ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΟΡΦΑΝΙΔΗΣ
Ένας ακόμα δικός μας «άγνωστος»… (της Έφης Αγραφιώτη)
[συνεντεύξεις]

[συνεντεύξεις]
ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΟΡΦΑΝΙΔΗΣ
Ένας ακόμα δικός μας «άγνωστος»…

Θα ήθελα να δω τον κόσμο να αλλάζει. Να γίνει πίο ανθρώπινος, λιγότερο εγωκεντρικός. Να γίνει πραγματικότητα ο στίχος του Schiller που μελοποίησε ο μέγιστος Βeethoven: Όλοι οι άνθρωποι να γίνουν αδέλφια…
Και ίσως αυτή η κρίση που περνά η Ελλάδα,να είναι μοναδική ευκαιρία για να ανακαλύψουμε τις αληθινές αρετές μας... (Θεόδωρος Ορφανίδης)

Ο Θεόδωρος Ορφανίδης έχει διευθύνει ορχήστρες σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες (Μ. Βρετανία, Ελλάδα, Ισπανία, Αυστρία, Ολλανδία, Ιταλία Πολωνία), ενώ η ατζέντα του περιλαμβάνει πολλές μετακλήσεις σε Ευρωπαϊκές χώρες. Η επαγγελματική παρουσία του στη χώρα μας διακρίνεται κυρίως… από την απουσία του. Καθόλου πρωτότυπο θα μου πείτε… ναι, θα συμφωνήσω. Θα σας συστήσω λοιπόν αρχικώς τον μαέστρο, αφού στην Ελλάδα είναι δυστυχώς άγνωστος, ας προσθέσω με αισιόδοξο αέρα το… ακόμα! Αφορμή για το σύντομο αυτό πορτραίτο πήρα από το ανέβασμα των «Διαλόγων των Καρμελιτών» του Φρανσίς Πουλένκ, που θα παρακολουθήσουν οι φιλόμουσοι στο Βερολίνο σε λίγες μέρες και πάνω στο ανέβασμα του οποίου εργάζεται αυτή τη στιγμή ο Ορφανίδης.

Ο μαέστρος Θεόδωρος Ορφανίδης γεννήθηκε στο Herisau της Ελβετίας. Η ενασχόληση του με τη μουσική ξεκίνησε μετά την επιστροφή της οικογένειας του στη Βόρειο Ελλάδα. Παρακολούθησε μαθήματα αρμονίας, αντίστιξης, φούγκας, κλασσικού τραγουδιού και πιάνου στη Θεσσαλονίκη και γρήγορα η προικισμένη φύση του εντοπίστηκε και αναγνωρίστηκε. Ανέλαβε τη θέση του βοηθού μαέστρου στη χορωδία και ορχήστρα του Αγίου Χρυσοστόμου, υπό την διεύθυνση του Χρυσόστομου Σταμούλη. Παράλληλα δίδαξε θεωρητικά σε ωδεία. Το 2005 έκανε το πρώτο μεγάλο βήμα, πηγαίνοντας στην Ολλανδία, όπου συνεργάστηκε με μουσικά σύνολα ως προσκεκλημένος μαέστρος. Σήμερα διαμένει μόνιμα στο Βερολίνο. Ο ίδιος μας διηγείται πολύ γλαφυρά:

Οι γονείς μου επέστρεψαν στην Ελλάδα όταν ήμουν μόλις ενός χρόνου.
Ενώ δεν υπήρχε κανένας μουσικός στην οικογένεια, θυμάμαι πάντα τον εαυτό μου να αυτοσχεδιάζει και να γράφει μελωδίες, να τραγουδώ, να γράφω τα δικά μου στιχάκια. Αφού τελείωσα το Λύκειο στο Κιλκίς, μετακόμισα στην Θεσσαλονίκη, όπου σπούδασα Ανώτερα Θεωρητικά.
Θυμάμαι πάντα με αγάπη τη σπουδή της Αρμονίας και τις ατελείωτες ώρες που πέρασα λύνοντας θέματα! Αποφάσισα να σπουδάσω Διεύθυνση Ορχήστρας και έτσι έφυγα για Ολλανδία. Εκεί σπούδασα, ενώ παράλληλα εργαζόμουν ως Μαέστρος σε διάφορα ensembles.  Στην χώρα αυτή συνειδητοποίησα για πρώτη φορά τι χαρά και ευλογία είναι το να εμπεριέχει η ζωή μας τη Μουσική στην καθημερινότητα. Πράγμα που δυστυχώς λείπει από την Ελλάδα. Για παράδειγμα εκεί οι άνθρωποι χαίρονται να ανήκουν σε μια χορωδία, σε μία ορχήστρα. Και το κράτος είναι αρωγός σε αυτό το πολιτιστικό γίγνεσθαι. Πράγμα που επίσης λείπει από την Ελλάδα.

Ο Θεόδωρος Ορφανίδης έχει μαθητεύσει και συνεργαστεί με σημαντικούς μαέστρους, όπως οι: Rene Gulikers, George Hadjinikos, Ulrich Rademacher, Ingo Lenke, Toby Purser, Vincent de Kort, Errico Fresis και Θεόδωρος Αντωνίου. To τελευταίο διάστημα διεύθυνε ορχήστρες στο Λονδίνο και στο Άμστερνταμ, ενώ τώρα προετοιμάζει σε συνεργασία με τον Ερρίκο Φρεζή την Όπερα Dialogues des Carmelites του Poulenc, στο Πανεπιστήμιο Καλών Τεχνών του Βερολίνου, που θα παρουσιαστεί στις 4,5,7,8, και 9 Ιουλίου.

Πώς στη ζωή ενός σπουδαστή μουσικής μπαίνει η διεύθυνση ορχήστρας;  
Η Διεύθυνση Ορχήστρας θα έλεγα πως ήρθε αβίαστα με τον χρόνο. O ενθουσιασμός μου όταν στάθηκα για πρώτη φορά μπροστά σε σύνολο, ήταν κάτι το μοναδικό. Ένοιωσα πως αυτό ήταν το κάλεσμα μου.

Η σημερινή πραγματικότητα στην κεντρική Ευρώπη πώς θα περιγραφόταν με λίγα λόγια; Ποια σύγκριση θα μπορούσε να γίνει με την παλιότερη και τη νεότερη πολιτιστική παραγωγή;  
Η κεντρική Ευρώπη παράγει πολιτισμό όπως έκανε πάντοτε. Ο Πολιτισμός σήμερα καθρεπτίζει τα αδιέξοδα και την απομόνωση του σύγχρονου ανθρώπου. Για αυτό ακριβώς το λόγο και η Σύγχρονη Μουσική είναι απομονωμένη και δεν αγκαλιάζει τον κόσμο. Ο κόσμος είναι κάτι που «δεν την αφορά», δεν την ενδιαφέρει. Και έτσι το παρελθόν της παραμένει ο συνδετικός κρίκος με τον άνθρωπο, ο οποίος εξακολουθεί να συγκινείται με τον Bach, τον Μοzart, τον Μahler, αλλά δυστυχώς όχι με τους σύγχρονους συνθέτες.

Υπάρχει ένας ορισμός της «προόδου» στη μουσική; Και τι θα προσδιόριζες ως «οπισθοδρόμηση» σήμερα;
Θα όριζα σαν πρόοδο το ότι όλο και περισσότεροι μουσικοί βγαίνουν από τα Ωδεία, ολοένα και περισσότερος κόσμος ασχολείται, ψάχνει και μελετά Μουσική. Η Οπισθοδρόμηση εστιάζεται στον ίδιο τον άνθρωπο ο οποίος αρνείται πεισματικά να αλλάξει μέσω αυτής. Ας θυμηθούμε τον Handel που είχε πει μετά την πρεμιέρα του Μεσσία, πως δεν του αρκούσε να συγκινήσει το ακροατήριο του μονάχα, αλλά ήλπιζε πως με το έργο το ακροατήριο θα έβγαινε καλύτερο  μέσα από τη Μουσική.

Όπου κι αν πάμε η Ελλάδα μας πληγώνει, αλλά τι θα έλεγες για την δική μας, την ελληνική μουσική πραγματικότητα του 2010;
Στην Ελλάδα υπάρχουν ακόμη ακλόνητα μουσικά φέουδα. Εκεί, στη Ελλάδα, δεν έχει σημασία ποιος είσαι, τι αξίζεις. Αυτό δεν θα σου δώσει αυτόματα βήμα για να παρουσιάσεις την τέχνη σου. Όποιος και να είσαι ποιοτικά, υπάρχει μια δαιδαλώδης Καφκική διαδρομή που θα πρέπει να ακολουθήσεις, ακόμα και για το αυτονόητο, για να μιλήσεις απλώς με τον εκάστοτε υπεύθυνο, ο οποίος φυσικά θα σου πει να ξανακαλέσεις προσεχώς, θα σου κλείσει ραντεβού το οποίο ποτέ δεν θα πραγματοποιηθεί, και ούτω καθ' εξής...τα παραπάνω που αναφέρω έχουν βιωθεί προσωπικά, και τα έχω ακούσει κατά κόρον από Έλληνες συναδέλφους του εξωτερικού... Από ότι καταλαβαίνεις  εσύ που το έχεις έτσι κι αλλιώς βιώσει, η φυγή στην Ευρώπη και σε άλλα μέρη όπου η Τέχνη μας ανθεί, είναι κάτι παραπάνω από μονόδρομος...

Θα συμπληρώσω την απαξιωτική τακτική του Μεγάρου της Μουσικής που θεωρεί.. δευτερεύον το να απαντήσει στις προτάσεις που αποστέλλονται από τους μουσικούς… Οι προύχοντες του μουσικού προγραμματισμού δεν αισθάνονται καθόλου υποχρεωμένοι να απαντήσουν στους καλλιτέχνες!! Μου κάνει πολύ μεγάλη εντύπωση. Αυτοί απλά δεν νιάζονται. Αν αυτό δεν ξεγυμνώνει την έλλειψη σοβαρότητας ήθελα να ήξερα τι την ξεγυμνώνει! Και μιλάμε πάντα για την πολιτεία γενικά…
Ο τρόπος που αντιμετωπίζεται η Μουσική από την ελληνική Πολιτεία αλλά και από τους απλούς ανθρώπους είναι ενδεικτικός τις γενικότερης κατάστασης και στάσης. Θα εντοπίσω την παρατήρηση μου στο ότι δεν υπάρχει ουσιαστική μουσική παιδεία στα σχολεία ούτε στο κατώτατο επιθυμητό σημείο. Ο μουσικός πολιτισμός βρίσκεται στα χέρια ιδιωτών, μιλώ για τα Ωδεία, που προκειμένου να έχουν προσέλευση σπουδαστών, δίνουν πολλά διπλώματα χωρίς αντίκρισμα. Δεν πρέπει να μας λέει κάτι το γεγονός πως δεν υπάρχει ακόμη Ανώτατη Μουσική Ακαδημία?

Να μη τα συγκεντρώνουμε όλα στους ιδιώτες ωδειάρχες, έχουμε δει και την ποιοτική οπισθοχώρηση ωδείων που η αρχική τους στόχευση ήταν μη ιδιωτική. Η ιδεολογική τους εμμονή ότι η μουσική εκπαίδευση είναι για ελάχιστους βασιλεύει και πείθει... Ίσως το πιο σοβαρό πρόβλημα να είναι ότι σε μια άκρως λαϊκή και επικοινωνιακή τέχνη δεν καταφέρνουμε να πείσουμε ότι μπορούμε όλοι να συμμετέχουμε δημιουργικά..
Είχα φτιάξει στο Κιλκίς πριν από χρόνια μία χορωδία. Σε μία πόλη 30.000 κατοίκων, ο μέγιστος αριθμός που καταφέραμε να μαζέψουμε ήταν 21 άτομα...αυτό νομίζω πως τα λέει όλα. Τώρα αν συνυπολογίσουμε και την πρόσφατη οικονομική κρίση, με τις επακόλουθες ψυχολογικές επιπτώσεις, καταλαβαίνει ο καθένας μας ότι τα πράγματα επιβαρύνονται περαιτέρω.

Ας κλείσουμε αυτή τη μικρή επικοινωνία αισιόδοξα! Μίλησέ μας για τις επόμενες μουσικές δραστηριότητές σου.
Αυτό το διάστημα ασχολούμαι με την Όπερα «διάλογοι των Καρμελιτών» του Francis Poulenc όπου έχω την χαρά και τιμή να εργάζομαι ως βοηθός του Μαέστρου Ερρίκου Φρεζή στο Πανεπιστήμιο Καλών Τεχνών του Βερολίνου. Από την ερχόμενη περίοδο έχω κονσέρτα σε Λονδίνο, Άμστερνταμ και Μόναχο.

Θα σε παρακαλούσα να δώσεις συμβουλή σε ένα ελληνόπουλο που επιθυμεί σήμερα να ασχοληθεί επαγγελματικά με τη μουσική και ειδικά με τη διεύθυνση ορχήστρας.
Να πάρει πολλές παραστάσεις και εμπειρίες από την Ελλάδα. Να μελετά πολύ, να αγαπά και να σέβεται τους δασκάλους του. Αναφορικά με τη Διεύθυνση Ορχήστρας να πηγαίνει σε πολλές πρόβες να διευθύνει όσο μπορεί -έστω και ένα τρομπόνι- και να εξαντλήσει όλες τις δυνατότητες και ευκαιρίες που του παρουσιάζονται.
Καλή επιτυχία σε όσα κάνεις Μαέστρο, μπορεί να σε (και να μας) πληγώνει η Ελλάδα, αλλά το υπονόησες κι εσύ, το πόσο μεγάλη δύναμη μας δίνει η παρουσία της πατρίδας στη ζωή μας..

Έφη Αγραφιώτη
effie.tar@gmail.com
(Ιούνιος 2010)

Επιμέλεια σελίδας Κώστας Γρηγορέας