Σχετικά με τα φιλμ μικρού μήκους των μαθητών της Β΄ Λυκείου,
του Α΄ Τοσιτσείου Λυκείου Εκάλης.
Τα πέντε τρίλεπτα φιλμ τω μαθητών της Β΄ Λυκείου μας έδωσαν με πολύ ωραίο τρόπο την αφορμή να συζητήσουμε – όχι για το αποτελεσματικότητά τους ή κάποια «ιδανικά» αποτελέσματα καλλιτεχνικών έργων – αλλά για την καλλιτεχνική διαδικασία.
Όλος ο παιδαγωγικός σκοπός της εργασίας τους είχε επιτελεστεί, παρ’ όλο που οι μαθητές εργάστηκαν – ως επί το πλείστον – χώρια από τους παρευρισκόμενους εκπαιδευτικούς και τον προσκεκλημένο καλλιτέχνη.
Δεν έμενε παρά να αναγνωρίσουμε μέσα από το μικρό διάλογό μας τον τρόπο που δούλεψαν και να τον ονομάσουμε. Όλη η επιφύλαξή μας ήταν στο ποια πρότυπα θα ακολουθούσαν τα παιδιά ή τι θα μιμούνταν για να «στολίσουν» τα μουσικά κομμάτια του κ. Γρηγορέα. Αντ’ αυτού, είδαμε παιδιά που δεν χρησιμοποίησαν τα εκφραστικά εργαλεία του κινηματογράφου (πχ. Μοντάζ, κάδρο, αφήγηση) ως τρόπους εντυπωσιασμού και συγκίνησης, αλλά καθ’ αυτά ως εργαλεία, για να ακολουθήσουν τους δρόμους των μουσικών κομματιών και των παραστάσεων που γεννιούνταν μέσα τους κι από τις περιστάσεις των γυρισμάτων.
Αυτό φάνηκε, καθώς σε όλα τα φιλμ η σκηνοθετική λογική άρμοζε σε άξονες των μουσικών κομματιών. Πχ, ένα φιλμ ήταν χωρισμένο σε μικρές σκηνές, με διαφορετικά κεφάλαια. Ο μουσικός μας αποκάλυψε ότι έτσι σκεφτόταν το κομμάτι όταν το έγραφε. Ένα άλλο είχε μια κυκλική κίνηση του ηθοποιού – παιδιού, που επαναλαμβανόταν σε ορισμένες στιγμές και το μουσικό κομμάτι έκρυβε ένα τέτοιο γύρισμα. Θα πείτε εύκολα κόλπα: Στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν ήταν, γιατί οι μαθητές προσάρμοσαν αυτές τις λογικές στην αφηγηματική τους δομή, στο ίδιο το σενάριό τους κι όχι μόνο στα εκφραστικά μέσα, που πάει να πει ότι άκουσαν το κομμάτι με προσοχή, άρα έκανα την πρώτη τοποθέτηση απέναντι στη μουσική: το να ακούω. Γεγονός που – από επιφύλαξη και μόνο – δεν το περιμέναμε κυρίως λόγω του νεαρού της ηλικίας που είναι παρορμητικό και βάζει σε προτεραιότητα την έκφραση των συναισθημάτων του, αγνοώντας τη διαλεκτική με την κατάσταση, η οποία εδώ αναδείχτηκε αβίαστα. Απόδειξη, ότι δεν βάρυνε κανενός μας την αίσθηση ή δεν έγινε φορτικό κανένα φιλμ. Αντίθετα ανακουφιστήκαμε και δεν νοιώσαμε κανένα άγχος βλέποντάς τα.
Προσπάθειά μας σε αυτή τη συνάντηση ήταν να γνωρίσουν τα παιδιά μια τέχνη που ξεκινά με βάση τη διαλεκτική: ακούω και μετά παίζω, βλέπω και μετά τραβάω και συνθέτω, μια πολύ καλή βάση για την τέχνη στη σημερινή κοινωνία, όπου έχει χορτάσει πλέον τον υπερφίαλο εντυπωσιασμό (μην ξεχνάμε ότι στο όνομα της ταχύτητας θυσιάζεται και το εφέ ακόμα) και έχει βαρεθεί να παίρνει κάτι ως δεδομένο, μόνο από τον τρόπο όπου της το πλασάρουν ( η λεγόμενη έκφραση «κουλτούρα» έτσι όπως χρησιμοποιείται στο καθημερινό μας λόγο υποτιμητικά, αλλά κι έτσι όπως ενισχύεται και παίρνει διαστάσεις σχεδόν κοινωνικού γεγονότος από τα ΜΜΕ).
Δεν παραγάγαμε, υπερτιμώντας τις δυνατότητές μας, που είναι εχθρός κάθε τέχνης. Ακούσαμε και προτείναμε, κέρδος μεγάλο για να μπει μία διαδικασία σε λειτουργία, μέσω της τέχνης, χωρίς η τελευταία να ειδωλοποιείται και να γίνεται αυτοσκοπός, αλλά μέσω επικοινωνίας και ατομικής προσπάθειας. Κι αυτό νομίζω ότι είναι το σημαντικό σ’ αυτό το μάθημα που πέτυχε και στα πέντε φιλμ.
Κώστας Θεοδώρου
υπεύθυνος θεατρικής αγωγής στα Τοσίτσεια Γυμνάσια και Λύκεια Εκάλης.