SOLD OUT KΑΒΑΚΟΣ. ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΤΙ; (Της Τίνας Βαρουχάκη)

Sold out Kαβάκος.
Και μετά τι;

Κάποτε καθώς ταξιδεύαμε οδικώς, ακούγοντας τις Σονάτες του Beethoven για βιολί και πιάνο, μου έχει μείνει αλησμόνητη, η εύστοχη παρατήρηση μιας θείας μου: «είναι σαν χάδι…»

Αυτό ακριβώς ένιωσα ακούγοντας το διεθνούς φήμης ντουέτο Λεωνίδα Καβάκου - Enrico Pace, την τελευταία μέρα, του πρώτου μήνα, του έτους Beethoven, όπου έλαβε χώρα η πρώτη από τις τρείς-εν συνόλω-συναυλίες στην κατάμεστη αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Καθώς έρρεαν οι νότες, πότε γαλήνια και πότε σε μουσικούς διαλόγους που σε κρατούσαν σε ένταση, ένιωθα ότι δεν αναδύονταν μόνο από τις χορδές του βιολιού και του πιάνου, αλλά πρωτίστως από τις χορδές της ψυχής των σπουδαίων σολιστών.

Υπέροχη η ιδέα του Συλλόγου «Οι Φίλοι της Μουσικής» στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, να ερμηνευτούν οι Σονάτες με τους ίδιους εξαιρετικούς συντελεστές και ένας από τους καλύτερους τρόπους για να τιμηθεί δεόντως το έτος Beethoven με αφορμή τη συμπλήρωση 250 χρόνων από τη γέννηση του σπουδαίου Συνθέτη. Σημειωτέον, ότι έπονται άλλες δυο-πολλά υποσχόμενες-«Μπετοβενικές» βραδιές: στις 29 Μαρτίου και 10 Οκτωβρίου 2020.

Οι διάσημοι μουσικοί, τιμούν ξανά τη χώρα μας και το μουσικόφιλο κοινό της, καθότι αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι είχαν ερμηνεύσει τις Σονάτες για βιολί και πιάνο του Beethoven στο πλαίσιο τριών συναυλιών από τον Φεβρουάριο, ως τον Απρίλιο του 2012. Αξιοσημείωτο είναι ακόμη, ότι οι δυο μουσικοί έχουν συνεργαστεί και δισκογραφικά, ηχογραφώντας τις Σονάτες για τη δισκογραφική εταιρεία Decca.

Η αίθουσα ήταν όντως ασφυκτικά γεμάτη (κατά το κοινώς λεγόμενον “sold out”) γεγονός που δείχνει ότι το κοινό αφενός μεν εκτίμησε ότι επρόκειτο για μια συναυλία με σολίστ διεθνούς κύρους, αφετέρου δε, τίμησε το έτος Beethoven και εν τέλει την πρωτοβουλία αυτής της εξαίσιας διοργάνωσης.

Οι δυο μουσικοί, μας «ταξίδεψαν» με τις ονειρικές ερμηνείες τους, σε τέσσερις από τις σονάτες του Beethoven για βιολί και πιάνο. Ειδικότερα, στο πρώτο μέρος της συναυλίας, ερμήνευσαν τη Σονάτα αρ. 2 σε λα μείζονα, έργο 12/2, καθώς και τη Σονάτα αρ. 3 σε μι ύφεση μείζονα, έργο 12/3. Στο δεύτερο μέρος της συναυλίας, οι εξαίρετοι σολίστ ερμήνευσαν τη Σονάτα αρ. 6 σε λα μείζονα, έργο 30/1, καθώς και τη Σονάτα αρ. 7 σε ντο ελάσσονα, έργο 30/2.

Όμως τη μυσταγωγία, δεν έμοιαζε να αφουγκράζεται στον ίδιο βαθμό, το σύνολο του κοινού που συνέβαλε στη δημιουργίας της sold out αίθουσας, εξαιτίας μιας ισχνής μειοψηφίας απαίδευτου κοινού.
Ορισμένα δε, σχόλια που κατά σύμπτωση άκουσα πριν την έναρξη της συναυλίας, ήταν χαρακτηριστικά ως προς αυτό. Εκνευρισμός και παράλογη ανυπομονησία για μια μικρή χρονική καθυστέρηση στην έναρξη της συναυλίας, απολύτως δικαιολογημένη, καθότι στους δρόμους επικρατούσε πρωτοφανής κυκλοφοριακή συμφόρηση. «Θα αρχίσουμε να χειροκροτάμε, όπως στο Ηρώδειο» είπε μια νέα κοπέλα πίσω μου, η οποία ενώ είχε παρέα (η μόνη που ακουγόταν σε όλο το θεωρείο με την ακατάσχετη φλυαρία της) με άφησε έκπληκτη, ομολογώντας πόσο μετάνιωσε που δεν έφερε το …βιβλίο της, ώστε να διαβάζει όσο υφίστατο την ολιγόλεπτη αναμονή…

Εν τω μεταξύ, εξαιτίας της ένιωθα ως εάν να ταξίδευα σε αεροπλάνο με …αναταράξεις, καθότι η περί ης ο λόγος, κλωτσούσε κάθε λίγο το κάθισμά μου προσπαθώντας να βολέψει τα πόδια, την τσάντα της ή και τα δυο (δεν θα μάθω ποτέ). Μα η ολιγόλεπτη καθυστέρηση δεν έμεινε ασχολίαστη και από κάποιον βλοσυρό κύριο, ο οποίος διαπίστωνε (προς τιμήν του όμως χαμηλοφώνως) ότι: «Στο εξωτερικό δεν θα συνέβαινε ποτέ αυτό! Αρχίζουν πάντοτε 8.30!»

Τα σχόλια σταμάτησαν όταν ακούστηκε η γνωστή προειδοποίηση: «η συναυλία αρχίζει σε 10 λεπτά, παρακαλείσθε να απενεργοποιήσετε τα κινητά σας τηλέφωνα».

Φεύ! Τι και αν ελέχθη ρητά να κλείσουν τα κινητά… Κάποιοι αγνόησαν την προειδοποίηση και σε δυο – τρία σημεία της συναυλίας μπλέχθηκε εκνευριστικά ο (πλαστικής αισθητικής) ήχος του κινητού, με τον «βελούδινο» ήχο του βιολιού, με τον δεύτερο (ευτυχώς) να υπερτερεί του πρώτου, κατορθώνοντας τελικώς να κερδίσει την προσοχή και τη συγκίνησή μας.

Δεν πρόλαβε να τελειώσει η τελευταία σονάτα του προγράμματος και εν μέσω των ειλικρινά θερμών χειροκροτημάτων εκ μέρους της πλειοψηφίας ενός όντως συγκινημένου κοινού, ηχούσαν οι ήχοι από τα βήματα ενός ακατονόμαστου κοινού, το οποίο είχε ήδη αρχίσει να σηκώνεται από τις θέσεις του, πριν καν ανάψουν τα φώτα!

Οι πρώτες νότες από το υπέροχο ανκόρ, ήταν ως εάν να αφορούσαν έργο γραμμένο για πιάνο, βιολί,… βήχα και βήματα κοινού! Ωστόσο, η έντονη συγκινησιακή φόρτιση της μελωδίας, κατόρθωσε να ηρεμήσει και αυτό το «είδος» θεατών, το οποίο τελικώς καθηλώθηκε, επιτρέποντας σε όλους να απολαύσουμε και το επίσης υπέροχο δεύτερο ανκόρ-αναπάντεχη έκπληξη, καθώς επρόκειτο για το τελευταίο μέρος από τη Σονάτα του Schumann, αρ. 1, σε λα μινόρε op. 105. Βεβαίως, αυτή η συμπεριφορά μια μειοψηφίας κοινού, θα μπορούσε να είχε γίνει αιτία να στερηθούμε τα δυο πανέμορφα έργα μουσικής δωματίου, τα οποία πρόσθεσαν τις τελευταίες πινελιές στο πρόγραμμα, καθιστώντας ακόμη πιο εντυπωσιακό τον επίλογο αυτής της αξέχαστης μουσικής βραδιάς.

…Καθώς «είμασταν όλοι μια …sold out ατμόσφαιρα», (ας επιτραπεί η παράφραση της γνωστής έκφρασης) αξίζει να αναρωτηθεί κανείς: το επίτευγμα μιας «sold out» συναυλίας μουσικής δωματίου, αρκεί από μόνο του ως προϋπόθεση για να θεωρηθεί ότι το κοινό προοδεύει πνευματικά;

Η ερώτηση προφανώς είναι ρητορική. Όμως δυστυχώς, τα φαινόμενα απατούν.

Θα αποδείξουμε ότι είμαστε ένα αληθινά μουσικόφιλο και ώριμο κοινό, όταν:

δεν θα χτυπήσει κανένα κινητό εν ώρα συναυλίας

δεν θα ακουστεί κανένα χειροκρότημα ανάμεσα στα μέρη των έργων

δεν θα φύγει κανείς από τη θέση του πριν αποχωρήσουν οι μουσικοί από τη σκηνή

όσοι είναι κρυωμένοι, θα καλύπτονται με ένα μαντίλι, ώστε να βήχουν όσο μπορούν πιο χαμηλόφωνα. Και όταν υποφέρουν από έντονο βήχα, θα έχουν τη συνείδηση να πρωτάξουν το συλλογικό όφελος από το προσωπικό τους και απλώς να μην πάνε τη συναυλία! Άλλωστε, τι σημαντικότερο, από το να παρακινήσουν κάποιο νέο άτομο!

Θα αποδείξουμε ότι είμαστε ένα αληθινά μουσικόφιλο και ώριμο κοινό, όταν:

Θα υπάρχει πληθώρα παιδιών και εφήβων μεταξύ του κοινού των συναυλιών και όχι πληθώρα «καθώς πρέπει» συνταξιούχων

Θα αποκτήσουμε το δικό μας “ El Sistema” κυριολεκτικά και μεταφορικά, δηλαδή ως συστηματική και οργανωμένη προσπάθεια μύησης παιδιών και εφήβων στη συμφωνική μουσική και τη μουσική δωματίου, γεγονός που θα οδηγήσει στη δημιουργία αξιόλογων εφηβικών/νεανικών ορχηστρικών συνόλων.

Ας μην παραβλέπουμε το γεγονός ότι οι μικροί-σήμερα- μουσικοί, δυνητικά είναι οι αυριανοί «μεγάλοι» σολίστ! Και αν όχι, μπορούν κάλλιστα να αποτελέσουν το ενήλικο κοινό του μέλλοντος. Ένα όντως ώριμο κοινό, το οποίο θα γεμίζει ασφυκτικά την αίθουσα όχι μόνο για συναυλίες των κύκλων «Μεγάλοι Ερμηνευτές», «Μεγάλες Ορχήστρες», «Μεγάλοι Μαέστροι», αλλά και για τις εξαίσιες συναυλίες των αξιολογότατων Κρατικών μας Ορχηστρών, που επίσης τους αξίζει να παίζουν σε «γεμάτες» αίθουσες!

Θα αποδείξουμε ότι είμαστε ένα αληθινά μουσικόφιλο και ώριμο κοινό, όταν:

Θα γίνει υπόθεση της πλειοψηφίας ενός ευρύτερου κοινού και όχι της μειοψηφίας ενός εξειδικευμένου, το αίτημα για αναβίωση ή/και επιβίωση, του συνόλου των εξαίρετων εγχώριων Συμφωνικών μας Ορχηστρών, όπως η διεθνώς πολυβραβευμένη Καμεράτα (γνωστή διεθνώς ως Armonia Atenea), καθώς και η πάλαι ποτέ (δυστυχώς) Ορχήστρα των Χρωμάτων, που- ως γνωστόν- ίδρυσε ο αείμνηστος Μάνος Χατζιδάκις και η οποία κάποτε ήταν «Πρέσβειρα» του έργου Ελλήνων-κυρίως-συνθετών εκτός των Ελληνικών συνόρων.

Θα αποδείξουμε ότι είμαστε ένα αληθινά μουσικόφιλο και ώριμο κοινό, όταν:

καθώς θα πλησιάζει η Άνοιξη και δη η 29^η Μαρτίου, όπου οι σολίστ, Λεωνίδας Καβάκος και Enrico Pace θα ερμηνεύσουν την περίφημη σονάτα αρ. 5 του Beethoven, την επονομαζόμενη «της Ανοίξεως», θα συνειδητοποιήσουμε ότι πρέπει όλοι μαζί (και ο καθένας στο βαθμό που του αναλογεί) να συμβάλουμε έτσι ώστε «να φέρουμε την Άνοιξη» στη Μουσική Παιδεία και Μουσική Καλλιέργεια αυτού του τόπου.

Ο Σύλλογος «Οι Φίλοι της Μουσικής» συμβάλλει τα μέγιστα προς την κατεύθυνση διάδοσης της συμφωνικής μουσικής και της μουσικής δωματίου στη νέα γενιά. Επομένως, πρέπει όλοι να συνειδητοποιήσουμε ότι το Σημαίνον «Μέγαρο Μουσικής Αθηνών» δεν έχει ως Σημαινόμενο» τον σνομπισμό, την επίδειξη γνώσεων και υλικού πλούτου: (ακριβά εισιτήρια, ακριβά ντυσίματα, ακριβά αρώματα, ακριβές τσάντες, σαμπάνιες συνοδευόμενες από μπριοσάκια με σολωμό και συζητήσεις επιπέδου κομμωτηρίου: «αχ..χρυσή μου ήρθα να χτενιστώ. Μας έδωσαν προσκλήσεις για τον Καβάκο. Τι λες να φορέσω;»)

Το «Μέγαρο Μουσικής Αθηνών» θεμελιώθηκε για να «υπηρετήσει» μια υπέρτατη άυλη έννοια, μια διεθνή γλώσσα: τη Μουσική!

Η Μουσική, προϋποθέτει μια επίσης άϋλη και εξίσου γοητευτική έννοια: την ευαισθησία. Τις δυο έννοιες, συνδυάζει με μοναδική δεξιοτεχνία ο ποιητής Νίκος Καρούζος, στο ποίημά του «Εικόνα»[1]:

Πῶς δοκιμάζουν τὰ ὄργανα οἱ μουσικοὶ πρὶν ἀπὸ ἔναρξη συναυλίας

ἔτσι κι ἐγὼ τώρα χειριζόμενος λέξεις

εὐαισθητισμὸς εὐαισθησία αἰσθητισμὸς

εὐαισθησία καὶ αἰσθητῆς τὸ εὐαίσθητον

εὐαισθησιακὸς εὐαισθησιάζομαι εὐαισθησιασμὸς

εὖ καὶ αἰσθητικὸς καὶ αἰσθησιακὸς

αἰσθαντικὸς ἴσως

αἰσθ-ἴσως αἰσθαν-ἴσως

αἰσθ-ἀδελφέ μου καὶ Ἐσθὴρ ἀπ᾿ τὴ Βίβλο

ἀρχίζει μὲ χειροκροτήματα τὸ ποίημα.

Τίνα Βαρουχάκη
varouchaki.tar@gmail.com
Φεβρουάριος 2020