[Οργανοποιία] ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ - \"EPIPHONE\"
(του Γιάννη Τσουλόγιαννη)

[Οργανοποιία]
ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ - "EPIPHONE"

Στις 13 Ιούνιου, το Πνευματικό Κέντρο Δήμου Σπάρτης, ο Σύλλογος Φίλων Λαϊκής Παραδοσιακής και Ρεμπέτικης Μουσικής Λακωνίας και η εφημερίδα «Παρατηρητής» διοργανώνουν το 1^ο συνέδριο Οργανοποιίας  στη Σπάρτη, αφιερωμένο στον μεγάλο Λάκωνα Οργανοποιό Αναστάσιο Σταθόπουλο και στην οικογένεια του.
Στην εκδήλωση θα συμμετέχουν μερικοί από τους σημαντικότερους Έλληνες οργανοποιούς, ενώ στο πλαίσιο της θα διοργανωθεί έκθεση μουσικών οργάνων, παλιότερων και σύγχρονων οργανοποιών, αλλά  και συναυλία.

 Λίγα λόγια για τον Αναστάσιο Σταθόπουλο
Ο  Αναστάσιος Σταθόπουλος γεννήθηκε το 1863 στην Καστανιά Δήμου Πελλάνας Λακωνίας όπου ο πατέρας του ήταν δάσκαλος. Το 1864 γράφτηκε στo μητρώο αρρένων της κοινότητας Μαγούλας Λακωνίας όπου ήταν δημότης. Η τετραμελής οικογένεια, ο Αναστάσης, η αδερφή του, Παναγιώτα και οι γονείς του, αναζητώντας ένα καλύτερο μέλλον και εκμεταλλευόμενοι ίσως τις συνθήκες που το Χατί Χουμαγιούν δημιούργησε, μετανάστευσαν στη Σμύρνη στα 1873. Εκεί ο πατέρας ασχολήθηκε με το εμπόριο ξυλείας, ενώ την ίδια χρονιά ο Αναστάσιος έφτιαξε το πρώτο του όργανο. Σίγουρα εκεί ο Αναστάσιος θα ήρθε σε επαφή με σημαντικούς κατασκευαστές αν και πιστεύεται ότι και ο πατέρας του έφτιαχνε  όργανα.
Στην κοσμοπολίτικη Σμύρνη βρήκε πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη της τέχνης του. Αρχικά δούλεψε στο κατάστημα του Ιταλού Κορλέττι σε διαφήμιση του οποίου αναφέρεται ως γνωστός εν Αθήναις οργανοποιός. Στη συνέχεια  και πιθανότατα μετά το γάμο του με την Μαριάνθη Βάμβα, Χιώτισσα γεννημένη στη Σμύρνη, άνοιξε δικό του εργαστήριο.
Εκεί λοιπόν ο Αναστάσιος έφτιαχνε μαντολίνα, λαούτα, βιολιά, κιθάρες και πιθανότατα, μπουζούκια και μπάντζο. Αξίζει να σημειωθεί πως ο ίδιος ήταν εξαίρετος μουσικός και συνήθιζε να παίζει στις οικογενειακές συγκεντρώσεις.
Στη Σμύρνη το ζευγάρι απέκτησε 4 παιδιά, τους: Επαμεινώνδα, Ορφέα, Αλέξανδρο και την Αλκμήνη. Τα ονόματα των παιδιών του ήταν όλα από την αρχαία ελληνική ιστορία και μυθολογία γεγονός που δηλώνει τόσο την παιδεία του Αναστασίου όσο και την εθνική του συνείδηση. Ωστόσο, αυτή η εθνική συνείδηση πιθανότατα προκάλεσε προβλήματα στις σχέσεις του με τους Τούρκους και έτσι σε ώριμη ηλικία (43) αναγκάστηκε να φύγει για την Νέα Υόρκη στα 1903.

Αλλαγές.
Οι λόγοι ωστόσο της φυγής του ίσως να είναι διαφορετικοί. Ίσως διέβλεπε τις κοινωνικές και πολιτικές αλλαγές, ίσως τον επηρέασε η επιδημία  ευλογιάς που την ίδια χρονιά χτύπησε τη Σμύρνη ή ίσως ακολούθησε το ρεύμα της εποχής. Άλλωστε η Νέα Υόρκη ήταν ο νέος κόσμος των ευκαιριών με έντονο το Ελληνικό και ειδικά το Λακωνικό στοιχείο. Στη Νέα Υόρκη στις αρχές του προηγούμενου αιώνα ζούσαν γύρω στους 10.000 Ελληνες.
Στις 11-9-1903 έφτασε στη Ν.Υόρκη με ενδιάμεσο σταθμό τη Νάπολι. Μαζί του είχε και μια ορφανή κοπέλα απ΄ τη Σμύρνη,  προφανώς ως υπηρέτρια. Απ΄ την αρχή της παρουσίας του εκεί ξεκινά να εργάζεται  ως οργανοποιός. Η οικογένεια ζει στην ελληνική συνοικία. Στο ισόγειο μιας οικοδομής, ο Αναστάσιος εργάζεται και στον πρώτο όροφο είναι η κατοικία της οικογένειας. Οι δουλειές πάνε καλά για τον Αναστάσιο και έτσι προσλαμβάνει τον Ιταλό προικισμένο μάστορα Henry Cappielo. Την πρώτη περίοδο του στη Νέα Υόρκη κατασκευάζει κυρίως μαντολίνα, αφού αυτά είχαν ζήτηση.

 Το ζευγάρι εκεί αποκτά τα μικρότερα παιδιά τους Φρίξο και Έλλη (πέθανε το 1994), ενώ φροντίζει τα παιδιά αφενός να μάθουν την τέχνη της οργανοποιίας και αφετέρου να σπουδάσουν. Έτσι λοιπόν καθηγητές γαλλικών και πιάνου βρίσκονται στο σπίτι, ενώ ο μεγάλος γιος ο Επαμεινώνδας ήταν αριστούχος του τμήματος διοίκησης επιχειρήσεων του πανεπιστημίου Koλούμπια. Ο Αναστάσιος επεκτείνει την δραστηριότητα του, εκδίδει καταλόγους και ασχολείται και με την εμπορία οργάνων. Πιθανότατα γύρω στα 1910 αρχίζει να ασχολείται επισταμένα με την κατασκευή του μπουζουκιού. Φτιάχνει διαφορετικά μοντέλα, άλλα πιο απλά, άλλα με περισσότερη διακόσμηση, χρησιμοποιώντας πολύτιμα υλικά, συγκεράζοντας, όπως εύστοχα έχει υποστηρίξει σε συνέδριο στην Καστορία το 2001 ο οργανοποιός και μελετητής του Σταθόπουλου, Γιάννης Κουκουρίγκος, το ήδη διαμορφωμένο μπουζούκι με το ναπολιτάνικο μαντολίνο . Η φήμη του εξαπλώνεται και ο ίδιος στα 1912 κάνει ένα ταξίδι στην Ελλάδα (πιθανότατα) για να φέρει όργανα προς πώληση, ενώ παράλληλα  και οι  ομογενείς  φέρνουν τα περίφημα μπουζούκια του στην Ελλάδα.

Ο Αναστάσιος παρόλα αυτά αντιμετώπιζε προβλήματα με την καρδιά του και έτσι τον βρήκε ο θάνατος τον Ιούλιο του 1915. Η Mαριάνθη μαζί με τον μεγάλο γιο, τον Επαμεινώνδα, ανέλαβαν τη διοίκηση της επιχείρησης μετονομάζοντας την σε House of Stathopoulo. Συνεχίζουν την παραγωγή του πατέρα, ενώ ο Εpi (Επαμεινώνδας) αρχίζει να σχεδιάζει την εξέλιξη της επιχείρησης. Έτσι ανοίγεται στην αγορά του μπάντζο, που τότε είχε έξαρση, αγοράζοντας μια άλλη εταιρεία κατασκευής. 

Ο Epi, κοσμοπολίτης, έχει το προσωνύμιο στη  Νέα Υόρκη, Duke (ο Δούκας). Επιμελημένη εμφάνιση, αρχοντική συμπεριφορά, εντυπωσιακή σύζυγος, νυχτερινή ζωή, στοιχειοθετούν το πρότυπο του businessman του μεσοπολέμου που ενσαρκώνει. Μετονομάζει την εταιρεία Εpiphone (Επι + Φωνή) και έτσι δημιουργείται μια από τις σημαντικότερες, με την Gibson, εταιρείες κατασκευής μουσικών οργάνων. Προσλαμβάνει έμπειρο προσωπικό, καταχωρεί πατέντες στο όνομα του, ενώ ανοίγεται στην αγορά της κιθάρας. Κατασκευάζει  μοντέλα με σκάφος (archtop) και ακουστικές. Παράλληλα εξετάζει τη χρήση του μαγνήτη στην κιθάρα.

Χαρακτηριστικό είναι ότι κάθε Σάββατο απόγευμα οι σπουδαιότεροι κιθαρίστες των Big Band και των Jazz Club της Νέας Υόρκης μαζεύονται στο εκθετήριο της Epiphone για να δοκιμάσουν τα νέα όργανα. Η εταιρεία γνωρίζει τεράστια πρόοδο και ευημερία.
Μια αυτοκρατορία έχει γεννηθεί.

Άδοξο Τέλος
Ο θάνατος του Epi από λευχαιμία το 1943, επέφερε κρίση στην εταιρεία. Ο Ορφέας και ο Φρίξος δεν μπόρεσαν ποτέ να συνεργαστούν αρμονικά και έτσι η εταιρεία πουλήθηκε στην Gibson, το μεγαλύτερο ανταγωνιστή της, για μόλις  20.000 δολάρια, το 1957, έχοντας χάσει την αρχική της αίγλη.
Η Gibson, όπως γράφεται, κράτησε μόνο ότι χρειαζόταν και όλα τα υπόλοιπα καλούπια, εργαλεία κλπ, τα έκαψε σε μια τεράστια φωτιά πίσω απ’ το εργοστάσιο της Epiphone. Μαζί με αυτά ίσως και τα καλούπια του Αναστάσιου.

Στις 13  Ιουνίου (2009) στη Σπάρτη, θα αναλυθούν όλες οι πτυχές του έργου του Αναστάσιου και βέβαια ο επισκέπτης θα έχει την ευκαιρία να δει και να ακούσει αρκετά όργανα, τόσο του ίδιου όσο και των γιων του. Παράλληλα θα γίνει προσπάθεια να προσεγγιστεί το μουσικό περιβάλλον των αρχών του αιώνα και να φωτιστεί η «πρώιμη» χρήση του μπουζουκιού εκείνη την περίοδο:
(13/6) Α' Συνέδριο οργανοποιίας αφιερωμένο στον Αναστάσιο Σταθόπουλο ιδρυτή της Epiphone

Γιάννης Τσουλόγιαννης Μάιος 2009 (Φιλόλογος –Ερασιτέχνης Οργανοποιός)