[μουσικές αναφορές] Joaquin Rodrigo: O Συνθέτης στη σκιά του Αρανχουέθ
(της Έφης Αγραφιώτη)

"μουσικές αναφορές"
Joaquin Rodrigo
O Συνθέτης στη σκιά του Αρανχουέθ

  στα τέσσερά του χρόνια

Ο Rodrigo που όλοι γνωρίσαμε από το πασίγνωστο Κοντσέρτο  Αρανχουέθ είναι ένας πολυγραφότατος σημαντικότατος πνευματικός άνθρωπος και εμπνευσμένος συνθέτης, τόσο έργων για κιθάρα όσο και για άλλα όργανα. Η σπάθη της διάσημης μουσικής του βέβαια έπεσε βαριά πάνω στην εργογραφία του, την οποία συνοπτικά θα παρουσιάσουμε εδώ.
Γεννημένος το 1901 σε χωριό κοντά στη Βαλένθια, ταλαιπωρήθηκε από τα τέσσερά του χρόνια από την επιδημική διφθερίτιδα που έστειλε στο θάνατο χιλιάδες παιδιά εκείνη την εποχή. Το 1917 ξεκινάει σοβαρές σπουδές στα θεωρητικά ενώ πέντε χρόνια αργότερα γράφει τις πρώτες, δειλές αλλά όμορφες, μουσικές σελίδες του. Το έργο 1 είναι τα Δύο Σκετς για βιολί και πιάνο. Ακολούθησε μια σουίτα για πιάνο, η Καντσονέτα για βιολί και έγχορδα και το Αve Maria για φωνή με συνοδεία Οργάνου. Η πρώτη παρουσίαση έργου αναφέρεται στο έτος 1924. Είναι τότε που το ορχηστρικό του κομμάτι Juglares  παίχτηκε στη Βαλένθια με επιτυχία. Αναθαρρημένος πηγαίνει στο Παρίσι (μιμούμενος την παρόμοια τακτική των Turina - Granados – Albeniz ) όπου μελετά σύνθεση με τον Paul Dukas, ενώ γράφει μεταξύ πολλών τραγουδιών και μικρής διάρκειας κομματιών, τα γνωστά Παιδικά κομμάτια για πιάνο που παίχτηκαν πολύ σε όλο το κόσμο και τα οποία του εξασφάλισαν μια διάκριση σε διαγωνισμούς σύνθεσης στο Παρίσι και τη Βαλένθια. Έχει κατακτήσει πια ένα χαρακτηριστικό δικό του λυρικό τρόπο γραφής. Η ισπανική ηχητική ταυτότητα δεν λείπει αλλά δεν διστάζει και να δανειστεί στοιχεία από τη γραφή του Ραβέλ.

  Βαλένθια, διακοπές

Το 1928 στο Παρίσι συνδέεται με τον Μ. De Falla και τη διάσημη πιανίστρια και δασκάλα στο Κονσερβατουάρ, την τουρκάλα Victoria Kamhi, γυναίκα με πολύπλευρη καλλιέργεια, την οποία παντρεύεται το 1933. Θα είναι ο πολύτιμος μουσικός σύμβουλός του και η υποστηρικτική δύναμή του έκτοτε.

  19.1.1933 οι γάμοι

 οι μουσικές συνεργασίες

ακούστε: τραγούδια του Ροντρίγκο (για σοπράνο και ορχήστρα) στο TaR-radio.com

Άνθρωπος φύσει ανήσυχος και φιλομαθής ταξιδεύει στη Γερμανία και την Ελβετία για να διευρύνει τις γνώσεις του στη σύνθεση και τη μουσικολογία. Το 1939 αποφασίζει να επιστρέψει στη πατρίδα του. Πάνω από εξήντα τραγούδια, έντεκα κοντσέρτα, χορωδιακά έργα και μουσική για τον κινηματογράφο και το θέατρο ακολουθούν. Οι συνεργάτες ερμηνευτές είναι από τους καλύτερους με παγκόσμια φήμη εκείνη την εποχή. Ο ίδιος παραμένει σεμνός και πολύ αυστηρός με τον εαυτό του.

  Το ζεύγος Ροντρίγκο με τον χορογράφο Κάννιγκχαμ στο Χιούστον, το 1970

  Με τη σύζυγό του το 1987

Ευτύχησε να τιμηθεί από δεκάδες οργανισμούς και πανεπιστήμια σε όλο τον κόσμο. Του απεδόθησαν τιμές από την πατρίδα του, το 1991 μάλιστα τον τίμησε ο ίδιος ο βασιλιάς της Ισπανίας με αφορμή τα ενενήντα του χρόνια.

   Με τον Βασιλιά Χουάν Κάρλος και τη Σοφία, 1991

  Η οικογένεια Ροντρίγκο το 1993

Το 1954 εκλέχτηκε αντιπρόεδρος της SCIM (διεθνής οργάνωση για τη σύγχρονη μουσική) ενώ το 1960 η γαλλική κυβέρνηση του απονέμει τον τίτλο του Officier της μουσικής και των τεχνών.Το 1976 εκλέγεται μέλος του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσικής της Unesco.
Το Κοντσέρτο του Αρανχουέθ γράφτηκε το 1939. Το 1978 συνέθεσε το Κοντσέρτο Παστοράλ για φλάουτο και ορχήστρα, το 1966 το Κοντσέρτο Μαδριγάλ για 2 κιθάρες και ορχήστρα, το 1942 έγραψε το Ηρωικό κοντσέρτο για πιάνο και ορχήστρα. Κανένα τους δεν υστερεί απέναντι στο διάσημο πρώτο του. Όλα όμως ζουν στη σκιά του...

Πέθανε στις 6 Ιουλίου 1999 έχοντας στο πλευρό του όλη του την οικογένεια.

Πλούσια είναι και η βιβλιογραφία η σχετική με τη μουσική και τη ζωή του. Δανειζόμαστε τους τίτλους βιβλίων που περιλαμβάνονται στην ειδική σελίδα του Ιδρύματος Ροντρίγκο:

Homenaje a Doña Victoria y Don Joaquín Rodrigo
Universidad Complutense de Madrid, 1993.Iglesias, A.
Joaquín Rodrigo (su obra para piano)
segunda edición, Editorial Alpuerto, S.A., Madrid, 1996.
 Joaquín Rodrigo 90 aniversario
SGAE, Madrid, 1991 (versión española) y 1992 (versión inglesa).
Joaquin Rodrigo, Catálogo de compositores
SGAE, 1997.
Joaquín Rodrigo, escritos comentados por Antonio Iglesias
Editorial Alpuerto, Madrid, 1999.
Kamhi de Rodrigo, V.
De la mano de Joaquín Rodrigo: Historia de nuestra vida
Fundación Banco Exterior, Madrid, 1986,
2 edición Ediciones Joaquín Rodrigo, 1995
versión inglesa, con el título
Hand in hand with Joaquín Rodrigo: My life at the Maestro's side
Latin American Literary Review Press, Pittsburgh, 1992.
León Tello, F.
La estética de la música vocal de Joaquín Rodrigo: catorce canciones para canto y piano Cuadernos Hispanoamericanos, núm. 355, Madrid, 1980.
Livermore, Ann
A Short History of Spanish Music
Duckworth, London, 1972.
Manso, Carlos
Joaquín Rodrigo en nuestro país
Editorial de los Cuatro Vientos. Buenos Aires, 2001
Memoria del homenaje internacional a Joaquín Rodrigo realizado durante los años 1991-1992
SGAE, Madrid, 1993.
Moyano, Eduardo
Concierto de una vida, memorias del Maestro Rodrigo
Editorial Planeta, Madrid, 1999.
Peña, Pedro J. de la
El maestro Rodrigo. Un siglo de cultura 
Ayuntamiento de Valencia, 2002
Riera, Ticiá
Evolució de l’art musical. Història, stils i formas. L’aixernador edicions
Argentina, 1994.
Sopeña, F.
Joaquín Rodrigo, Colección Artistas Españoles Contemporáneos, núm. 1
Ministerio de Educación y Ciencia, Madrid, 1970
Suárez Pajares, Javier
De Madrid a Joaquín Rodrigo. Una vida por la música.
Ayuntamiento de Madrid, 2001
Vayá Pla, V.
Joaquín Rodrigo: su vida y su obra
Real Musical, Madrid, 1977

Wade, G.
Joaquín Rodrigo: Concierto de Aranjuez, Mayflower Study Guides, núm. 9
Mayflower Enterprises, Leeds, 1985
Wade, G.
Distant Sarabandes: the solo guitar music of Joaquín Rodrigo
GRM, Leeds, 1996

  Ροντρίγκο, Σεγκόβια, Τάνσμαν, 1959

Έφη Αγραφιώτη
effie@tar.gr