Wolfgang Sawallisch
(Μόναχο 26.VIII.1923 - Γκράσσαου Βαυαρίας 22.II.2013)
Ο θάνατος του μεγάλου Γερμανού μαέστρου Βόλφγκανγκ Ζαβάλλις λίγο πριν τη συμπλήρωση των 90 χρόνων του, στερεί το γερμανικό, αλλά και το παγκόσμιο στερέωμα των διευθυντών ορχήστρας από ένα από τα επιφανέστερα μέλη του, με μια πλούσια συμφωνική/οπερατική σταδιοδρομία που απλώθηκε σε τρεις ηπείρους αλλά και σε έξι περίπου δεκαετίες, καθώς και μια αξιοζήλευτη δισκογραφία/ βιντεογραφία με αρκετές από τις κορυφαίες ορχήστρες του πλανήτη.
Μετά από έγκριτες μουσικές σπουδές στο πατρογονικό του Μόναχο, υπήρξε ένας από τους ελάχιστους μαέστρους που διηύθυνε νεότατος (30 ετών) τη Φιλαρμονική του Βερολίνου το 1953 (στις τελευταίες φάσεις της εκεί θητείας του μεγάλου Φουρτβαίνγκλερ και λίγο πριν αναλάβει τα ηνία της ο φον Κάραγιαν). Με στέρεη θητεία σε σημαντικά γερμανικά οπερατικά θέατρα στις δεκαετίες του ’50 κσι του 60’ και με πολύτιμη πείρα από τη συμμετοχή του στο βαγκνερικό φεστιβάλ του Μπάυροϊτ (1957-1961), διαδέχτηκε τον μεγάλο συμπατριώτη του, Γιόζεφ Κάιλμπερτ στο πόντιουμ της Βαυαρικής Κρατικής ΄Οπερας στο Μόναχο (1971-1992), ενώ από τη δεκαετία του 60’ ξεκινώντας μια σπουδαία επίσης συμφωνική σταδιοδρομία, διαδεχόμενος αρχικά τον φον Κάραγιαν ως κύριος μαέστρος της Συμφωνικής της Βιέννης (1960-1970). Από το 1961 ως το 1973 υπήρξε επίσης μουσικός διευθυντής της Φιλαρμονικής του Αμβούργου, ενώ επίσης, από το 1972 ως το 1980, διαδέχτηκε τον εξαιρετικό Πολωνοελβετό Πάουλ Κλέτσκι ως κύριος αρχιμουσικός του ιστορικού συμφωνικού συγκροτήματος που ίδρυσε ο μεγάλος Ελβετός Ερνέστ Ανσερμέ, της Ορχήστρας της Ρωμανικής Ελβετίας. Παράλληλα, ήδη από το 1967 είχε ονομαστεί επίτιμος μαέστρος της σημαντικής (ιδρυμένης το 1951) ιαπωνικής Ραδιοφωνικής Συμφωνικής (ΝΗΚ) του Τόκυο, όπου διηύθυνε τακτικά ως το 1994., ενώ, μετά τη λήξη της μόνιμης θητείας του στη Βαυαρική Κρατική ΄Οπερα, διαδέχτηκε τα 1993 τον Ιταλό Ρικκάρντο Μούτι στο πόντιουμ μιας από τις κορυφαίες αμερικανικές ορχήστρες, της Φιλαδέλφειας, όπου παρέμεινε ως μουσικός της διευθυντής έως το 2003. To 2006 λόγω σοβαρών προβλημάτων υγείας αποχώρησε από την ενεργό δράση, στα 83 του.
Διηύθυνε εκτενέστατα όπερα στα μεγαλύτερα θέατρα της Ευρώπης (Σκάλα Μιλάνου, Κόβερτ-Γκάρντεν/Λονδίνο) και στις ΗΠΑ, πραγματοποιώντας σημαντικές δισκογραφήσεις έργων κυρίως του γερμανο-αυστριακού ρεπερτορίου (Μότσαρτ, Βάγκνερ, Ρίχαρντ Στράουςς). Από την εκτενή δισκογραφία του ξεχωρίζουν οι κύκλοι των Συμφωνιών των Μπετόβεν (Βασιλική Ορχήστρα «Κονσέρτ-χεμπαου» του ΄Αμστερνταμ), Σούμπερτ και Σούμανν (Κρατική Δρέσδης/Staatskappelle), Μέντελσσον («Νέα Φιλαρμόνια» Λονδίνου), Μπραμς (Συμφωνική Βιέννης, αλλά και Φιλαρμονική Λονδίνου), ενώ ιδιαίτερα έχουν επίσης επαινεθεί από τη δισκογραφική κριτική οι συνοδείες του στον Βρεταννό κορνίστα Ντέννις Μπραίην, στα Κονσέρτα των Ρίχαρντ Στράους και Χίντεμιτ (με την «Φιλαρμόνια» του Λονδίνου), στον πιανίστα Στήβεν Κοβάσεβιτς, στα δύο Κονσέρτα του Μπραμς (Φιλαρμονική Λονδίνου) και στους Φρανκ-Πέτερ Τσίμμερμανν (βιολί) και Χάινριχ Σιφφ (τσέλλο) στο Διπλό Κονσέρτο του Μπραμς (Ορχήστρα Φιλαδέλφειας). Στην τελευταία φάση της θητείας του, στη Φιλαδέλφεια, άφησε επίσης σπουδαίες δισκογραφήσεις έργων, μεταξύ άλλων, των Ρίχαρντ Στράουςς («Συμφωνία Ντομέστικα») και Χίντεμιτ («Ματθίας ο ζωγράφος).
Αξιοπρόσεκτη είναι και η βιντεογραφία του, σε έργα των Ντβόρζακ (επιλογή από τους σλαβονικούς χορούς) και Τσαϊκόφσκυ (Σουίτα από τη «Λίμνη των κύκνων»), με τη Φιλαρμονική του Ισραήλ , σε ηχογράφηση του 2001 (DVD της Tone 5), ενώ σώζονται πολύτιμες τηλεβιντεοσκοπήσεις που πραγματοποίησε σε βαγκνερικά έργα («Ιπτάμενος Ολλανδός», πλήρης τετραλογία «Δακτυλιδιού»), με επιφανείς φωνητικούς σολίστες και την Βαυαρική Οπερατική Κρατική Ορχήστρα και Χορωδία, σε DVDs της Deutsche Grammophon. Tέλος, στο ιστοσελιδικό You Tube υπάρχουν εξαιρετικές ερμηνείες του τής 2ης Συμφωνίας του Μπρούκνερ (με την Βαυαρική Κρατική Ορχήστρα) και της «Μεγάλης» 9ης Συμφωνίας του Σούμπερτ (με την Φιλαρμονική της Βιέννης, καθώς επίσης και πολύ αξιόλογες ερμηνείες του με την προαναφερθείσα Ιαπωνική Ορχήστρα ΝΗΚ σε έργα των Ντυκά («Μαθητευόμενος μάγος»), Ντεμπυσσύ (3 Νυκτερινά) και Ρ. Στράουςς («Δον Κιχώτης», με σολίστα στο τσέλλο τον Μίσα Μάισκυ).
Σημείωση
Οι παλαιότερες δισκογραφήσεις του στον John Holmes (Conductors on record, Λονδίνο, Gollancz, 1982, σ. 578-579) και άλλες σχετικές επιλογές στους David Patmore (A-Z of conductors, εκδόσεις δισκογραφικής εταιρείας Naxos, 2007, σ. 820-822) και Α. Σαββίδη (Μεγάλοι μαέστροι, 2η έκδ., Αθήνα, Πατάκης, 2009, σ. 132-133).
Αλέξιος Σαββίδης
Μάρτιος 2013
Επιμέλεια σελίδας Κώστας Γρηγορέας
.jpg)
