Μνήμη Νότη Μαυρουδή
Απέραντη Θλίψη-Απέραντη Ευγνωμοσύνη
Οδεύοντας προς τη Μεγάλη Εβδομάδα με μια Μεγάλη Απώλεια
(Της Τίνας Βαρουχάκη)
Μετά το αρχικό σοκ από την τραγική απώλεια του αείμνηστου Μουσικού και Δασκάλου Νότη Μαυρουδή, αισθάνθηκα ότι τιμώ την Ιερή του Μνήμη με το να σκύψω, ξανά, με σεβασμό στο έργο του, όχι τόσο στην αγαπημένη, σε όλους μας, μουσική του, όσο στα υπέροχα βιβλία και τα εύστοχα «σχολιάκια» του.
Όπως ήταν φυσικό, ανέτρεξα και στη διαδικτυακή αλληλογραφία μας. Διάβασα το πρώτο του μήνυμα και θυμήθηκα το δέος που ένοιωσα στην αρχική αυτή επικοινωνία. Διάβασα πολλά ακόμη μηνύματά του και ένοιωσα ξεχωριστή συγκίνηση με εκείνα που έμελλαν, δυστυχώς, να είναι τα τελευταία…
Όμως ποιον θα ενδιέφεραν και ποιον θα αφορούσαν τα κατά καιρούς «συγχαρητήρια» για κείμενα, αλλά και οι «παρατηρήσεις» ή διορθώσεις του; Η πρωτοβουλία μου να δημοσιεύσω ορισμένα αποσπάσματα από τα-πάντοτε ενδιαφέροντα και πολλές φορές συγκινητικά- μηνύματά του, γίνεται με γνώμονα αποκλειστικά και μόνο την ανάδειξη απόψεών του, καθώς και πτυχών της αξιοσέβαστης προσωπικότητάς του: της ευαισθησίας, της ευγένειας, της γενναιοδωρίας, της αξιοπρόσεκτης σεμνότητας και της σπάνιας ηθικής -στοιχείων που ο ίδιος απέδειξε εμπράκτως ότι τον χαρακτήριζαν ως Άνθρωπο.
Η χρονική απόσταση που μεσολάβησε με βοήθησε σε μια πιο ψύχραιμη γραφή και πιο εύστοχη, νομίζω, επιλογή αυτού του υλικού. Στο κείμενο που ακολουθεί, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου γράφτηκε 4 έως και 6 Ιανουαρίου, γυρίζω τον χρόνο 11 χρόνια πίσω, στις απαρχές της τιμητικής, για μένα, εμπιστοσύνης του Ανθρώπου που βίωσα ως "Δάσκαλο" και θα θυμάμαι πάντοτε με σεβασμό και βαθιά ευγνωμοσύνη.
«Ω! μην κοιτάτε, ω μην κοιτάτε από που του -
Από που του’ φυγε η ζωή. Μην πείτε πως -
Μην πείτε πως ανέβηκε ψηλά ο καπνός του ονείρου
Έτσι λοιπόν η μια στιγμή, έτσι λοιπόν η μια
Έτσι λοιπόν η μια στιγμή, παράτησε την άλλη,
Κι ο ήλιος ο παντοτεινός έτσι με μιας τον κόσμο!»
Οδυσσέας Ελύτης
(Άσμα ηρωικό και πένθιμο για τον χαμένο ανθυπολοχαγό της Αλβανίας (Δ΄) Μελοποίηση Νότης Μαυρουδής)
Η πρώτη μου διαδικτυακή επικοινωνία με τον άνθρωπο που πολλοί από μας νοιώθουμε μεγάλη τιμή και τύχη να θεωρούμε ως «μέντορά» τους, τον σπουδαίο και ευαίσθητο Συνθέτη, Σολίστ Κλασικής Κιθάρας, Συγγραφέα, Στοχαστή Νότη Μαυρουδή, τον Άνθρωπο που τίμησε όσο λίγοι τον όρο «διανοούμενος», έγινε με αφορμή ένα κείμενο που είχα στείλει στο διαδικτυακό περιοδικό www.tar.gr, ψυχή του οποίου ήταν ο ίδιος, μαζί με τον αδελφικό φίλο και συνεργάτη του, Κώστα Γρηγορέα.
Το κείμενο είχε γραφεί ύστερα από δυο συζητήσεις[1] γύρω από το Ελληνικό Τραγούδι που είχαν διοργανωθεί στα τέλη του 2011 στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του ιδρύματος Ωνάση, στο πλαίσιο του διαγωνισμού σύνθεσης τραγουδιού με τίτλο: «Αγώνες Δημιουργίας Ελληνικού Τραγουδιού/1 Σύνθεση», που διοργανώθηκαν από το «Ελληνικό Σχέδιο».[2]
29 Δεκεμβρίου 2011
«Διάβασα το πολύ ενδιαφέρον κείμενο που έστειλες στο TaR, γύρω από προβληματισμούς στο ελληνικό τραγούδι και χάρηκα για τις σκέψεις σου γύρω από ένα τεράστιο θέμα του καθημερινού μας πολιτισμού.
Βρέθηκα κι εγώ στην πρώτη συνάντηση με θέμα τις ορολογίες γύρω από την συνεννόησή μας. Γνωρίζω πως ένα τέτοιο θέμα θα πρέπει να μας κάνει να επιμείνουμε να βρούμε το νήμα που πολύ φοβούμαι πως έχουμε χάσει ανάμεσα στην πολυπολιτισμική παγκοσμιοποίηση των πάντων.
Να καθίσουμε δηλαδή να βρούμε και να δούμε αν με τις υπάρχουσες συνθήκες και εξελίξεις εξακολουθούμε να καλυπτόμαστε με τις υπάρχουσες ορολογίες και-τέλος-αν υπάρχει όντως ανάγκη να πορευόμαστε μέσα απ' αυτές.
Το κείμενό σου είναι καθαρό και σαφές, παρ' όλο που δεν απαντάει (τι νόημα εξ' άλλου θα είχε;) στους όρους που προτείνονται ή που υποβόσκουν γύρω από τις κατηγοριοποιήσεις...
Ομολογώ πως η σκέψη μου (μαζί με εκείνην του συνεργάτη μου, Κώστα Γρηγορέα) είναι να συζητήσουμε το ενδεχόμενο μιας συνέχειας της συνεργασίας μας με κείμενα που να κρατούν το ενδιαφέρον των αναγνωστών μας (…) Τώρα με την ευκαιρία του: "Δύο χιλιάδες λέξεις με αφορμή δυο συζητήσεις για το ελληνικό τραγούδι" θα ήθελα να σου προτείνω να σκεφτείς κάτι τέτοιο».
Δεν πίστευα ότι συνομιλούσα με τον Νότη Μαυρουδή, τον οποίο θαύμαζα από παιδί… Θυμάμαι ότι το πρώτο τραγούδι του που άκουσα, ήταν το υπέροχο «Άκρη δεν έχει ο Ουρανός», που οι γονείς μου συνήθιζαν να ακούνε στο αυτοκίνητο από μια κασέτα «Τα ωραιότερα τραγούδια του Γιώργου Ζωγράφου».
Επίσης, μου είχε μείνει αλησμόνητη μια υπέροχη συναυλία του Νότη Μαυρουδή με την Αρλέτα στο Μέγαρο της Δουκίσσης Πλακεντίας.
Αφού εξέφρασα ευχαριστίες, μεταξύ άλλων ανέφερα: «Θυμάμαι την πολύ ενδιαφέρουσα τοποθέτησή σας στη δημόσια συζήτηση περί "βαθέως" τραγουδιού…».
Αξίζει να παραθέσω ένα απόσπασμα από την απάντησή του:
31 Δεκεμβρίου 2011
«Πολλά θα ήθελα να έλεγα γύρω από το "Βαθύ (ελληνικό) τραγούδι" και πώς θα μπορούσε να διαφοροποιηθεί από τον σημερινό ...πολτό των ορολογιών και της γενικευμένης ασυδοσίας γύρω από ζητήματα συνεννόησης και επικοινωνίας. Όπως επίσης για τον ενοχλητικό όρο "ελαφρό τραγούδι" που προσβάλλει βάναυσα τους Γιαννίδη, Σουγιούλ, Αττίκ, ακόμα και Πλέσσα...»
Στην ορολογία του «ελαφρού», αλλά και του «βαθέως» τραγουδιού, επρόκειτο να αναφερθεί διεξοδικά δυο χρόνια αργότερα, στο βιβλίο του «Περί Ελληνικού Τραγουδιού το Ανάγνωσμα[3]».
Αναλύοντας την προέλευση της έννοιας «βαθύ τραγούδι», εξηγεί την ιστορία του όρου, επισημαίνοντας ότι υιοθετήθηκε το 1922 από τον Ισπανό συνθέτη Manuel de Falla:
«Eίναι αλήθεια πως το 1922 που ο Ισπανός συνθέτης Manuel de Falla, οργάνωσε στη Γρανάδα και στην Ανδαλουσία διαγωνισμό flamenco, αναζητώντας να συγκεντρώσει τους μυημένους με σοβαρότητα στο αυθεντικό είδος αυτό, ονόμασε τον διαγωνισμό “Concurso de cante jondo” (Διαγωνισμό του βαθέως τραγουδιού), αποσκοπώντας να μαζέψει εκεί σημαντικούς μουσικούς, ποιητές, συγγραφείς και χορευτές που ξέφευγαν από το λαϊκό και εμπορικό στυλ παιξίματος των άλλων τραγουδιών και ρυθμών που περιέχει το flamenco των τσιγγάνων. Ένας από τους συμμετέχοντες ήταν ο Federico Garcia Lorka, αλλά αργότερα προστέθηκαν και άλλα σπουδαία ονόματα, όπως ο Turina, o Mompou, o Segovia, οι συγγραφείς Ramón Pérez και Tomás Borrás, κ.ά.[4]»
Κατ΄αναλογία, ο συγγραφέας προτείνει την υιοθέτηση του ίδιου όρου και για το Ελληνικό Τραγούδι. Παραθέτουμε ένα σύντομο, αλλά χαρακτηριστικό απόσπασμα της εκτενούς του ανάλυσης γύρω από το θέμα:
«Ίσως μέσα σ΄αυτόν τον όρο –την ταξινόμηση- μπορούμε να εντάξουμε όλα όσα προσδιορίζονται ως τραγούδια που περιέχουν ξεχωριστό βάθος και περισσότερη διείσδυση στις ποιητικές τεχνικές, που η μουσική τους αναζητά σημεία αναφοράς από σύνθετες φόρμες και από παραδόσεις με βαθύτερο περιεχόμενο, που διαθέτουν ρίζες από τη λόγια μουσική παράδοση, η οποία θα επεξεργαστεί στοχαστικά ακόμη και τις πιο λαϊκότροπες ιδέες. Με προχωρημένες σκέψεις γύρω από την αρμονία, τη ρυθμολογία, το δέσιμο με το λόγο, τη συνοδευτική δομή των οργάνων, την ερμηνεία του τραγουδιστή…[5]».
Σε ό,τι αφορά στο «ελαφρό» τραγούδι, παρατηρεί, μεταξύ άλλων: «Αντί του όρου “ελαφρό”, ο όρος «αστικό τραγούδι» ίσως θα μπορούσε να διαχωρίσει και να εκπροσωπήσει κάποιους συνθέτες που ακόμα και σήμερα (από τις δεκαετίες 1930, ΄40, ΄50) εξακολουθούν να απασχολούν τη μουσική μας αναζήτηση.[6]»
Στις 4 Ιανουαρίου 2012, όταν -μετά από κάποιες τροποποιήσεις που έκρινα σκόπιμες- του έστειλα ξανά το κείμενό μου, έλαβα ένα ακόμη μήνυμά του, χαρακτηριστικό της νοοτροπίας του να είναι αρωγός σε κάθε νέα προσπάθεια.
4 Ιανουαρίου του 2012
«Αγαπητή Τίνα,
Λάβαμε το κείμενο και νομίζω πως είναι πιο ολοκληρωμένο, ικανό να ανοίξει μια τόσο ενδιαφέρουσα σελίδα γύρω από κακοδαιμονίες που εγκλωβίζουν το ελληνικό τραγούδι και όλους εμάς που ασχολούμαστε καθημερινά μ' αυτό το τόσο αντιφατικό (αλλά γοητευτικό) είδος τέχνης.
Να πω: "Καλώς όρισες στην οικογένεια του TaR" ?»
Η σεμνότητα και το ήθος του, αποτυπώνονταν περίτρανα στο απολογητικό ύφος του ίδιου μηνύματος, όπου εξηγούσε ότι η συνεργασία στο www.tar.gr είναι εθελοντική: «Το TaR επί χρόνια (όσο λειτουργεί) στηρίζεται στην εθελοντική συνεργασία, αφού δεν έχει έσοδα από διαφημίσεις ή από χορηγίες».
Στη συνέχεια δρομολογήσαμε μια συνάντηση, προκειμένου να με γνωρίσει από κοντά. Γρήγορα συνειδητοποίησα ότι είχα απέναντί μου έναν καλοπροαίρετο Άνθρωπο, που απέπνεε ηρεμία, σπάνια ευγένεια και δεν είχε «ίχνος» από το «τουπέ» που θεωρεί κανείς πιθανό να συναντήσει σε κάποιο δημόσιο πρόσωπο. Κρατούσε μια τσάντα από την οποία έβγαλε cds του, για να μου χαρίσει. Μεταξύ αυτών, περιλαμβανόταν ένα cd με τίτλο: “NOTIS MAVROUDIS THE CLASSICAL GUITAR” (Lyra 2010) στο οποίο ερμήνευε έργα κλασικής κιθάρας.
Το cd αποτελούσε επανέκδοση του πρώτου ηχογραφήματος (βινυλίου) με έργα κλασικής κιθάρας, που ο σολίστ ηχογράφησε στο Μιλάνο το 1971. Αξίζει να σημειωθεί ότι της ηχογράφησης είχε προηγηθεί η διάκρισή του με το Α΄ βραβείο στον διεθνή διαγωνισμό κιθάρας στο Μιλάνο και το βραβείο του ιταλικού μουσικού Τύπου "Mario de Luigi", οπότε και του ανατέθηκε η έδρα κλασικής κιθάρας στη Δημοτική Μουσική Ακαδημία του Μιλάνου (Scuola Ciciva di Milano), στην οποία δίδαξε ως το 1975[7]. O ίδιος παρατηρεί, μεταξύ άλλων, σχετικά με την επανέκδοση: «Το ηχογραφημένο αυτό υλικό έγινε στο Μιλάνο το 1971 και ήταν η πρώτη δισκογραφική δοκιμασία μου ως σολίστ κιθάρας στο διάστημα που έμεινα στην Ιταλία (από το 1968, έως το 1975). Από τότε, καινούργιες εμπειρίες προστέθηκαν, η ζωή εξελίχθηκε με περισσότερες ταχύτητες και τεχνολογικές αξιώσεις (όσες αντιρρήσεις και να είχαμε στην αρχή…). Ένα ηχογραφημένο υλικό όμως μένει στην ιστορία των πραγμάτων και δεν επιδέχεται οποιασδήποτε αλλαγής. Μένει και αποπνέει την όποια γοητεία του ή την οποιαδήποτε οξείδωσή του μέσα στο χρόνο[8].»
Έφυγα από τη συνάντηση χαρούμενη και συγκινημένη.
Λίγες μέρες αργότερα, δημοσιεύτηκε το πρώτο μου άρθρο ως συνεργάτιδας του www.tar.gr, «2000 λέξεις με αφορμή δυο συζητήσεις για το Ελληνικό Τραγούδι».
Διαβάζοντας αργότερα δικά του άρθρα και βιβλία, διαπίστωσα ότι είχε ασχοληθεί επανειλημμένως με το ζήτημα της εμπορευματοποίησης του ελληνικού τραγουδιού -αρκεί να διαβάσει κανείς την πληθώρα άρθρων του για τον διαγωνισμό της Eurovision. Παραμένοντας όμως στη συζήτηση περί ορολογίας του ελληνικού τραγουδιού, αξίζει να παραθέσουμε ένα ενδιαφέρον απόσπασμα βιβλίο του με τίτλο: «Ηχολογήματα». Πρόκειται για βιβλίο όπου δημοσιεύονται αποσπάσματα από κείμενα, συνεντεύξεις και ραδιοφωνικές εκπομπές του. Στο άρθρο του με τίτλο: “fast music,” αναφέρει χαρακτηριστικά: «Το καθαρά βιομηχανοποιημένο δισκογραφικό προϊόν, αυτό που παράγεται στα γρήγορα και σερβίρεται από τις εταιρείες δίσκων, όπως το γρήγορο φαγητό στα φαστφουντάδικα, μπορούμε να το ονομάζουμε fast music.
Nομίζω πως επινοήθηκε ένας νέος όρος που θα μας βοηθήσει να συνεννοούμαστε στο δύσκολο ζήτημα της έννοιας τραγούδι, διανομή, εμπορικότητα, μαζική κουλτούρα, διαφήμιση κτλ.[9]»
Με κυρίαρχη την «παιδαγωγική» ιδιότητά του ως Δασκάλου, δεν παρέλειψε να με ενθαρρύνει για την πρώτη μου δημοσίευση:
13 Ιανουαρίου 2012
«Αγαπητή Τίνα,
Με το πρώτο σου κείμενο στο TaR, σου εύχομαι να μακροημερεύσεις.
ΚΑΛΩΣ ΗΛΘΕΣ λοιπόν στην οικογένειά μας και να μας δίνεις κείμενα σαν αυτό το πρώτο...
(…)
Ετοιμάσου τώρα για το επόμενο. (Κείμενο ή συνέντευξη?)
Να είσαι δυνατή και ενεργή πάντα.
φιλικά,
Νότης Μαυρουδής»
Η γενναιοδωρία του προς όλους μας, μαθητές, φίλους, συνεργάτες, είτε ως προφορικός λόγος ενθάρρυνσης, είτε ως γραπτός λόγος, μέσω τιμητικών αφιερώσεων σε βιβλία και δίσκους του, θα αποτελεί παντοτινό σημείο αναφοράς σε κάθε σταθμό της ζωής μας, μα και βαθιάς συγκίνησης.
Χάρη στον σπάνιο Άνθρωπο Νότη Μαυρουδή, δεν έγινε «τ’ όνειρο» της ενασχόλησής μου με τη δημοσιογραφία «καπνός». Συνεργαζόμενη με το www.tar.gr, που ο ίδιος οραματίστηκε, ασχολήθηκα μ΄ένα μουσικό περιοδικό αδιαμφισβήτητου κύρους και με ανθρώπους αδιαμφισβήτητου ήθους, τον ίδιο ως Διευθυντή και τον στενό του φίλο, κιθαριστή και συνθέτη, Κώστα Γρηγορέα, ως αρχισυντάκτη.
Αυτή η τόσο γόνιμη συνεργασία, μου χάρισε σπουδαίες μουσικές εμπειρίες και γνώσεις, μέσα από τη δημοσιογραφική κάλυψη δεκάδων συναυλιών, παρουσιάσεων ηχογραφημάτων, βιβλίων και άλλων πολιτιστικών εκδηλώσεων, που αφορούσαν σε πληθώρα καλλιτεχνών, του χώρου της «κλασικής» και όχι μόνο, μουσικής.
Χάρη στον σπουδαίο Ερμηνευτή και Συνθέτη Νότη Μαυρουδή και τους τόσο αξιόλογους συνεργάτες του, όπως ο Γιώργος Τοσικιάν, με τον οποίο αποτελούσαν κιθαριστικό ντουέτο, είχα την τιμή και τύχη να αναλάβω ρεπορτάζ για παρουσιάσεις βιβλίων, δίσκων του, καθώς και για υπέροχες συναυλίες, είτε με ερμηνείες έργων για 2 κλασικές κιθάρες, είτε με τα υπέροχα τραγούδια (συχνά μελοποιημένη ποίηση) που όλοι αγαπήσαμε.
Παράλληλα μου έδωσε την ευκαιρία να γράψω ρεπορτάζ για επετειακές συναυλίες, όπως η αξέχαστη συναυλία στο Ηρώδειο με αφορμή τον εορτασμό των 50 χρόνων παρουσίας του σπουδαίου Νότη Μαυρουδή, στο Ελληνικό Τραγούδι. Δεν ξεχνώ την αντίδρασή του, ενδεικτική της βαθιάς και ειλικρινούς σεμνότητάς του, όταν παρασυρόμενη από τη μυσταγωγική βραδιά και την πληθώρα καλλιτεχνών που συμμετείχαν, του έστειλα ένα πολύ εκτενές κείμενο - ρεπορτάζ:
«"Τίνα, ΕΙΚΟΣΙΕΝΝΙΑ σελίδες (!!!) για μένα …. »
Συνειδητοποιώντας πόσο δίκιο είχε, μείωσα την έκταση του κειμένου.
Χάρη στον σπουδαίο Στοχαστή Νότη Μαυρουδή, διεύρυνα τους πνευματικούς μου «ορίζοντες» διαβάζοντας τα βιβλία, τα άρθρα του, ακόμη και τα μηνύματά του στο διαδίκτυο, τα οποία είχαν συχνά ενδιαφέρουσες πληροφορίες ή αξιόλογα συνημμένα κείμενα. Παράλληλα είχα την τιμή να παρουσιάσω βιβλία του, όπως το σπουδαίο πόνημά του, με τίτλο: «Παγκόσμιο Μουσικό Χρονολόγιο[10] (Συνθέτες-Ερμηνευτές, Κατασκευαστές Οργάνων», το οποίο περιέχει «Χρονολογικά στοιχεία, ιδιότητες, εθνικότητες από την αρχαιότητα έως σήμερα» και περιλαμβάνονται «μουσικοί και οργανοποιοί από τον Ελληνικό και Διεθνή χώρο».
O συγγραφέας παρατηρεί, μεταξύ άλλων, στον πρόλογο του πονήματος: «Συγκεντρώσαμε στην αρχή εκατοντάδες, μετά χιλιάδες ονόματα» (…) ενώ σε άλλο σημείο του εν λόγω βιβλίου του, αναφέρει: «Περιηγήθηκα σε εποχές, σε είδη, σε αισθητικά ρεύματα, σε ξεχασμένες πηγές πληροφόρησης, όπου συχνά, για να βρεθούν έγκυρα στοιχεία, έπρεπε να ανατρέξουμε, και να συγκρίνουμε διαφορετικές πληροφορίες. Ομολογώ πως το μουσικό αυτό «ταξίδι» ήταν χρονοβόρο, αλλά συνάμα γοητευτικό, αφού συναντούσα ιστορίες, λεπτομέρειες και στοιχεία ζωής που δεν θα μάθαινα ποτέ. Στην περίπτωση του παρόντος Χρονολογίου, η προσπάθεια εστιάστηκε όχι μόνο στις χρονολογίες, αλλά και σε έναν αριθμό στοιχείων πρώτης πληροφόρησης που συνθέτουν περιληπτικά τη δράση της κάθε μουσικής προσωπικότητας[11].»
Χάρη στον σπουδαίο Δάσκαλο, Νότη Μαυρουδή συνειδητοποίησα προσωπικές μου αδυναμίες, έλαβα πολύτιμες συμβουλές και μαθήματα ζωής. Επίσης διδάχθηκα τι θα πει «σεμνότητα» (με όλη την έννοια του όρου) από έναν άνθρωπο σοβαρό και μετρημένο, ο οποίος δεν ενδιαφερόταν για την προσωπική του προβολή, αλλά για τη συνολική καλλιτεχνική του προσφορά. Χαρακτηριστικό είναι το ακόλουθο μήνυμά του, που αποτελεί απάντηση στην πρότασή μου να καλύψω δημοσιογραφικά τρείς συναυλίες νέων κιθαριστών, τις οποίες είχε επιμεληθεί ο ίδιος, στο «Αετοπούλειο Πολιτιστικό Κέντρο» του Δήμου Χαλανδρίου:
28 Μαρτίου 2012
«Τίνα,
-σου στέλνω το υλικό που μου ζήτησες για το Αετοπούλειο και σ' ευχαριστώ για τη σκέψη να το καλύψεις σαν ένα ρεπορτάζ. (…) αλλά πρόσεξε: Το θέμα είναι να προβληθούν οι νέοι κιθαριστές και η δυναμική που είχαν οι τρεις βραδιές και σε δεύτερο-τρίτο πλάνο η δική μου συμμετοχή».
Εάν το να δίνει κανείς βήμα σε νέους ανθρώπους, όχι λόγω γνωριμιών, νεποτισμού ή άλλων αναξιοκρατικών πρακτικών, αλλά κρίνοντας από το δείγμα δουλειάς, τότε θα ήταν «ο σωστός άνθρωπος, στην κατάλληλη θέση» και θα ζούσαμε σε μια πιο παραγωγική, ηθική και υγιή κοινωνία.
Τελετή απονομής βραβείων από τον Νότη Μαυρουδή, στο πλαίσιο του 8ου Φεστιβάλ Κιθάρας Παλαιού Φαλήρου (Φεβρουάριος 2019)
Αναμφίβολα, θα ζούσαμε σε μια πιο δημοκρατική και δίκαιη κοινωνία, εάν ο δημόσιος λόγος ήταν τόσο πολιτισμένα διατυπωμένος, όσο ο δικός του. Διαβάζοντας κανείς τα «Σχολιάκια» του στο «Facebook», αλλά και στα δυο του βιβλία «BOOK FACE»[12] και «Μετά πάσης ειλικρινείας[13]», εύκολα διαπιστώνει ότι ως Προσωπικότητα, ήταν βαθιά πολιτικοποιημένος -ακόμη και όταν αναφερόταν σε μη πολιτικά θέματα. Όμως διατύπωνε τη γνώμη του χωρίς φανατισμό, χωρίς παρωπίδες, χωρίς προσβολή των «αντιπάλων», χωρίς «ξύλινη» γλώσσα, χωρίς «γραμμή» από πουθενά, αλλά βασιζόμενος μόνο στη βαθιά, πολύπλευρη μόρφωση και τη συνείδησή του, κομίζοντας ένα άλλο, -σπάνιο στη Δημόσια Σφαίρα- ύφος και ήθος.
Όσο περνάει ο καιρός από τον άδικο και τραγικό θάνατό του, η απουσία της πολύτιμης κοινωνικής και πολιτιστικής προσφοράς του θα είναι όλο και πιο έντονη…
Η συγκινητική ευχή του: «Με το πρώτο σου κείμενο στο TaR, σου εύχομαι να μακροημερεύσεις» έγινε πραγματικότητα.
Δυστυχώς όμως για το Ελληνικό Τραγούδι, την Ελληνική Δισκογραφία, τον Ελληνικό Πολιτισμό, τη σύγχρονη διανόηση και πάνω απ΄όλους για την τόσο αξιόλογη και αξιοπρεπή οικογένειά του, δεν μακροημέρευσε ο ίδιος.
Τα τραγούδια του, οι μελοποιήσεις και διασκευές του, τα βιβλία του, τα άρθρα του, τα εύστοχα Σχολιάκια του (που αποτελούν μια φωτεινή εξαίρεση στην ωραιοπάθεια, τα εξυπνακίστικα σχόλια και συχνά την κακογουστιά και την κακοήθεια των κοινωνικών δικτύων) θα υπάρχουν εκεί, για να μας καλλιεργούν πνευματικά και να μας αφυπνίζουν. Άλλωστε, φρόντισε ο ίδιος ώστε να είναι διαχρονικά επίκαιρα. Προλογίζοντας το βιβλίο του «BOOK FACE»[14] παρατηρεί: «Κατέβαλα προσπάθεια να απαλλάξω το παρόν βιβλίο από σχολιασμούς που θα κινδύνευαν να ακυρωθούν από το πέρασμα του καιρού[15]».
Σήμερα, ήδη λείπουν πολύ τα γλαφυρά και εύστοχα «Σχολιάκια» του. Πάντοτε θαύμαζα την ικανότητά του να συμπυκνώνει, σε λίγες λέξεις, ουσιώδεις σε βάθος και εύρος αναλύσεις και παραδέχομαι πόσο δίκιο είχε να επιμένει στα σύντομα και ουσιαστικά διαδικτυακά κείμενα: «Τα Σχολιάκια μου λοιπόν δεν είναι παρά μικρά χρονογραφήματα, δοκίμια, πεζογραφήματα, επιφυλλίδες. Γι΄αυτό κι επέλεξα το υποκοριστικό «Σχολιάκι»: για να ορίσω την όσο γίνεται σύντομη γραφή και κυρίως την περιεκτικότητά τους, που αποσκοπεί στη διευκόλυνση της γρήγορης ανάγνωσης»[16].
Οι σπουδαίοι δημιουργοί «φεύγουν», αλλά το έργο τους μένει «Αθάνατο».
Ας συμβάλουμε ώστε να γίνει πραγματικότητα η ελπίδα που εξέφρασε ο ίδιος ο συνθέτης, προλογίζοντας το βιβλίο-cd που κυκλοφόρησε μόλις τον περασμένο Δεκέμβριο, με τίτλο: «Οχτώ Κρυφές Μπαλάντες»:
«Ελπίζω πως οι «Οχτώ κρυφές μπαλάντες», θα μπορέσουν να είναι ένα βήμα, μαζί με άλλα, για να συναντήσουν το ευρύτερο κοινό…»
Οι όποιες εκδόσεις-αφιερώματα στη Μνήμη του Συνθέτη που με το έργο του τίμησε τον όρο «διανοούμενος», η ενδεχόμενη επανακυκλοφορία ηχογραφημάτων, βιβλίων, συνεντεύξεων, σχολίων, ας γίνουν με σεβασμό στη Μνήμη του και πάντοτε με γνώμονα τη σύμφωνη γνώμη της οικογένειάς του, ώστε να διασφαλιστεί ότι θα είναι -από άποψη επιμέλειας, αλλά και αισθητικής- αντάξιες του σπουδαίου και πολύπλευρου έργου του και της τόσο αξιόλογης παρακαταθήκης που αφήνει τόσο σε εμάς, όσο και στις επόμενες γενιές.
Η Αγάπη και το ουσιαστικό ενδιαφέρον για τους μαθητές του, θα κρατήσει ζωντανό το βίωμα ενός εξαιρετικού Δασκάλου.
Τα Βιβλία του, θα προσφέρουν καρπούς για έρευνα, προβληματισμό για περαιτέρω μελέτη, ιδιαιτέρως στον τομέα του Ελληνικού Τραγουδιού.
Τα Γραπτά του, για κοινωνικά, πολιτικά, πολιτιστικά θέματα της εγχώριας και διεθνούς επικαιρότητας, θα παραμένουν διαχρονικά επίκαιρα.
Η Διδασκαλία του, που «καρποφόρησε» ακούραστους, πνευματικά καλλιεργημένους και «ανήσυχους» Δασκάλους, θα αποδίδει επί χρόνια γόνιμους καρπούς.
Το Ελεύθερο πνεύμα του, θα είναι ένα Παράδειγμα προς μίμηση, κόντρα σε κάθε συμβιβασμό.
Η γεμάτη Ζωή του, θα τροφοδοτεί την «άδεια» ή δύσκολη ζωή «των πολλών», με υπέροχες μελωδίες και κάθε είδους πνευματική τροφή.
Το Ήθος του, βαθιά και έκδηλα αποτυπωμένο στον υψηλού επιπέδου Δημόσιο Λόγο του, θα αποτελεί ζητούμενο την ώρα των θλιβερών ειδήσεων του σύγχρονου βίου.
Ο άδικος, πρόωρος και αναπάντεχος Θάνατός του, ας γίνει η αφορμή για τη διάδοση του έργου του και αυτό η ρίζα που θα καρποφορήσει και θα επηρεάσει δημιουργικά τις επόμενες γενιές.
Τίνα Βαρουχάκη
varouchaki.tar@gmail.com
Μάρτιος 2023
ΥΓ. Για τελευταία φορά παραβιάζω την πολύτιμη συμβουλή του περί περιορισμού της έκτασης των κειμένων. Μα σε πόσες λέξεις να χωρέσουν 11 χρόνια συνεργασίας;
Αυτή και οι υπόλοιπες συμβουλές του, για μένα πλέον ιερές, θα είναι τώρα ο φάρος που θα μου δείχνει το δρόμο…
[1] «Ελληνικό τραγούδι: Επαναπροσδιορισμός στόχων και λεκτικών όρων ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ» (20/11/2011) και «Όροι και έννοιες του ελληνικού τραγουδιού σε σύγχυση» (16/12/2011) Αγώνες Δημιουργίας Ελληνικού Τραγουδιού: 1 / Σύνθεση – ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ | Ίδρυμα Ωνάση (onassis.org)
[2] Πρόκειται για «την Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία που ιδρύθηκε από τον συνθέτη Δημήτρη Παπαδημητρίου με στόχο τη διάδοση του ελληνικού πολιτισμού».
[3] Μαυρουδής Νότης, Περί Ελληνικού Τραγουδιού το Ανάγνωσμα, Αθήνα, Εκδόσεις Γαβριηλίδη, 2013
[4] Μαυρουδής Νότης, Περί Ελληνικού Τραγουδιού το Ανάγνωσμα, Αθήνα, Εκδόσεις Γαβριηλίδη, σσ. 20-21
[5] Μαυρουδής Νότης, Περί Ελληνικού Τραγουδιού…. ό.π., σ. 21
[6] Μαυρουδής Νότης, Περί Ελληνικού Τραγουδιού… ό.π., σ. 23
[7] Αναλυτικά για το βιογραφικό: Νότης Μαυρουδής - Βικιπαίδεια (wikipedia.org), ανακτήθηκε 05/01/2023.
Ας μας επιτραπεί μια διευκρίνιση: το σπουδαίο βιογραφικό του, υπάρχει, ασφαλώς, στα βιβλία του. Το δανειζόμαστε από τη Βικιπαίδεια, για να μπορεί ο αναγνώστης να ανατρέξει διαβάζοντας το κείμενο σε ηλεκτρονική μορφή.
[8] NOTIS MAVROUDIS: THE CLASSICAL GUITAR (Ξανακυκλοφορεί o δίσκος του 1971)[κυκλοφορίες cd κιθάρας] | TAR - Μουσικό διαδικτυακό περιοδικο με αφορμή την κιθάρα, ανακτήθηκε 05/01/2022
[9] Μαυρουδής Νότης, Ηχολογήματα, Αθήνα, Εκδόσεις Νεφέλη, 2008, σ. 34
[10] Μαυρουδής Νότης, Παγκόσμιο Μουσικό Χρονολόγιο, Αθήνα, Ianos Εκδόσεις, 2013
[11] Μαυρουδής Νότης, Παγκόσμιο Μουσικό Χρονολόγιο, ό.π., σ. 21
[12] Μαυρουδής Νότης, BOOK FACE, Σχολιάζοντας τα πέριξ, Αθήνα, εκδόσεις Γαβριηλίδης, 2016
[13] Μαυρουδής Νότης, Μετά πάσης ειλικρινείας, (ποικίλες σκέψεις στο πληκτρολόγιο), Αθήνα, εκδόσεις άπαρσις, 2019
[14] Μαυρουδής Νότης, BOOK FACE, Σχολιάζοντας τα πέριξ, Αθήνα, εκδόσεις Γαβριηλίδης, 2016
[15] Μαυρουδής Νότης, BOOK FACE, Σχολιάζοντας τα πέριξ, ό.π., σ. 10
[16] Μαυρουδής Νότης, BOOK FACE, ό.π., σ. 11
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
Τεχνική επιμέλεια σελίδας Κώστας Γρηγορέας
(Το περιεχόμενο του κειμένου, το φωτογραφικό, βιντεογραφικό ή ηχητικό υλικό καθώς και η επιμέλεια του άρθρου είναι ευθύνη του συγγραφέα)
| Το TaR, εκπληρώνοντας το όραμα του ιδρυτή του Νότη Μαυρουδή (1945-2023), συνεχίζει να λειτουργεί ως μία ελεύθερη και αυστηρά μη κερδοσκοπική μουσική διαδικτυακή κοινότητα, που βασίζεται αποκλειστικά στην εθελοντική εργασία και στην εγκυρότητα των συνεργατών του. Δεν απασχολεί επαγγελματίες δημοσιογράφους, διορθωτές κλπ, άρα δεν έχει την υποδομή και τους πόρους ώστε να ελέγχει την ακρίβεια των πληροφοριών και την πνευματική ιδιοκτησία του υλικού που παρατίθεται (κειμένου, εικόνων, βίντεο, ηχογραφήσεων κλπ). Βασίζεται αποκλειστικά στην καλή πίστη του αρθρογράφου, ο οποίος είναι ο υπεύθυνος για τις απόψεις του και για το υλικό που επιλέγει, από το προσωπικό του αρχείο. Οποιοσδήποτε θεωρεί ότι θίγεται από την χρήση πληροφοριών και υλικού παρακαλείται να το δηλώσει άμεσα ώστε να γίνει άμεση διόρθωση (tar.onlinemag@gmail.com). Το TaR έχει ως στόχο να στηρίξει την ποιοτική μουσική δημιουργία κι όχι να θίξει με οποιονδήποτε τρόπο τους δημιουργούς και το έργο τους. Επίσης, η πληροφόρηση που το TaR παρέχει μέσω των ενημερωτικών στηλών του για συναυλίες, εκδόσεις, σεμινάρια, διαγωνισμούς, φεστιβάλ κλπ εξαρτάται αποκλειστικά από τα Δελτία Τύπου που στέλνουν οι ενδιαφερόμενοι καλλιτέχνες ή διοργανωτές, τα οποία το TaR δημοσιεύει πάντα "καλή τη πίστει". Το TaR δεν φέρει ευθύνη για πιθανές ανακρίβειες και βασίζεται στην βοήθεια των αναγνωστών ώστε να διορθώνονται τα όποια προβλήματα. Διαχειριστής: Κώστας Γρηγορέας Ιδρυτής: Νότης Μαυρουδής |
