TURKU: ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ SIBELIUS ΚΑΙ ΤΟ TURUN ΚONSERTTITALO (Της Έφης Αγραφιώτη)

Turku

Το μουσείο Sibelius και το Turun Κonserttitalo

 

 

Το Μουσείο Sibelius

Είναι το μουσείο που οι Φινλανδοί αφιέρωσαν στη δική τους μουσική ιστορία και στη μνήμη του μουσικού ειδώλου, του προτυπικού συνθέτη τους, του Jan Sibelius. Είμαι εδώ, στο Turku, μια μικρή, πολύ ζωντανή πόλη, στο νοτιοδυτικό σημείο της χώρας, πενήντα χιλιόμετρα έξω από το Ελσίνκι. Το πρώτο πανεπιστήμιο στη νεώτερη ιστορία της Φινλανδίας που ήταν σουηδόφωνο (Åbo Akademi σήμερα) παρείχε εκπαιδευτικές υπηρεσίες από πολύ παλαιότερα αλλά επανιδρύθηκε το 1918 και είναι αυτό που σήμερα υπερηφανεύεται δικαίως γιατί χάρη στη δυναμική και δημιουργική πολυετή προσπάθεια του, ιδρύθηκε και λειτουργεί το Μουσείο Σιμπέλιους.

Δυο χιλιάδες μουσικά όργανα φιλοξενούνται στο μουσείο αυτό, που τα περισσότερα, παραδοσιακά και μη, δωρίθηκαν. Περίπου 300-400 όργανα εκτίθενται στους επισκέπτες του μουσείου κάθε σαιζόν, τα άλλα επισκευάζονται, ερευνώνται, τεχνικοί ανακατασκευάζουν ομοιώματα και μηχανισμούς για να εκπαιδευτούν σε ειδικά σεμινάρια οι κατασκευαστές μουσικών οργάνων. Τα αντίγραφα κάποια στιγμή παίρνουν τη θέση των αυθεντικών πρωτοτύπων, όταν δεν επιτρέπει η κατάσταση των τελευταίων, ή τα γηρατειά τους, να κρατούν θέση στις αίθουσες του μουσείου.

 

 

Ο ενδιαφερόμενος θαυμάζει στους χώρους του μουσείου αντικείμενα της μουσικής ζωής, μπορεί να αδράξει πληροφορίες από τα αρχεία του ιστορικού και ακμαίου μουσικού συλλόγου της πόλης, μπορεί να δει αλλά και να φωτοτυπήσει -σε μικρό ποσοστό ασφαλώς- παρτιτούρες, χειρόγραφα, προγράμματα, ιστορικά ηχητικά παραδείγματα, είκοσι χιλιάδες φωτογραφίες της μουσικής ιστορίας των Φινλανδών. Οι αίθουσες των μόνιμων και των περιοδικών θεματικών εκθέσεων είναι υπέροχες.

Ο αρχιτέκτονας  Woldemar Baeckman (1911-1994) σχεδίασε αυτό το απλό κτίριο βάζοντας πρακτικούς στόχους, για να δουλεύει το μουσείο όπως ακριβώς δουλεύει. Προτεραιότητα της ομάδας του ήταν να επιλεγεί  χώρος πολύ κοντά στον Καθεδρικό της πόλης, λίγα μέτρα από τον ποταμό Aurajoki που διαπερνά την πόλη, να μπει μέσα στον κόσμο της πόλης αυτό το μουσείο. Στο κτίριο υπάρχουν χώροι για να μελετήσουν οι ειδικοί, χώροι για να φροντίσουν οι συντηρητές τα αρχεία, χώροι ομαδικών συναντήσεων, μαθημάτων και σεμιναρίων, αναγνωστήριο. Υπάρχει μια αίθουσα συναυλιών 150 – 180 θέσεων, που διαθέτει ένα εξαιρετικό πιάνο, αυτό μπορώ να το βεβαιώσω. Οι φιλόμουσοι ακούν όλα τα είδη μουσικής, σε μονόωρες συναυλίες  το φθινόπωρο και την άνοιξη, από το 1968 μέχρι σήμερα. Στο κτίριο στεγάζεται τα τελευταία χρόνια   το πανεπιστημιακό τμήμα μουσικολογίας.

 

 

Ο μουσικολόγος Otto Andersson (1879-1969), ερευνητής της σουηδικής, φινλανδικής και εσθονικής μουσικής παράδοσης, ιδρυτής και υπεύθυνος ύλης σοβαρών περιοδικών με θέμα τα παραδοσιακά όργανα και την ιστορία τους, σεβαστός καθηγητής στην Åbo Akademi, συνέλαβε πρώτος την ιδέα ενός τέτοιου μουσείου το 1926. Συγκέντρωσε πλούσιο υλικό και σ’ αυτό προστέθηκαν ντοκουμέντα της ζωής και της μουσικής του Sibelius. Το μουσείο έχει αγοράσει χειρόγραφα του συνθέτη ενώ πολλά άλλα του έχουν παραχωρηθεί.

Otto Andersson, φωτ.1950

Το μουσείο τα πρώτα χρόνια περιφερόταν σε αίθουσες της συνοικίας του πανεπιστημίου, αλλά από το 1968 απέκτησε μόνιμη στέγη, στην οδό Piispankatu 17. Μια συμβολική έκθεση πολύ επίκαιρη φέτος, που οι Φινλανδοί γιορτάζουν τα εκατό χρόνια ανεξαρτησίας του κράτους, είναι αυτή των τόσων πολλών αξιόλογων Φινλανδών διευθυντών ορχήστρας, που σε αυτά τα εκατό χρόνια διένυσαν χιλιάδες χιλιόμετρα και έκαναν γνωστή την συμφωνική μουσική της πατρίδας τους, φέρνοντας το κοινό σε ακουστική επαφή με τα έργα και τους συνθέτες.

 

 

♫♫♫♫♫♫♫♫

 

Turun Κonserttitalo

1954

Σήμερα

Θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθούμε -έστω εν τάχει- και σε ένα άλλο μουσικό στέκι της πόλης, το Palais des Concerts, που βρίσκεται αρκετά κοντά στο Μουσείο Sibelius, σε υπέροχη θέση και αυτό, με θέα στο ποτάμι, που δίνει ζωή στην πόλη με την ποικιλία και τη χρησιμότητα όσων προτείνει. Είναι το σπίτι της Φιλαρμονικής του Τούρκου, που διευθύνει από το 2012 ο σπουδαίος διευθυντής ορχήστρας και πολυγραφότατος συνθέτης Leif Segerstam, μια εντυπωσιακή μουσική φυσιογνωμία με εξ ίσου εντυπωσιακή ικανότητα να επικοινωνεί τη μουσική και τις ιδέες του.

 

 

Leif Segerstam, 2017

Το Turun konserttitalo είναι το παλαιότερο μουσικό μέγαρο στη Φινλανδία. Χτίστηκε το 1952 και διαθέτει εντυπωσιακή ακουστική που οφείλεται στην εργασία του πρωτοπόρου στην ακουστική (ηχολήπτη στο ραδιόφωνο στην αρχή της σταδιοδρομίας του), Paavo Arni. Ο ίδιος εγγυήθηκε και την ακουστική πολλών πανεπιστημιακών χώρων στην Φινλανδία. Από το 1952 που χτίστηκε το Μέγαρο Μουσικής στο Turku, διέθετε -εκτός των άλλων- και τεχνική υποδομή για τους ανθρώπους με κινητική αναπηρία.

Paarvo Arni

 

 

Γκρουπ επισκεπτών του Turun konserttitalo.

Μια από τις καλύτερες τζούνιορ φιλαρμονικές δραστηριοποιείται εδώ. Διδασκαλία, εμπειρία, όργανα, όλα προσφέρονται δωρεάν στους πιο παλαιούς μικρούς μουσικούς αλλά και στους εκκολαπτόμενους αρχάριους.

Οι μαθητές των σχολείων παρακολουθούν συχνά το μάθημα μουσικής του σχολικού προγράμματος όχι στο σχολείο αλλά στη Φιλαρμονική. Σε μικρές ομάδες μαθαίνουν πρακτικά το πώς παίζει και τι παίζει κάθε όργανο της ορχήστρας, ποιοι είναι οι κανόνες για την εκμάθησή του. Οι μαθητές δοκιμάζουν να αγγίξουν, να κρατήσουν και να βγάλουν ήχο από τα όργανα, με δάσκαλο ένα μουσικό της ορχήστρας, ασκούν την φαντασία και την ακρόαση, μοιράζονται την μουσική πράξη μαζί με τους πρωταγωνιστές της και αντιλαμβάνονται, επομένως εκτιμούν, τον κόπο που οδηγεί στο αποτέλεσμα.  Τα παιδιά μπορούν να στέκουν στη σκηνή κατά τη διάρκεια πρόβας με τον μαέστρο, να παρακολουθούν τη μελέτη των μουσικών στα παρασκήνια. Πηγαίνουν δωρεάν στις συναυλίες και για κάθε… ρεπορτάζ που παραδίδουν στο σχολείο, όπου περιγράφουν γραπτώς ή προφορικώς την μουσική τους εμπειρία, κερδίζουν μπόνους. Στα κάπως μεγαλύτερα παιδιά, οι μουσικοί εξηγούν τα μυστικά μιας παρτιτούρας, τους προετοιμάζουν για να παρακολουθήσουν μια συμφωνική συναυλία κλπ. «Περισσότεροι από 10.000 μαθητές μέχρι 12 ετών έχουν τα τελευταία χρόνια γευτεί σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό τη μουσική μαζί μας και αισθάνονται φιλικά σε κάθε τι που γίνεται στο μουσικό αυτό σπίτι» μου λέει συνάδελφος από την ορχήστρα.

Σας μετέφερα εν συντομία την περιπλάνηση στις ηχητικές ισορροπίες μιας ήσυχης μικρής πόλης με μεγάλη ιστορία. Το Τούρκου ιδρύθηκε τον 13ο αιώνα και είναι η παλαιότερη αλλά και η πέμπτη μεγαλύτερη πόλη στη Φινλανδία.
Εδώ λοιπόν έχουν ένα μουσείο για τη μουσική και μια φιλαρμονική ορχήστρα παγκόσμιας αναγνώρισης με μονίμως εξελισσόμενες και –κυρίως- ευέλικτες ιδέες, που παίζουν παιδαγωγικό και κοινωνικό ρόλο στον τόπο.
Ένας άλλος τρόπος σκέψης και αφοσίωση στις αρχές του λεπτομερούς προγραμματισμού. Αξίζει τον κόπο να το σκεφτούμε και ίσως να το θαυμάσουμε.

Έφη Αγραφιώτη
Effie.tar@gmail.com
Μάϊος 2017

Τεχνική επιμέλεια σελίδας Κώστας Γρηγορέας
(Η επιμέλεια του κειμένου είναι ευθύνη του αρθρογράφου)