ΤΕΛΕΙΩΣΑΜΕ ΜΕ ΤΑ ΩΔΕΙΑ! ΜΗΠΩΣ ΣΕΙΡΑ ΕΧΟΥΝ ΤΑ ΜΟΥΣΙΚΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑ; (Του Κώστα Γρηγορέα)

ΤΕΛΕΙΩΣΑΜΕ ΜΕ ΤΑ ΩΔΕΙΑ!
ΜΗΠΩΣ ΣΕΙΡΑ ΕΧΟΥΝ ΤΑ ΜΟΥΣΙΚΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑ;

Θα προσπαθήσω να τα πω με 3 κουβέντες, ή καλύτερα με 2.
Κι αυτό γιατί η πρόθεσή μου είναι να καταλάβουν οι μαθητές και οι γονείς το πού πάνε να μπλέξουν…
Κι ας με συγχωρήσουν οι συνάδελφοι για την γλαφυρότητα και τη μη εμπεριστατωμένη ανάλυση. Άλλωστε το TaR είναι ανοιχτό για όποιες επιπλέον αναλύσεις και επεξηγήσεις, από οποιονδήποτε το επιθυμεί.
Επίσης, ξεκαθαρίζω πως πρόθεσή μου δεν είναι να αδικήσω τις προσπάθειες σοβαρών πανεπιστημιακών συνάδελφων αλλά να δώσω έμφαση στο ότι, αν δεν μπει μια σειρά, μάλλον «δεν πάει άλλο»…

Η ελληνική μουσική εκπαίδευση, άρα και η μουσική Τέχνη, πορεύτηκε μέχρι σχετικά πρόσφατα μέσω των ωδείων. Γνωστό.
Τα ωδεία δημιούργησαν την Μαρία Κάλλας (Εθνικό Ωδείο) τον Δημήτρη Μητρόπουλο (Ωδείο Αθηνών) τον Λεωνίδα Καβάκο (Ελληνικό Ωδείο). Σε αυτά έλαβαν την εκπαίδευση που τους κατέστησε ικανούς να γίνουν δεκτοί από τις μεγαλύτερες Ακαδημίες και Πανεπιστήμια του Κόσμου, ώστε να φτάσουν εκεί που έφτασαν. Επίσης τα ωδεία δημιούργησαν τους ακροατές της «λόγιας» μουσικής στη χώρα μας, κάτι εξ ίσου σημαντικό με το προηγούμενο.
Αυτά τα ίδια ωδεία που εν έτη 2019 εξακολουθούν να είναι... αδιαβάθμητα στην εκπαιδευτική κλίμακα. Κάτι που ακόμη και μετά από 40 χρόνια προσωπικής εκπαιδευτικής δράσης δεν έχω καταλάβει πως μπορεί να συμβαίνει.
(Τόσο καλά!… Δηλαδή φανταστείτε τι έχουν καταλάβει οι μαθητές και οι γονείς που ενδιαφέρονται για τη μουσική εκπαίδευση…)

Αδιαβάθμητα μουσικά σχολεία τα ωδεία λοιπόν, που όμως τα διπλώματα που απονέμουν είναι υψηλότατων απαιτήσεων. Τόσο υψηλών μάλιστα, ώστε όλοι οι επιφανείς Έλληνες μουσικοί έγιναν εύκολα δεκτοί για μεταπτυχιακές σπουδές από τα μεγαλύτερα ιδρύματα της Γης. Και που, αφού τελείωσαν αυτές τις σπουδές, το ελληνικό κράτος τυπικά δεν τις αναγνωρίζει (έως και καθόλου) καθότι στην Ελλάδα… δεν υπάρχουν αντίστοιχες σπουδές!

Μπερδευτήκατε; Εγώ να δείτε! Ειδικά όταν πριν χρόνια έμαθα σχετικά με την δική μου περίπτωση:
Είμαι κάτοχος Μεταπτυχιακού του Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ, όπου εκεί με δέχθηκαν κατόπιν ακρόασης και ως απόφοιτο της ανώτερης σχολής που διαθέτει η πατρίδα μου για μουσικούς εκτελεστές. Δηλαδή του ωδείου.
Όμως, όταν επέστρεψα έμαθα ότι, σύμφωνα με τον ελληνικό νόμο, στο Δημόσιο, δεν θα μπορούσα να διοριστώ σε κάποια βαθμίδα αντίστοιχη της καριέρας μου. Διότι δεν είχα κάποιο ελληνικό πανεπιστημιακό πτυχίο. Οποιοδήποτε πτυχίο, οποιασδήποτε σχολής.
Όμως κατόπιν υπήρξα μέλος σε επιτροπές του ΑΣΕΠ, όπου εγώ έκρινα το ποιοι θα διοριστούν.
Εκεί όπου εγώ ουσιαστικά δεν μπορώ…
Ανέκδοτο, ε;

Κι όλα αυτά διότι στην Ελλάδα υπάρχει το μπάχαλο να έχουμε δυο «απέναντι ανταγωνιστικά μαγαζιά». Το Υπουργείο Πολιτισμού (εποπτεύει τα ωδεία) και το Υπουργείο Παιδείας (εποπτεύει τα πανεπιστήμια). Το δεύτερο λοιπόν, δεν αναγνωρίζει ως ισότιμους με τους δικούς του, τους τίτλους του πρώτου.
Στην πορεία βέβαια, βρέθηκε ένα παραθυράκι, που δεν κόβω και το κεφάλι μου ότι έχω καταλάβει πώς ακριβώς λειτουργεί. Εάν λοιπόν είσαι αδιαβάθμητος (του ωδείου) αλλά έχεις κι ένα πτυχίο πανεπιστήμιου (πχ Μεσογειακής Υδατοκαλλιέργειας) τότε είσαι κομπλέ! Μπορείς άνετα να διοριστείς εκεί όπου ο Καβάκος δεν μπορεί!

Μπερδευτήκατε; Πάρτε μια ανάσα διότι ακολουθεί συνέχεια:

Λογικά, έπρεπε να πάρουμε την υπάρχουσα παράδοση και πολιτιστική υποδομή των, έστω λίγων, σοβαρών ωδείων, να την εξυγιάνουμε περαιτέρω (απολύτως απαραίτητο μιας και υπάρχουν ουκ ολίγα απαράδεκτα, στο όριο της απάτης) και να την αναβαθμίσουμε σε Μουσική Ακαδημία. Εκεί όπου θα διδάσκουν οι αντικειμενικά καταξιωμένοι μουσικοί λόγω προσφοράς και καριέρας κι όχι λόγω «χαρτιών». Όμως αντ' αυτού συνεχίσαμε με ελληνικού τύπου "πατέντες". Σκέφτηκε λοιπόν ο σοφός νομοθέτης: 
"Μιας και (επιτέλους) αξιωθήκαμε να φτιάξουμε στα πανεπιστήμια ένα καλό οικοδόμημα που λέγεται «Μουσικολογία», δεν κάνουμε και μια… προέκταση να την πούμε γενικώς «Μουσικό Τμήμα», να καλυφτούμε για τα ωδεία και τις ακαδημίες κι όλα αυτά τα περιττά που αυτοί οι σπαστικοί Ευρωπαίοι μας ζητάνε;"
Όπερ και εγένετο.
Κι ας έταζαν ανά καιρούς Μουσικές Ακαδημίες η Μελίνα, ο Θάνος κι ο Καραμανλής ο Β’ (που μέχρι κορδέλα εγκαινίων έκοψε ο άνθρωπος).

Και γεννήθηκαν τα Μουσικά Πανεπιστήμια.
Που με τη σειρά τους, στελεχωμένα από ικανότατους αλλά και ανικανότατους, προσπαθούν κι αυτά τα ίδια να καταλάβουν τι ακριβώς είναι:

# Είναι Ωδεία;
Φυσικά και όχι, διότι οι σπουδές ενός μουσικού οργάνου ή ανώτατων θεωρητικών ξεκινούν από μια σχετικά νεαρή ηλικία και διαρκούν 10-13 η και 15 χρόνια.

# Είναι επιστημονικά-ερευνητικά ιδρύματα;
Όσον αφορά τη Μουσικολογία εννοείται, αλλά όσον αφορά την πρακτική μουσική εκπαίδευση; Σε 4-5 χρόνια, μόνο ανώτατη εξειδίκευση μπορούν να δώσουν, όπως δηλ. σε όλον τον Κόσμο γίνεται. Αλλά για να γίνει αυτό, οι μαθητές πρέπει προηγουμένως να έχουν σπουδάσει μέχρι ένα υψηλό επίπεδο. Που; Μα στα παρακατιανά και σχεδόν μη αναγνωρισμένα από το σύστημα του Υπουργείου Παιδείας ωδεία!

Κι ο μαθητής τι καταλαβαίνει μέσα σε αυτό το μπάχαλο; Ότι για να γίνει εκτελεστής μουσικός ή μουσικός δημιουργός με προοπτικές μόνιμης επαγγελματικής αποκατάστασης πρέπει να δώσει εξετάσεις για το τμήμα… Μουσικολογίας, καθότι το δίπλωμα του ωδείου δεν αναγνωρίζεται ως ισότιμο!
Ότι δηλ., για να το κάνω πιο λιανά, ενώ θέλει να γίνει ηθοποιός, του λένε πως αντί να πάει στη Δραματική Σχολή (πχ του Εθνικού Θεάτρου) πρέπει να πάει στη Σχολή… Θεατρολογίας του Πανεπιστήμιου. Αλλιώς οι σπουδές του θα είναι συγκριτικά υποδεέστερες!

Εδώ όμως πάρτε άλλη μια ανάσα. Γιατί έχει κι άλλη συνέχεια…

Καταμεσής λοιπόν στην απελπισία αυτού του μπάχαλου, εμείς οι μουσικοπαιδαγωγοί των ωδείων είπαμε:
Εντάξει. Ας γίνει, έστω αυτό. Ας στηρίξουμε τους όσους άξιους είναι στα μουσικά πανεπιστήμια, μη μπας και ξεκολλήσει το πράγμα και αποφευχθεί η απαξίωση, όπου πλέον η μουσική εκπαίδευση θα καταλήξει να μην είναι παρά μια ακόμη βαριεστημένη δραστηριότητα των πολυάσχολων πιτσιρικάδων.
Με σαφή βέβαια για μας την δυσοίωνη επαγγελματική προοπτική, από καταξιωμένοι δάσκαλοι και καθηγητές μουσικής να γίνουμε απλοί φροντιστηριάδες προετοιμασίας μαθητών για τα Μουσικά Πανεπιστήμια. Όμως, τουλάχιστον, να περισώσουμε το επάγγελμα που έγραψε την ιστορία της Ελληνικής Μουσικής, αλλά και να επιβιώσουν οι επαγγελματίες που έχουν παλέψει μια ζωή για αυτό.
Και με την ελπίδα, φυσικά, ο κάθε μαθητής μας να έχει την τύχη να πέσει στα χέρια ενός άξιου πανεπιστημιακού καθηγητή.

Σε αυτό πλέον το πλαίσιο, θετικά είδαμε τις προτάσεις που έκαναν πέρσι τα Μουσικά Τμήματα των Πανεπιστημίων Μακεδονίας και Ιονίου για μια πιο σωστή διαδικασία εισαγωγικών εξετάσεων στα Μουσικά Πανεπιστήμια, έτσι ώστε να αξιολογούνται καλύτερα ΚΑΙ οι καλλιτεχνικές ικανότητες των φοιτητών. Πράγμα αυτονόητο για κάθε λογικό άνθρωπο, όμως καθόλου αυτονόητο για  τους έχοντες την ευθύνη στο να θέτουν τους κανόνες των πανελληνίων εξετάσεων.

Όμως (τι έκπληξη…) εκεί που αυτό πήγε να προχωρήσει, πάλι μπερδευτήκαμε…

Κι επειδή πραγματικά μετά από όλα όσα έγραψα είμαι πολύ κουρασμένος ψυχικά για να σας εξηγήσω και τα νεότερα, παραθέτω το αναλυτικό άρθρο του έγκυρου esos.gr:

Αντί επιλόγου:

Το πιο ανησυχητικό είναι πως σχεδόν όλοι κάθονται και παρατηρούν με σχετική απάθεια το "πού τελικά θα κάτσει η μπίλια".
Με αποτέλεσμα η όποια συζήτηση να δημιουργεί την λάθος εικόνα μιας συντεχνιακής διαμάχης μεταξύ "ωδειακών" και "πανεπιστημιακών", ενώ επί της ουσίας διακυβεύεται το μέλλον και η ταυτότητα ενός βασικότατου πολιτιστικού χώρου. Που εννοείται πως για να είναι σοβαρός και γόνιμος πρέπει να είναι και ως επάγγελμα σωστά οργανωμένος.

Κώστας Γρηγορέας
Μάρτιος 2019