[Μεγάλοι Μαέστροι] -CLAUDIO ABBADO - Χαμηλών τόνων στη ζωή, υψηλών τόνων στο πόντιουμ
(του Δημήτρη Κυπραίου)

Μεγάλες Ερμηνείες

Claudio Abbado
(Μιλάνο 26.06.1933 – )

Ο νεωτεριστής Μαέστρος
(Χαμηλών τόνων στη ζωή, υψηλών τόνων στο πόντιουμ)

Bιογραφικά

Γιος του βιολονίστα και γνωστού Ιταλού παιδαγωγού Michelangelo Abbado αλλά και αδελφός του συνθέτη και πιανίστα Marcello Abbado ξεκινά τις μουσικές σπουδές του μελετώντας αρχικά πιάνο με τον πατέρα του και συνεχίζοντας στην Μουσική Ακαδημία του Μιλάνο μέχρι το 1955. Έχοντας ως εφόδια την οικογενειακή μουσική παράδοση αλλά και το εξαιρετικό ταλέντο του, αποφασίζει να μελετήσει διεύθυνση ορχήστρας με τον διάσημο μαέστρο Hans Swarowsky ο οποίος την εποχή εκείνη μεσουρανούσε ως μαέστρος της Φιλαρμονικής της Βιέννης, ενώ παράλληλα δίδασκε στη Μουσική Ακαδημία της ίδιας πόλης. Το 1958 συμμετέχει στον διαγωνισμό Koussevitsky παίρνοντας το πρώτο βραβείο, γεγονός που του δίνει την ευκαιρία να διευθύνει με μεγάλη επιτυχία κοντσέρτα και όπερες σε πολλές φημισμένες αίθουσες της Ιταλίας, ενώ παράλληλα του προτείνεται να αναλάβει θέση καθηγητή στην Μουσική Ακαδημία της Πάρμα, πρόταση την οποία αποδέχεται. Το 1963, τριάντα χρόνων πλέον, συμμετέχει στο διαγωνισμό Δημήτρης Μητρόπουλος όπου και σε αυτόν παίρνει το πρώτο βραβείο, βλέποντας έτσι την σταδιοδρομία του να απογειώνεται. Η πρωτιά αυτή του εξασφαλίζει μία πρόσκληση από την Φιλαρμονική της Νέας Υόρκης, την οποία διευθύνει με επιτυχία, ενώ κερδίζει γρήγορα την αναγνώριση ως Διευθυντής ορχήστρας.
Η Ευρώπη τον υποδέχεται το 1965 όταν καλείται από το Φεστιβάλ του Σάλτσμπουργκ να διευθύνει την πρώτη παρουσίαση του έργου του Giacomo Manzoni ‘Atomtod’, ενώ την ίδια χρονιά διασχίζει την Μάγχη για να διευθύνει στο Manchester την Halle Orchestra και στο Covent Garden την όπερα Don Carlos του Verdi. Η όπερα αυτή είναι η πρώτη του μεγάλου Ιταλού συνθέτη που διευθύνεται από Claudio Abbado.

Το 1966 διευθύνει για πρώτη φορά τη Φιλαρμονική του Βερολίνου θεμελιώνοντας μία συνεργασία τριάντα και πλέον χρόνων. Σε αυτό το διάστημα διευθύνει με μεγάλη συχνότητα την διάσημη αυτή ορχήστρα ενώ από το 1989 κατέχει τη θέση του μόνιμου μαέστρου και καλλιτεχνικού Διευθυντή, ιδιότητες από τις οποίες παραιτείται λίγα χρόνια μετά, αντιμετωπίζοντας σοβαρότατα προβλήματα υγείας.
Από το 1969 αναλαμβάνει μόνιμος μαέστρος στην La Scala, ενώ από το 1971 ορίζεται καλλιτεχνικός Διευθυντής της. Από την θέση αυτή οραματίζεται και πραγματοποιεί την ανανέωση του ρεπερτορίου αυτού του διάσημου Λυρικού θεάτρου, προτείνοντας μεταξύ άλλων και το ανέβασμα της όπερας Wozzeck του Alban Berg (όπερα ταμπού μέχρι τότε για το μιλανέζικο θέατρο) αλλά και μνημειώδεις ερμηνείες έργων του Verdi, όπως του Ballo in Maschera, της Aida, και της  Simon Boccanegra.
Αξιοποιεί επίσης την τεράστια εμπειρία της ορχήστρας της La Scala δίνοντας συναυλίες με έργα κυρίως συνθετών του εικοστού αιώνα μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται οι Mahler, Bruckner, Schoenberg, Nono, Berio, Stockhausen, Ligeti, Penderecki.

Την ίδια χρονιά (1971) αποδέχεται και τη θέση του μόνιμου μαέστρου της Φιλαρμονικής της Βιέννης, ενώ τον επόμενο χρόνο εμφανίζεται στην Γηραιά Αλβιόνα με την Συμφωνική του Λονδίνου, ορχήστρα με την οποία δεν έπαψε να συνεργάζεται ευκαιριακά από το 1966, ενώ στο μεσοδιάστημα μέχρι το 1979 που αναλαμβάνει σε αυτή την Ορχήστρα τη θέση του μόνιμου διευθυντή της, τη διευθύνει με μεγάλη επιτυχία στο Φεστιβάλ του Σάλτσπουργκ (1973).
Το 1978 ιδρύει  την Ορχήστρα Νέων της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενώ το 1986 την Ορχήστρα Νέων ‘Gustav Mahler’. Την ίδια χρονιά αναλαμβάνει καλλιτεχνικός διευθυντής στην Vienna State Opera. Μαζί με την Natalia Gutman το 1992 δημιουργεί τον θεσμό Berliner Begenungen, ο οποίος αποτελεί παράλληλη δράση του βερολινέζικου Φεστιβάλ και στον οποίο καταξιωμένοι και διεθνούς φήμης μουσικοί διδάσκουν νέους ταλαντούχους σολίστες με τους οποίους ερμηνεύουν μαζί έργα του κλασικού και του σύγχρονου ρεπερτορίου μουσικής δωματίου.

Μεταξύ των πολλών διακρίσεων του, περιλαμβάνονται το Evening Standard Opera Award από το Covent Garden για το ανέβασμα της όπερας Boris Godunov του Modest Mussorgsky, ο τίτλος του Ιππότη των Γραμμάτων και των Τεχνών από το γαλλικό υπουργείο πολιτισμού, το παράσημο του Μεγαλόσταυρου από το ιταλικό κράτος, και η ανώτατη τιμητική διάκριση Bundesverdienkreutz από το γερμανικό κράτος. Η Φιλαρμονική της Βιέννης του απένειμε το Ring of Honour το 1973 και το Golden Nicolai Metal to 1980. Το 1985 η International Gustav Mahler Society του απονέμει το χρυσό μετάλλιο ως αναγνώριση της προσπάθειάς του για την διάδοση του έργου του Μάλερ, ενώ το 1994 του απονέμεται το διεθνές βραβείο Ernst von Siemens, το οποίο αποτελεί και την ανώτατη τιμητική διάκριση που μπορεί να αποδοθεί σε μουσικό από το γερμανικό κράτος.

 Στις ηχογραφήσεις του μεταξύ άλλων περιλαμβάνονται το έργο του Luigi Nono ‘Como un ola de fuerza y luz’ το οποίο γράφτηκε ειδικά για τον Abbado και τον επίσης διάσημο συμπατριώτη του πιανίστα Maurizio Pollini.

Προσωπικά Σχόλια 

Ο Claudio Abbado είναι ο τελευταίος μαέστρος της γενιάς του στον οποίο οφείλονται πολλές νεωτεριστικές προτάσεις στη διεύθυνση ορχηστρικών και λυρικών έργων. Δεν δίστασε, έργα όπως τις συμφωνίες των Beethoven και Brahms, να τα ηχογραφήσει αρκετές φορές κατά την διάρκεια της εξηντάχρονης καριέρας του, προσθέτοντας κάθε φορά νέες διαστάσεις στις ερμηνείες αλλά και αξιοποιώντας όλες τις δυνατότητες των ορχηστρικών συνόλων που καθοδήγησε. Διευθύνοντας κυρίως οπερατικά έργα του Verdi, μέσα από ένα σύνολο ηχογραφήσεων με την ορχήστρα της La Scala, κατόρθωσε να δώσει νέα πνοή στα έργα αυτά μέσα από αναγνώσεις που κυρίως υπέδειξαν τρόπους ισορροπίας μεταξύ της ορχήστρας και των φωνών. Στο σημείο αυτό θα μπορούσε κανείς να ισχυρισθεί ότι η ορχήστρα με τον Abbado αναδείχθηκε σε ισότιμο συντελεστή σε όλα τα έργα λυρικού ρεπερτορίου τα οποία διηύθυνε. Στο πόντιουμ υπήρξε κυρίαρχος αλλά όχι δυνάστης της Ορχήστρας και για τον λόγο αυτό πάντα ζητούσε το μέγιστο, με ευγένεια αλλά και απόλυτη γνώση του εφικτού.



Ο ιδεαλισμός αλλά και ο ρεαλισμός του, αποτυπώνονται με ιδιαίτερο τρόπο στις ερμηνείες των συμφωνιών του Beethoven, ιδιαίτερα δε στην μνημειώδη ηχογράφησή τους με την Φιλαρμονική του Βερολίνου. Μελετώντας τον Toscanini αλλά και όλους τους μεγάλους Ιταλούς μαέστρους όπως τον Nicola Rescigno, Fausto Cleva, Antonino Votto, Victor de Sabata, αλλά και τους αντίστοιχους Γερμανούς όπως τον Wilhelm Furtwangler, Karl Schuricht, Karl Bohm προσπάθησε και πιστεύω ότι το κατάφερε σε μεγάλο βαθμό, να μετριάσει την ιταλική παρόρμηση προσδίδοντας στις ερμηνείες του, αρκετές δόσεις γερμανικής πειθαρχίας και αυστηρότητας, ιδιαίτερα δε στο δυσκολότατο είδος του Bel Canto όπου αναγκάζει τους τραγουδιστές να πειθαρχήσουν περισσότερο στην παρτιτούρα εγκαταλείποντας σχεδόν την επίδειξη και τις φωνητικές ακροβασίες που στόχο είχαν την ανάδειξη μεμονωμένα του τραγουδιστή και όχι του συνόλου.
Ίσως ο διευθυντής ορχήστρας με τη μεγαλύτερη δισκογραφία μετά τον Karajan, μας έχει παραδώσει ερμηνείες που απλώνονται από την κλασική εποχή, μέχρι και τους σύγχρονους του 20^ου αιώνα. Βέβαια είναι ανεξήγητη η απουσία ακόμα και από τα προγράμματα των συναυλιών του, έργων μπαρόκ και προκλασικού ρεπερτορίου. Είναι, κατά την γνώμη μου, ο τελευταίος μιας γενιάς μαέστρων που τόλμησαν, πρότειναν, εκτέθηκαν στη δυσκολία, δέχθηκαν έντονη κριτική αλλά ποτέ δεν αμφισβητήθηκε η αξία τους. Υπερδραστήριος, κατάφερε να διευθύνει όλες τις μεγάλες ορχήστρες του καιρού μας, αφήνοντας παντού ανεξίτηλο το στίγμα του.


Πλήρης κατάλογος δισκογραφίας του Claudio Abbado


ΑΚΟΥΣΤΕ ΣΤΟ ΤaR-radio.com:
CLAUDIO ABBADO

Berliner Philharmoniker


Ludwig van Beethoven
Symphony No. 9 in D minor, Op. 125 ' Choral'

Karita Mattila (Soprano)
Violeta Urmana (Mezzo-Soprano)
Thomas Moser (Tenor)
Thomas Quasthoff (Bass-Baritone)
Swedish Radio Chor
Eric Ericson Chamber Choir
*
Antonin Dvorak
Symphonic Poem ‘The Noonday witch’, Op. 108
Symphony No. 8 in G major, Op. 88
*
Felix Mendelssohn-Bartholdy
A Midsummer Night’ s Dream Overture
*
Modest Mussorgsky
St. John’ s Night on the Bare Mountain

Anatoli Kotcherga (Bass-Baritone)
Rundfunkchor Berlin
Sudtiroler Kinderchor
*
W. A. Mozart
Sinfonia Concertante for violin, viola and Orchestra in E-flat major, K. 364 (320D)

Rainer Kussmaul (Violin)
Wolfram Christ (Viola)
*
Dmitri Shostakovich
Concerto for Violin and Orchestra No. 1 in A minor, Op. 99

Midori (Violin)
*
Robert Schumann
Konzertstuck Op. 134 (Introduction & Allegro concertante for Piano and Orchestra)

Murray Perahia (Piano)

       Δημήτρης Κυπραίος
                                                                                                             Email : dkypraios@tar.gr
(Απρίλιος 2009)