[συνεντεύξεις] Μια συζήτηση με τον HOPKINSON SMITH<BR>(του Δημήτρη Παππά) | TAR - Μουσικό διαδικτυακό περιοδικό με αφορμή την κιθάρα

Μια συζήτηση με τον
HOPKINSON SMITH

Ο κύριος Hopkinson Smith ήρθε στην Ελλάδα για δυο καταπληκτικά ρεσιτάλ (15-16/11/07). Με αυτήν την ευκαιρία τον αναζήτησα και για μια συνέντευξη.
Με κάλεσε στο ξενοδοχείο του και διακόπτοντας τη μελέτη του παραχώρησε πολύ ευγενικά για το TaR, τον χρόνο του .
Πολύ ευδιάθετος, ευγενικός και με χιούμορ, απάντησε με ευκρίνεια στις ερωτήσεις μου.

1. Ας ξεκινήσουμε από την αρχή. Οι περισσότεροι λαουτίστες, τουλάχιστον στη Ελλάδα, είχαν ως πρώτο όργανο την κιθάρα. Η δικιά σας πορεία ποια ήταν;

Στην αρχή ξεκίνησα με πιάνο, μετά, στο γυμνάσιο, άρχισα να παίζω όργανα μπάντας όπως σαξόφωνο τρομπέτα και ηλεκτρική κιθάρα και στα 19 μου χρόνια ανακάλυψα την κλασσική κιθάρα. Ένα χρόνο μετά, το λαούτο.
Το 1973 ήρθα στην Ευρώπη, στην αρχή στην Ισπανία για να σπουδάσω με τον Emilio Pujol και μετά στην Ελβετία με τον Eugen Dombois.

2. Ποιο παλαιό όργανο θα προτείνατε ως το πιο κατάλληλο ή κοντινό στην κιθάρα για να μεταβεί ένας κλασσικός κιθαριστής;

Υπάρχουν αρκετές διαφορετικές πτυχές μεταξύ των οργάνων. Πρώτα απ’ όλα πιστεύω ότι η επιλογή του οργάνου πρέπει να προκύψει κυρίως από την αναζήτηση του ήχου και όχι τόσο της τεχνικής συγγένειας. Δηλαδή με ποιον ήχο αισθάνεσαι πιο κοντά, ποιος ήχος σε γοητεύει για να ερμηνεύεις μουσική. Σίγουρα, τεχνικά μιλώντας, η θεόρβη είναι πιο κοντά στην κιθάρα λόγω των μονών χορδών και του κουρδίσματος αλλά και η μπαρόκ κιθάρα, αν και έχει διπλές χορδές. Στην πραγματικότητα όλα τα παλαιά όργανα είναι δυνατόν να παιχτούν, από τη στιγμή που μπορείς να προσεγγίσεις τον ήχο τους.
Τα κλασικά όργανα απαιτούν πιο φυσική δύναμη στα δάχτυλα για να παιχτούν απ’ ότι τα παλαιά (εξ’ ου και ο πιο “μεγάλος” ήχος τους). Μιλώντας για την κλασσική κιθάρα, χτυπάμε πιο δυνατά τις χορδές και παίζουμε με νύχια. Αυτά τα στοιχεία έρχονται σε αντίθεση με τα τεχνικά δεδομένα των παλαιών οργάνων, όμως επειδή το ηχητικό αποτέλεσμα είναι το ζητούμενο, θα προτιμούσα τελικά έναν λαουτίστα που παίζει με νύχια και έχει καλό ήχο, παρά έναν χωρίς που έχει κακό… Ότι όργανο τελικά και να διαλέξεις θα πρέπει να δουλέψεις πολύ τον ήχο του.

3. Αναλύοντας και ερμηνεύοντας την παλαιά μουσική προκύπτουν κάποια ερωτήματα: πρέπει κανείς να είναι και ερμηνευτής και μουσικολόγος για να μπορέσει να προσεγγίσει μια καλή ερμηνεία ενός έργου;

Πρώτα απ’ όλα πρέπει να είναι κανείς μουσικός. Αν θέλει να είναι εκτελεστής, ας είναι εκτελεστής. Στην περίπτωση όμως που κάποιος θέλει να ανακαλύψει απαντήσεις για κάποια σημαντικά ερωτήματα σχετικά με την μουσική που ερμηνεύει, τότε η μουσικολογική εκπαίδευση θα του είναι χρήσιμη. Σίγουρα υπάρχουν μουσικοί (και μεταξύ αυτών αρκετοί κιθαριστές) οι οποίοι δεν προβληματίζονται για αυτά τα ζητήματα…
Όταν έχω μαθητές κιθάρας οι οποίοι παίζουν παλαιά μουσική σε διασκευές, ας πούμε του Bach, τότε τους ρωτώ πόσο χρονών είσαι και αν είναι πάνω από 18 τότε τους λέω: «είσαι αρκετά μεγάλος για να ψηφίζεις, τότε κάνε μια δικιά σου έκδοση». Αυτό, γιατί μέσα από το μοντέρνο κείμενο δεν μπορείς να διακρίνεις τι είναι ακριβώς γραμμένο από τον συνθέτη και τι είναι αποφάσεις του εκδότη.
Η παλαιά μουσική πολλές φορές είναι τόσο ουσιαστική και περίπλοκη, όπου η ικανότητα να σκεφτείς, που προσφέρει μια μουσικολογική γνώση, είναι πολύτιμη.

4. Με λίγα λόγια ποια είναι η άποψη σας για τις ερμηνείες παλαιών έργων π.χ. Bach, Dowland στην κιθάρα:

Εξαρτάται πως τα ερμηνεύεις. Το ύφος έχει πολύ μεγάλη σημασία. Ας πούμε ένα παράδειγμα, άλλη προσέγγιση (touch) θα είχα αν έπαιζα μουσική του L. Brouwer, και άλλη του A. Barrios. Ή αν έπαιζα πιάνο, αλλιώς θα έπαιζα Rachmaninoff και αλλιώς Chopin. Οπότε, λογικά, και η παλαιά μουσική έχει ανάγκη την δικιά της στιλιστική συνέπεια.

5. Πως είναι η η σκηνή της παλαιάς μουσικής στην Αμερική;

Η Αμερική δεν είναι μόνο μια χώρα κακού γούστου. Είναι επίσης μια χώρα θαυμάσιων συμφωνικών ορχηστρών, μουσείων και πολλών σπουδαίων ανθρώπων της διανόησης. Η παλαιά μουσική έχει αρκετά έντονη δραστηριότητα σε πανεπιστημιακούς κύκλους. Αν και εγώ τα τελευταία χρόνια ζω στην Ελβετία…

6. Ποια είναι τα δισκογραφικά σχέδια σας; γνωρίζοντας πως το ρεπερτόριο του λαούτου είναι τεράστιο και αρκετά άγνωστο στην δισκογραφία, σκέφτεστε να συνεχίσετε με ένα ανέκδοτο έργο;

Αυτή την στιγμή ασχολούμαι με την παραγωγή μιας ηχογράφησης με έργα του Francesco Da Milano, ο οποίος υπήρξε, για την αναγεννησιακή κουλτούρα και συγκεκριμένα για την αναγεννησιακή μουσική, ένα από τα σημαντικότερα σημεία αναφοράς .
Αισθάνομαι ότι υπάρχει αρκετός χώρος για να προσεγγίσουμε τα έργα του και με νέους τρόπους και η πρόκληση εδώ είναι να αναγεννήσουμε την ιστορική υπόσταση του Francesco Da Milano και να βρούμε έναν τρόπο να προσεγγίσουμε τον προσωπικό μαγνητισμό που είχε ως εκτελεστής όπου και με την περιπλοκότητα της μουσικής του, συγκινούσε, συνέπαιρνε το κοινό. Αυτή είναι η μια μεριά της πρόκλησης, η άλλη είναι να αναδομήσουμε έργα του (φαντασίες, χορούς) από τα οποία υπάρχουν μόνο μερικές θεματικές μουσικές φράσεις. Στο πρόγραμμα μου (ρεσιτάλ) έπαιξα κάποια κομμάτια του τα οποία ήταν δικές μου συνθέσεις κατά αυτόν τον τρόπο.
Αυτές είναι οι δυο κατευθύνσεις που με απασχολούν αυτήν την στιγμή.

Κύριε Smith, σας ευχαριστώ πολύ.

Ευχαριστώ πολύ και εγώ.