ΘΩΜΑΣ ΤΑΜΒΑΚΟΣ:
ΣΠΥΡΙΔΩΝ-ΦΙΛΙΣΚΟΣ ΣΑΜΑΡΑΣ
(17.11.1861- 25.3.1917)
ΕΠΙΣΗΜΗ ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑ 1904-2016
Συμβολή στα 100 χρόνια από την εκδημία του σπουδαίου συνθέτη, έκδοση της Μουσικής Εταιρίας Αλεξανδρούπολης (2017), στη μνήμη του Αλέξη Ζακυθηνού (1934-1992) και του Τάκη Καλογερόπουλου (1946-2009). Στο εξώφυλλο η δισκογραφική έκδοση της όπερας του Σπ. Σαμάρα «Ρέα», που συνέθεσε το 1908.
Τι να πω για τέτοια πλούσια και τόσο οργανωμένα παρουσιαζόμενη εργασία!
Ψηφιακές εκδόσεις, επίσημη και ανεπίσημη δισκογράφηση έργων του Σ. Σαμάρα, ευρετήριο ερμηνευτών, μαζί με βιογραφικό σχεδίασμα και βιβλιογραφία, όλα μαζί θα πλουτίσουν τις βιβλιοθήκες και τους καλλιτεχνικούς φορείς στους οποίους και απευθύνεται το πόνημα αυτό.
Ο Σπυρίδων-Φιλίσκος Σαμάρας ανεδείχθη στην ευρωπαϊκή μουσική ζωή κυρίως χάρη στις όπερες που συνέθεσε. Στα τέλη του 19 ου αιώνα είχε πάρει θέση ίση με τον Λεονκαβάλο και τον Πουτσίνι. Όσο για την θέση του στην ελληνική μουσική, ποτέ δεν είναι αργά! Θα βοηθούσε βέβαια αν είχαμε καταφέρει να ακούσουμε, να παίξουμε περισσότερες φορές και να δισκογραφήσουμε περισσότερα έργα του, εκ των οποίων, αν μιλήσουμε για το πιάνο, πέντε μόνο εκ των είκοσι συνθέσεων του έχουν δισκογραφηθεί. Πού είναι όμως τα έργα; Πόσο απλό είναι να τα βρει ο ενδιαφερόμενος νέος ή παλαιότερος πιανίστας; Από τις όπερες του, αποτυπώθηκαν ηχητικά τρεις από τις δώδεκα (μαζί και οι οπερέτες του). Στο βιβλίο αναφέρεται ότι 43 φορές ηχογραφήθηκε ο Ολυμπιακός Ύμνος, προφανώς χάρη στις τελετές των Ολυμπιακών Αγώνων. Όσο για τα υπέροχα τραγούδια του, λιγότερα από τα μισά έχουν φωνογραφηθεί, αυτό ίσως είναι το πιο περίεργο, αφού οι έλληνες λυρικοί καλλιτέχνες δεν σνομπάρουν την ελληνική φωνητική μουσική τόσο όσο οι εκτελεστές μουσικών οργάνων.
Το συνοπτικό βιογραφικό σχεδίασμα του τιμώμενου συνθέτη βασίστηκε σε στοιχεία που περιλαμβάνονται στο λήμμα του Γιώργου Λεωτσάκου στο Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό. Είναι γνωστό ότι ο Γ. Λεωτσάκος έχει γράψει πολλές εκατοντάδες σελίδες για τον τιμώμενο.
Ο Σαμάρας, μαθαίνουμε εδώ, δεν ήταν μόνο συνθέτης, ήταν βιολονίστας, ηθοποιός και τραγουδιστής. Μελέτησε θεωρία και βιολί με τον Σπυρίδωνα Ξύνδα, στηριζόμενος και εμπνεόμενος μετά τον θάνατο του πατέρα του, από την αγγλίδα μητέρα του που είχε γεννηθεί στην Κωνσταντινούπολη. Στα δεκαπέντε του χρόνια ήδη συνέθετε και παράλληλα έπαιζε βιολί σε ορχηστρικά σχήματα. Από το 1876 μελέτησε στο Ωδείο Αθηνών και από το 1881, μαθήτευσε στο Ωδείο των Παρισίων με δασκάλους τον Leo Delibes και τον Theodore Dubois, απολαμβάνοντας την αποδοχή του ταλέντου του από τους σπουδαίους συνθέτες όπως ο Massenet και ο Gounod.
Ο εκδότης ( το τότε αντίπαλο στρατόπεδο του Ricordi) ονόματι Edoardo Sonzogno, ανέλαβε να τον στηρίξει, να χρηματοδοτήσει την σύνθεση της πρώτης του όπερας και να εκδώσει εν συνεχεία όλα τα έργα του, πείθοντάς τον μάλιστα να μετακινηθεί στην Ιταλία. Κατά τη διάρκεια του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου τα αρχεία του εκδοτικού οίκου κάηκαν και μαζί με όλα κάηκε η τυπωμένη εργογραφία του Σαμάρα.
Ο βαρύτονος Περικλής Άραμις (ψευδώνυμο του Περικλή Αραβαντινού), οι υψίφωνοι Όλγα Γεωργίου και Ada Adini, o Mάριος Λυμπερόπουλος, οι τενόροι Γιώργος Κανάκης και Γεώργιος Χέλμης, είναι πρόσωπα που μαζί με πολλούς άλλους λυρικούς τραγουδιστές τραγούδησαν μουσική του Σπυρίδωνος – Φιλίσκου Σαμάρα και θα αποτελέσουν για κάποιους από εμάς αντικείμενο έρευνας, παράλληλα με άλλους πολλούς καλλιτέχνες που αναφέρονται στο βιβλίο του Θωμά Ταμβάκου και που αυτοί ανήκουν στους σαφώς γνωστότερους καλλιτέχνες που αναφέρονται στο βιβλίο.
Η μία και μοναδική παρουσία του Ναπολέοντος Λαμπελέτ ως συνοδού στο πιάνου!
Από την Μεγάλη Μουσική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος
Λίλιαν Βουδούρη
Ο Σπυρίδων-Φιλίσκος Σαμάρας είναι ασφαλώς ένας από τους σπουδαιότερους συνθέτες της ευρωπαϊκής μουσικής ιστορίας. Το αν είναι Έλληνας ίσως θα έπρεπε να συντελεί στο να ασχοληθούμε εμείς λίγο περισσότερο με το σημαντικό του έργο. Πέραν τούτου, το γεγονός ότι ένα σκέλος του έργου του χάθηκε λόγω της ατυχούς συγκυρίας να μη προστατευτεί από την σύζυγο του μετά τον θάνατό του, αλλά και ένα άλλο κάηκε κατά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, φυλασσόμενο μέχρι τότε από τον εκδότη του, δυσκολεύει κάθε ενδιαφερόμενο να ανακτήσει πληροφορίες αλλά είναι κι ένα σοβαρό, προκλητικά ενδιαφέρον κίνητρο για κάθε ερευνητή.
Μακάρι!
Έφη Αγραφιώτη
Effie.tar@gmail.com
Μάρτιος 2017
Τεχνική επιμέλεια σελίδας Κώστας Γρηγορέας
(Η επιμέλεια του κειμένου είναι ευθύνη του αρθρογράφου)