SIR COLIN DAVIS (1927-2013) - Ο αριστοκράτης της μπαγκέτας (του Αλέξιου Σαββίδη)

Ο αριστοκράτης της μπαγκέτας

Sir Colin Davis
(25.IX.1927-14.ΙV.2013)

Ως απώλεια πρώτου μεγέθους για τη διεθνή μουσική σκηνή μπορεί να χαρακτηριστεί ο θάνατος του Βρεταννού αρχιμουσικού Σερ Κόλιν Νταίηβις, στα 85 του χρόνια, μετά από σύντομη ανθένεια. Βασικά του χαρακτηριστικά ο μοναδικός τρόπος με τον οποίο κρατούσε την μπαγκέτα (πιο σωστά, η μπαγκέτα φαινόταν να «κολλά» ως αναπόσπαστο μέρος του δεξιού χεριού του), αλλά και οι υπέροχες «πλαστικές» κινήσεις των καρπών του όταν διηύθυνε, είτε συμφωνική μουσική, είτε όπερα, είτε (τομέας που διακρίθηκε ιδιαίτερα) μεγάλα χορωδιακά έργα.

 Συγκαταλεγόταν στους κορυφαίους, πλέον αναγνωρισμένους και τιμημένους αρχιμουσικούς της εποχής μας, με επιπλέον προσόν του την σπάνια λογοτεχνική του μόρφωση και κατάρτιση. Σημαντική υποδομή του πρόσφεραν οι σπουδές του στο κλαρινέτο στη Βασιλική Μουσική Ακαδημία του Λονδίνου με τον Φρέντερικ Θέρστον. Οι σταθμοί της σχεδόν εξηντάχρονης υπέρλαμπρης καριέρας του πολλοί: βοηθός αρχιμουσικός στη Σκωτική Συμφωνική του BBC (1957-1959) και μαέστρος της ΄Οπερας Σάντλερς Ουελλς (σημ. Εθνική ΄Οπερα Αγγλίας) το 1959-1965 (μουσικός διευθυντής από το 1961), αλλά και μετά από παράλληλα επιτυχημένα οπερατικά μοτσάρτεια ντεμπούτα στο Κόβεντ Γκάρντεν και στο Γκλάυντεμπερν (1959/60), ανέλαβε κύριος αρχιμουσικός της λονδρέζικης Συμφωνικής του BBC (1967-1971) διαδεχόμενος τον σπουδαίο Ούγγρο ΄Ανταλ Ντοράτι, καθώς και μουσικός διευθυντής της Βασιλικής ΄Οπερας του Κόβεντ Γκάρντεν (1971-1986/87), διαδεχόμενος εδώ έναν άλλο τεράστιο Ούγγρο μαέστρο του 20ού αιώνα, τον Σερ Γκέοργκ Σόλτι. Το πόσο σημαντικά ήσαν αυτά τα πόστα φαίνεται επίσης και από τα ονόματα εκείνων που τον διαδέχτηκαν στα πόντιουμ αφενός στο BBC (Πιερ Μπουλέζ) και αφετέρου στο Κόβεντ Γκάρντεν (Μπέρναρντ Χάιτινκ)! Στο τελευταίο τμήμα της βρετανικής του καριέρας ανέλαβε μεταξύ 1995/96 και 2006 κύριος αρχιμουσικός της Συμφωνικής του Λονδίνου (και στη συνέχεια ως ισόβιος πρόεδρός της), διαδεχόμενος τον Αμερικανό Μάικλ Τίλσον-Τόμας (τον ίδιο διαδέχτηκε ο Ρώσσο-Οσσετός  Βαλέρι Γκέργκιεφ, το 2007).

Με την τελευταία αυτή ορχήστρα (καθώς και εκείνην της ΄Οπερας του Κόβεντ Γκάρντεν) είχε μεταξύ 1965 και 1980 πραγματοποιήσει σπουδαίες ηχογραφήσεις (Philips, ΕΜΙ) έργων του Μότσαρτ,  οπερατικών, συμφωνικών και χορωδιακών έργων (Ρέκβιεμ, Παιδική ηλικία Χριστού) του Μπερλιόζ, που άφησαν εποχή στη δισκογραφία, αλλά και εξαιρετικές ερμηνείες βρεταννικού οπερατικού και συμφωνικού ρεπερτορίου (Μπρίττεν, ΄Ελγκαρ, Τίππεττ), καθώς και μια καταπληκτική βιντεοσκοπημένη ερμηνεία (Κόβεντ Γκάρντεν) της όπερας του Σαν Σανς «Σαμψών και Δαλιδά». Από την άλλη πλευρά, οι μπετοβενικές Συμφωνίες του (2^η έως και 8^η) με τα τρία κύρια λονδρέζικα συμφωνικά σύνολα (BBC, Λονδίνου, Βασιλική Φιλαρμονική) άφησαν ανάμεικτες εντυπώσεις, όπως επίσης και ο πιο κάτω μνημονευόμενος αμερικανικός του κύκλος των Συμφωνιών του Σιμπέλιους. Πιο πρόσφατα επίσης δισκογράφησε με τη λονδρέζικη Συμφωνική και Χορωδία (LSO Live) νέες μπερλιοζικές ερμηνείες, καθώς και έργα των Σιμπέλιους και ΄Ελγκαρ, ενώ στο ιστοσελιδικό ‘You Tube’ υπάρχουν μεταξύ άλλων εξαιρετικές πρόσφατες λονδρέζικες ερμηνείες των ορατορίων «Μεσσίας» του Χαίντελ (2006) και «Δημιουργία» του Χάυντν, καθώς και και της «Μίσσα Σολέμνις» του Μπετόβεν (2011). Ακόμη, ιδιαίτερα πρέπει να εξαρθούν οι συνοδείες του σε μεγάλους σολίστες (π.χ. στην ΄Ινγκριντ Χαίμπλερ και στον Αρτύρ Γκρυμιώ σε πιανιστικά και βιολινιστικά Κονσέρτα του Μότσαρτ, στον Σαλβατόρε Ακκάρντο στα βιολινιστικά Κονσέρτα των Ντβόρζακ και Σιμπέλιους, στον Στήβεν Μπίσοπ-Κοβάσεβιτς σε πιανιστικά Κονσέρτα των Μπετόβεν, Σούμανν, Μπραμς, Γκρηγκ  και Μπάρτοκ, στον ομποϊστα Λήο Γκούσσενς και στον κλαρινετίστα Τζακ Μπράυμερ σε Κονσέρτα του Μότσαρτ). Απολαυστική μέθεξη η παρακολούθηση των βιντεοσκοπημένων νεανικών συνοδειών του (1961) στους Νταβίντ και ΄Ιγκορ ΄Οιστραχ, με την Αγγλική Ορχήστρα Δωματίου, σε Κονσέρτα του Γ.Σ. Μπαχ (DVDs της EMI Classics/2001 και Ιnternational Classical Artists/2011), ενώ υπερπολύτιμη είναι η συνοδεία του στον αειθαλή Χιλιανό πιανίστα Κλάουντιο Αρράου (τέλη δεκαετίας 1980) με τη Συμφωνική του Λονδίνου στο «Αυτοκρατορικό» 5^ο Κονσέρτο του Μπετόβεν (‘You Tube’).

Καθόλου όμως υποδεέστερη και η διεθνής του σταδιοδρομία, με επιτυχημένα ντεμπούτα στην ΄Οπερα «Μετροπόλιταν» της Νέας Υόρκης (1967), αλλά και στο Μπάϋρόιτ, με «Τανχώυζερ» (1977), αλλά και, στην περίοδο 1972-1992, με κύκλους δισκογραφήσεων (Philips, Decca, RCA) με μεγάλες ορχήστρες, όπως τη Βασιλική «Κονσέρτ-χεμπαου» του ΄Αμστερνταμ (κύκλος των «Συμφωνιών του Λονδίνου» [αρ. 93-104] του Χάυντν, Συμφωνίες αρ. 6-9 του Ντβόρζακ  και μπαλλέτα του Στραβίνσκυ), τη Συμφωνική της Βοστώνης (με κύκλο των Συμφωνιών του Σιμπέλιους –με φανατικούς θαυμαστές αλλά και με σκεπτικιστές των συγκεκριμένων ερμηνειών) και την Κρατική (Staatskapelle) της Δρέσδης (με τις Συμφωνίες αρ. 28-41 του Μότσαρτ και Συμφωνίες του Σούμπερτ). Η τελευταία αυτή ιστορική γερμανική ορχήστρα τον είχε ονομάσει επίτιμο μαέστρο της.

Ο κολοφώνας της διεθνούς του καριέρας πάντως σχετίζεται με τη θητεία του ως κύριου μαέστρου της γερμανικής Βαυαρικής Ραδιοφωνικής Συμφωνικής (Μονάχου) την περίοδο 1983-1992, ως διαδόχου του μυθικού Τσέχου Ράφαελ Κούμπελικ –τον ίδιο διαδέχτηκε ένα άλλο «ιερό τέρας» των πόντιουμ του καιρού μας, ο Αμερικανός Λορίν Μααζέλ. Εδώ ο Νταίηβις πραγματοποίησε εξαιρετικές δισκογραφήσεις και βιντεοσκοπήσεις (κυρίως σε DVDs της Arthaus Musik) μεγάλων χορωδιακών επών (Μεσσίας του Χαίντελ, Ρέκβιεμ του Μπερλιόζ, Γερμανικό Ρέκβιεμ του Μπραμς, Ρέκβιεμ και Λειτουργίες του Μότσαρτ), αλλά και συμφωνικού ρεπερτορίου (ερμηνεία 3^ης Συμφωνίας του Μπραμς/1986, στο ‘You Tube’), ενώ την περίοδο 1998-2003 διηύθυνε τακτικά ως μόνιμος προσκεκλημένος μαέστρος την Φιλαρμονική της Νέας Υόρκης.

Mια σταδιοδρομία μεστή, παραγωγική, ζηλευτή, που έκανε τον κόσμο ομορφότερο!

Σημείωση

Η παλαιότερη δισκογραφία του στον John Holmes, Conductors on record (Ουέστπορτ-Κoννέκτικατ, Greenwood Press, 1982), σ. 142-145. Ενδεικτική δισκογραφία/βιντεογραφία του και στους David Patmore, A-Z of conductors (έκδοση δισκογραφικής εταιρείας Naxos, 2007), σ. 205-209 και Α. Σαββίδη, Μεγάλοι μαέστροι, 2^η έκδ. (Αθήνα, Πατάκης, 2009), σ. 311-313.

Αλέξιος Σαββίδης
Απρίλιος 2013

Επιμέλεια σελίδας Κώστας Γρηγορέας