Η Σόνια Θεοδωρίδου τραγουδά στην περίφημη αίθουσα του Κοντσερτγκεμπάου του Άμστερνταμ (της Έφης Αγραφιώτη)
[συνεντεύξεις]

Η Σόνια Θεοδωρίδου
τραγουδά στην  περίφημη αίθουσα του Κοντσερτγκεμπάου του Άμστερνταμ

Μια σπουδαία φωνή, μουσικός με γνώση, ευεργετημένη επικοινωνιακά από τη φύση, χωρίς στερεότυπη στάση απέναντι στο λυρικό τραγούδι, η Σόνια Θεοδωρίδου συνεχίζει τις μουσικές της δραστηριότητες και παράλληλα διδάσκει ήδη από πέρυσι στο Πανεπιστήμιο Τεχνών του Βερολίνου.

Ανταλλάξαμε λίγες σκέψεις.

Ε.Α. Μετά από μια σύντομη –σχετικά- παραμονή στην Ελλάδα, ζεις τώρα στο Βερολίνο. Από τη μία μπορεί να πει κανείς ότι είναι μια πορεία σε εξέλιξη, πολύ λογική για καλλιτέχνη καριέρας, από την άλλη εκδηλώνει μια απογοήτευση. Κάτι δεν παλεύεται πια στη χώρα μας, είναι κοινό μυστικό.. τι  σε έκανε και πήρες των οματιών σου, όπως έλεγαν οι γιαγιάδες μας;

Σ.Θ. Η παραμονή μου στην Ελλάδα ήταν πικρή εμπειρία που δεν θα ξεχάσω ποτέ. Βρήκα όλες τις πόρτες κλειστές.. λες και δεν μου συγχώρεσαν το ότι γύρισα. Στη Λυρική μου είπαν μάλιστα να χάσω 15 κιλά και να ξαναπάω να με δουν! Πρόσεξε, να με δουν, όχι να με ακούσουν! Ήμουν μια διάσημη άνεργη τραγουδίστρια, που δεν μπορούσαν να την εντάξουν πουθενά. Έτσι ασχολήθηκα και με πράγματα εναλλακτικά, που αγαπούσα βέβαια. Μου βγήκε σε καλό, θα μπορούσα να πω, αλλά δεν άντεχα άλλο στην Ελλάδα, υπέφερα τόσο.. προσπάθησαν να με αγνοήσουν και να με ταπεινώσουν. Τότε είπα «φτάνει πια» και ξανάφυγα. Ήμουν όμως τόσο τυχερή! Είμαι τώρα καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο Καλών Τεχνών εδώ στο Βερολίνο κι έχω πολλά να κάνω ως σολίστ!

Ε.Α. Σκέπτομαι για μια ακόμα φορά εκείνο το χιουμοριστικό τσιτάτο Η Ελλάδα ανήκει στους μη Έλληνες, που απαντούσε στη φράση του Ανδρέα Παπανδρέου «οι Ελλάδα ανήκει στους Ελληνες».. τέλος πάντων… Μίλησέ μας για τη διδασκαλία μια και μου έδωσες την.. πάσα.

Σ.Θ. Η διδασκαλία δεν είναι μια μέθοδος αλλά μια φιλοσοφία. Η προσέγγιση μου είναι ανάλογη, με άλλα λόγια διδάσκω ως μουσικός, όχι ως τεχνικός. Η μουσική βοηθάει από μόνη της να διδάσκω.. εννοώ πως μιλώ βέβαια για τεχνική, αλλά το κάνω πάντα μέσα απά τις μουσικές φράσεις που έχει να εκφράσει ο τραγουδιστής. Φυσικά δεν μπορεί κανείς να διαχωρίσει την τεχνική από τη μουσική απόδοση. Το συναρπαστικό είναι ότι κάθε σπουδαστής είναι διαφορετικός από τον άλλο, ψάχνω λοιπόν να βρω αυτό που τον κάνει ξεχωριστό σαν τραγουδιστή και να τον βοηθήσω να το αναπτύξει. Επίσης πρέπει να είμαι και κάτι σαν μαμά και μαζί ψυχολόγος και δασκάλα. Χρειάζεται πολύ κατανόηση, υπομονή και αγάπη για τα παιδιά αυτά, που έρχονται με τόση προσμονή και με εμπιστεύονται.

Ε.Α. Τι παρατηρείς στην τάξη σου στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου; πώς θα συνέκρινες τα εκεί παιδιά-μαθητές με τα εδώ; Τι κοινό υπάρχει και ποιές είναι οι ουσιώδεις διαφορές;

Σ.Θ. Λυπάμαι γι’ αυτό που θα πω, αλλά προκύπτει από την εμπειρία μου: οι έλληνες τραγουδιστές έρχονται αδιάβαστοι και περιμένουν από τον καθηγητή και τον πιανίστα της τάξης να τους λύσει τα προβλήματα. Συχνά έχουν μια απίστευτη αλλαζονία, μερικοί πιστεύουν ότι είναι τολάχιστον… η Μαρία Κάλλας. Δεν σέβονται τον καθηγητή τους. Φυσικά ισχύει και εδώ το «πάει καλά ο μαθητής άρα τα κατάφερε μόνος του, με τις ικανότητές του, δεν πάει καλά.. τότε φταίει ο δάσκαλος!». Εδώ βλέπω παιδιά πιο συντεταγμένα, πιο προσγειωμένα, απίστευτα επιμελή, που ψάχνουν, τρέχουν, αφοσιώνονται. Η μουσική είναι η καθημερινή τους πραγματικότητα και ξέρουν πού πατάνε.

Ε.Α. Βλέποντας από έξω προς τα μέσα πώς κρίνεις τα τεκταινόμενα και πώς βλέπεις να εξελίσσεται αυτή η «ελληνική» κατάσταση που τουλάχιστον η τέχνη της μουσικής της είναι πλέον…άγνωστη λέξη, επομένως και η παιδεία και η υποστήριξη του κράτους;

Σ.Θ. Έχω κουραστεί να μιλάω και να λέω ουσιαστικά τα ίδια πράγματα για πολλά χρόνια. Τα προγράμματα στην Ελλάδα γίνονται όπως γίνονταν πάντα.. Αν ανήκεις «κάπου» προχωράς, άσχετα με το πόσο καλός είσαι στη δουλειά σου. Είναι περιττό να κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας. Και μια που με ρωτάς ευθέως, να σου απαντήσω κι εγώ ανάλογα, με δικό μου παράδειγμα: έστειλα πρόταση στο Φεστιβάλ Αθηνών, δεν έλαβα ποτέ καμία απάντηση, ούτε θετική ούτε αρνητική. Για τη Λυρική, σου είπα τα σχετικά πιο πάνω. Στο Μέγαρο μουσικής έψαχνα πέρυσι για έξι ολόκληρους μήνες ένα συγκεκριμένο πρόσωπο, χωρίς φυσικά επιτυχία.. Στην ΕΡΤ… τι να πω; Κι όσο για την κρατική υποστήριξη κι αυτή επιλεκτική είναι, όσον αφορά στα πρόσωπα.

Konzertgebouw, Amsterdam

Ε.Α. Δικαιολογημένα όμως θα αναρωτηθεί κανείς, γιατί γύρισες στην Ελλάδα σε μια εποχή που όλοι ήξεραν ότι σταδιοδρομούσες στην Ευρώπη, ξέροντας από πρώτο χέρι τις δύσκολες συνθήκες;

Σ.Θ. Είχα σοβαρά προβλήματα υγείας να αντιμετωπίσω, όπως ξέρεις, δεν ήταν καθόλου εύκολο να είμαι μόνη έξω. Θα μπορούσε να μου συμβεί κάτι χειρότερο κι εγώ δεν ήθελα και δεν άντεχα να βρίσκομαι μακριά από τους δικούς μου ανθρώπους..

Konzertgebouw, Amsterdam

Ε. Α. Στις 23 Οκτωβρίου τραγουδάς στο Κοντσερτγκεμπάου του Αμστερνταμ. Μεγάλη υπόθεση για κάθε μουσικό! τον Φεβρουάριο σε άκουσαν οι φιλόμουσοι στο Παλαί ντε Μποζάρ των Βρυξελλών. Ο δίσκος με τα τραγούδια του Μπρελ είναι πλέον γνωστός και κινείται στην παγκόσμια αγορά του δίσκου. Η ευελιξία των επιλογών σου σε καθιστά ακόμα πιο αποδοτική, μια και δεν κλείνεσαι στο στενό λυρικό χώρο αλλά αποδέχεσαι τεράστιου εύρους ρεπερτόριο, δίνοντας και σε αυτό ψυχή και τέχνη.

Σ.Θ  Το κοντσέρτο στο Palais des Beaux Arts των Βρυξελλών ήταν από μια πλευρά η απάντηση στους φόβους μου, σχετικά με την αποδοχή των τραγουδιών του θείου αυτού μουσικού, του Ζακ Μπρελ. Ο κόσμος έκλαιγε και χειροκροτούσαν όρθιοι!  Ξέρεις, ίσως περιέχω πολλούς «κόσμους» μέσα μου. Μου αρέσει να κολυμπάω σε εξωτικά νερά! Αυτό όμως με φέρνει κοντά στον απλό ζεστό κόσμο.

Ε.Α. Έχοντας παίξει μαζί σου δικαιούμαι να συμφωνήσω.. ας πάμε πάλι στο Άμστερνταμ. Πρώτα να αναφέρω ότι στο πιάνο θα έχεις αυτή τη φορά την εξαιρετική συνάδελφο Καλλιόπη Γερμανού. Αλλά πες μας για το πρόγραμμα. Τι τραγουδάς στο Άμστερνταμ;

Σ.Θ.  Θα τραγουδήσω τραγούδια του Ζακ Μπρελ, που θα τα παντρέψω  με τους καθιερωμένους, τον  Φωρέ, τον Βιβάλντι, τον Χαν, τον Βάϊλ, τον Πουτσίνι.

 

Ε.Α. Στο Βερολίνο, στο Λονδίνο…. Τραγουδάς συνέχεια. Κι όμως είσαι έξω από δραστηριότητες ανάλογες, όπως του Μεγάρου Μουσικής τα τελευταία 2-3 χρόνια. Εσύ είχες πάντα κοντινή σχέση με αυτό το χώρο. Τι συνέβη;

Σ.Θ. Για το Μέγαρο δεν θα πω τίποτε, επειδή πολύ απλά σέβομαι τη μνήμη του λατρεμένου μου Χρήστου Λαμπράκη.

E.A. Η σχέση και η βαθιά φιλία σας με τον Χρήστο Λαμπράκη από άλλους κρίθηκε άλλοτε υπερβολικά και άλλοτε αυστηρά. Από άλλους θεωρήθηκε υπερπροστατευτική ευνόηση.  Κάτι άλλαξε ασφαλώς το τελευταίο διάστημα στην καλλιτεχνική τακτική του Μεγάρου και όχι μόνον στη δική σου σχέση με το Μέγαρο. Σε κάθε περίπτωση εσύ τουλάχιστον συνεχίζεις να τιμάς τη μνήμη του..

Σ.Θ. Με τον Χρήστο Λαμπράκη με συνέδεε μεγάλη αγάπη και φιλία. Είχαμε κοινό πάθος για τη μουσική και για την ομορφιά.. Ό,τι είμαι και ό,τι κατόρθωσα, σε μεγάλο βαθμό το του χρωστώ. Αναγνώρισε το ταλέντο μου και με στήριξε με πολλούς τρόπους. Μου έδωσε την ευκαιρία να εμφανιστώ πολλές φορές στο Μέγαρο. Επηρρέασε το χαρακτήρα μου βαθειά, το πώς βλέπω τη ζωή και τους ανθρώπους. Μου είχε μεγάλη αδυναμία. Ήταν υπερήφανος για τις επιτυχίες μου, ερχόταν σχεδόν πάντα στις πρεμιέρες μου, χαιρόταν σαν παιδί. Με προστάτεψε από καλλιτεχνικές κακοτοπιές. Τώρα βέβαια, που η προστασία του δεν υπάρχει, η κακία βγαίνει προς το πρόσωπό μου. Αυτό όμως είναι χαρακτηριστικό αδυνάτων και δειλών..

Ε.Α. Σόνια, τι κάνει έναν τραγουδιστή επιτυχημένο;

Σ.Θ. θα πρέπει να έχει μια ωραία φωνή, μουσικότητα, καλό αυτί, προσωπικότητα,ταλέντο στις γλώσσες, μεγάλη θέληση, σκηνική παρουσία, καλή εξωτερική εμφάνιση, πολλή τύχη.Να βρίσκεται στο σωστό μέρος την σωστή στιγμή και τέλος να αφοσιωθεί.

Ε.Α. H εμφάνιση παίζει μεγάλο ρόλο ως παράγων, τουλάχιστον αν συγκρίνουμε τους τραγουδιστές με εμάς τους μουσικούς, αλλά όλοι μας ξέρουμε επιτυχημένους τραγουδιστές μεγάλης καριέρας που μόνον εμφάνιση δεν διαθέτουν.

Σ.Θ. Ναι, αλλά στις μέρες μας η εμφάνιση θεωρείται για τον λυρικό καλλιτέχνη το Α και το Ω. Για να σε δεχτούν παχουλή ή ασκημούλα, πρέπει να είσαι φωνητικό φαινόμενο! Πέρασαν οι εποχές των παχουλών τραγουδιστών.. το βλέπουμε παντού, οι σκηνοθέτες ζητούν τραγουδιστές μοντέλα. Επομένως πρέπει να προσαρμοστούν όλοι σε αυτή την εξέλιξη των δεδομένων. 

 

Ε.Α. Τι συμβουλή δίνεις σε ένα νέο παιδί, που αψηφώντας τις παθογένειες θέλει να υποστηρίξει το όνειρο του να ασχοληθεί με την τέχνη της μουσικής και ειδικότερα του τραγουδιού;

Σ.Θ. Η Ελλάδα δεν έχει μουσική Ακαδημία, αυτό λέει πολλά. Υπάρχει εξαιρετικό δυναμικό μα πού να ενσωματωθούν αυτά τα παιδιά; Οι νέοι είναι θυμωμένοι, απελπισμένοι, απογοητευμένοι. Πού θα παίξουν αν δεν διαθέτουν «μέσον», πού θα τραγουδήσουν αν δεν είναι κολλητοί του κολλητού του μουσικού διευθυντή; Είναι φρικτό. Θα πρότεινα μόνον γι’ αυτό το λόγο, να φύγουν όσοι θέλουν πολύ να κάνουν αυτή τη δουλειά. Από αυτούς που έφυγαν οι περισσότεροι ξεχώρισαν και αναγνωρίστηκαν, δεν είναι τυχαίο αυτό. Θα συμβούλευα τα νέα παιδιά να μη χάσουν το θάρρος, να παλέψουν γι αυτό που αγαπούν.

 

Ε.Α. Κάνε τώρα εσύ τον επίλογο, είτε μουσικό επίλογο είτε γενικότερου ενδιαφέροντος.

Σ.Θ. θα ήθελα Εφη μου να πω ότι είναι ανάγκη να δοθεί ελπίδα αλλαγής στον κόσμο. Βράζει ο κόσμος! Θα πρέπει οι πολιτικοί επιτέλους να αρχίσουν να σκέφτονται το κοινό καλό. Αν δεν αλλάξουμε θα έρθουν πολύ άσχημα πράγματα…

Έφη Αγραφιώτη
effie.tar@gmail.com
(Αύγουστος 2010)

Επιμέλεια σελίδας Κώστας Γρηγορέας