[συνεντεύξεις] Κτίριο Όπερας στην Αθήνα. Ένα Όραμα που ζητάει εκπλήρωση: Συνέντευξη της Βάσως Παπαντωνίου
(στον Τάκη Ατσιδάκο)

Κτίριο Όπερας στην Αθήνα
Ένα Όραμα που ζητάει εκπλήρωση

1. Παρουσίαση της  Εταιρείας για τη δημιουργία νέου κτιρίου Ελληνικής Λυρικής σκηνής και Ακαδημίας Λυρικής Τέχνης “Mαρία Κάλλας”.

Έχουν περάσει ήδη δέκα χρόνια, από τότε που ξεκίνησε μια προσπάθεια για την στέγαση σε νέο, σύγχρονο και άρτιο λειτουργικά, κτίριο της Λυρικής σκηνής.
Με άλλα λόγια για την δημιουργία  μιας σύγχρονης  όπερας στην χώρα μας.
Γιατί όπως τονίζεται και στο σύντομο σκεπτικό της Εταιρείας, η Αθήνα είναι η μόνη Ευρωπαϊκή και Βαλκανική πρωτεύουσα,  χωρίς κατάλληλο κτίριο για το λυρικό θέατρο. Παράλληλα στους στόχους της Εταιρείας είναι και η ίδρυση Ακαδημίας Λυρικής Τέχνης.
Πρωτεργάτης αυτής της πρωτοβουλίας υπήρξε η διάσημη υψίφωνος  Βάσω Παπαντωνίου.
Η Βάσω Παπαντωνίου μεγάλωσε και σπούδασε αρχικά στην Αθήνα και συνέχισε τις σπουδές της στο Μιλάνο. Σε νεαρή ηλικία είχε την τύχη να αρχίσει λαμπρή καριέρα στα μεγαλύτερα λυρικά θέατρα του κόσμου( La Fenice, Scala, Παρίσι κλπ). Τραγούδησε μαζί με διάσημα ονόματα της όπερας όπως ο Luciano Pavarotti. Συνεργάστηκε με τον Μάνο Χατζιδάκι να την διευθύνει στην Τraviata σε μια παραγωγή του Μωρίς Μπεζάρ στις Βρυξέλλες.

Από ρεσιτάλ της Βάσως Παπαντωνίου για τους σκοπούς της Εταιρείας.
Λυρική σκηνή με την ορχήστρα της όπερας της Ουγγαρίας και μαέστρο τον Χανς Ριχτερ.

Οι εκδηλώσεις και οι δραστηριότητες της Εταιρείας όλα αυτά τα χρόνια πολλές και σημαντικές. Ενδεικτικά αναφέρω: Συναυλίες της Βάσως Παπαντωνίου στην Opera Comique(1997), στο Kensington Palace(2000), στη Λυρική σκηνή(2001), στην πινακοθήκη Προδρόμου & Λένας Εμφιετζογλου(2002). Συναυλία- Γκαλά όπερας(2006), με την συμμετοχή πολλών διακεκριμένων νέων λυρικών καλλιτεχνών.
Ντοκιμαντέρ, ομιλίες, ημερίδες, εκδόσεις λευκωμάτων και ημερολογίων.
Και μια πολύ σημαντική έκθεση φωτογραφιών και προσωπικών αντικειμένων της Mαρίας Κάλλας (Αθήνα 2004,Θεσσαλονίκη2005).

Από την εκδήλωση στην Λυρική σκηνή το 2001.

Ανάμεσα στα μέλη του Δ.Σ., ο νυν πρόεδρος της Λυρικής σκηνής Οδυσσέας Κυριακόπουλος, ο συγγραφέας Βασίλης Βασιλικός, η Μαριάννα Βαρδινογιάννη, ο Αλεξ. Λυκουρέζος. Επίτιμα μέλη, μεταξύ άλλων, οι: Μωρίς Μπεζάρ, Κώστας Γαβράς, οι διάσημες λυρικές τραγουδίστριες Γκουίνεθ Τζόουνς, Κρίστα Λούντβιχ και Ρενάτα Σκόττο. Την προσπάθεια στηρίζουν, μέσω μελών τους, μεγάλα πνευματικά και εκπαιδευτικά ιδρύματα όπως Ακαδημία Αθηνών, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Θεσσαλονίκης, Πατρών κ.α.

Από την έκθεση φωτογραφιών και προσωπικών αντικειμένων της Mαρίας Κάλλας (2004)

Για το 2007, έτος που θα γίνουν εκδηλώσεις για τα 30 χρονιά από τον θάνατο της Mαρίας Κάλλας, προγραμματίζονται: μια συναυλία με την συμμετοχή τριών μεγάλων λυρικών τραγουδιστριών κι ένα σημαντικό εικαστικό γεγονός.

Θα ήθελα να ευχαριστήσω την κ. Βάσω Παπαντωνίου για την συνέντευξη που είχε την ευγένεια να μας παραχωρήσει.

Τάκης Ατσιδάκος
atsidakos@tar.gr

Από την έκθεση φωτογραφιών και προσωπικών αντικειμένων της Mαρίας Κάλλας (2004).

---

2. Συνέντευξη της προέδρου της Εταιρείας για την Δημιουργία Νέου κτηρίου Ελληνικής Λυρικής Σκηνής και Ακαδημίας Λυρικής Τέχνης “Μαρία Κάλλας”, 
κας Βάσως Παπαντωνίου (στον Τάκη Ατσιδάκο)

Τ.Ατσιδάκος: κ. Παπαντωνίου, θέλω να σας ευχαριστήσω για την τιμή που μας κάνετε να απαντήσετε στις ερωτήσεις μας και έτσι να ενημερωθούμε για τον σπουδαίο σκοπό των προσπαθειών σας.
Θα ήθελα πρώτα να ρωτήσω τι ήταν αυτό που σας οδήγησε στο να ξεκινήσετε μια τέτοια προσπάθεια.

Β.Παπαντωνίου: Αν κάποιος προστρέξει στην πορεία μου θα διαπιστώσει το ενδιαφέρον μου για τις συνθήκες κάτω από τις οποίες οι μουσικοί αυτής της χώρας εργάζονται.
Και επεσήμανα την θέση που παίρνει η πολιτεία απέναντι σ’ αυτή την κοινωνική ομάδα, η οποία επιτελεί έργο σημαντικό κάτω από ένα καθεστώς αδιαφορίας και απαξίωσης, ενώ έθετα επίσης πρώτη και το θέμα της πολυθεσίας των μουσικών και την ανάγκη νομοθετικής ρύθμισης που θα επέβαλε την μονοθεσία. Ξεκινώντας από την αρχή ότι το ταλέντο είναι ένα δώρο προορισμένο για να δοθεί στους άλλους φτάνει κανείς στο προφανές που είναι ο φυσικός χώρος όπου το ταλέντο εξελίσσεται και προσφέρεται.
Εγώ είχα την εύνοια της τύχης να τραγουδήσω-εξελισσόμενη-στα πιο μεγάλα λυρικά θέατρα και τις δυο φορές που ήρθα να τραγουδήσω στην Αnna Bolena πρώτα, και αργότερα στο Mahagony ένοιωσα θλίψη και πικρία για τις απαράδεκτες συνθήκες όπου καταβάλλονται μεν προσπάθειες, αλλά ατροφούν ελπίδες και όνειρα και που η τέχνη καταλήγει εκ των πραγμάτων σε μια υπαλληλία με κάποιες ανέλπιστες εκλάμψεις, γιατί και καλοί μουσικοί υπάρχουν και ταλέντα υπάρχουν.
Έτσι το 1997 αποφάσισα για τα 20 χρόνια από τον θάνατο της Mαρίας Κάλλας να δώσω ένα ρεσιτάλ στην Opera Comique και να του προσδώσω όχι τον χαρακτήρα  ενός μνημόσυνου αλλά την εξαγγελία της προσπάθειας μου για το κτίριο της Λυρικής Σκηνής αλλά και της Ακαδημίας Λυρικής Τέχνης.

με τον Μάνο Χατζιδάκι στις Βρυξέλλες

Τ.Α. Ποιοι ήσαν συμπαραστάτες σας όλα αυτά τα χρόνια;

Β.Π. Συμπαραστάτες μου ήταν τα μέλη της εταιρείας η οποία ιδρύθηκε το 2001.

Τ.Α Ποια ήσαν τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίσατε, και συνεχίζετε φαντάζομαι να βρίσκετε μπροστά σας.

Β.Π. Το μεγάλο πρόβλημα ήταν να τεθεί σοβαρά και αμετάκλητα το θέμα: ότι δηλαδή είμαστε η μόνη χώρα που έχοντας αναδείξει σημαντικούς καλλιτέχνες δεν έχει ένα δικό της κτίριο όπερας. Αλλά και οι κεκτημένες καταστάσεις που μονοπωλούν μέχρι  και σήμερα τον μουσικό-εκπαιδευτικό χώρο και που αντιτάχθηκαν στην πραγμάτωσή της.

Τ.Α. Ποια ήταν η στάση των εκάστοτε πολιτικών ηγεσιών στις προτάσεις σας;

Β.Π. Η στάση των πολιτικών ηγεσιών υπήρξε από άβουλη έως και υποκριτική. Έχω στο αρχείο μου γράμματα αλλά και κείμενα μου που έχουν δημοσιευθεί στις εφημερίδες δηλώνοντας κάθε φορά την απαξίωση και την πρόθεση να αγνοήσουν το σοβαρό θέμα που τους έχει τεθεί όχι μόνο για το θέμα του μοναδικού Λυρικού μας θεάτρου αλλά και για την τύχη των μουσικών αυτής της χώρας, που διέπεται από νόμους που διαιωνίζουν μια σαθρή κατάσταση της μουσικής παιδείας στον τόπο μας.

με τον Χοσέ Καρέρας

Τ.Α. Η γνώμη σας για την μουσική παιδεία στην χώρα μας ποια είναι; Και το αντιδιαστέλλω, αν θέλετε, από την μουσική εκπαίδευση, γιατί θεωρώ ότι είναι δυο διαφορετικά πράγματα. Το πρώτο είναι ζήτημα γενικότερης κουλτούρας και άρα προαπαιτούμενο και ίσως σημαντικότερο, ενώ το δεύτερο, η εκπαίδευση, είναι η εφαρμογή στην πράξη ενός συστήματος.

Β.Π. Η μουσική ως Αρχή, ως έννοια, ως περιεχόμενο, αλλά και ως κατεύθυνση (ρόλο) και αυτή, όπως και άλλα πράγματα στην χώρα μας έχει παραδρομήσει. Η κοίτη που το ρεύμα οδηγούσε στην μεγάλη θάλασσα, έχει γίνει ένας ελικοειδής λαβύρινθος παραποτάμων που περιστρέφονται γύρω από μια και μοναδική σκοπιμότητα και όχι στόχο. Το κέρδος και την εξουσία και όχι την αγάπη που είναι κατεξοχήν ουσία της Μουσικής.
Ζητάτε από μια μουσικό να αναφερθεί στο θέμα Μουσική που η ίδια το βίωσε σαν το μοναδικό άξονα αναφοράς της ίδιας της ύπαρξης της, άρα, δεν μπορεί να σας μιλήσει παρά για το ιδεώδες και το ιδανικό της μουσικής πράξης, και εκεί εγώ θέτω το ερώτημα ποιος είναι ο προορισμένος φορέας Μουσικής και ποιος ο αποδέκτης.
Τι είναι Μουσική; Όλα είναι Μουσική; Όλοι είναι Μουσικοί; Γιατί παρατηρούμε στη χώρα μας ένα απίστευτο φαινόμενο μιας εύφορης κοιλάδας όπου χιλιάδες ωδεία, μουσικές σχολές, παραρτήματα αρδεύονται από τον μόχθο των γονέων που επιθυμούν τα παιδιά τους να σπουδάσουν μουσική και όχι να μάθουν μουσική.
Η πολιτιστική πολιτική της χώρας δεν συνάδει με την πρωτοβουλία την πρωτόφαντη των πολιτών της, που μόλις κάποιοι πάρουν ένα δίπλωμα ανοίγουν και μια Σχολή. Το σχολείο πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης δεν ενδιαφέρεται να μυήσει, να προετοιμάσει, να οδηγήσει τους μαθητές στο δρόμο της μουσικής.
Η άναρχη και ασαφής χρήση κάποιων χώρων, που είναι προορισμένοι να ορίζουν την έννοια μουσική και να διαχωρίζουν την ουσία και τον ρόλο της από την απλή διασκέδαση έχουν και εδώ παίξει ένα ρόλο καθοριστικό μιας σύγχυσης στην ήδη περιρρέουσα ατμόσφαιρα της ασάφειας.
Για αυτό, πριν από δέκα ακριβώς χρόνια μαζί με το αίτημα να αποκτήσει η Λυρική Σκηνή το κτήριο της που θα είναι και Εθνική Όπερα της Ελλάδας, έθεσα και το θέμα της  Ακαδημίας Λυρικής Τέχνης με στόχο την αναβάθμιση αλλά και τον επαναπροσδιορισμό της Μουσικής Παιδείας στην χώρα μας. Κάλεσα όλους τους μουσικούς να στηρίξουν το αίτημα που μας αφορά όλους.
Έχει εξαγγελθεί η πρόθεση εκ μέρους της Πολιτείας να γίνει-ιδρυθεί-μια Ακαδημία Τεχνών, κάτι που εδώ είμαστε καινοτόμοι παγκοσμίως, και η οποία θα περιέχει μεταξύ των άλλων και την Μουσική.
Δεν γνωρίζω, γιατί δεν έχω κληθεί στην επιτροπή για την τύχη της Ακαδημίας Λυρικής Τέχνης.

Τ.Α. Πριν από λίγο καιρό δημοσιεύτηκε στις εφημερίδες μια καταχώριση του ιδρύματος Νιάρχου, όπου ανακοινώθηκε η πρόθεση του να διαθέσει τα απαραίτητα κονδύλια για την δημιουργία όπερας και εθνικής βιβλιοθήκης στο Φαληρικό Δέλτα. Πώς βλέπετε αυτή την εξέλιξη;

Β.Π. Τα δημοσιεύματα των εφημερίδων που κοινοποιούσαν την πρόθεση του Ιδρύματος Νιάρχου να χρηματοδοτήσει εξολοκλήρου την κατασκευή της Όπερας δηλ. της Νέας Λυρικής Σκηνής τα γνώριζα πολύ πριν δημοσιευθούν, αφού εγώ η ίδια είχα καταθέσει την πρόταση και τις προκαταρκτικές μελέτες στο Ίδρυμα από το 2004. Μελέτες που η εταιρεία μας είχε εκπονήσει. Το γεγονός ότι και η νέα Εθνική Βιβλιοθήκη θα κατασκευαστεί κοντά στο κτίριο της Όπερας μόνο χαρά θα πρέπει να μας γεμίζει γιατί δίπλα στα γήπεδα και στα λογής αμφίβολα πολιτιστικά που θα προταθούν, θα υπάρχει επιτέλους ένας πνεύμονας, πραγματικής γνώσης και ανάσας!

Τ.Α. Τελικώς αισιοδοξείτε ότι θα προλάβουμε να ζήσουμε μιαν αναγέννηση των μουσικών μας και δη των λυρικών μας πραγμάτων;

Β.Π. Είμαι απόλυτα βέβαιη ότι η μουσική και οι μουσικοί αυτής της χώρας θα κληθούν σε λίγο χρόνο να αναλάβουν και οι ίδιοι τις ευθύνες τους απέναντι στο «τάλαντο» που τους έδωσε ο Θεός ή η ίδια η φύση-όπως θέλετε το προσδιορίζετε- χωρίς επιχειρήματα πια και άλλοθι. Η μουσική είναι κάλλος αλλά και χρέος γι’ αυτό, μόνο εμείς οι ίδιοι πρέπει να τοποθετηθούμε απέναντι της, ώστε και οι άλλοι να μας σεβαστούν.

Ιστοσελίδα: http://www.orama-opera.gr/
e-mail: new opera@otenet.gr