[συνεντεύξεις] Συνέντευξη με τον KONRAD RAGOSSNIG
(του Τάκη Ατσιδάκου)

[συνεντεύξεις]
Συνέντευξη με τον KONRAD RAGOSSNIG

Κατά την διάρκεια του φεστιβάλ Forum Gitarre Wien είχα την μεγάλη χαρά να γνωρίσω και να συνομιλήσω με τον μεγάλο κιθαριστή και λαουτίστα και παιδαγωγό Konrad Ragossnig. Ευγενέστατος, με φιλική συμπεριφορά και έναν αέρα κεντροευρωπαϊκής κουλτούρας ο κος Ragossnig δέχθηκε να απαντήσει στις ερωτήσεις μου. 

Συζήτηση του Τάκη Ατσιδάκου με τον Konrad Ragossnig.

Ο Ragossnig αποτελεί μια από τις εμβληματικές μορφές της κιθάρας την περίοδο της μεγάλης της ανάπτυξης, από τις αρχές της δεκαετίας του 60. Με εκατοντάδες ρεσιτάλ στο ενεργητικό του, σε όλο τον κόσμο, με πλουσιότατη δισκογραφία σε μερικές από τις μεγαλύτερες εταιρείες (μεταξύ αυτών και η Archiv, παρακλάδι της Deutche Grammophon για την παλιά μουσική), με δεκάδες εκδόσεις και μεταγραφές, με πολλά έργα-σόλο και κονσέρτα- γραμμένα για αυτόν από σημαντικούς συνθέτες και με σπουδαίο εκπαιδευτικό έργο, θα λέγαμε ότι αποτελεί την κυριότερη μορφή της κιθάρας στο χώρο της Κεντρικής Ευρώπης. Θα τολμούσα να κάνω τον παραλληλισμό: ο Bream της Κεντρικής Ευρώπης.
Κατά την διάρκεια της συνομιλίας μας αναφέρθηκε σε θέματα όπως η ερμηνεία παλιάς μουσικής, το σύγχρονο παίξιμο της κιθάρας, ο Σεγκόβια και πολλά άλλα.  Κατόπιν παράκλησης του, επειδή η κουβέντα ήταν στα αγγλικά και δεν μπορούσε να εκφραστεί με την άνεση και την λεκτική λεπτομέρεια που θα ήθελε, του απέστειλα γραπτές ερωτήσεις στις οποίες απάντησε .
Ευχαριστώ τον Γιώργο Πανέτσο για την βοήθεια του και την μετάφραση.

K.Ragossnig, Τ.Ατσιδάκος, Γ.Πανέτσος.

Ερ. Κε Ragossnig, εκτός από διακεκριμένος κιθαριστής υπάρξατε και πρωτοπόρος λαουτίστας. Πως βλέπετε το ρεύμα με τις εκτελέσεις έργων Μπαρόκ και παλαιοτέρων, σε όργανα εποχής; Πιστεύετε ότι υπάρχει ακόμα περιθώριο για ερμηνεία Μπαχ, Βάις, Ντόουλαντ κλπ., στην κιθάρα.

Απ. Ας ξεκινήσουμε με το ότι κάθε ερμηνεία είναι ήδη μια μεταγραφή. Το “εργαλείο” (όργανο) είναι ένας σημαντικός παράγοντας, δεν πρέπει όμως να τον υπερτιμήσουμε. Ακούω συχνά εκτελέσεις με αυθεντικά όργανα, που δεν με πείθουν. Αν παίζει όμως κάποιος πειστικά, είτε σε παλιό (original) όργανο είτε σε καινούργιο, αυτός θα μας μεταδώσει το αίσθημα της γνησιότητας. Τον πιο σημαντικό ρόλο παίζει λοιπόν ο μουσικός με όλες του τις γνώσεις για την παλιά μουσική, τη ρητορική, το στυλ, τα ποικίλματα. Το πλαίσιο ερμηνείας της μουσικής Μπαχ, Βάις, Ντόουλαντ στην κιθάρα είναι και παραμένει από παλιά και για γνωστούς λόγους περιορισμένο. Το αυθεντικό είναι απλά καλύτερο (ισχύει και για το κονσέρτο για βιολί του Μπετόβεν!), Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν και πετυχημένες μεταγραφές, όπως σε έργα Αλμπένιθ και Γρανάδος.

Ερ. Πώς κρίνετε το επίπεδο των νέων κιθαριστών σε σχέση με αυτό πριν 30-40 χρόνια;

Απ. Το επίπεδο των κιθαριστών σήμερα; Δεν απαντιέται με μια φράση, ένα όμως είναι σίγουρο: Όλοι έχουν γίνει πιο γρήγοροι, μέχρι τα ακραία όρια, μέχρι τρέλας! Όχι όμως πάντα στη σεβαστή υπηρεσία της μουσικής, αλλά πιο πολύ για να δείξουν μια ακροβασία, την οποία οπωσδήποτε θαυμάζω, όμως μέσα σε ένα άλλο κοστούμι και σε ένα άλλο επίπεδο. Συγκριτικά με πριν 30-40 χρόνια, τότε μπορούσε ο καθένας χωρίς δυσκολία να διακρίνει τις ερμηνείες των Segovia, Bream, Fischer-Dieskau, Hermann Prey και κυρίως τις διαφορές τους. Σήμερα επικρατεί μια ισοπέδωση, ευτυχώς όμως με μερικές εξαιρέσεις.

Ερ. Ποιο είναι το σχόλιο σας για τις σύγχρονες συνθέσεις; Υπάρχουν σημαντικά έργα των τελευταίων χρόνων; Θα θέλατε να μας αναφέρετε μερικά από αυτά τα έργα  και κάποιους συνθέτες που ξεχωρίζετε;

Απ. Αν εννοούμε “σημαντικά” τα έργα από συνθέτες που δημιουργούν επειδή κατέχουν και χειρίζονται καλά την τέχνη τους, τότε η απάντηση μου είναι: Ουσιαστικά όχι. Ο Berio ήταν ένας από τους τελευταίους. Και λίγο πιο πριν σταμάτησαν οι σημαντικές συνθέσεις με τους J.N.David, Martin, Henze, Takemitsu, Denissow, ίσως ακόμα και με τον Ginastera, ο οποίος μάλιστα στον πρόλογο της σονάτας του, ο ίδιος, την χαρακτήρισε σαν το
“σημαντικότερο έργο για κιθάρα του 20^ου αιώνα”…
Οι κιθαριστές οι οποίοι επίσης συνέθεσαν-και βεβαίως επεξέτειναν το ρεπερτόριο με εύηχα έργα-πρέπει να κριθούν με άλλα μέτρα και σταθμά από ότι οι παραπάνω αναφερόμενοι. Εδώ ανήκουν οι: Brouwer, με μερικά καλά πετυχημένα κομμάτια (αυτός ίσως με την πιο πολλή φαντασία μεταξύ των κιθαριστών-συνθετών), ο Roland Dyens και ο Dusan Bogdanovic, από τους οποίους μπορούμε να περιμένουμε και κάτι άλλο ακόμη. Οι υπόλοιποι, κατά την γνώμη μου, κάνουν καλογραμμένη μουσική για κινηματογράφο, η οποία δυστυχώς αποτελεί σήμερα το κυριότερο (μεγαλύτερο) μέρος του προγράμματος των κιθαριστών.

Ερ .Εφέτος κλείνουν 20 χρόνια από τον θάνατο του Σεγκόβια. Τον είχατε γνωρίσει; Ποιες οι εντυπώσεις σας από τον άνθρωπο Σεγκόβια και ποια η θέση του σήμερα; Έχουν βάση κάποιες κριτικές φωνές όπως του John Williams;

Απ. Συνάντησα τον Σεγκόβια το 1960 στο Santiago de Compostella όπου έπαιξα και έκανα μαθήματα μαζί του. Μια μεγάλη προσωπικότητα-και ένας κακός δάσκαλος. Σαν ερμηνευτής έπαιζε γενικά όπως ήθελε, δεσποτικά, που όμως σε συνάρπαζε με τον ιδιοφυή τρόπο του. Οι νέοι σήμερα τον ξέρουν τόσο λίγο, όπως επίσης και τον Ροστροπόβιτς. Είναι ντροπή, όμως πρέπει να το ανεχθούμε και να ζήσουμε με αυτή την πραγματικότητα. Με τον Σεγκόβια έσβησε ένας ήχος κιθάρας απερίγραπτης ομορφιάς, που μέχρι σήμερα δεν έχει βρεθεί κάτι ανάλογο.

ακούστε: 
Konrad Ragossnig στο TaR-radio.com (1)

Konrad Ragossnig στο TaR-radio.com (2)


Σαν επίλογος
Θα ήθελα να κάνω πιο καθαρά 1-2 σημεία των λεγομένων του κου Ragossnig, όπως γίνονται αντιληπτά από την συζήτηση που είχα μαζί του: Η ρήση του για τον Σεγκόβια ότι ήταν “ένας κακός δάσκαλος”, διασταυρώθηκε σε επικοινωνία μου με τον Γιώργο Πανέτσο, για να αποκλεισθεί το ενδεχόμενο λάθους μεταφραστικού η τυπογραφικού.
Στην κουβέντα μας ο κος Ragossnig μου ανέφερε ότι, ο Σεγκόβια ήταν μια χαρισματική μορφή, τέτοια, που ο κόσμος θα τον χειροκροτούσε ακόμα και αν έβγαινε στην σκηνή και καθόταν χωρίς να παίζει καθόλου. «Ήταν θέμα της αύρας του», μου είπε.
Βέβαια εγώ πιστεύω ότι αυτό λέει πολλά για το κοινό, και την ανάγκη του ίσως για ηρωικά πρότυπα.

Πλημμυρίδα από την Άπω Ανατολή. Η μικρή μόλις 9 ετών κινεζουλα, κατέπληξε παίζοντας Μπαχ  κ.α.
Δίπλα της ο κατασκευαστής Mario Grpop από την Γερμανία.

Για την σύγχρονη κιθαριστική σκηνή, ο κος Ragossnig πιστεύει ότι επικρατεί η αντίληψη του όσο πιο γρήγορα, πιο δυνατά, πιο δύσκολα, τόσο το καλύτερο! Και ανέφερε και το γεγονός των συμμετεχόντων στο διαγωνισμό από χώρες όπως Κίνα, Κορέα, όπου γινόταν αισθητή η έλλειψη κουλτούρας απαραίτητης για ξεχωριστές ερμηνείες, παρά την υπεροχή αυτών των κιθαριστών σε τεχνικό επίπεδο.

Ατσιδάκος Τάκης
atsidakos@tar.gr
(Δεκέμβριος 2007)