Το TaR υιοθετεί απόλυτα τους ορισμούς και τις απόψεις «περί πολιτισμού» της συνεργάτιδός μας Όλγας Καλογρηάδου και δημοσιεύει το παρακάτω κείμενό της που πραγματεύεται άκρως ενδιαφέροντα και επίκαιρα θέματα.
Η κοινωνία του «live».....
(...ζεί ή την ξέχασε το digital μυαλό μας;)
(μέρος β’)
Ξέρω ...άργησα να συνεχίσω το άρθρο που ξεκίνησα - παρόλο που το υποσχέθηκα ...οι δουλειές (και η ...απρόβλεπτη διάθεση) βλέπετε!
Το digital μυαλό μας και η κοινωνία του live λοιπόν!!! Ξέχασα να προσθέσω και το ipod στο προηγούμενο άρθρο. Μα μήπως το ήξερα τότε; Πρόσφατα έμαθα γι αυτό και επίσης πρόσφατα ενημερώθηκα για το iphone που οσονούπω καταφθάνει. Πρόσφατα εντόπισα και την μετεξέλιξη των blogs που είναι τα podcasts.
Φταίει πραγματικά η τεχνολογία που βρήκε το ανοσοποιητικό μας σύστημα χαλαρό και εγκατέστησε ένα καινούργιο ιό για να γίνει τόσο ψηφιακός ο εγκέφαλός μας; Δεν βλέπω όμως να ψάχνει και κανείς για γιατρειά... Μας αρέσει η μετάλλαξη!
Ας θυμηθούμε το θέμα μας. Το κοινό και οι άδειες συναυλίες στην Ελλάδα!!! Είναι ένα θέμα που έχει απασχολήσει πολλούς και φυσικά οι σκέψεις που καταθέτω είναι προσωπικοί προβληματισμοί που δεν δίνουν λύση. Απλά προσπαθούν να ανιχνεύσουν το τοπίο.
.jpg)
Πόσο ανάγκη έχουμε σήμερα εκείνες τις συναυλίες που κάποτε τρέχαμε να βρούμε μιά θέση στην αιωνιότητα; Ξεμείναμε με τις συναυλίες κλειστού τύπου που γεμίζουν από γνωστούς και φίλους (άσπονδους και μη). Μάλιστα, μερικές από αυτές μοιάζουν με μουσικές «ασκήσεις θάρρους», κάτι σαν να ακούς τον μαχόμενο επί σκηνής καλλιτέχνη να τραγουδάει το γνωστό άσμα του Στέλιου Καζαντζίδη «...υπάρχω κι όσο υπάρχω.....». Εναλλακτικά έχουμε και τις σούπερ ντούπερ μουσικές βραδιές των glamorous χώρων με ονόματα διεθνούς εγγύησης. Αυτές πάλι – οι τελευταίες - προσελκύουν τις από πάντα μεγαλοαστικές και τις προσφάτως νεόπλουτες φίρμες (για τους γνωστούς λόγους) μαζί με κάποιους αθεράπευτα ρομαντικούς που πεισματικά αρνούνται την ντιτζιλοποίηση της μουσικής και της εισβολής της στην καθημερινότητά μας. Κάποιους ρομαντικούς - που σαν άλλοι ανώνυμοι «επαναστάτες» - τραγουδούν με την σειρά τους (γυρνώντας στο σπίτι) το ίδιο υπαρξιακό άσμα του Στέλιου.
Πώς φτάσαμε μέχρις εδώ;
Ακούω την εύκολη απάντηση των πολλών στ’ αυτιά μου... «φταίει το κράτος που δεν βοηθάει να αναπτυχθεί ο πολιτισμός στην Ελλάδα». Προσωπικά σκέφτομαι: «ευτυχώς που το συγκεκριμένο υπουργείο του συγκεκριμένου κράτους δεν χρηματοδοτεί τον μουσικό πολιτισμό... Είμαστε τυχεροί». Φανταστείτε να αρχίσει να ασχολείται με την μουσική αυτό το κράτος που έχουμε, με το γούστο και τα μυαλά που διαθέτει. Θα …κάψουμε ό,τι μαζέψαμε με τόσο κόπο για να ζεσταθεί η ψυχή μας!
.jpg)
Μα τι είναι ο πολιτισμός; μήπως η απόληξη της αλυσίδας «πόλη-πολίτης-πολιτισμός»; ο πολίτης είναι ο κάτοικος της πόλης... Και ο πολιτισμός; μήπως είναι απλά οι συνήθειες των πολιτών της;... Από την σκοπιά της ελεύθερης ερμηνείας, θα μπορούσαμε να συμφωνήσουμε ότι το σύνολο των συνηθειών που υιοθετούν οι πολίτες μίας πόλης, αποδίδεται με μία λέξη: «πολιτισμός». Καλός, κακός, πολύς, λίγος, άριστος, χείριστος, δεν έχει σημασία, κάπως έτσι σηματοδοτείται ο πολιτισμός των κοινωνιών, από τις συνειδητές και τις ασυνείδητες συνήθειες των πολιτών τους. Τί ταλαιπωρία όμως έχει υποστεί αυτή η λέξη… Πόσο συχνά την αναμασάμε και συχνά την παρερμηνεύουμε νομίζοντας ότι ο πολιτισμός αφορά σε ένα εξειδικευμένο σύνολο έργων και πράξεων που παράγεται και συντηρείται αποκλειστικά από τους καλλιτέχνες και όχι από εμάς, τους καθημερινούς πολίτες! Το έργο του καλλιτέχνη προκύπτει σαν το αποτέλεσμα μιάς κοινωνίας που έχει αναπτύξει ένα (καθημερινό) σύστημα και αντίστροφα: το έργο του καλλιτέχνη συμβάλλει για να επανατροφοδοτήσει την αλυσίδα των (καθημερινών) συνηθειών μας. Το έργο του καλλιτέχνη είναι μία πολύπλοκη σύνθεση που προκύπτει από τον συνδυασμό του δικού του ξεχωριστού ταλέντου με την οξυδερκή παρατήρηση που καθημερινά εξασκεί μέσα στην κοινωνία που ζει.
.jpg)
Ο πολιτισμός – σαν έννοια - δεν είναι η αριθμητική πρόσθεση των καλλιτεχνημάτων και η στυλιστική έκθεσή τους στο κοινό. Είναι η συλλογική συνείδηση όλων των πολιτών που έχουν την ικανότητα να παρατηρούν, να αναγνωρίζουν, να εκτιμούν, να αφομοιώνουν, να στηρίζουν και να εντάσσουν την αξία του καλλιτεχνήματος στις συνήθειες της κοινωνίας μιάς πόλης. Αυτή η διαδραστική επικοινωνία δεν γίνεται αυτόματα, χρειάζεται δουλειά από όλους. Οσοι περισσότεροι συμμετέχουν σε αυτή την διαδικασία, τόσο επιτακτικότερη είναι η ανάγκη μίας κοινής γλώσσας που θα μιλάμε και θα καταλαβαίνουμε στις καθημερινές μας επιλογές, πράξεις και συναλλαγές. Η κοινή γλώσσα (που σε κάποιο βαθμό κάποτε υπήρχε), έχει αρχίσει να παραμορφώνεται από χιλιάδες παραμέτρους που αναπτύσσονται ταχύτατα, σαν μικροί κώδικες, που αλλοιώνουν το ζητούμενο για ουσιαστική “live” επικοινωνία. Οι λίγοι οξυδερκείς, ταλαντούχοι κι ευαίσθητοι καλλιτέχνες κουράστηκαν και μπήκαν στο καβούκι τους. Δεν ξέρουν πώς να αντιδράσουν, δεν ξέρουν από τί να εμπνευστούν. Οι πιο συνειδητοποιημένοι πολίτες απομονώθηκαν γιατί δεν ξέρουν πού και πώς να συναντηθούν. Κάπως έτσι, βρήκαν την ευκαιρία οι αλεξιπτωτιστές να δηλώσουν καλλιτέχνες και να πείσουν ένα κοινό - χωρίς σαφή χαρακτηριστικά - να τους ακολουθήσει. Κάπως έτσι βρήκε την ευκαρία η τεχνολογία να αντικαταστήσει την ανάγκη μας για ψυχική επικοινωνία με την ψηφιακή. Κάπως έτσι κλειστήκαμε στα σπίτια μας (επιλέγοντας υποκατάστατα) κι αδειάσανε οι χώροι. Ο πολιτισμός μας άλλαξε, γιατί άλλαξαν οι συνήθειες. Μπορεί να αποδειχθεί καλύτερος, μπορεί χειρότερος. Σίγουρα πάντως βρισκόμαστε σε μία μεγάλη στροφή.
Πολιτισμός και διαδίκτυο.
Νοιώθουμε την ανάγκη να επαναφέρουμε άραγε τις «ζωντανές» συνήθειες του πολιτισμού; Η απάντηση μπορεί να δοθεί μόνο συλλογικά, οι μεμονωμένες κορώνες δεν νομίζω ότι μπορούν να βοηθήσουν γιατί τα κίνητρα ενδέχεται να είναι εκ διαμέτρου αντίθετα. Αν κάτι χρήσιμο και επαναστατικό προσφέρεται στο διαδίκτυο, αυτό είναι η δυνατότητα να μιλήσουν όλοι με όλους, να πληροφορηθούν και να συνεννοηθούν χρησιμοποιώντας την ψηφιακή γλώσσα. Αντιθέτως, οι περισσότεροι προτιμούν την απομόνωση, αναρτώντας μονολόγους κριτικής και χλιαρών φιλοσοφημάτων σε προσωπικές ιστοσελίδες.
Μία βόλτα στην μπλογκόσφαιρα θα σας πείσει ότι υπάρχουν πολλοί πολίτες που ακόμη σκέφτονται κι αισθάνονται την ανάγκη της επικοινωνίας... Αλλά μονολογούν.
.jpg)
Οπως υπάρχουν και πολλοί καλλιτέχνες που επίσης μονολογούν. Στο Youtube, στο myspace και σε άλλα «κοινωνικά» δίκτυα θα τους συναντήσετε όλους! Σοβαρούς κι αστείους, μεγάλους και μικρούς, γνωστούς και άγνωστους.
Ολοι πάντως προτιμούν, αντί για την ζωντανή επαφή, να ανταλάσσουν σχόλια με άλλους διαδικτυακούς ταξιδιώτες που περιηγούνται ανώνυμα κι επώνυμα, με ή χωρίς εικόνα, ταυτότητα, συστάσεις.
Εν τω μεταξύ, όσοι βρήκαν το γήπεδο άδειο, μπήκαν μέσα, οικιοποιήθηκαν τους ...τίτλους και οργιάζουν...
Ας μην ξεχνάμε ότι: στον ψηφιακό κόσμο κάποιοι φρόντισαν να παρέχουν ένα οργανωμένο (και για τους ίδιους εμπορικότατο) σύστημα εξάπλωσης και έτσι «κούμπωσαν» επάνω του όσοι σαγηνεύτηκαν, πιστεύοντας ότι βρέθηκε ο τόπος της επαγγελίας με εύκολους και δωρεάν τρόπους για έκφραση. Σε αντίθεση με τον «υπαρκτό» κόσμο του πολιτισμού που πολλοί τον απαξίωσαν γιατί καταδίκασαν αβασάνιστα τους κατά τα άλλα απαραίτητους μηχανισμούς της διακίνησής του με τον φόβο της (επικίνδυνης;) εμπορευματοποίησης. Το τίμημα είναι μεγάλο! Το χωράφι μαράγκιασε και φύτρωσαν οι αγριάδες, οι πολιτιστικές αγριάδες! (ξέρετε τί ρίζες έχουν οι άτιμες; σκληρές σαν σίδερο κι άντε να το ξεχορταριάσεις....)
Όλγα Καλογρηάδου
olga@tar.gr
(Μάρτιος 2008)