύ υψηλά. Εκεί, οι σπουδές είναι δωρεάν.
4. Το σημαντικό στη σημερινή Ρωσία είναι ότι διαμορφώνεται ένα νέο κοινό, το οποίο όμως δεν είναι τόσο μορφωμένο όσο επί υπαρκτού σοσιαλισμού. Μια νέα γενιά ερμηνευτών και συνθετών θα κυριαρχήσει σύντομα σε όλο τον κόσμο.
Η Ρωσία και η μουσική… Μεγάλο κεφάλαιο, θα προσθέσω, πολύ σοβαρό και πολύ ικανό, στη διαδρομή του, να ανταγωνιστεί και να συναγωνιστεί…
ΑΚΟΥΣΤΕ ΣΤΟ ΤaR-radio.com:
MARTHA ARGERICH - NICOLAS ECONOMOU play
TCHAIKOVSKY: "The Nutcracker Suite"
(for two pianos)
Έφη Αγραφιώτη
effie@tar.gr
(επιμέλεια σελίδας Κώστας Γρηγορέας)