«ΧΟΙΡΟ-ΚΡΟΤΟΙ-ΜΑΤΑ» ΕΝ ΜΕΣΩ ΧΕΙΡΟΚΡΟΤΗΜΑΤΩΝ
Το χειροκρότημα ως μορφή εξω-λεκτικής επικοινωνίας στους κώδικες συμπεριφοράς των συναυλιών έχουμε συμφωνήσει ότι υποδηλώνει θαυμασμό, επιβράβευση, ή εν τέλει ένα «ευχαριστώ» του κοινού απέναντι στους μουσικούς που του πρόσφεραν μια δεξιοτεχνική ερμηνεία, ένα αγαπημένο έργο, μια ωραία βραδιά…
Πολύ συχνά δε, γνωρίζουμε ότι αυτό το χειροκρότημα είναι η μόνη επιβράβευση όλων όσοι σταδιοδρομούν στον υπερ-ευαίσθητο (αλλά πολλά υποσχόμενο για το φιλόμουσο κοινό) χώρο της κλασικής μουσικής. Εμείς γνωρίζουμε αυτή την πραγματικότητα (έτσι θεωρητικά) και κάποιοι συνάνθρωποί μας τη βιώνουν (έτσι απελπιστικά):
- Έχουν δαπανήσει άπειρα χρόνια για σπουδές στην Ελλάδα και το εξωτερικό και οι περισσότεροι αυτά τα χρήματα, είναι πιθανόν να μην τα «αποσβέσουν» ποτέ ή ακόμη και αν τα αποσβέσουν είναι απίθανο να…πλουτίσουν (!) όπως συμβαίνει σε άλλες κατηγορίες επιστημόνων με πολυετείς σπουδές.
- Υφίστανται μεγάλη σωματική κόπωση λόγω της πολύωρης μελέτης τους σε καθημερινή βάση (των αργιών περιλαμβανομένων) και συχνά αυτό τους προκαλεί προβλήματα υγείας ή και κοινωνικότητας-δεδομένου ότι αυτός ο τρόπος ζωής περιορίζει ασφυκτικά τον ελεύθερο χρόνο τους.
- Συμμετέχουν σε ορχήστρες για τη βιωσιμότητα των οποίων κανείς, ποτέ, δεν τους εγγυάται τίποτε: μηδαμινές ή ελάχιστες κρατικές επιχορηγήσεις και διαρκές πρόβλημα στην εξεύρεση λιγοστών πόρων για τη βιωσιμότητα …των ορχηστρών (όχι των μουσικών!)
- Εργάζονται σε ωδεία, πλην όμως παραμένουν «απλήρωτοι» για μήνες
- Υφίστανται-όχι σπάνια- έναν αθέμιτο ανταγωνισμό σε μια προσπάθεια επιβίωσης (;) πολλών άξιων σε λίγες θέσεις και μάλιστα όταν ακόμη δεν έχει επιτευχθεί σε αυτή τη χώρα το όνειρο (;) της αξιοκρατίας.
Και όμως! κάτω από αυτές τις αντίξοες συνθήκες, στην Ελλάδα του 2013, της οικονομικής κρίσης και της εξίσου σοβαρής κρίσης αξιών(;) οι εγχώριες ορχήστρες βρίσκονται σε ένα καθεστώς «ευγενούς» άμιλλας προσφέροντας μας αξιοπρόσεκτο, αξιοθαύμαστο και ως εκ τούτου αξιοσέβαστο έργο.
Συγχρόνως, εκατοντάδες σολίστ κλασικής μουσικής «πληρώνουν ακριβά» το τίμημα αυτής προσπάθειας, δεδομένου ότι
ενώ οι ίδιοι:
- παρουσιάζουν ερμηνείες υψηλοτάτου επιπέδου, πρωτότυπο ρεπερτόριο, ενδιαφέρουσες εκτελέσεις έργων
- «πειραματίζονται» με νέες τεχνικές
- ερευνούν την ιστορία των μουσικών οργάνων
- αναδεικνύουν νέα «ταλέντα» στα ωδεία και στα αμφιβόλου προοπτικής-αλλά πολλά υποσχόμενα- μουσικά σχολεία
- παράγουν-συχνά ιδίοις εξόδοις-νέες ηχογραφήσεις
- δίνουν ρεσιτάλ στο εξωτερικό και συμπράττουν με διεθνούς κύρους ορχήστρες
- διακρίνονται σε διεθνείς διαγωνισμούς και αποσπούν βραβεία (συχνά παγκοσμίου φήμης) που τιμούν τη χώρα μας κάνοντάς μας περήφανους (αν βεβαίως θεωρηθεί ένα τέτοιο γεγονός «είδηση» και «δει» ποτέ το φως της δημοσιότητας…)
…εντούτοις,
οι καθηγητές και σολίστ κλασικής μουσικής στην πλειοψηφία τους, επιβιώνουν δύσκολα: χαμηλές αμοιβές, (συνήθως μετά από μεγάλη χρονική καθυστέρηση), ή και καμία οικονομική αποζημίωση (συνήθως μετά από πολλές υποσχέσεις περί του αντιθέτου.)
Αλλά εκείνοι, αγωνίζονται (όχι με την συνήθη, ευτελή και ιδιοτελή έννοια του όρου, αλλά με εκείνη τη σπάνια, που αφορά λίγους), ώστε:
· να κρατήσουν σε ένα υψηλό επίπεδο το έργο εκπαίδευσης και αξιολόγησης ωδείων και μουσικών σχολείων
· να υποστηρίξουν ορχήστρες, να αναβαθμίσουν το έργο τους, να τις αναγάγουν σε Θεσμούς
· να δημιουργήσουν μουσικά φεστιβάλ ή να διδάξουν σε αυτά
· να ενισχύσουν φεστιβάλ κλασικής μουσικής που στερούνται επιχορηγήσεων παραχωρώντας αφιλοκερδώς ρεσιτάλ (όπως πχ με τις επικείμενες συναυλίες στην αίθουσα του «Φ.Σ. Παρνασσός» στις 16 και 18 Απριλίου για την ενίσχυση του Διεθνούς Μουσικού Φεστιβάλ Αίγινας).
Και σε τελική ανάλυση, αγωνίζονται με γνώμονα την προάσπιση του κοινού συμφέροντος και όχι του «ατομικού» σε μια κοινωνία που το να είσαι μουσικός δεν «αναγνωρίζεται» και όχι σπάνια θεωρείται….ιδιορρυθμία (!)
Μια από τις ορχήστρες που πριν λίγα χρόνια κινδύνευσε να διαλυθεί και χάρη στην επιχορήγηση του ιδρύματος Ωνάση «διασώθηκε[1]» είναι η Καμεράτα.
Αυτό το τριήμερο η καμεράτα, πρόσφερε στο Αθηναϊκό κοινό τρεις εξαιρετικές συναυλίες, υπό τη Δ/νση του Γιώργου Πέτρου και με τη συμμετοχή διακεκριμένων εντός και εκτός συνόρων σολίστ πιάνου (Για το αναλυτικό πρόγραμμα των συναυλιών 12-14 Απριλίου και τους συντελεστές τους, (βλ http://www.megaron.gr/default.asp?pid=5&la=1&evID=1371 ) τα υπέροχα κοντσέρτα του Beethoven σε όργανα εποχής.
Στο τέλος της πρώτης βραδιάς αμέσως μετά το αριστουργηματικό «αυτοκρατορικό» κοντσέρτο, μια-όχι ισχνή-μειοψηφία του «φιλοθεάμονος» (;) κοινού εν μέσω θερμών χειροκροτημάτων, θεώρησε πρέπον να αρχίσει να αποχωρεί από την αίθουσα, παρουσία των μελών της ορχήστρας, πριν καν ανάψουν τα φώτα! Δεν γνωρίζω αν υπήρχε στον προγραμματισμό της συναυλίας έργο για μπιζ και λίγη σημασία έχει αν υπήρχε. Όμως σε κάθε περίπτωση, δικαίως παραλείφθηκε!
Στην πλατεία του ΜΜΑ επικρατούσε πανδαιμόνιο: ορισμένοι εγκατέλειπαν τα καθίσματά τους σπρώχνοντας και ποδοπατώντας όσους ακόμη κάθονταν, άλλοι στέκονταν όρθιοι στερώντας από τους υπόλοιπους την οπτική εικόνα με τη σκηνή, άλλοι κατευθύνονταν προς τις εξόδους έχοντας γυρισμένη την πλάτη στους μουσικούς (!) άλλοι έβγαζαν φωτογραφίες με το κινητό τους, ενώ οι περισσότεροι θεατές είχαν παραμείνει στις θέσεις τους και χειροκροτούσαν παρατεταμένα, κάποιοι δε, εξ αυτών διαμαρτυρόμενοι για τη συμπεριφορά των λίγων (με τη διττή έννοια του όρου).
Αλλά είχαν προηγηθεί και χειρότερα! την ώρα του «αυτοκρατορικού» κάποιος, πληκτρολογούσε στο κινητό χωρίς τη στοιχειώδη μέριμνα να απενεργοποιήσει των ήχο των πλήκτρων και οι υπόλοιποι υφιστάμεθα την παραφωνία του! Η ενασχόληση με το κινητό δεν ήταν όμως μόνο δικό του «προνόμιο». Και κάποιος άλλος νεαρός κρατούσε (άραγε γιατί;) το κινητό του, ώσπου του έπεσε κάποια στιγμή κάτω και ο «γδούπος» ακούστηκε σε όλη την αίθουσα!
Άλλοι νεαροί, είχαν έρθει στη συναυλία με τζιν και φούτερ ως εάν να ήταν στο γήπεδο! Μα, αντίστοιχης αισθητικής, ήταν και η συμπεριφορά τους: έφυγαν και αυτοί πριν το τέλος και έγιναν ένα με την ισχυρή μειοψηφία της αγε-νούς αγέ-λης.
«Φίλες» και «φίλοι» που για τρεις ωρίτσες με δυο διαλείμματα, δεν αντέξατε να αφήσετε τα hi-tech κινητά σας, κυρίες και κύριοι (όλων των ηλικιών) που σπεύσατε να φύγετε από τη συναυλία σχεδόν τρέχοντας, ως εάν να γινόταν σεισμός, συνειδητοποιήστε το: δεν μας χρωστούν αυτοί. Εμείς τους χρωστάμε!
- Τους χρωστάμε ότι η προετοιμασία για αυτές τις συναυλίες είχε πολλές ιδιαιτερότητες και αυξημένες δυσκολίες
- Τους χρωστάμε τις ατέλειωτες και κοπιαστικές ώρες μελέτης τους όχι στην άνεση του σπιτιού τους, αλλά σε αυτό το ιστορικό πιάνο Stodart του 1820!
- Tους χρωστάμε ότι έγινε προσπάθεια για φιλικές τιμές εισιτηρίων και έκπτωση για το σύνολο των συναυλιών
- Τους χρωστάμε ότι αποφάσισαν (για λόγους αισθητικής και συνοχής των έργων) ένα εξοντωτικό γι΄αυτούς πρόγραμμα εργασίας επί τρεις συνεχόμενες μέρες και μάλιστα Παρασκευο-Σαββατο-Κύριακο ( όταν για άλλες κατηγορίες εργαζομένων «ακούγεται»αδιανόητο να εργάζονται όλες τις ημέρες αργίας!)
- Τους χρωστάμε ότι ρισκάρουν μια εξαιρετικά δύσκολη και με αμφίβολη προοπτική καριέρα σε εποχή οικονομικής κρίσης που η ανεργία «καλπάζει»
- Τους χρωστάμε ότι σε μια χώρα που το να παράγει αποτελεί προϋπόθεση για να σωθεί, οι κατά ορισμένους από σας «ιδιόρρυθμοι», και «δήθεν της κουλτούρας» παράγουν αλλά και εξάγουν πολιτισμό!
Και εντέλει, «φίλες» και «φίλοι» (που στα ipod σας, πιθανότατα έχετε δημοφιλή τραγούδια (;) του εγχώριου και διεθνούς θορύβου και τις εξίσου kitsch φωτογραφίες των συντελεστών τους), τους χρωστάμε ότι 'φωτίζουν' το τούνελ μιας δύσκολης εποχής και κατ΄επέκταση, μιας δύσκολης ζωής!
Για όλους τους παραπάνω λόγους, τους άξιζε να σεβαστεί το σύνολο του κοινού την κοπιώδη προετοιμασία αυτών των εξαιρετικών-πλην όμως εξοντωτικών για τους μουσικούς-συναυλιών.
Η αποχώρηση του κοινού πριν το τέλος της συναυλίας, συνιστά μια-όχι απλώς χειρίστου- αλλά «χοιρίστου» είδους συμπεριφορά.
Δεν άξιζε σε αυτή την υπέροχη βραδιά της 12ης Απριλίου εν μέσω χειροκροτημάτων να ακουστούν «χοιρο-κροτοι-ματα».
Αλλά έτσι ερμηνεύεται η φράση που ακούγεται συχνά: «η οικονομική κρίση είναι πρωτίστως κρίση αξιών!». Όμως υπάρχει μεταξύ τους μια ειδοποιός διαφορά: ενώ στην οικονομική κρίση αναζητάμε το «φθηνό», στην κρίση αξιών, μας «επιβάλλεται».
[1] Γιώργος Πέτρου, συνέντευξη στον Γιάννη Σβώλο, 14/04/2013, http://www.classicalmusic.gr/?p=3386
 | Τίνα Βαρουχάκη varouchaki@gmail.com Απρίλιος, 2013 |
Τεχνική επιμέλεια σελίδας Κώστας Γρηγορέας