Η «Ύστερη Ρομαντική Περίοδος»
Διαγωνισμός Σοπέν, Βαρσοβία. 1955- 1990
Ο Διεθνής Διαγωνισμός Πιάνου «Φρεντερίκ Σοπέν» (πολωνικά: Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina), πραγματοποιείται στη Βαρσοβία από το 1927, κάθε πέντε χρόνια. Είναι αφιερωμένος εξ ολοκλήρου στα έργα του Φρεντερίκ Σοπέν.
1937. 3rd Chopin Competition.
Από αριστερά, βλέπετε τα μεγάλα ονόματα της εξεταστικής επιτροπής:
Heinrich Neuhaus, Emil von Sauer, Guido Agosti, Wilhelm Backhaus.
Ας περιδιαβούμε στην ιστορία του στο δεύτερο ήμισυ του εικοστού αιώνα, ξεκινώντας από το 1955, χρονιά που η επιτροπή διέθετε πολλούς σταρ των πλήκτρων, όπως τους Guido Agosti, Stefan Askenase, Arturo Benedetti Michelangeli,Jacques Février, Louis Kentner, Lazare Lévy, Witold Lutosławski, Lev Oborin κλπ.
Ο Βλαντιμίρ Ασκενάζυ το 1955 ενθουσίασε από την πρώτη στιγμή κοινό και επιτροπή αλλά η επιτροπή στην τελική κατάταξη τον έβαλε στη δεύτερη θέση. Τον κέρδισε ο πολωνός Adam Harasiewicz,που αμέσως μετά εγκαταστάθηκε στην Ολλανδία. Ελάχιστη είναι η πιανιστική σολιστική διαδρομή του αλλά τον είδαμε μέλος σε πολλές επαναλήψεις του διαγωνισμού: 1995, 2010, 2015, and 2021.
 |
 |
| Αdam Harasiewicz | Vladimir Askenazy |
O Maurizio Pollini διαγωνίζεται το 1960 με νέο τεχνικό στυλ στο παίξιμο του Σοπέν, με μια πιο ορθολογική προσέγγιση και τεχνική δομή, που φάνηκε να γίνεται αποδεκτή, σε βάρος των ελεύθερων από το 1950 εκφραστικών χαρακτηριστικών και του αυθορμητισμού. Πρόεδρος της επιτροπής ήταν ο Arthur Rubinstein και το δεύτερο βραβείο πήρε η Ουκρανή και μετέπειτα Πολωνή, Irina Zaritskaya (1939 - 2001). Έφυγε το 1972 από τη χώρα της και εγκαταστάθηκε στο Ισραήλ, όπου έπαιξε σε πολλές συναυλίες και δίδαξε. Αργότερα εγκαταστάθηκε στο Λονδίνο με την οικογένειά της.
 |
 |
| Μ. Pollini | Ir. Zaritskaya |
Η Martha Argerich κέρδισε το διαγωνισμό του 1965, με τον Βραζιλιάνο Arthur Moreira Lima
στη δεύτερη θέση. Ένας πιανίστας που ασχολήθηκε όσο λίγοι με την λόγια και παραδοσιακή μουσική της πατρίδας του, μέχρι τα ογδόντα του χρόνια. Υπήρξε μαθητής της Marguerite Long στο Παρίσι.
Arthur Moreira Lima - Martha Argerich
Ο Αμερικανός Garrick Ohlsson (3 Απριλίου 1948) που έπαιξε από τότε ως τώρα ογδόντα άγνωστα και γνωστά διαφορετικά κοντσέρτα παλαιότερων και νέων συνθετών (και διατηρεί ένα εξαιρετικό χιούμορ) και η Γιαπωνέζα- Αγγλίδα πιανίστα Mutsuko Uchida (1948) βραβεύονται το 1970. Ο Emanuel Ax δεν κατάφερε να εκτιμηθεί..
Αρκετοί συμμετέχοντες στο διαγωνισμό ενίσχυσαν την τάση ορθολογιστικής ερμηνείας του Πολλίνι , στις άψογες συμμετοχές τους.
 |
 |
| Garrick Ohlsson | Mutsuko Uchida |
Στις δεκαετίες 1970-1980, στον διαγωνισμό Σοπέν, είδαμε μια αναβίωση του πιο ρομαντικού και πιο παραδοσιακού πιανισμού, που έμοιαζε σε εκείνους των παλαιών εποχών. Αυτές οι εποχές του Διαγωνισμού Σοπέν έχουν κριθεί ως περιπετειώδεις, απρόβλεπτες αλλά και συναρπαστικές .
Στον διαγωνισμό του 1975 ο Σοπέν επιστρέφει στο σπίτι του! Ο 18χρονος Πολωνός Krystian Zimerman, μεγάλο αστέρι αργότερα, με την ελεγχόμενη ρομαντική ευαισθησία του κερδίζει το διαγωνισμό « για την πατρίδα, στην πατρίδα του Chopin».
Το παίξιμό του ήταν ποιητικό, λυρικό, συνδυασμένο με δεξιοτεχνική υπεροχή. Η Ρωσίδα τότε, Λετονή τώρα Dinna Joffe, από την Ρίγα, που κέρδισε το δεύτερο βραβείο ήταν εντυπωσιακή επίσης. Τo βραβείο της πρόσφερε συναυλίες στην Ευρώπη αλλά το μεγαλύτερο κέρδος όπως η ίδια είπε αργότερα, ήταν η πιανιστική ολοκλήρωση με την υψηλού κύρους καθηγήτρια του ωδείου Τσαϊκόβσκυ, Vera Gornostayeva με την οποία μελέτησε πολύ σοβαρά.
 |
 |
1980:"Ο ανταγωνισμός ανεβαίνει στους ουρανούς του Ωδείου της Μόσχας"
Χαρακτηρίστηκε άξιο σκέψης οργανωτικού επαναπροσδιορισμού το αποκορύφωμα των αντιδράσεων αυτή τη φορά, με τον «επαναστάτη» Ivo Pogorelich από την Γιουγκοσλαβία, να επιχειρεί αφενός νέες προσεγγίσεις στη μουσική του Chopin, να παίζει αρνούμενος να διαγωνιστεί με κοστούμι και να ξεσκεπάζει με θάρρος γνώριμες αλλά για ευνόητους λόγους όχι συζητούμενες δημοσίως συμπεριφορές της οργάνωσης του διαγωνισμού, σε βάρος αρκετών συμμετεχόντων.
Η παρουσία πολλών μελών από τη Μόσχα με επικεφαλής τον επικεφαλής (επί δεκαετίες πολλές)του ωδείου Τσαϊκόβσκυ, τον γνωστό κυρίως για την παντοδυναμία και τις τακτικές του Sergei Dorensky και μέλη επιτροπής πολλούς δικούς του συνεργάτες, εξηγήθηκε ποικιλοτρόπως.
 |
 |
| Dang Thai Son-Ivo Pogorelic | Sergei Dorensky |
Η μη είσοδος του Πογκορέλιτς στον τελικό κύκλο οδήγησε στην έντονη αντίδραση της Martha Argerich που δήλωσε ότι αποσύρεται από την επιτροπή, αλλά μεγάλες αντιδράσεις υπήρξαν και από τα υψηλού κύρους μέλη της επιτροπής, τον Paul Badura-Skoda και τον Nikita Magaloff, οι οποίοι δεν αποχώρησαν, σεβόμενοι το συμβολισμό του χώρου και τους συμμετέχοντες. Μίλησαν πάντως αυστηρά για όσα παράτυπα παρατηρούσαν.
Ο τότε Βιετναμέζος Dang Thai Son, Καναδός έκτοτε, συμμαθητής και συνυποψήφιος του Pogorelich που σπούδαζε κι αυτός τότε στο Ωδείο της Μόσχας, κέρδισε, παίζοντας για πρώτη φορά στη ζωή του με ορχήστρα.
Αυτό που έχασε βέβαια ο Γιουγκοσλάβος ως μη βραβευθείς, μεταφράστηκε σχεδόν αμέσως σε… παγκόσμια και ασταμάτητη ως σήμερα σταδιοδρομία.
Δεύτερο βραβείο έλαβε η ΡωσίδαTatiana Shebanova, μαθήτρια του σπουδαίου δασκάλου Victor Merzhanov και διδάσκουσα στο ωδείο της Μόσχας εν συνεχεία.
1985: "Οι… οικογενειακές τραγωδίες των Neuhaus” έτσι τιτλοφορούσαν τον διαγωνισμό του 1985 Ο Stanislav Bunin, εγγονός του Heinrich Neuhaus, κέρδισε τον Διαγωνισμό στα 19 του. Έδειχνε ανακουφισμένος αλλά η επιρροή του επιθέτου του στην επιτροπή τον επηρέασε και τον απομάκρυνε λίγα χρόνια μετά, από τη σολιστική σταδιοδρομία. Ο παππούς του είχε ήδη δεχτεί συκοφαντίες γιατί ήταν Γερμανός στην καταγωγή, ο πατέρας του, Stanislav Neuhaus, είχε ήδη το 1949 δεχτεί απαγόρευση από τη σοβιετική κυβέρνηση να συμμετάσχει στον διαγωνισμό Chopin, επίσης λόγω της οικογενειακής καταγωγής. Σκληρός ο ανταγωνισμός των διακεκριμένων, έγραφαν για χρόνια.
 |
 |
| Stanislav Bunin | Krzysztof Jablonski |
Ο νικητής με το τρίτο βραβείο εκείνη τη χρονιά, ο πολωνός Krzysztof Jablonski, ήταν αν και πολύ νέος, λαμπρός ρομαντικός μουσικός και ανέβασε τον ενθουσιασμό της επιτροπής περισσότερο από τον Bunin.
Αυτοί ήταν οι τελευταίοι νικητές του Διαγωνισμού του 20ου αιώνα. H οργανωτική επιτροπή δεχόταν συνεχώς από πολλές ευρωπαϊκές μουσικές εστίες κριτικές και σχόλια περί ανάγκης πιο αντικειμενικής λειτουργίας ή και επανίδρυσης του θεσμού και αποφάσισε να μην απονείμει κανένα πρώτο βραβείο το 1990 και το 1995.
O εικοστός πρώτος αιώνας μπήκε με μεγάλα ονόματα και αντικειμενικά άξιους συμμετέχοντες. Ας ονομάσουμε τον ασύγκριτο συνθέτη και πιανίστα Daniil Olegovich Trifonov που ήταν βασικός πρωταγωνιστής -χωρίς να το επιδιώξει-, στην κρίση που πρόκυψε. Η νίκη της Ρωσίδας Yulianna Avdeeva γεννημένης το 1985. προκάλεσε διαμάχη στο τέλος της 16ης έκδοσης του διαγωνισμού το 2010, με τον Τύπο και τους κριτικούς να αναμένουν τη νίκη του Αυστριακού Ingolf Wunder και να υποστηρίζουν εξ ίσου τον Ρωσολιθουανό Lukas Geniušas, τον Ρώσο Daniil Trifonov και τον Βούλγαρο Evgeni Bozhanov. Ο Adam Rozlach, έγραψε στην μουσική κριτική του: «Είναι η μεγαλύτερη έκπληξη στην ιστορία αυτού του διαγωνισμού». «Μέχρι τώρα, οι αποφάσεις της κριτικής επιτροπής μαρτυρούσαν τη σημασία της ερμηνείας, τη σχέση της με την ψυχή του Σοπέν. Φέτος, δεν επιλέξαμε Σοπέν, αλλά Avdeeva. (ήταν βέβαια υπαινιγμός πάνω στην εμφάνιση της πανέμορφης σολίστ.
Ιδού όμως τι είπε η βραβευθείσα Ylianna Avdeeva:
Κέρδισα αναγνώριση στον διαγωνισμό Chopin το 2010, την κέρδισα με το Πρώτο Βραβείο. Έπαιξα με έναν λεπτό τρόπο που ταίριαζε με τον τρόπο που έπαιζε ο Chopin.(The Telegraph).
Πιανίστα με φλογερό ταμπεραμέντο και δεξιοτεχνία, η Avdeeva παίζει πάντα με δύναμη, αυτοπεποίθηση και ευαισθησία, έχοντας κερδίσει το κοινό σε όλο τον κόσμο είναι η αλήθεια!
 |
 |
| Ylianna Avdeeva | Daniil Trifonov |
Θα ήθελα να μη προσθέσω τίποτε άλλο για το ιστορικό του διαγωνισμού Σοπέν. Όλα να ευχόμαστε να είναι πάντα υπέρ της μουσικής, για να θυμόμαστε τον τιμώμενο Φρεντερίκ Σοπέν.
Έφη Αγραφιώτη
Effie.tar@gmail.com
Ιούνιος 2024
*********
Τεχνική επιμέλεια σελίδας Κώστας Γρηγορέας
(Το περιεχόμενο του κειμένου, το φωτογραφικό, βιντεογραφικό ή ηχητικό υλικό καθώς και η επιμέλεια του άρθρου είναι ευθύνη του συγγραφέα)
| Το TaR, εκπληρώνοντας το όραμα του ιδρυτή του Νότη Μαυρουδή (1945-2023), συνεχίζει να λειτουργεί ως μία ελεύθερη και αυστηρά μη κερδοσκοπική μουσική διαδικτυακή κοινότητα, που βασίζεται αποκλειστικά στην εθελοντική εργασία και στην εγκυρότητα των συνεργατών του. Δεν απασχολεί επαγγελματίες δημοσιογράφους, διορθωτές κλπ, άρα δεν έχει την υποδομή και τους πόρους ώστε να ελέγχει την ακρίβεια των πληροφοριών και την πνευματική ιδιοκτησία του υλικού που παρατίθεται (κειμένου, εικόνων, βίντεο, ηχογραφήσεων κλπ). Βασίζεται αποκλειστικά στην καλή πίστη του αρθρογράφου, ο οποίος είναι ο υπεύθυνος για τις απόψεις του και για το υλικό που επιλέγει, από το προσωπικό του αρχείο. Οποιοσδήποτε θεωρεί ότι θίγεται από την χρήση πληροφοριών και υλικού παρακαλείται να το δηλώσει άμεσα ώστε να γίνει άμεση διόρθωση (tar.onlinemag@gmail.com). Το TaR έχει ως στόχο να στηρίξει την ποιοτική μουσική δημιουργία κι όχι να θίξει με οποιονδήποτε τρόπο τους δημιουργούς και το έργο τους. Επίσης, η πληροφόρηση που το TaR παρέχει σχετικά με συναυλίες, εκδόσεις, σεμινάρια, διαγωνισμούς, φεστιβάλ κλπ εξαρτάται αποκλειστικά από τις πληροφορίες που παρέχουν οι συμμετέχοντες καλλιτέχνες και το TaR τις δημοσιεύει πάντα "καλή τη πίστει". Το TaR δεν φέρει ευθύνη για πιθανές ανακρίβειες και βασίζεται στην βοήθεια των αναγνωστών ώστε να διορθώνονται τα όποια προβλήματα. Διαχειριστής: Κώστας Γρηγορέας Ιδρυτής: Νότης Μαυρουδής |
