Έφη Αγραφιώτη
Το Θαλασσάκι, από τους «8 νησιώτικους χορούς»
του Γιάννη Κωνσταντινίδη
(Τα κομμάτια κυκλοφορούν από τον μουσικό εκδοτικό οίκο PanasMusic, μαζί με όλα τα έργα του συνθέτη)
Στο ιδιόμορφο πλαίσιο των περιορισμένων μεγεθών και των ενίοτε αντιφατικά φορτισμένων ζητουμένων της ελληνικής μουσικής ζωής κατά τον 20ό αιώνα, ο μικρασιάτης συνθέτης Γιάννης Κωνσταντινίδης (Κώστας Γιαννίδης για τους φίλους της ελαφράς μουσικής) συνιστά ειδική περίπτωση.
Γόνος εύπορης οικογένειας που καταγόταν από τη Ζαγορά Πηλίου πήρε τα πρώτα μαθήματα πιάνου και αρμονίας στη Σμύρνη από τον Δημοσθένη Μιλανάκη. Τις παραμονές της Μεγάλης Καταστροφής του 1922 κατέφυγε στη Γερμανία με τρόπο που θυμίζει περιπετειώδη ταινία. Σπούδασε αρχικά στη Δρέσδη και μετά πήγε στο Βερολίνο (στην Ανώτατη Μουσική Ακαδημία και στο Ωδείο Στερν). Τα μαθήματα ενορχήστρωσης με δάσκαλο τον Κουρτ Βάϊλ φαίνεται να τον ωρίμασαν μουσικά. Σε αυτό βοήθησε και η φιλία και συναναστροφή με τον Νίκο Σκαλκώττα.
Οι δυσκολίες της καθημερινότητας τον ανάγκασαν να βιοπορίζει παίζοντας πιάνο σε καμπαρέ, στο ραδιόφωνο, σε θέατρα και κινηματογράφους του Βερολίνου. Ας μη ξεχνάμε ότι ήταν η χρυσή εποχή του “βωβού” σινεμά και οι πιανίστες με τόσα μουσικά προσόντα ήταν προτιμητέοι. Λίγο αργότερα, εντόπισε μέσα του καλά κρυμμένα τα δημοτικά ακούσματα. Έσκυψε με σοβαρότητα στη μελέτη των εθνομουσικολογικών συλλογών των Baud-Bovy, του Παχτίκου και άλλων και διαμόρφωσε μία έντεχνη εκδοχή του ελληνικού τραγουδιού με συνοδεία βασισμένη εξ ολοκλήρου στο παραδοσιακό μέλος.
Ο Γιάννης Κωνσταντινίδης στο Θαλασσάκι του ακουμπάει στα πλήκτρα μια ευαίσθητη παραδοσιακή νησιώτικη μελωδία, στην οποία κουμπώνουν τόσο απόλυτα οι στίχοι του τραγουδιού της!
Θάλασσα κι αλμυρό νερό να σε ξεχάσω δεν μπορώ…
Θάλασσα, θάλασσα που τον έπνιξες ωχ κι αμάν αμάν
της κοπελιάς τον άντρα, θαλασσάκι μου και φέρε το πουλάκι μου.
Κι η κοπελιά κι η κοπελιά είναι μικρή θαλασσάκι μου
και δεν της παν τα μαύρα θαλασσάκι μου και φέρε το πουλάκι μου.
Ο Κωνσταντινίδης έγραψε τους Οκτώ Ελληνικούς Νησιώτικους Χορούς το 1954. Η σουίτα αυτή ήρθε μετά από τα 22 Τραγούδια και χορούς από τα Δωδεκάνησα(1943-46), τα 44 Παιδικά Κομμάτια(1948-51) και τις τρείς Σουίτες για πιάνο(1952). Οι υπέροχες αυτές χαρακτηριστικές μινιατούρες ακούγονται σαν άγγιγμα της καρδιάς. Ξεχωρίζω εκτός από το Θαλασσάκι και τον Πεντοζάλη. Έχουν τραγουδηθεί από όλους μας, νησιώτες και στεριανούς. Στην γραφή στο πιάνο ο συνθέτης ενσωματώνει πλήθος ποικιλμάτων της φωνής αλλά όχι αυθαίρετα. Η γνώση και η ακουστική σύλληψη του ήχου μαζί με το εκφραστικό του βάθος είναι σε κάθε περίπτωση μοναδική στον Γιάννη Κωνσταντινίδη.
Κάτι που ξέρουν λιγότεροι, είναι ότι υπήρξε και εντυπωσιακός σκιτσογράφος, «μεσοπολεμικός καρικατουρίστας», όπως μας έλεγε αυτοσαρκαζόμενος.
Το 1984, στις 17 Ιανουαρίου έσβησε αθόρυβα.
Σας προτείνω ένα εξαιρετικό βιβλίο του ιστορικού μουσικολόγου Γιώργου Σακαλλιέρου, στο οποίο θα ανακαλύψετε δεκάδες πτυχές της ζωής και της πορείας του Γιάννη Κωνσταντινίδη.
ΠΗΓΗ: globalview.gr
Έφη Αγραφιώτη
Απρίλιος 2019
Effie.tar@gmail.com
Τεχνική επιμέλεια σελίδας Κώστας Γρηγορέας
(Η επιμέλεια του κειμένου είναι ευθύνη του αρθρογράφου)