Τα πάθη των εντύπων, ηλεκτρονικών και άλλων
Από τη Μουσική Εφημερίδα (1893) στο TAR
Απο την εποχή που πρωτοκυκλοφόρησε το περιοδικό "Ωδείο Αθηνών" το 1871 και η "Μουσική Εφημερίς" το 1893 (με ευθύνη του Ναπολέοντα Λαμπελέτ) μέχρι σήμερα, η μουσική αποτελούσε ένα προσφιλές πεδίο δοκιμασίας των εραστών της και των θεραπόντων της. Περί τα 60 περιοδικά έκαναν την εμφάνισή τους σύμφωνα με το αρχείο της βιβλιοθήκης Λίλιαν Βουδούρη. Μερικά επίσης αναφέρονται και στα αρχεία του Ε.Λ.Ι.Α.
Είτε υπηρετούσαν την ευρωπαϊκή μουσική, είτε την βυζαντινή, είτε ακόμα την δημοτική, είναι χαρακτηριστικό ότι τα πρώτα χρόνια ο χαρακτήρας της λόγιας προσέγγισης είναι κυρίαρχος, ενώ αργότερα, προφανώς και με την διάδοση του ραδιοφώνου αλλά και της εκτεταμένης δισκογραφίας, εμφανίζονται περιοδικά που καλύπτουν της ανάγκες της προώθησης και του ενδιαφέροντος του πλατιού κοινού. Περιοδικά όπως το "Ελληνικό τραγούδι" το "Νέο τραγούδι" και το "Μοντέρνο τραγούδι" δημοσίευαν στίχους δημοφιλών τραγουδιών. Προσφάτως επι των ημερών μας προστέθηκε και η "Πίστα" διευρύνοντας την αντίληψη της μουσικής θεματογραφίας, ενώ μεσουράνισε πριν λίγα χρόνια το περιοδικό "Ντέφι"
Το πρόβλημα της συνέπειας και της θεωρητικής επάρκειας ενός ειδικού εντύπου όπως ενός περιοδικού μουσικής ήταν πάντα διαχρονικό και παίρνει τη μορφή αυστηρής προσήλωσης στη μορφή (εμφάνιση) και το εξειδικευμένο περιεχόμενο. Συχνά αυτιστικά και αυτοαναφορικά, αφού ενδέχεται να υπηρετεί την ανάγκη της επιβεβαίωσης του πρωτοπόρου και "υψηλού" ρόλου των συντελεστών του εντύπου. Άλλες φορές αυτό συμβαίνει επειδή απλά και μόνο απευθύνεται σε ειδικούς προάγοντας έναν ουσιαστικό προβληματισμό μεταξύ ομοτέχνων. Οι διαφορές είναι λεπτές.
Η επανάσταση της πληροφορικής έχει φέρει νέες προκλήσεις και δυνατότητες. Η εγκατάλειψη του χαρτιού δεν γίνεται εύκολα. Γέρικος γάϊδαρος περπατισιά δεν αλλάζει λένε κάποιοι. Κι όμως αλλάζει! Ιδίως αν έχεις και θέλεις να πείς πολλά και τα λεφτά λίγα. Πολλές φορές η ίδια η ζωή σε παίρνει μακριά απο το χαρτί.
Το διαδίκτυο μας έχει φέρει μπροστά σε νέες αξιακές προσεγγίσεις.
1η) Η πληροφορία και η μέσω αυτής παραγόμενη γνώση δεν είναι απρόσιτες.
2η) Η εκ του προηγουμένου απορρέουσα ευκολία οδηγεί σε μια διάχυτη αντίληψη "δημοκρατικότητας"
3η) Κατά προέκταση των παραπάνω τίθεται σε αμφισβήτηση η έννοια της κατοχής- ιδιοκτησίας. Πολλά έχουν λεχθεί πάνω στο θέμα της πνευματικής ιδιοκτησίας και πως αυτή νοείται. Δεν παίρνω θέση, απλά ισχυρίζομαι ότι η πατρότητα ή μητρότητα μίας καλλιτεχνικής δημιουργίας δεν συναρτάται μόνο με την οικονομικής ωφέλειας διαχειρισή της. Το θέμα τεράστιο. Ας το κουβεντιάσουμε άλλη φορά.
4η) Ο διαδικτυακός χώρος επιτρέπει δύο πράγματα:
α) εντυπωσιακά ταχύτερη διαδραστικότητα και αμφίδρομη επικοινωνία επιτρέποντας την συμμετοχική διαμόρφωση του ηλεκτρονικού "εντύπου" (citizens journalism) και
β) συνεχή μεταβολή της όψης, που σημαίνει ότι αν ανοίξετε το TAR την Δευτερα και την Πέμπτη δεν θα δείτε την ίδια εικόνα. Αυτό κουβαλάει μαζί του μια έννοια κατανάλωσης της αρθρογραφίας κάνοντας δυσκολώτερη την διάκριση που ίσχυε ανάμεσα στην αρθρογραφία της εφημερίδας και αυτή του σοβαρού περιοδικού. Η δεύτερη είχε σχεδόν αυτονόητα το τεκμήριο της εγκυρότητας.
Το ηλεκτρονικό όμως δεν είναι χωρίς κόστος. Κόστος χρόνου και ενέργειας . Ακόμα και όταν προσφέρονται τζάμπα είναι απο τα πιο "ακριβά" και πολύτιμα στοιχεία.
Οι συνδρομές (α)κάποτε πιστοποιούσαν ότι ο συνδρομητής εκτιμούσε την προσφερόμενη ποιότητα και δημιουργούσε μια μόνιμη σχέση μαζί με το έντυπο.
Φυσικά υπήρχε και η λογική της ανοικτής αγοράς. Όπου το έντυπο επωλείτο(β). Η αποδοχή του απο το κοινό κρινόταν και με τους δύο αυτούς τρόπους.
Υπάρχει όμως και μία τρίτη. Αυτή της δωρεάν διανομής(γ). Είμαι απο αυτούς που ποτέ δεν έβλεπαν με συμπάθεια την αλόγιστη χρήση αυτής της μεθόδου για έντυπα ειδικού ενδιαφέροντος. Στηρίζεται στην λογική της αγοράς των διαφημίσεων βάσει της αναγνωσιμότητας. Η μέθοδος αυτή προϋποθέτει ευρύτατο αναγνωστικό κοινό αλλά περιορισμένου πραγματικού ενδιαφέροντος, όπως φερ ειπείν είναι οι εγκλωβισμένοι στους συρμούς αναγνώστες της εφημερίδας Metro, ή της City Press.
Η δωρεάν διανομή δρά ενάντια στη ιδέα της συνδρομής. Μετατρέπει τη συνδρομή σε μια εκδήλωση πολυτελούς εκδήλωσης ενδιαφέροντος ή μια πράξη ανιδιοτελούς φιλαλληλίας προς τους ηρωϊκούς εκδότες, οι οποίοι συχνά είναι χαρακτηριστικές φιγούρες ατόμων με στοιχεία αυταπάρνησης, που ενώ όλοι δημοσίως επαινούν, κατ ιδίαν δεν διστάζουν ακόμα και να διαβάλλουν, αν αυτό τους βολεύει ή τους κάνει να νοιώθουν καλά. Η μοναξιά των ανθρώπων αυτών, είναι μεγάλη, αφού αισθάνονται σαν το παλαιό ΚΚΕ εσωτερικού που το 70% του ελληνικού λαού συμπαθούσε αλλά κανείς δεν το παντρευόταν δια της ψήφου του.
Χαρακτηριστική περίπτωση δωρεάν διανεμόμενου περιοδικού είναι το Πολύτονο, που κι αυτό βρίσκεται σε τροχιά πώλησης των τευχών αφού το τζάμπα πέθανε λόγω κρίσης. (οι διαφημίσεις εξαφανίστηκαν, ορισμένες δαπάνες ανέβηκαν και οι ανιδιοτελώς συνεπείς συνδρομητές λιγοστεύουν.
Γενικεύοντας θα λέγαμε ότι το δωρεάν ακύρωσε κάθε έννοια αμοιβαίας συμφωνίας, όπως ορίζεται απο τις αρχές του εμπορίου πριν ακόμα και αυτές υποκαταστθούν από τεχνικές προώθησης και μόχλευσης της καταναλωτικής ματαιοδοξίας... *
Η κατάργηση του χαρτιού και των συνακόλουθων δαπανών αποστολής δεν σημαίνει μηδενισμό του κόστους αυτόματα. Αυτό το ξεχνάμε στην ψηφιακή εποχή. Δεν έχουν μόνο τα υλικά αξία αλλά και τα άϋλα. Όπως η συνέπεια με την οποία κάποιοι συντονίζουν δίκτυα ανθρώπων. Η ουτοπία της αυτοδιαχείρισης σαν απάντηση στον αντιδημοκρατικό κεντρικό σχεδιασμό στις μέρες μας έχει ενσαρκωθεί στην ορατή πραγματικότητα των δικτύων. Σας παραπέμπω στο βιβλίο των Nicholas Christakis και James Fowler "Συνδεδεμένοι, Η εκπληκτική δύναμη των κοινωνικών δικτύων και πως αυτά διαμορφώνουν τη ζωή μας" εκδόσεις Κάτοπτρο,2010.
Το TAR είναι διαδικτυακό (internet) αλλά και δικτυακό με την έννοια ότι στηρίζεται στις αυτόβουλες συνεργασίες που βασίζονται σε μία και μόνη προϋπόθεση. Οτι όλοι οι συμμετέχοντες αντιλαμβάνονται το TAR σαν ένα δημόσιο χώρο. Εδώ πια οι κλασσικοί ρόλοι του εκδότη και του αρχισυντάκτη μπορούν να πάρουν τη μορφή αυτού που στο ολιστικό management αποκαλούμε facilitator, coordinator, focalizer χωρίς όμως να πάψουν να έχουν την τυπική ευθύνη. Βρισκόμαστε σε ένα νέο ανοικτό χώρο, τον βιώνουμε ήδη κι αν κάτι προσπαθησε αυτό το άρθρο είναι να τον κάνει πιο ορατό.
Αυτό βέβαια δεν εξαφανίζει τα υπαρκτά προβλήματα διαθέσιμων ανθρωπίνων πόρων, όρεξης και ικανοτήτων. Και φυσικά κάπου στο βάθος ανακύπτουν και τα ωμά προβλήματα που έχουν υλική μορφή και εκφράζονται με πραγματικές δαπάνες.
Ευτυχώς όμως υπάρχει το διαθέσιμο εθελοντικό ανθρώπινο δυναμικό. Στην εποχή των δικτύων έιναι εν πολλοίς δεδομένο. Αυτό που δεν είναι δεδομένο είναι οι διαδικασίες υλοποίησης του επιθυμητού έργου, διαδικασίες ολιστικού management που αναφέρθηκαν παραπάνω και φυσικά η ανοικτή σκέψη.
Απο αυτήν όμως δόξα τω θεώ φαίνεται πως υπάρχει μπόλικη στο TAR
Γιώργος Λιγνός (Μαικήνας)
Μάρτιος 2012
*Το μονοπάτι της φτηνής και δωρεάν "ποιότητας" οδηγεί σε πολλά κακά μεταξύ των οποίων στις επιδοτούμενες απο τους ΟΤΑ συναυλίες της α ή β ψευδολόγιας τραγουδίστριας, αφού ο λόγος του κόστους πρός τους ψήφους πρέπει να είναι το δυνατόν μικρότερος. Προσέξτε 2000 ευρώ / 50 θεατές= 40 ενώ 30.000 ευρώ / 500= 60. Απλά το ειδικό ψηφοθηρικό βάρος του 500 έναντι του 50 είναι τεράστιο
Για το μαρτύτιο των ασυνεπών συνδρομητών διαβάστε παρακάτω.
Η Θεία Πρόνοια σήμερα βρίσκεται στην συνείδηση της υπερκείμενης ιδέας της δικτύωσης.