Η ΤΑΥΡΟΜΑΧΙΑ, ΤΟ ΦΛΑΜΕΝΚΟ
ΚΑΙ Η ΙΕΡΗ ΑΝΔΑΛΟΥΣΙΑΝΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ.
Μια αναζήτηση ονείρου στις πανάρχαιες ρίζες του Ιβηρικού πολιτισμού.
(Α' Μέρος)
.jpg)
Φωτο.1 Ο Manuel Benitez, “ El Cordobes”, σε μια από τις γνωστές pases του. Το ατίθασο φτωχόπαιδο από την Cordoba στην δεκαετία 1960-70 άλλαξε με την αποκοτιά του τους αυστηρούς κανόνες της faena.Με τους παράτολμους ακροβατισμούς και το παιχνίδι του με τους φοβερούς ταύρους στην αρένα έκανε τους aficionados να συνδέσουν ξανά την faena με τα Μινωικά ταυροκαθάψια!
Αντί προλόγου.
Επιτρέψτε μου, φίλοι του φλαμένκο και αναγνώστες της στήλης, να μιλήσω εδώ στο πρώτο πρόσωπο. Είναι τέτοιο το θέμα που, ύστερα από πολλή σκέψη, έχω πεισθεί ότι ένας οποιοσδήποτε άλλος τρόπος γραφής ή και προσέγγισης, θα ήταν πολύ πιθανό να παρερμηνευθεί τουλάχιστο ως …“γραφικός”.
Σας προσκαλώ λοιπόν σ’ ένα ταξίδι προσωπικό, απρόσμενο. Σε μια πορεία γεμάτη μυστήρια και γρίφους, συναρπαστική, αποκαλυπτική και για μένα, ακόμη και τώρα.! Σε ένα ταξίδι που το ειδοποιό του στοιχείο είναι η θάλασσα και οι δυνάμεις που την διαφεντεύουν ως υδάτινο στοιχείο, οι μύθοι και οι θρύλοι που την συνοδεύουν και οι πραγματικότητες που περιμένουν να αποκαλυφθούν μένοντας κρυμμένες στο βαθύ γαλάζιο.
Το σύνδρομο του Γιαννάκη και της Ροδούλας.
Από τα χρόνια της δεκαετίας 1950, μαθητής του δημοτικού ακόμα, θυμάμαι έντονα πράγματα που με σημάδεψαν κάνοντας τη ζωή μου πιο συναρπαστική: το τρελό παιχνίδι στα χωράφια και στο μακεδονίτικο ψηλό βαθύ πράσινο με τους φίλους μου, την αγάπη μου για την κιθάρα και τις ώρες που αφιέρωνα για την εκμάθησή της και, τέλος, τα βιβλία... Τα κάθε λογής βιβλία -Κλασικά Εικονογραφημένα, Ζορρό, Μάσκα, Μικρός ήρωας, κλπ. Όλα αυτά αποτελούσαν το “φευγιό μου”. Κάποιες μάλιστα ωραιότατες εικονογραφήσεις ορισμένων από αυτά, συμπλήρωναν τη μαγεία. Γιατί πραγματικά οι εικόνες αυτές δεν ήταν μια απλή εικονο-πλασία ενός κειμένου, αλλά μια φιλόξενη “πύλη” εισόδου σε μια άλλη διάσταση όπου το παιδικό μάτι δημιουργούσε ανεμπόδιστα τις δικές του ανα-παραστάσεις.
Ανάμεσά τους, ξεχωριστή θέση στο παιδικό μου υποσυνείδητο είχε ένα παραμυθάκι γραμμένο με μαεστρία από την έμπειρη πέννα μιας παιδαγωγού (;) που ποτέ δεν έμαθα αν ήταν η Αντιγόνη Μεταξά, η Πηνελόπη Δέλτα ή κάποια άλλη όχι ιδιαίτερα γνωστή συγγραφέας.
Το παραμύθι αυτό είχε σαν ήρωες δύο δεκάχρονα αδελφάκια: τον Γιαννάκη και την Ροδούλα. Τα αδελφάκια αυτά, έχοντας χάσει τους αγαπημένους τους γονείς έπρεπε να διαβούν επτά λίμνες κι επτά βουνά για να τους ξαναβρούν. Κάθε λίμνη και κάθε βουνό είχε κι ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό δυσκολίας, όπως για παράδειγμα, το χιονισμένο βουνό, η φουρτουνιασμένη λίμνη κλπ. που θα έπρεπε τα αδελφάκια να ξεπεράσουν... Μετά από πολλές κακουχίες και αναζητήσεις τα αδέλφια, κατανικώντας τον φόβο του αγνώστου και βάζοντας κάτω την εξυπνάδα τους, πετυχαίνουν τον τελικό σκοπό τους.
Μπορεί να σας φανεί περίεργο η υπερβολικό, αλλά το παραμυθάκι αυτό επηρέασε τόσο βαθειά το υποσυνείδητό μου που μ’ έκανε να πιστέψω σε μερικά πράγματα που αποδείχθηκαν πολύ σημαντικά στην προσωπική μου πορεία, πέρα από τις συναρπαστικές λογοτεχνικές περιγραφές. Ποια ήταν αυτά;
-Ότι τολμώντας την έρευνα, (την όποια έρευνα), θα έχεις πάντα ένα αποτέλεσμα, εφ’ όσον δουλέψεις μεθοδικά και επίμονα.
-Να αξιοποιείς ακόμα και την πιο ασήμαντη λεπτομέρεια που μπορεί να βγει μπροστά σου με εμπιστοσύνη στην κρίση και το ένστικτό σου.
Η ιστορική έρευνα, περισσότερο από αντίστοιχες άλλες, απαιτεί θάρρος, ειλικρίνεια, ανοιχτό μυαλό και, πάνω απ’ όλα, μια ικανότητα να εντοπίζεις, να αποκωδικοποιείς και να συνδυάζεις σύμβολα, εικόνες, μύθους, αρχαιολογικά δεδομένα, κλπ.
Απαιτεί ένα είδος ευθυκρισίας αστυνομικού ερευνητή και τετράγωνης λογικής ενός Sherlock Holmes.
Δεν τολμώ να ισχυριστώ βέβαια ότι κατέχω αυτά τα προσόντα -κάθε άλλο- αλλά θέλω να σας εξηγήσω ότι η αγάπη μου για την έρευνα ήταν αυτή που μου αποκάλυψε την αναγκαιότητά τους.
Όσο λοιπόν ασχολήθηκα (και ασχολούμαι ακόμα) με την έρευνα, βάδισα πάνω σ’ αυτά τα χνάρια όσο μπορούσα καλύτερα. Δάσκαλοί μου και καθοδηγητές Έλληνες και ξένοι ερευνητές, άγνωστοι στο ευρύ κοινό ίσως, και οπωσδήποτε “αδιάφοροι” για το ελληνικό Ακαδημαϊκό και επιστημονικό κατεστημένο. Και βέβαια δεν αναφέρομαι σώνει και καλά στον ...καθηγητή Λάνγκτον του “Κώδικα ντα Βίντσι” ή των “ Illuminati”, αλλά σε ερευνητές σαν τον Αξιώτη, τον Καλογεράκη, τον Τουλάτο, τον Λίτσα, τον Μπαλτογιάννη, τον Δάκογλου από τους Έλληνες, αλλά και τον Danicken, τον Berlitz, τον Charroux, τον Colozimo, τον Asimov κ.α. από τους ξένους.
Μελετώντας τα έργα τους τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια, συνειδητοποίησα πόσο ανεπαρκείς και αποσπασματικές ήταν οι γνώσεις μου (μας;) γύρω από την Ιστορία, τη Μυθολογία και την Ανθρωπολογία, τόσο για την Ελλάδα, όσο και για την υφήλιο γενικότερα. Κατάλαβα ότι η γυμνασιακή/λυκειακή μου μόρφωση γύρω από την πραγματική ιστορία και προ-ιστορία του τόπου μου ήταν απολύτως επιφανειακή, καθόλου ουσιαστική και, σε ορισμένες περιπτώσεις, στρεβλωμένη.
Με όσο κουράγιο λοιπόν μπορούσα να μαζέψω αλλά και όσο πιο συστηματικά γινόταν, βυθίστηκα κυριολεκτικά στην έρευνα καίριων για μένα σημείων που, ίσως θα με οδηγούσαν στην επιστημονική αλήθεια. Έτσι άρχισα να ανακαλύπτω σιγά-σιγά σ’ αυτή την πορεία ερευνητές -θα μιλήσω εδώ για τους Έλληνες- οι οποίοι με ειλικρίνεια και θάρρος πρόβαλαν την άποψή τους μέσα από την επιστημονική τους έρευνα και με έκαναν να δω την ιστορία μας με ένα τελείως διαφορετικό μάτι.
Ίσως αναρωτηθείτε γιατί επιμένω στην αρχαία ελληνική ιστορία τη στιγμή που το θέμα μας άπτεται κυρίως στην αντίστοιχη ιστορία της Ιβηρικής χερσονήσου.
Η απάντηση καλοί μου φίλοι έχει να κάνει με την οικουμενικότητα τόσο των θρύλων και των παραδόσεών μας, όσο και μ’ αυτήν του ίδιου του Έλληνα ταξιδευτή που όργωσε τις θάλασσες και δημιούργησε αποικίες που κατέδειξαν τον υψηλό πολιτισμό του. Αρκεί κανείς, για παράδειγμα να αναλογισθεί την μεγάλη ομοιότητα της ελληνικής και της ιρλανδικής π.Χ. μυθολογίας.
Στον χώρο της Ιβηρικής, ιδιαίτερα, τα δείγματα του αρχαιοελληνικού πολιτισμού είναι μακράν τα σημαντικότερα αλλά και τα ωραιότερα που μπορεί κάποιος να εντοπίσει.
.jpg)
Φωτο. 2. Από την χρυσή περίοδο της ταυρομαχίας (1920-1930), στην αρένα της Μαδρίτης. Ο Marcial Lalanda σε ένα άψογο πέρασμα με την κάπα που λέγεται “ πέρασμα της πεταλούδας”.(quite de la mariposa). Με μικρά βήματα προς τα πίσω, ο matador ελέγχει την κίνηση του ταύρου μετακινώντας την κάπα αριστερά και δεξιά πίσω από την μέση του! Αυτό απαιτεί μεγάλη γνώση των ταύρων αλλά και την προβολή κυριαρχίας της σκέψης του ταυρομάχου πάνω στο ζώο.( Φωτο. από το βιβλίο του Ernest Hemingway “Death in the afternoon”).
Ο δυναμικός Αμερικανός συγγραφέας και δημοσιογράφος ήταν ένας από τους ελάχιστους μη ισπανούς aficionados της ταυρομαχίας που του είχε αναγνωρισθεί το δικαίωμα να κριτικάρει μια faena. Είχε βέβαια παρακολουθήσει περίπου 1500 αγώνες ταυρομαχίας!
.jpg)
Φωτο.3 Ο Manuel Benitez el Cordobes -που τολμούσε να κάνει κι αυτό.
Ταυρομαχία και Φλαμένκο - Δύο λαϊκά θεάματα επιτέλεσης
Δύο διαφορετικές όψεις μιας ενιαίας κουλτούρας
Όλα αυτά τα χρόνια που ασχολούμαι και ερευνώ το φλαμένκο, το οποίο εδώ και πολλά χρόνια αντιπροσωπεύει ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα χαρακτηριστικά της Ιβηρικής κουλτούρας, άρχισε να με ενδιαφέρει όλο και περισσότερο η Ταυρομαχία σαν ένα ιδιότυπο δρώμενο που είχε τους δικούς της αυστηρούς κανόνες, τους δικούς της φανατικούς οπαδούς, τους δικούς της ορκισμένους εχθρούς, αλλά, το κυριότερο: τους δικούς της συμβολισμούς.
Μου πήρε αρκετό καιρό να συνειδητοποιήσω ότι τα δυο αυτά διαφορετικά εκ πρώτης όψεως θεάματα επιτέλεσης, (θα αναλύσουμε πιο κάτω τον όρο), δηλαδή το φλαμένκο και η ταυρομαχία, αποτελούσαν στην πραγματικότητα δύο όψεις της πολυεπίπεδης Ιβηρικής κουλτούρας που, με την σειρά της, σημάδεψε έντονα τον ευρύτερο χώρο της Μεσογείου ενδεχομένως και σαν απομεινάρι ενός παλαιότατου και υψηλού επιπέδου πολιτισμού.
.jpg)
Φωτο.4. Από την παράσταση της Carmen με το Ballet Teatro Espanol.
Στην όπερα Carmen του Bizet αποτυπώνεται θαυμάσια η αλληλεξάρτηση του κόσμου της ταυρομαχίας και του φλαμένκο. Προσέξτε όμως! Δεν είναι δύο κόσμοι που αλληλοσυμπληρώνονται, αλλά κινούνται παράλληλα, σαν λαϊκά δρώμενα επιτέλεσης πάνω στον ίδιο άξονα. Στον άξονα Έρωτας-Θάνατος (στο κείμενο θα αναλύσουμε τους όρους).
Η πρώτη προσέγγιση—ταξίδι στην προϊστορία.
Από την εποχή του έντυπου TAR είχα την πρόθεση να γράψω κάτι για αυτά τα δύο παραδοσιακά λαϊκά θεάματα, να ψάξω τους συσχετισμούς τους, να εντοπίσω τις διαφορές τους, να δω από πιο κοντά ακόμα τις όποιες σχέσεις με την τέχνη ή την γενικότερη αισθητική αντίληψη.
Πέρα όμως από μια γενικόλογη αισθητική συγγένεια όπως, π.χ. στην χορευτική κίνηση τόσο του matador de toros όσο και του χορευτή του φλαμένκο, δεν κατάφερα να εντοπίσω άλλες κρυφές ή φανερές ομοιότητες.
Όσο περισσότερο όμως ασχολιόμουν με το θέμα αυτό διαπίστωνα με έκπληξη το πόσο βαθειά ριζωμένη στην ψυχή αλλά και την κουλτούρα του λαού της Ανδαλουσίας ήταν αυτή η τελετουργία. Πέρα από μια ολόκληρη αλυσίδα δραστηριοτήτων γύρω από τα περήφανα αυτά ζώα, (Μεγαλοϊδιοκτήτες, εκτροφείς, εκπαιδευτές, πωλητές, κλπ.) φαινόταν ότι υπήρχε μέσα στην ψυχή του κάθε ανδαλουσιάνου μια “ παρακαταθήκη αρχέτυπων, μια παρακαταθήκη συμβόλων” που σχετίζονταν άμεσα με βιώματα που τον χαρακτηρίζουν.
Μιλά, λόγου χάρη ο ανδαλουσιάνος για αυτονομία του τόπου του και ανεξαρτησία ανάλογη με αυτή ενός ελεύθερου ταύρου, ή, έστω, με αυτήν ενός ταύρου που μόλις έχει μπει στην αρένα και διατηρεί όλη την δύναμη, εξυπνάδα και ικανότητα να επιτεθεί σε μια απειλή. Είναι δηλαδή levantado, όπως είναι ο όρος, με το κεφάλι ψηλά, αλώβητος, περήφανος και γενναίος.
Μιλά επίσης για το περίφημο pun donor, που είναι το ακριβές αντίστοιχο του δικού μας όρου “φιλότιμο” για τον οποίο εμείς αυτάρεσκα αλλά λανθασμένα δηλώνουμε ότι δεν υπάρχει σε καμιά άλλη γλώσσα! (Με λίγο ψάξιμο στο πεδίο της εθνολογίας ή της κοινωνικής ανθρωπολογίας, μπορεί να καταλάβει ο οποιοσδήποτε ότι η έννοια αυτή αποτελεί χαρακτηριστικό των λαών της Μεσογείου).
Θαυμάζει την γενναιότητα του ταύρου στην αρένα αποκαλώντας τον un bravo toro, αλλά και τη δύναμη και την εξυπνάδα του, γνωρίζοντας βέβαια ότι το ζώο στο τέλος της faena θα θανατωθεί. Γνωρίζει επίσης πολύ καλά ότι ο matador θα πρέπει να πάρει τα ρίσκα του για να θανατώσει το ζώο όσο πιο έντιμα και παλικαρίσια γίνεται, γιατί στο τέλος μπορεί ο κόσμος να χειροκροτήσει τον ταύρο παρά τον ταυρομάχο!
Δεν μπορεί να είναι τυχαίο το ότι μια πραγματικά υπέροχη διαδρομή που ξεκινά από την Σεβίλλη ανάμεσα από μεσαιωνικά χωριά, καταπράσινα οροπέδια, απέραντους ελαιώνες και καταλήγει στο παραθαλάσσιο Κάντιθ, ονομάζεται Ruta de Los Toros, (Ο Δρόμος των Ταύρων).
Να λοιπόν που η ταυρομαχία, αυτό το δρώμενο επιτέλεσης (ο όρος ανήκει στην κοινωνική ανθρωπολογία (βλ. Μ.Παπαπαύλου “Γιατί κυλά στο αίμα μας”, 2010) δηλαδή δρώμενο με μια συγκεκριμένη τελετουργία, άπτεται απόλυτα, και περιστρέφεται γύρω, στο πανάρχαιο, προϊστορικό και οικουμενικό σύμβολο του Ταύρου που είναι σύμβολο γονιμότητας και δύναμης και λειτουργεί σαν μέσο κάθαρσης, περίπου όπως η αρχαία μας τραγωδία.
Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο το φλαμένκο, ιδωμένο επίσης σαν δρώμενο επιτέλεσης, λειτουργεί παρόμοια ως όχημα κάθαρσης πάνω στο δίπολο “Έρωτας- Θάνατος”.
Έτσι, τα βασικά χαρακτηριστικά των δύο αυτών λαϊκών θεαμάτων στο επίπεδο της αλληγορίας και του συμβολισμού, δηλαδή γονιμότητα-δύναμη, ο έρωτας και ο θάνατος, όντας κοινά, μπορούν εύκολα να εξηγήσουν γιατί είναι τόσο αλληλένδετα και τόσο βαθειά ριζωμένα στην Ανδαλουσιανή κουλτούρα.
Οι διαπιστώσεις αυτές, όσο κι αν ήταν σημαντικές, δεν ικανοποιούσαν μια σειρά από ερωτήματα που έκτοτε είχαν μείνει αναπάντητα στο βάθος του μυαλού μου. Διαισθητικά ίσως, ένοιωθα ότι “κάτι πιο βαθύ υπήρχε εδώ!”. Άξιζε άραγε τον κόπο να ψάξω προς αυτή την κατεύθυνση; η λογική έλεγε: « δύσκολο», αλλά το συναίσθημα κι’ η διαίσθηση φώναζαν «τι το σκέφτεσαι;»
Έτσι ξεκίνησε ένα μακρύ ερευνητικό ταξίδι που θύμιζε αρκετά αυτό τού Γιαννάκη και της Ροδούλας, με ανακαλύψεις, διαπιστώσεις, δυσερμήνευτα σύμβολα, πισωγυρίσματα. Το ταξίδι κράτησε περίπου μια δεκαετία. Από την έρευνα που είχα αρχίσει να κάνω για το έντυπο τότε TAR γύρω από την προέλευση και τις ρίζες του Βαθέος Τραγουδιού (Cante Jondo στα ισπανικά), που αποτελεί τον σοβαρό πυρήνα του τραγουδιού φλαμένκο, την περίοδο 1983-86, και διαβάζοντας τα “Γεωγραφικά” του Στράβωνα, (Τόμος 3, “Ισπανία” ), θυμάμαι ότι είχα κάνει μια αναφορά στο κείμενο του Έλληνα γεωγράφου (63 π.Χ.-25μ.Χ.) που αναφερόταν στον πανάρχαιο Ιβηρικό πολιτισμό. Σας το μεταφέρω λοιπόν αυτούσιο:
“Η ακτή που είναι στη συνέχεια του Ιερού Ακρωτηρίου (σσ του σημερινού Sao Vicente), είναι η απαρχή της δυτικής πλευράς της Ιβηρίας έως την εκβολή του ποταμού Τάγου (σσ. η ονομασία αυτή διατηρείται μέχρι σήμερα). Το νότιο πλευρό είναι έως την εκβολή άλλου ποταμού, του Άνα.(σσ. του σημερινού Guadiana). Και οι δύο έρχονται από τα ανατολικά μέρη. Ο ένας πάντως έρχεται και εκβάλει στη δύση κατά πολύ μεγαλύτερος του άλλου, ενώ ο Άνας στρέφει προς νότο, ορίζοντας μια μεσοποταμιά που κυρίως κατοικούν Κελτικοί λαοί. Αυτή η χώρα είναι αρκετά εύφορη, ενώ η διπλανή προς την Ανατολή και νότο δεν συγκρίνεται με καμιά χώρα της οικουμένης σε σχέση με την προκοπή της και τα αγαθά που βγαίνουν από γη και θάλασσα. Είναι η χώρα που διαρρέει ο ποταμός Βαίτις,(σσ. ο σημερινός Guadalquivir). Τη χώρα αυτή την λένε Βαιτική (Baetica) από τον ποταμό και Τουρδητανία από τους κατοίκους της, τους Τουρδητανούς. Αυτοί είναι οι πιο σοφοί από τους Ίβηρες. Χρησιμοποιούν αλφάβητο, κρατούν στοιχεία της παλαιάς τους ιστορίας, ποιήματα και νόμους που είναι έμμετροι, ηλικίας έξι χιλιάδων ετών, όπως λένε....”
Φωτό.5. Η Ιβηρική χερσόνησος και η κατανομή φυλών, πόλεων και μεγάλων ποταμών, πλωτών οδών επικοινωνίας και εμπορίου κατά τον Στράβωνα. Είναι προφανές ότι οι Τουρδητανοί (οι σημερινοί ανδαλουσιάνοι) κατέχουν το ευφορώτερο τμήμα της περιοχής ανάμεσα στα δύο ποτάμια, τον Βαΐτη και τον Άνα.
Εφόσον λοιπόν δεχθούμε ότι ο Έλληνας γεωγράφος λέει την αλήθεια, τότε αναφέρεται σε έναν πολύ προχωρημένο πολιτισμό που άνθισε στη νότια Ιβηρική. Έναν πολιτισμό που σε κάνει να αναρωτιέσαι από πού προήλθε, πώς αναπτύχθηκε, με ποιον είχε ομοιότητες και αναλογίες. Γιατί βέβαια κανένας πολιτισμός δεν φυτρώνει ξαφνικά εδώ κι εκεί αλλά ανθίζει μετά από μακρές ιστορικοκοινωνικές διαδικασίες στην ίδια γεωγραφική περιοχή. Εδώ ο ακαδημαϊκός Δ. Κιτσίκης είναι κατηγορηματικός: Οι μεγάλοι πολιτισμοί που εντυπωσίασαν με τα επιτεύγματά τους ήσαν αυτοί που διατηρήθηκαν τουλάχιστον 3000 χρόνια στην ίδια γεωγραφική περιοχή!
Και μόνο το γεγονός ότι οι νόμοι των Τουρδητανών ήσαν γραμμένοι σε έμμετρη μορφή, φανερώνει ένα πολύ εξελιγμένο αλφαβητικό -συλλαβικό σύστημα γραφής. Με βάση τις μελέτες της καθηγήτριας Mary McDonald και το πανεπιστημιακό πρόγραμμα IBICUS, που κατέγραψε στην δεκαετία του 1970-80 σε ηλεκτρονική μορφή τα άπαντα των αρχαίων ελλήνων συγγραφέων από τον Όμηρο μέχρι τους νεο-πλατωνικούς, (ένα γιγαντιαίο επίτευγμα βραβευμένο πολλές φορές, όπως θα έπρεπε, από το Ελληνικό κράτος), απαιτούνται πολλοί αιώνες για να μετασχηματισθεί μια γλώσσα σε τόσο υψηλό φωνητικό και νοηματικό επίπεδο.
Για την ελληνική γλώσσα που χειρίστηκε με θείο τρόπο ο Όμηρος, η Mc Donald και η ομάδα της, κατέγραφαν 6.000.000 λεξομορφές (wordforms) μέχρι τότε, ενώ η αγγλική για παράδειγμα φθάνει περίπου τις 45.000, και υπολόγισαν ότι η ομηρική απαιτούσε 100.000 χρόνια εξέλιξης για να φθάσει σ’ αυτό το υψηλό επίπεδο!!
Ποια λοιπόν ήταν αυτή η γλώσσα των αρχαίων Τουρδητανών, του σοφότερου λαού, κατά τον Στράβωνα, της Ιβηρικής, που φαίνεται να είχε τόσες ομοιότητες στη δομή και στη γραφή με την πρώτο- ελληνική;
Ποια ήταν η γενικότερη επιρροή της στην ευρύτερη περιοχή;
Ποια ήταν η σχέση της με τον πολιτισμό των Κελτών της Ιβηρικής;
Μήπως οι περίφημες βραχογραφίες στις σπηλιές της Ν. Γαλλίας (Λασκό, κλπ.) ήσαν μια ακόμα εκδήλωση αυτού του πολιτισμού;
Φώτο 6. Xαρακτήρες της αρχαίας ιβηρικής αλφαβήτου. Είναι εμφανής η ομοιότητα των περισσοτέρων σημείων με πελασγικούς—προελληνικούς χαρακτήρες αλλά και με σύμβολα της γραφής των φυλών της Β.Δ. Αφρικής.
Σ’ αυτά τα ερωτήματα δεν υπήρξε για πολλά χρόνια απάντηση. Χρειάστηκε πολύς χρόνος και ερευνητική προσπάθεια μέχρι να γνωρίσω το έργο του Ν. Λίτσα, ενός ανήσυχου και ικανότατου αρχιτέκτονα-ερευνητή. Κι’ όταν άρχισα να μελετώ το βιβλίο του “ H Ιερή Γραφή των Ελλήνων” (Έσοπτρο, 2005), τα κομμάτια ενός ασυνήθιστου puzzle άρχισαν σιγά-σιγά να μπαίνουν στη θέση τους. Στο βιβλίο του αυτό ο Λίτσας, μέσα από παράθεση πληθώρας στοιχείων, αναφέρεται σε έναν προϊστορικό πολιτισμό με οικουμενικά γνωρίσματα, που είχε αναπτυχθεί πριν από τους τελευταίους μεγάλους κατακλυσμούς (10,000 π.Χ.) και χαρακτηριζόταν από ένα σύστημα γραφής με μεγάλες ομοιότητες μεταξύ των γεωγραφικών περιοχών. Επίσης ένα μεγάλο αριθμό συμβόλων και απεικονίσεων πολιτισμικών στοιχείων που ήταν κοινά, όπως ο σταυρός, ο κύκλος με σταυρό, ο μαίανδρος, η σπείρα, η σβάστικα (η οποία, είτε δεξιόστροφη είτε αριστερόστροφη, αποτελεί σύμβολο καλής τύχης ή ευτυχίας! Ο Αδόλφος Χίτλερ διαστρέβλωσε την έννοια και το σχήμα τού συμβόλου αυτού, κάνοντάς το ένα ακόμα ναζιστικό σύμβολο.).
Παράλληλα όμως, υπήρχαν και πολλά και συγκεκριμένα ευρήματα της ημι-συλλαβικής γραφής που αναφέραμε πιο πάνω τόσο στην Ιβηρική χερσόνησο όσο και σε άλλες μεσογειακές χώρες.
Τα ευρήματα της Glozel στην Νότια Γαλλία το 1925 που λίγο έλειψε να ξαναγράψουν τη γνωστή ως τότε -κατεστημένη-ιστορία, χρονολογημένα το 5.000 π.Χ., οι βραχογραφίες στα Κανάρια νησιά, αλλά και η επιγραφή του Δυσήλιου στην Καστοριά, ανακάλυψη του Έλληνα καθηγητή της αρχαιολογίας Γιώργου Χουρμουζιάδη, χρονολογημένη κι’ αυτή το 7.000 π.Χ, θεωρήθηκαν σαν απόδειξη της θέλησης των επιζησάντων του Κατακλυσμού, να περισώσουν την γνώση αυτή, με όποιο τρόπο μπορούσαν καλύτερα.
.jpg)
Φώτο 7.. Ο καθηγητής Morlet εξετάζει δείγμα από τις λίθινες πινακίδες της Glozel.
Είναι αξιοσημείωτο ότι αυτά τα σύμβολα γραφής, όπως διαπιστώνει ο συγγραφέας, μπορούσε κάποιος να τα συναντήσει και πέραν των “στηλών του Ηρακλέους” τόσο στη Βόρεια και Νότια Αμερική, όσο και στον ευρύτερο χώρο της Ανατολής.
Τι συμβαίνει λοιπόν; μήπως μπορούμε να μιλάμε όντως για έναν προκατακλυσμιαίο πολιτισμό με πολλά κοινά στοιχεία;
Έναν όμως πολιτισμό που καταστράφηκε σχεδόν ολοσχερώς, αφήνοντας μόνο μερικά ψήγματα εδώ κι εκεί, με δείγματα γραφής, ζωγραφικής, μνημείων, συμβόλων, κλπ.
.jpg)
Αρχέτυπα παραδείγματα προκατακλυσμιαίων συμβόλων.
.jpg)
Φωτο.10. Αντίστοιχα σύμβολα που βρέθηκαν στην Περσία και στον ελλαδικό χώρο.
Και βέβαια, για να προχωρήσουμε παρακάτω, η άποψη αυτή εκφρασμένη και από τον Λίτσα για έναν προκατακλυσμιαίο πολιτισμό διαδεδομένο τόσο σε Αμερική, όσο και στην Αιγηίδα και την Ανατολή, (τα σύμβολα που είδαμε είναι μια ένδειξη), οδηγεί την κοινή λογική στη σκέψη ότι η προσπέλαση στην Αμερική μετά από τις Ηράκλειες στήλες και έξω από την Μεσόγειο, ήταν δυνατή!
Πώς όμως αυτό θα ήταν δυνατό μέσω του άγριου και δυσπρόσιτου Ατλαντικού Ωκεανού- όπως τον ξέρουμε σήμερα- με τις τεράστιες θαλάσσιες αποστάσεις και τις μετεωρολογικές ιδιαιτερότητες; Ποια μπορούσε να είναι η απάντηση;
Εδώ ο Λίτσας μας παραπέμπει στον Πλάτωνα. Ο μεγάλος Έλληνας φιλόσοφος, στους διαλόγους του “Τίμαιος” και “Κριτίας” κάνει εκτενείς αναφορές και εκπληκτικές περιγραφές για την χαμένη ήπειρο, την βυθισμένη Χώρα του Ποσειδώνα, την Ατλαντίδα, λύνοντας το μυστήριο ως εξής:
“ ...Διότι τότε το εκεί πέλαγος ήταν διαβατό, προ του στομίου δε, το οποίον εσείς ονομάζετε Ηρακλέους στήλαι, (σσ. Γιβραλτάρ), υπήρχε νήσος, η νήσος δε αυτή ήταν μεγαλύτερη από την Λιβύη και την Ασία μαζί, από αυτήν δε ήταν δυνατό στους τότε ταξιδιώτες να διαβούν στα άλλα νησιά και από τα νησιά αυτά σε όλη την απέναντι ήπειρον..” (Πλάτων, Τίμαιος, 24-25, κεφ. 3).
Με πολύ απλά λόγια, ο μεγάλος Έλληνας φιλόσοφος, ανάμεσα στις εκτενέστατες περιγραφές του για την Ατλαντίδα και τον πολιτισμό της στους διαλόγους του “ Τίμαιος” και “ Κριτίας”, ήθελε να δείξει ότι ένα θαλάσσιο ταξίδι από το Γιβραλτάρ έως την Κούβα ή το Μεξικό, δεν εμφάνιζε ιδιαίτερες δυσκολίες!
Κι αυτό γιατί οι θαλασσοπόροι της εποχής δεν ήσαν υποχρεωμένοι να διασχίσουν τεράστιες θαλάσσιες αποστάσεις, αλλά να μετακινούνται από νησί σε νησί-διασχίζοντας δηλαδή ένα τεράστιο νησιωτικό σύμπλεγμα!
Κι αυτό το νησιωτικό σύμπλεγμα δεν μπορούσε να ήταν άλλο από την Χαμένη Ήπειρο!
Φωτο. 11. Το κρητικό πιθάρι που βρέθηκε στο βυθό του Bimini, στις ανατολικές ακτές της Αμερικής, χαρακτηρίζεται σήμερα ως “ Το αίνιγμα του Bimini”. Ο διπλούς πέλεκυς, ο σταυρός στο κέντρο του άνθους και το φαλλικό σύμβολο επάνω, δεν αφήνουν καμιά αμφιβολία ότι οι Έλληνες βρέθηκαν στην Αμερική από τα πανάρχαια χρόνια.
Στο σημείο αυτό, ήδη απολάμβανα το πολύ ιδιαίτερο βιβλίο του Γιώργου Αξιώτη “Ατλαντίδα-τα αρχεία της χώρας του Ποσειδώνα” (Γεωργιάδης, 2003). Ένα βιβλίο γραμμένο από έναν θαρραλέο Έλληνα ερευνητή το 1986 και άγνωστο μέχρι τα τελευταία χρόνια. Προφανέστατα δε περιφρονημένο από την κατεστημένη ιστορική αντίληψη.
Ο Αξιώτης μιλά για έναν προκατακλυσμιαίο Ελληνοατλάντιο πολιτισμό με πολλά κοινά στοιχεία, ο οποίος κάλυπτε όλη σχεδόν τη γνωστή τότε Υφήλιο! Στη δύση κυριαρχούσε ο Ποσειδώνας με έδρα του το νησιωτικό σύμπλεγμα της Ατλαντίδας και στην περιοχή της Ευρώπης- Αιγηίδας αντίστοιχα, ο Δίας μαζί με τους Ολύμπιους θεούς.
Η διαφαινόμενη σύγκρουσή τους έγινε γνωστή ως Τιτανομαχία ή Γιγαντομαχία, με τους Άτλαντες του Ποσειδώνα να έχουν φθάσει μέχρι την Ιταλία. Στη σύγκρουση υπερίσχυσαν οι Ολύμπιοι.
(Τέλος πρώτου μέρους)
Στάθης Γαλάτης
galatielen@ath.forthnet.gr
(Μάρτιος 2011)
Επιμέλεια σελίδας Κώστας Γρηγορέας
