ΞΕΚΙΝΗΜΑ ΜΕ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ Ή ΚΛΑΣΙΚΗ ΚΙΘΑΡΑ; Απαντούν διακεκριμένοι δάσκαλοι-σολίστ (Του Μιχάλη Βουτσαδάκη)

Εύα Ατματζίδου

«Σίγουρα όλες οι περιπτώσεις δεν είναι ίδιες. Σε γενικές γραμμές, όταν ένα παιδί λέει ότι θέλει να μάθει κιθάρα, νομίζω ότι έχει σημασία να κάνουμε κάποιες στοχευμένες ερωτήσεις σε σχέση με την επιθυμία του, εξηγώντας παράλληλα τις βασικές διαφορές ανάμεσα στα είδη, στις δυνατότητες, τόσο ως προς την τεχνική, αλλά και ως προς την κατεύθυνση που το κάθε είδος δίνει στη σκέψη. Είναι σημαντικό να ξέρει για τι μιλάει -μιας και αυτό δεν είναι δεδομένο- και να ξέρουμε και εμείς. Ζητήματα όπως: πένα ή δάχτυλα, πολυφωνικό παίξιμο με βάση την παρτιτούρα ή αυτοσχεδιασμός, το ρεπερτόριο, ο ήχος είναι σίγουρα κάποια τελείως βασικά ζητήματα, που χρειάζεται να διευκρινιστούν. Από εκεί και πέρα κάθε απάντηση είναι σεβαστή και το μόνο ζητούμενο κατά τη γνώμη μου είναι ο κατάλληλος δάσκαλος. Αυτό, εφόσον μιλάμε για παιδί, αλλά το πιστεύω και γενικότερα, θα σήμαινε ότι πέρα από την επαρκή γνώση του αντικειμένου του, θα ήταν ωραίο να μπορεί να εμπνεύσει και να τροφοδοτήσει μια δημιουργική σκέψη σε σχέση με τη μουσική γενικότερα, με το «είδος» να λειτουργεί ίσως ως ουσιαστική αφορμή, αλλά όχι απαραίτητα ως τον μοναδικό στόχο».

Κώστας Γρηγορέας

«Η κλασική κιθάρα είναι το πιο ολοκληρωμένο πολυφωνικό όργανο της κιθαριστικής οικογένειας. Μιλάω καθαρά τεχνικά και όχι υπονοώντας ότι είναι ανώτερο, μιας και κάθε όργανο έχει τον λόγο ύπαρξής του και στα χέρια ενός καλού μουσικού γίνεται εξ ίσου σημαντικό εργαλείο καλλιτεχνικής έκφρασης. Η λογική λοιπόν λέει ότι ο μαθητής πρέπει να ξεκινήσει από το πιο ολοκληρωμένο πολυφωνικό όργανο, ώστε να καταλάβει, παίζοντας, τον τρόπο που χτίζεται η μουσική. Αυτός είναι ο πιο λογικός δρόμος. Όπως είναι πιο λογικό να μάθεις πρώτα τα βασικά στο πιάνο και μετά να ασχοληθείς με συνθεσάιζερ και μουσική τεχνολογία. Στην πράξη έχω δει ότι η γνώση κλασικής κιθάρας, έχει βοηθήσει τους μαθητές μου, που τελικά επέλεξαν να εξειδικευτούν στην ηλεκτρική, να γίνουν πιο ολοκληρωμένοι μουσικοί. Σίγουρα δεν είναι αυτός ο μοναδικός δρόμος, αλλά θα έλεγα ότι αν θέλεις να μάθεις τη μουσική και με το μυαλό, κι όχι μόνο με το ένστικτο, μάλλον είναι ο πιο σωστός για να κάνεις τα πολύ αρχικά βήματα».

Στέλιος Γκόλγκαρης

«Καλύτερα να ξεκινήσεις με κλασική κιθάρα, που αποτελεί την βάση για όποια κιθάρα ασχέτως κατασκευής επιθυμείς να παίξεις. Μαθαίνοντας κλασική κιθάρα με το κλασικό μουσικό εκπαιδευτικό σύστημα, θεωρητικά και κλασικό σύστημα κιθαριστικά τεχνικά, μπορείς μετά να παίξεις όποια άλλη κιθάρα επιλέξεις (ηλεκτρική, ακουστική, φλαμένκο, fados κλπ.), το αντίθετο είναι πολύ δύσκολο να γίνει».

Μπέσυ Διαγωμά

«Η προσωπική μου άποψη είναι ότι ένα μικρό παιδί θα έπρεπε να ξεκινάει με όργανο ακουστικό και όχι ηλεκτρικό, είτε είναι κιθάρα είτε είναι πιάνο. Κι αυτό γιατί είναι πιο φυσικός ήχος και ταιριάζει πιο πολύ στην ψυχούλα του… Φυσικά δεν θα μπορούσα να το εξηγήσω αυτό στο ίδιο το παιδί, θα του έλεγα απλά ότι πρέπει να μάθει πρώτα κλασική. Ένα παιδί του Γυμνασίου όμως θα μπορούσε να ξεκινήσει με ηλεκτρική κατευθείαν μιας και οι δάσκαλοι της ηλεκτρικής κιθάρας είναι πολύ καταρτισμένοι πλέον ως προς την τεχνική. Δεν είναι όπως παλιά τα πράγματα που έπιαναν την κιθάρα και ναι μεν παίζανε καταπληκτικά, αλλά είχαν πολλά προβλήματα τεχνικής.
Μακάρι να μπορούσαμε να τα συνδυάζαμε όλα: τον αυτοσχεδιασμό και την ελευθερία που έχουν οι ηλεκτρικοί, με τη λεπτομέρεια και την επεξεργασία του ήχου που έχουν οι κλασικοί!
Νομίζω ότι είναι κρίμα να ανακόψεις την ορμή ενός γυμνασιόπαιδου, που είναι πιο συνειδητό, από την επιθυμία του να μάθει ηλεκτρική λέγοντάς του ότι είναι καλύτερα να ξεκινήσει με κλασική…».

Βασίλης Καναράς

«Εξαρτάται από την ηλικία. Αν είναι μικρός, θα του πω οτι είναι βαριά, δεν μπορεί να κάνει σηκώματα που είναι βασικό συστατικό της ηλεκτρικής και θα του πρότεινα να αρχίσει με την κλασική. Αν είναι πιο μεγάλος, γυμνάσιο τουλάχιστον, είναι δικιά του επιλογή».

Λεωνίδας Κανάρης

«Θα το αντιμετώπιζα όπως ακριβώς θα έκανα εάν επρόκειτο για οποιοδήποτε όργανο. Θα προσπαθούσα, μέσα από μια φιλική κουβέντα, να διαπιστώσω αν είναι ενημερωμένος για τη φυσιογνωμία και τον μουσικό ρόλο του οργάνου, καθώς και για την εκπαιδευτική πορεία που χρειάζεται να ακολουθήσει, μέχρι να φθάσει στον όποιο στόχο έχει. Επιπρόσθετα, θα συμπλήρωνα τα κενά στην ενημέρωσή του ή θα διόρθωνα διακριτικά τις όποιες παρανοήσεις του. Αν παρέμενε θετικός, και χρειαζόταν δάσκαλο, θα του σύστηνα έναν καλό συνάδελφο ή εκπαιδευτήριο. Αν από την κουβέντα μας προέκυπτε κάποια αβεβαιότητα για το όργανο, θα προσπαθούσα να τον βοηθήσω στην καλύτερη δυνατή επιλογή, με βάση τη δική του ιδιοσυγκρασία ή ανάγκες και θα ακολουθούσε η ανάλογη ενημέρωση.
Με δυο λόγια, ο κάθε μαθητής μας πρέπει να έρθει από δική του επιλογή. Αυτό θεωρώ ως την ελάχιστη προϋπόθεση. Δεν βρίσκω τίμιο να ανακατευθύνουμε τον οποιονδήποτε άνθρωπο προς το όργανο που εμείς διδάσκουμε. Κάθε άνθρωπος πρέπει να ασχοληθεί με το όργανο που τον ελκύει σε κάθε δεδομένη χρονική περίοδο. Και εφόσον μας ζητηθεί, εμείς οφείλουμε να τον ενημερώσουμε υπεύθυνα».

Σταύρος Κατηρτζόγλου

«Αγαπητέ φίλε μου, εγώ είμαι ένας κλασικός κιθαριστής και μουσικός. Λίγα πράγματα γνωρίζω για την ηλεκτρική κιθάρα, κυρίως ως ακροατής γιατί πάντα αγαπούσα τη ροκ και τζαζ, όμως η απόφασή σου να μελετήσεις μουσική είναι πολύ σωστή και θα σε βοηθήσει σε πολλά επίπεδα στη ζωή σου, είτε γίνεις μουσικός, είτε όχι. Να ξέρεις ότι στην περίπτωση που θέλεις να ασχοληθείς σοβαρά, η μουσική σπουδή είναι μακρά, επίπονη και πολυδιάστατη, δεν περιορίζεται απλά στο παίξιμο ενός οργάνου. Σημασία λοιπόν δεν έχει τόσο το όργανο που θα επιλέξεις, αλλά κατά πόσο είσαι διατεθειμένος να εμβαθύνεις και να κατακτήσεις τα μυστικά αυτής της τέχνης. Για την απόφασή σου, θα σε συμβούλευα τρία πράγματα:
-Να διαβάσεις τα προγράμματα σπουδών ηλεκτρικής κιθάρας ελληνικών και ξένων ιδρυμάτων, ώστε να γνωρίσεις τι πρόκειται να μάθεις.
-Να αγοράσεις ένα καλό όργανο για αρχή, μη τσιγκουνευτείς.
-Να συνεργαστείς με έναν ικανό και καταρτισμένο δάσκαλο που να σε εμπνέει».

Ειρήνη Κετικίδη

«Του απαντάω ναι χωρίς δεύτερη σκέψη. Άρχισα κι εγώ κατευθείαν ηλεκτρική κιθάρα λόγω ακουσμάτων, χωρίς να περάσω το στάδιο κλασικής ούτε ακουστικής κιθάρας. Σίγουρα το επόμενο που θα ρωτήσω είναι τι μουσική ακούει το παιδί, για βεβαιωθώ ότι με την ηλεκτρική θα παράγει τον ήχο και το στυλ που του αρέσει. Θα του εξηγήσω τη φύση της ηλεκτρικής κιθάρας ως ρυθμικό και ως σολιστικό όργανο για να δω αν ενδιαφέρεται για το ένα ή το άλλο ή και τα δύο, και το γεγονός ότι η ηλεκτρική κιθάρα είναι όργανο που κατά κανόνα χρειάζεται μπάντα. Αν όλα αυτά του ταιριάζουν σε αυτό που φαντάζεται, ξεκινάει με την ηλεκτρική κιθάρα απευθείας χωρίς κανένα θέμα. Τώρα στην περίπτωση που ενδιαφέρεται περισσότερο να τραγουδάει και να συνοδεύει τη φωνή του, θα του προτείνω ακουστική κιθάρα. Θεωρώ ότι η κλασική κιθάρα έχει από μόνη της πολύ διαφορετικό παίξιμο και ρεπερτόριο, οπότε θα είναι μάλλον και στο ίδιο το παιδί σαφές εξαρχής αν θέλει αυτό τον ήχο. Δηλαδή αν πει συγκεκριμένα θέλω να μάθω να παίζω ηλεκτρική, συνήθως θα ξέρει περίπου τι θέλει, αλλιώς θα έλεγε γενικώς θέλω να μάθω να παίζω κιθάρα οπότε θα ξεκινούσαμε τη συζήτηση πάλι από το τι μουσική ακούει».

Ιάκωβος Κολανιάν

«Τους απαντώ πως είναι δυο διαφορετικά όργανα με πολλές όμως ομοιότητες και διαφορετικές δυνατότητες!».

Μιχάλης Κονταξάκης

«Είναι δύσκολο να απαντηθεί το ερώτημά σας. Η ηλικία του παιδιού, η στενότητα της σχέσης μαζί του, το γενικότερο προφίλ του θα επηρέαζαν σίγουρα την απάντησή μου. Πιθανόν όμως να ήταν κάπως έτσι:
Θα έκανα εξαρχής τη διευκρίνιση ότι είμαι δάσκαλος κλασικής κιθάρας και μόνο για την κλασική κιθάρα μπορώ να μιλήσω ως ειδικός. Επίσης μπορώ να αναλάβω μόνο μαθητές κλασικής κιθάρας, υπάρχουν δάσκαλοι που ειδικεύονται στην ηλεκτρική. Η ηλεκτρική κιθάρα είναι ένα άλλο όργανο με πολλές ομοιότητες βέβαια αλλά σε καμία περίπτωση το να παίζει κανείς το ένα είδος κιθάρας δε συνεπάγεται ότι ξέρει να παίζει και το άλλο.
Έχω τη γνώμη ότι είναι μύθος πως για να κάνει κάποιος ηλεκτρική πρέπει πρώτα να κάνει κλασική. Ακόμα και πολύ μικρά παιδιά μπορούν να ξεκινήσουν απευθείας ηλεκτρική. Παρόλα αυτά θα σημείωνα ότι από την κλασική στην ηλεκτρική περνά κανείς ευκολότερα αν αποφασίσει να αλλάξει ή να κάνει και τα δύο παράλληλα. Το αντίστροφο δεν είναι πάντα εύκολο. Στη συνέχεια θα μιλούσα στο παιδί για την κλασική κιθάρα, και θα του ανέλυα όλα αυτά που με γοητεύουν τόσο σε αυτό το όργανο και θα το ενθάρρυνα να μιλήσει και με ένα δάσκαλο ηλεκτρικής κιθάρας».

Βασίλης Μαστοράκης

«Θα του έλεγα να μάθει ηλεκτρική κιθάρα, εφόσον είναι ένα παιδί συνειδητοποιημένο γι’ αυτό που θέλει. Η ηλεκτρική κιθάρα, είναι ένα σπουδαίο και επίσης δύσκολο όργανο. Κάποια πιο μικρά παιδιά, έχοντας στο μυαλό τους εικόνες από συναυλίες δημοφιλών συγκροτημάτων, έχουν ίσως φαντασθεί τον εαυτό τους όχι τόσο σαν μουσικό, αλλά σαν ένα δημοφιλή καλλιτέχνη που παίζει και λίγη μουσική. Αυτό είναι ένα θέμα που πρέπει να εξηγηθεί στα παιδιά. Οι σπουδαιότεροι κιθαριστές, κλασικοί ή ηλεκτρικοί, έχουν αφιερώσει τη ζωή τους στο όργανο που διακρίθηκαν ως σολίστες. Μερικές φορές η δημοφιλία δεν έχει να κάνει με τις μουσικές σπουδές. Αυτό πρέπει να το γνωρίζει κάθε νέος και φυσικά να πάρει την απόφαση ο ίδιος».

Μιχάλης Μπρούζος

Όπως σε όλα τα πράγματα στη ζωή, έτσι και στη μουσική, η ενημέρωση παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη λήψη μιας ορθής απόφασης. Είτε μιλάμε για ένα μεγάλο παιδί στην εφηβεία είτε για έναν ενήλικα, οφείλουμε σε μια φαινομενικά ειλημμένη απόφαση, να δώσουμε τις επιλογές που θεωρούμε ως εκπαιδευτικοί ότι αρμόζουν στην κάθε περίπτωση. Πρώτον και κύριον υπάρχει σύγχυση μεταξύ κλασικής κιθάρας και κλασικού ρεπερτορίου. Ο μέσος υποψήφιος μαθητής νομίζει πως αν ξεκινήσει με κλασική κιθάρα θα δουλέψει υποχρεωτικά κλασικά κομμάτια που δεν τον αφορούν και δεν ανήκουν στα «ακούσματα» του. Η πραγματικότητα όμως για μένα είναι πως η κλασική κιθάρα σαν όργανο σου δίνει την δυνατότητα να γνωρίσεις σε βάθος την «finger style» τεχνική και την πολυφωνία που η ηλεκτρική κιθάρα κατά κύριο λόγο δεν θα σου προσφέρει σε τέτοιο βαθμό λόγω της χρήσης πένας. Αν αυτό αποσαφηνιστεί και απενοχοποιηθεί η «βαριά» για πολλούς λέξη «κλασική» απο το όργανο της κιθάρας, τότε έχει παρατηρηθεί πως πολλά παιδιά αλλά και ενήλικες ξεκινούν με την κλασική κιθάρα. Και αυτό για μένα μόνο θετικά μπορεί να λειτουργήσει για την όποια εξέλιξή τους στο κόσμο της μουσικής».

Γιώργος Τοσικιάν

«Η απάντηση που θα έδινα θα είχε άμεση εξάρτηση από την ηλικία του μαθητή. Στην περίπτωση ενός μαθητή άνω των 14 ή 15 χρόνων, κατασταλαγμένου ως προς τα μουσικά του γούστα και τις καλλιτεχνικές του επιθυμίες θα του πρότεινα σίγουρα να διαλέξει με μοναδικό κριτήριο τι του αρέσει περισσότερο και θα του ευχόμουν καλή μελέτη και καλή σταδιοδρομία. Στην περίπτωση όμως ενός παιδιού σε ηλικία αντίστοιχη των τάξεων του δημοτικού σχολείου θα πρότεινα να ξεκινήσει τις σπουδές του με την κλασική κιθάρα. Οι λόγοι είναι οι εξής:
Για να δοθεί η ευκαιρία στα παρθένα αυτιά του παιδιού να ακούσουν τον ήχο της κλασικής κιθάρας αλλά και το ρεπερτόριο της. Όλα αυτά δεν είναι αυτονόητα για κάθε μικρό παιδί στην Ελλάδα.
Επίσης, για να δοθεί η ευκαιρία στον μαθητή να πλάσει τα δάχτυλα του με την τεχνική της κλασικής κιθάρας. Είναι γεγονός ότι ένας ηλεκτρικός κιθαρίστας είναι απίστευτα δύσκολο να μεταπηδήσει στην κλασική. Κυρίως λόγω των διαφορετικών απαιτήσεων στο δεξί χέρι, την στάση αλλά και την αισθητική του ήχου. Στην περίπτωση όμως ενός μαθητή κλασικής κιθάρας, η αποκτηθείσα τεχνική δεν τον εμποδίζει σε τίποτα (ίσα ίσα που τον εξυπηρετεί) και ως προς την ηλεκτρική κιθάρα.
Με λίγα λόγια υπερασπίζομαι το δικαίωμα ενός παιδιού στην όποια επιλογή θα κάνει αργότερα, αφού όμως του έχουν δοθεί οι δυνατότητες εκείνες που δεν λειτουργούν ως τροχοπέδη αλλά ως εφαλτήριο».

Αντώνης Χατζηνικολάου

«Εξαρτάται από την ηλικία του παιδιού και τους λόγους που θέλει να μάθει να παίζει.
Δεν βρίσκω τίποτα αρνητικό στο να ξεκινήσει κανείς με την ηλεκτρική κιθάρα. Όπως σε όλα βέβαια με την προϋπόθεση ενός καλού δασκάλου. Αν το παιδί έχει ακούσματα μουσικά σχετικά (blues, jazz, rock) και είναι έντονη η επιθυμία του να παίξει αυτό το είδος της μουσικής, θα έλεγα πως οπωσδήποτε πρέπει να το κάνει. Η κλασική με την ηλεκτρική έχουν πολύ διαφορετικό τρόπο παιξίματος και τεχνική.
Το γνωστό επιχείρημα “ξεκίνα πρώτα από κλασική για να πάρεις τις βάσεις” για εμένα δεν ισχύει.
Στην περίπτωση όμως που μιλάμε για παιδί του δημοτικού που δεν έχει ακόμα τα μουσικά ερεθίσματα θα πρότεινα να ξεκινούσε από την κλασική μέχρι να αποφασίσει».