ΣΧΟΛΙΟ ΠΕΡΙ ΧΟΡΗΓΙΑΣ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ «ΣΤΑΥΡΟΥ ΝΙΑΡΧΟΥ»
(πολιτιστικό - οικολογικό δίλημμα)
Η ανακοίνωση του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος» για κατασκευή οικοδόμησης αιθουσών που θα στεγάσουν την Εθνική Λυρική Σκηνή (ΕΛΣ) καθώς και μεγάλη Εθνική Βιβλιοθήκη σε έκταση 200 στρεμμάτων γης, είναι οπωσδήποτε μια αισιόδοξη είδηση, όταν θα υλοποιηθεί. Δηλώνει μεγαλόπνοη ιδιωτική πολιτιστική χορηγία και ανταποκρίνεται στις ουσιαστικές προδιαγραφές της ευεργετικότητας προς το έθνος και τους πολίτες του.
Είναι γεγονός κοινά ομολογημένο πως το κτήριο της ΕΛΣ της οδού Ακαδημίας, είναι πλέον ανεπαρκές, τόσο για τη θέση του στο αποπνιχτικό και αντιαισθητικό κέντρο της πρωτεύουσας (με ό,τι αυτό συνεπάγεται), όσο και για την λειτουργική του επάρκεια στο να στεγάζει πολυπληθείς καλλιτεχνικές ομάδες και όγκους ειδικών σκηνικών μουσικοθεατρικών παραστάσεων, όπως απαιτεί η επί αιώνες παράδοση των λυρικών θεάτρων στον κόσμο.
Είναι πολλά χρόνια τώρα που αναμένονταν ριζικές αποφάσεις και αλλαγές, έως και ανατροπές γύρω από το θέμα της ΕΛΣ. Μαθαίναμε πως (απόντος του κράτους) ισχυρές προσωπικότητες και οργανώσεις, σε συνεργασία με οργανισμούς και πολιτικά λόμπυ, με ισχυρούς οικονομικούς παράγοντες, προετοίμαζαν πηγές και χρηματοδοτήσεις που θα έδιναν ανάσα και θα έσπρωχναν το σχέδιο και το όραμα για «αλλαγή σελίδας» του ιστορικού μουσικού εθνικού οργανισμού του λυρικού μας θεάτρου. Για μεγάλο χρονικό διάστημα ακουγόταν πως η υψίφωνος κα Βάσω Παπαντωνίου με ομάδα ανθρώπων της πνευματικής και καλλιτεχνικής ζωής, ενεργούσαν για να επισπευσθούν οι χρόνοι για αποφάσεις αλλαγής αυτής της σελίδας. Μακάρι όλα να κυλήσουν ομαλά και να δούμε να υλοποιείται το έργο.
Πέρα όμως από αυτά τα θετικά που υπάρχουν στον ορίζοντα, διαβάζουμε και δικαιολογημένες απόψεις-ενστάσεις περί της γης 200 στρεμμάτων που ζητάει από το ελληνικό δημόσιο το Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος» και αυτό βρίσκεται στον ελεύθερο χώρο του παλαιού ιππόδρομου της λεωφόρου Συγγρού (περιοχή του δήμου Καλλιθέας). Εκεί που πρωθυπουργοί, υπουργοί και δήμαρχοι, εκτέθηκαν δηλώνοντας πως ολόκληρη η έκταση αυτή της Αττικής παραλίας θα χαρακτηριστεί ως τόπος «ελεύθερης πρόσβασης και αναψυχής» στους Αθηναίους πολίτες! Ανακοινώθηκαν δηλαδή ως «ελεύθεροι χώροι» με το σκεπτικό ώστε να μη κλείσει και πνιγεί από το τσιμέντο και αυτή η πλευρά του αττικού λεκανοπέδιου… Δεν γνωρίζουμε ασφαλώς, αυτή τη στιγμή, ποιο σκεπτικό θα πρυτανεύσει και αν οι δηλώσαντες περί ελεύθερου χώρου θα πουν το γνωστό «είπα - ξείπα» και το εφιαλτικό «ναι μεν, αλλά», (όπως το παλαιό αεροδρόμιο και το εργοστάσιο του Φιξ από τον Σημίτη)…
Αυτό λοιπόν είναι το δίλημμα: τι να προτιμήσουμε; την ανέγερση νέου κτηρίου όπερας και βιβλιοθήκης ή τους ελεύθερους πράσινους χώρους για τους περιπατητές και τους πολίτες;
Το ερώτημα δεν είναι απλό. Μια απάντηση που είναι ίσως η πιο ψύχραιμη, θα ήταν εκείνη να γίνουν και τα δύο. Και η ανέγερση των κτηρίων αλλά και να παραδοθούν στον κόσμο οι ελεύθεροι χώροι σε μια τόσο κορεσμένη περιοχή και πόλη. Αυτό όμως προϋποθέτει ένα σοβαρό κράτος – πολιτεία, που θα βρει να παραχωρήσει γη έξω από το κέντρο της πόλης, μακριά από την ασφυκτική παραλιακή ζώνη. Υποθέτω πως υπάρχουν τέτοιοι χώροι αποκεντρωμένοι, που θα δώσουν δυνατότητες για νέες εστίες ανάπτυξης σε μη κορεσμένες περιοχές. Με δεδομένο πως οι μετακινήσεις προς την έξοδο της πόλης, δεν αποτελούν πλέον το κυρίαρχο πρόβλημα και η ανάπτυξη έξω από το κέντρο είναι πιο εύκολη και όχι επιζήμια για την πρωτεύουσα των 5.000.000 κατοίκων. Σκεφτείτε για λίγο το πρόβλημα που αντιμετωπίζει η λειτουργία του κέντρου της πόλης με το Μέγαρο Μουσικής, με δημόσιους οργανισμούς, με πρεσβείες, με νοσοκομεία, με γήπεδα (Καραϊσκάκη – Αλεξάνδρας – Ν. Σμύρνης)… Μια άναρχη πόλη, αφιλόξενη και αποτρεπτική για την καθημερινότητά μας. Όλα δείχνουν πως τίποτα άλλο πλέον δεν χωράει. Όλα είναι με τσιμέντο κατειλημμένα …
Πώς θα εξελιχθεί αυτό το αίτημα του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος»; Ποια πολιτική θα ακολουθήσει η παρούσα πολιτική ηγεσία; Άλλο ένα κτήριο λοιπόν με συνέπεια τον περιορισμό του ενός από τους τελευταίους ελεύθερους πράσινους χώρους;
Βρισκόμαστε μπροστά σε ένα θέμα όχι τόσο εύκολο. Πολιτιστική δράση και πολιτική απόφαση βρίσκονται η μια απέναντι στην άλλη. Ενδιάμεσα βρίσκεται ο ζωτικός χώρος του πολίτη…
Θα έχει την αγωνία της η έκβαση γιατί κανείς δεν μπορεί να υποστηρίξει πως η πολύτιμη χορηγία για ανέγερση κτηρίων Όπερας και Βιβλιοθήκης είναι κάτι το αμελητέο που μπορούμε να τα προσπεράσουμε και να τα ακυρώσουμε.
Θα ήταν ένας άκρατος παραλογισμός!
Νότη Μαυρουδής
mavroudis@tar.gr
(5/11/06)
