Ήχοι από το συρτάρι / ΕΦΗ ΑΓΡΑΦΙΩΤΗ
cd από την Irida Classical
Μια δισκογραφική ιδέα, πρωτότυπη, δυναμική, ιδιαίτερα σημαντική και αυτή τη φορά για την προβολή της ελληνικής μουσικής, προτείνει η Έφη Αγραφιώτη καταμεσής του δύσκολου και εχθρικού για την καλλιτεχνική οικογένεια, χειμώνα. Είκοσι δυο συνθέτες και συνθέτριες, με συνθέσεις ελκυστικές, άγνωστες σε μεγάλο ποσοστό, που ακούγοντας τες διατρέχουμε την μουσική ιστορία από το 1760 μέχρι το 2020. Αυτό που πρέπει να αναγνωρίσουμε είναι ότι η ροή του παιξίματος είναι τόσο φυσική, διαρκής, κυλάει αυθόρμητα. Πουθενά δεν διακρίνουμε επίφαση στη δεξιοτεχνία και ρητορεία. Το μοντέρνο, το ρομαντικό, το κλασικό βρίσκονται σε διαρκή επικοινωνία. Όλα είναι εξ ίσου όμορφη μουσική. Η σειρά των έργων στο πρόγραμμα ακολουθεί την χρονολογία σύνθεσης του κάθε έργου, όχι τη χρονολογία γέννησης του συνθέτη.
Οι εννέα συνθέτριες μας εκπλήσσουν με τη δύναμη του ταλέντου και τη δεξιοτεχνία της γραφής τους. Η αξεπέραστη Ρένα Κυριακού, από τα παγκόσμια σεβαστά μεγαθήρια του πιάνου, υπήρξε μια σπουδαία, σπάνιων αρετών συνθέτρια. Τρία έργα παίζει στο cd η Έφη Αγραφιώτη. Είναι εμπνευσμένες συνθέσεις μιας ώριμης και βαθυστόχαστης έφηβης, υποβλητικά παιγμένες.
Η Σοφία Δούδου ήταν η σύζυγος του Γερμανού επιφανούς αρχιτέκτονα Ερνέστου Τσίλλερ στον οποίο η Αθήνα χρωστά πολλά καλαίσθητα κτίρια. Το δίπλωμά της συζύγου του έχει την υπογραφή του Λιστ. Ήταν η πρώτη καθηγήτρια κλασικού πιάνου στην Αθήνα.
Την Βιβιέν Λαμπελέτ την ανακαλύψαμε μέσα από το διπλό cd με το οποίο η σοπράνο Μυρσίνη Μαργαρίτη με την Έφη Αγραφιώτη μας γνώρισαν τραγούδια-διαμάντια γυναικών, πέρυσι. Πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι το διπλό αυτό δισκογράφημα, ταξίδεψε σε όλο τον κόσμο. Στο πρόσφατο σόλο πιάνο cd, ακούμε ένα ακόμη εντυπωσιακό κομμάτι για πιάνο της Λαμπελέτ.
Από την «Ελληνίδα Μούσα» της Μυρσίνης Μαργαρίτη και της Έφης Αγραφιώτη πήραμε γεύση της μουσικής της Μαριώς Φοσκαρίνα Δαμασκηνού, που κι αυτή -με σόλο κομμάτι- είναι πάλι παρούσα, στο νέο cd της διακεκριμένης σολίστ.
Ανάμεσα στις γυναίκες του cd, διακρίνουμε τη αναγνωρισμένη στην Ευρώπη συνθέτρια Καλλιόπη Τσουπάκη, πειραιώτισσα στην καταγωγή, όπως με ενημέρωσε η κυρία Αγραφιώτη. Η σύνθεση αποτελεί μια εσωτερική συνομιλία, μια προσπάθεια στα πλήκτρα, για να ξεπεράσει το σοκ του εγκλεισμού, στο περυσινό πρώτο ψυχολογικό σοκ του κορονοϊού. Γλαφυρός ο τίτλος: Meeting Point.
Η Εσμεράλδα Γκαρντέεφ-Αθανασίου, είναι κι αυτή μια ενδιαφέρουσα συνθέτρια ελληνικής καταγωγής. Μας συστήνεται. Γιατί όχι; Να μια ακόμα ωραία στιγμή του cd!
Πηγαίνοντας πολύ πίσω στο χρόνο, συναντάμε την αδελφή του Φέλιξ Μέντελσον, την Φάννυ, που όταν ήταν μικρούλα εθεωρείτο πιο προικισμένη μουσικός από τον αδελφό της. Σύμφωνα με τις αρχές της οικογένειας της αλλά και ευρύτερα της εποχής, μέχρι τα 14 μπορούσε ασφαλώς να μαθαίνει μουσική διαπλάθοντας τον χαρακτήρα της, αλλά μετα έπρεπε να σταματήσει τη μουσική και να εκπαιδευτεί στο να γίνει καλή σύζυγος και μητέρα. Η μουσική καριέρα μπορούσε να είναι επιλογή του Φέλιξ, που ήταν αγόρι. Το έργο της Φάννυ πάντως αν και με καθυστέρηση, έχει εδώ και 50-60 χρόνια μια σχετική αποδοχή και αναγνώριση. Η προσπάθεια βέβαια, συνεχίζεται.
Χάρη σε μια παγκοσμίως αναγνωρισμένη γυναικεία προσωπικότητα της σύνθεσης, ακούμε στο cd ένα δεξιοτεχνικό κομμάτι που κόβει την ανάσα. Είναι γραμμένο από την περίφημη Σοφία Γκουμπαϊνούλινα.
Η Αμερικανίδα Vivian Fine αν και πολυγραφότατη, μόλις τα τελευταία είκοσι χρόνια αναγνωρίστηκε από ένα μικρό και ειδικό κοινό και παίζονται τα έργα της. Την ακούμε στο cd να ζωγραφίζει μνήμες από το γαλάζιο Αιγαίο Πέλαγος μεταπλάθοντας αρμονίες στο πιάνο, με όχημα τα δάχτυλα της Έφης Αγραφιώτη, που μπορεί να κάνει μεγάλες δυσκολίες να φαίνονται σαν κάτι απλό. Η συνθέτρια περιγράφει, με σύγχρονες αρμονίες και ιδιαίτερη χρήση του πεντάλ, την ανατολή και τη δύση, το καλοδεχούμενο αεράκι, τα χρώματα της θάλασσας και του ουρανού, τον παφλασμό του κύματος, τη χαρά του καλοκαιρινού τοπίου που παραμένουν στη μνήμη της.
Ανάμεσα στους συνθέτες θα βρούμε στο cd δυο Έλληνες σύγχρονους, μουσικά σπουδαγμένους σοβαρά, αλλά που έγιναν γνωστοί από την ελαφρά μουσική, τον Βασίλη Μπακόπουλο από τους περίφημους Forminx και τον Άλκη Παπαδόπουλο από το συγκρότημα Πυξ Λάξ (την πληροφορία μου έδωσε η κυρία Αγραφιώτη). Να μια ακόμα ωραία - ή μάλλον πάρα πολύ ωραία- στιγμή για να σταθούμε στην ακρόαση!
Ο Βάλτερ Γκίζεκινγκ, κορυφαίος κλασικός πιανίστας του πρώτου μισού του εικοστού αιώνα, μας εκπλήσσει αναπάντεχα, με ένα χαμογελαστό φοξ τρότ!
Ο Φρίντριχ Νίτσε, που είπε το περίφημο «χωρίς τη μουσική η ζωή είναι ένα λάθος», μας χαρίζει ένα εσωστρεφές σύντομο μελωδικό του κομμάτι, μια κραυγή μοναξιάς, αγωνίας και τόσο μα τόσο όμορφο.
Ο Ρίχαρντ Στράους δεν είναι γνωστός για την μουσική για σόλο πιάνο, αλλά εδώ ακούμε μια υπέροχη ονειροπόληση που διεγείρει τη φαντασία μας από την πρώτη στιγμή.
Στο cd ακούμε μουσική και πολύ γνωστότερων συνθετών, του Αλμπένιθ, του Πόνθε, του Μπριτζ, του Βίλα Λομπος, του Ράουταβααρα, του Νίκου Σκαλκώτα και (από τους πολύ παλαιότερους συνθέτες), του Τζον Φηλντ και του Αντόνιο Σολέρ.
Ένας γόνιμος, εμπνευσμένος, απολαυστικός περίπατος στη μουσική ομορφιά, δοσμένος από μια μουσικό με αξιοθαύμαστη, συνεπή και επιτυχημένη διαδρομή στο συναυλιακό χώρο, η οποία σε μεγάλο ποσοστό της σταδιοδρομίας της κινήθηκε απρόσμενα, ελεύθερα, αναζητώντας και παίζοντας μουσική πάντα ενδιαφέρουσα, συνδέοντας με τρόπο θαυμαστό στα προγράμματά της έργα γνωστά στο ευρύ ακροατήριο με έργα εντελώς άγνωστα.
Οι επιτυχημένες προσπάθειες της Έφης Αγραφιώτη -διδακτική, συναυλιακή και συγγραφική- γύρω από θέματα ανάδειξης και προβολής της ελληνικής μουσικής εκτός Ελλάδας, ολοκληρώνουν την προσωπικότητά της και την διαδρομή της από το 1975 μέχρι σήμερα.
Καλή υποδοχή στο cd και μακάρι να ακολουθήσουν και άλλα, προκειμένου να ανακαλύψουμε περισσότερα μουσικά έργα που περιμένουν υπομονετικά να βγουν στο φως.
Σύνταξη κειμένου: Günter Swaab
Ελληνική μτφ από τα γερμανικά.
Tα περιεχόμενα:
Padre Αntonio José Soler 1729-1783 Spanish Composer
-Sonata No 84 (1760)
John Field 1782- 1837 Irish pianist, composer, teacher
-Nocturne, H25,2 (1814)
Fanny Hensel-Mendelssohn 1805-1847 German composer and pianist
-Mélodie op. 4 no 2 (1847) -Pastorella (1846)
Friedrich Nietzshe 1844-1900 German philosopher, composer, poet
-Heldenklage - A hero's sorrow (1862)
Esmeralda Gardeev-Athanasiou 1834-1917 Romanian by Greek origin pianist, composer
-Souvenir de Odessa op. 34 (1870?)
Mario-Foscarina Damaschino 1850-1921 French by Greek origin composer, pianist
-Rondo Brillant op. 15 (1874)
Sofia Doudou-Ziller 1850? -? Austrian by Greek origin pianist, composer
-Preludio alla Scarlatti, op. 2
Richard Strauss 1864-1949 German composer, conductor, pianist, violinist
Stimmungsbilder, Charakterstücken op.9 (1884):
-Träumerei - Dreaming
Isaak Albeniz 1860-1909 Spanish composer, pianist and conductor.
Les saisons, op.201 (1892)
-Le Printemps - The Spring
Manuel Ponce 1882-1948 Mexican composer, music educator
-Intermezzo no 1, per Adolfo de la Pena Gil (1909)
11 Frank Bridge 1879-1941 English composer, violist, conductor
Miniatures, H.127 (1917):
-Pastoral
12 Walter Gieseking 1895-1956 German pianist, composer
-Fox-Trott “Schorschi-Batschi” (1921-1925)
13 Vivien Lambelet 1903-1963 English by Greek origin composer, actress, singer
-Spanish Intermezzo to the memory of a Toreador (1926;)
14 Heitor Villa-Lobos 1887-1959 Brazilian composer, cellist, conductor, guitarist
Guio pratico album based on popular songs, no 10 (1932):
- Nesta Rua
15 Nikos Skalkottas 1904-1949 Greek composer, violinist
The Sea- Ballet Suite (1948-1949):
- Trata – The Traw Boat
16 Einojuhani Rautavaara 1928-2016 Finnish composer
Icons op. 6 (1955):
- Two Village Saints - Black Madona of Βlakernaya
17 Sofia Gubaidulina 1931 Tatar-Russian composer
-Invention (1974)
18 Vivian Fine 1913-2000 American composer
Aegean Suite (1985):
The blue Aegean
19 Alkis Papadopoulos 1956 Greek composer, music educator
Scenes from movies:
- 2046 (2011 )
20.Vasilis Bakopoulos 1940 Greek composer, guitarist, chemist
Postlude/ elegiac lament for departed youth (2019)
21 Calioppe Tsoupaki 1963 Greek composer, pianist, professor
Convid-19, pieces for courage and hope (2020):
-Meeting Point
22 Rena Kyriakou 1917-1994 Greek pianist, composer
2 Préludes Symphoniques, from op.8 Live
-no 1, Reverie -no 3, Élégie
Βurlesque (1935) Live
Συνέντευξη της Έφης Αγραφιώτη στη Ρίτσα Μασούρα
με αφορμή την κυκλοφορία του νέου της cd “Ήχοι από το Συρτάρι”
(Πηγή: https://www.globalview.gr/)
Υπηρετεί 45 ολόκληρα χρόνια την κλασσική μουσική. Με διακρίσεις στη διεθνή μουσική σκηνή, συμμετοχή σε συναυλίες, ηχογραφήσεις έργων μεγάλων μουσουργών, μα πάνω απ’ όλα τεράστιο ενδιαφέρον για τη λόγια ελληνική μουσική και τις γυναίκες συνθέτριες, που δεν έγιναν γνωστές στο πέρασμα των χρόνων. Σε αυτές ήταν αφιερωμένη η προτελευταία δισκογραφική δουλειά της σε συνεργασία με την σοπράνο Μυρσίνη Μαργαρίτη με τίτλο Ελληνίδα Μούσα. Η πιανίστα Έφη Αγραφιώτη βρίσκεται ξανά στην πρώτη γραμμή της κλασσικής μουσικής επικαιρότητας με «Ήχους από το Συρτάρι». Μέσα από το συρτάρι της ψυχής της ανέσυρε και έπαιξε υπέροχα κομμάτια για πιάνο σπουδαίων συνθετών και συνθετριών με έμφαση χρόνου στη Ρένα Κυριακού για την οποία η Έφη Αγραφιώτη έχει αφιερώσει ένα μεγάλο κεφάλαιο στο βιβλίο της «Η μουσική δεν είναι γένους θηλυκού;»
Κυρία Αγραφιώτη έχετε αφιερώσει τη ζωή σας στην προβολή έργων μεγάλων συνθετών αλλά και συνθετριών. Εκτός από λαμπρή δεξιοτέχνις και ερευνήτρια, είστε αφοσιωμένη στο να διατηρείτε ζωντανή τη μνήμη και τη δουλειά σημαντικών συνθετών και συνθετριών που συχνά περιμένουν κάποιον να τις ανακαλύψει στο συρτάρι της λήθης. Η τελευταία σας δουλειά κινείται προς αυτή την κατεύθυνση, πηγαίνοντας έως και 250 χρόνια πίσω. Μιλήστε μας λίγο για την αρχική ιδέα σας και πώς φτάσατε στην επιλογή των συγκεκριμένων μουσικών ακουσμάτων ;
Ευχαριστώ σας για το τιμητικό σχόλιο πρώτα – πρώτα. Κάνω τη δουλειά μου, αυτό είναι όλο. Αφιερώνομαι σε αυτό που επιθυμώ, έκανα και τώρα αυτό που επιθύμησα. Τι; Να δώσω 70 λεπτά μουσική βγαλμένη από το συρτάρι των χιλιάδων μη αναγνωρίσιμων μουσικών έργων, αντιστεκόμενη στην πανδημία και σε κάθε πανδημία. Αναζήτησα μουσική από το συρτάρι της ψυχής μου, εκεί που φύλαξα σχεδόν 5 δεκαετίες τις προσπάθειες να παίξω άγνωστη μουσική. Όλα σχεδόν τα κομμάτια του cd έχουν παιχτεί από εμένα στο κοινό, στον κορμό ενός συναυλιακού προγράμματος ή σαν encore.
Ανοίγοντας λίγο το εύρος του ερωτήματος, θα προσθέσω ότι από το σύνολο της καταγεγραμμένης μουσικής, αναφέρομαι στην κλασική μουσική, μόλις το 5-10 της εκατό των συνθέσεων φέρονται ως γνωστές. Είναι πρόκληση αυτό. Είναι άδικο για τους συνθέτες, αλλά άδικο και για τους μουσικούς να κλείνονται στο μικρόκοσμο του γνωστού και του βεβαιωμένα αξιόλογου, να αγωνίζονται για να παίξουν καλύτερα την τάδε δεξιοτεχνική σύνθεση για να ανταγωνιστούν τον Χόροβιτς. Η Ρένα Κυριακού μου έλεγε: η μουσική υπάρχει όταν την παίζουμε. Αλλιώς κάθεται στο συρτάρι και περιμένει την τύχη της. Περί αυτού πρόκειται, από το να παίξουμε τη μουσική ξεκινούν όλα, όντως.
Εκείνο που αισθάνθηκα ακούγοντας το cd είναι ότι ξαφνικά τεράστιες μουσικές προσωπικότητες περνούν μπροστά μου σαν αστραπή αφήνοντας μου μια υπέροχη αίσθηση ευφορίας. Κι είναι ένα ερώτημα αυτό, πώς τελικά ο ακροατής μπορεί να επωφεληθεί από αυτή την ολιγόλεπτη γνωριμία με τους συνθέτες.
Αναφέρατε την παγκόσμια-ελληνική λέξη-κλειδί. Ευφορία!!! Euphorie, эйфория, euphoria, euforija… Είναι το συναίσθημα μιας μεγάλης ψυχικής ευεξίας που θα προκύψει ως φυσική ανταπόδοση μιας μουσικής ακρόασης και που θα μας προκαλέσει την ευεργετική διέγερση. H μουσική προκαλεί συναισθηματική ευχαρίστηση και αυξάνει την νευροδιαβίβαση της ντοπαμίνης και την προώθηση της στο λεγόμενο ραβδωτό σώμα. Δυο είναι οι επικοινωνούσες πηγές σε κάθε μουσική αφήγηση, ο ακροατής και ο ερμηνευτής. Ο μουσικός επιλέγει το θέμα του και προσθέτει τις προτάσεις έργων που μεταξύ τους θα διεγείρουν συναισθήματα, θα συνδέσουν μνήμες και στιγμές, θα ζωγραφήσουν εικόνες, θα χαϊδέψουν τον εσωτερικό κόσμο του καθενός μας. Είναι το θαύμα της μουσικής! Η ευφορία, γεννιέται από όλα τα μουσικά έργα, λυπητερά, χαρούμενα, ρυθμικά έντονα, νοσταλγικά, μινιμαλιστικά κλπ κλπ…
Στο cd βρίσκουμε προσωπικότητες που γνωρίζουμε με άλλη ιδιότητα, αλλά εδώ μας τους συστήνετε ως συνθέτες. Όπως επίσης ακούμε συνθέτες που δεν είναι καν γνωστοί και μάλλον με τα χρόνια βρέθηκαν στο συρτάρι της λήθης. Πείτε μας γι αυτούς τους συνθέτες να τους γνωρίσουμε και εμείς.
Αυτό είναι το μουσικό παιχνίδι στο cd «Ήχοι από το Συρτάρι». Να ακούσουμε για παράδειγμα ένα φοξ τρότ που συνέθεσε ο φημισμένος κλασικός πιανίστας Βάλτερ Γκίζεκινγκ για να περάσει η ώρα του ατέλειωτου ταξιδιού του, όταν στα μέσα της δεκαετίας του 1920 επέστρεφε από την Αμερική. Να ανακαλύψουμε δυο συνθέτες σύγχρονους, που τους συνδέει η πολύχρονη σχέση με την ελαφρά μουσική, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μελέτησαν σοβαρά και πειθαρχημένα μουσική, αντιθέτως! Είναι ο Βασίλης Μπακόπουλος των Φόρμιγξ και ο Άλκης Παπαδόπουλος των Πυξ Λάξ. Να εκτιμήσουμε την πρώτη δασκάλα κλασικού πιάνου στην Αθήνα, την Σοφία Δούδου. Να σταθούμε σε μια σύνθεση για πιάνο, από τις πολύ λίγες που συνέθεσε ο Ρίχαρντ Στράους. Να μοιραστούμε την ψυχική κατάθεση της Καλλιόπης Τσουπάκη, που μόνη στο σπίτι της, πέρυσι, την ημέρα που ξέσπασε ο κορονοϊός συνέθεσε μια πανέμορφη σύνθεση, σαν αγωνιώδη λυγμό, σαν ερώτημα για το νόημα του αναπάντεχου, σαν παρηγοριά στον εαυτό της και σε μας όλους. Να ανακαλύψουμε μια δυναμική γυναίκα ελληνικής καταγωγής, από την Ρουμανία, την Εσμεράλδα Αθανασίου, που γεννήθηκε το 1834.
Όσο για τους άγνωστους συνθέτες, το ευρύ κοινό δικαιολογημένα δεν μπορεί να αναγνωρίσει προσωπικότητες που δεν έχουν πέραση στα ραδιόφωνα, στις τηλεοράσεις, στους δίσκους, αλλά και στις αίθουσες συναυλιών. Αυτό δεν σημαίνει ότι αυτές οι προσωπικότητες δεν έχουν αφήσει ή δεν θα αφήσουν γερό αποτύπωμα στη μουσική ιστορία. Ο Φινλανδός Εινογιουχανι Ράουταβααρα για παράδειγμα είναι ένας συγκλονιστικός συνθέτης. Γεννήθηκε στο Ελσίνκι το 1928, έκανε εντυπωσιακές σπουδές, ευτύχησε να δει το έργο του να βραβεύεται και να παίζεται πολύ. (Δεν αναφέρομαι στη Ελλάδα). Ο Βρετανός Φρανκ Μπριτζ εμπνεύστηκε από τον Φωρέ και τον Σκριάμπιν και δίδαξε τον Μπέντζαμιν Μπρίττεν μουσική. Ο Τζον Φηλντ είναι ο πρώτος, πριν από τον Σοπέν, που συνέθεσε Νυχτερινά, δίδοντας στη λέξη νυχτερινό έννοια ταυτοποίησης είδους συνθέσεως.
Κυρία Αγραφιώτη, στο μαγικό σας συρτάρι πόσες μουσικές εκπλήξεις χωρούν; πόσες άραγε ακόμα σκοπεύετε προσεχώς να ανασύρετε; Είναι κάτι που ενδιαφέρει πολύ όσους σας παρακολουθούν.
Στο μουσικό μου συρτάρι έχει συμπιεστεί υπερβολικά το υλικό! Έχω όμως παραγγείλει νέο συρτάρι… Δεν κάνω ποτέ πίσω. Αν μπορώ να μετρήσω σωστά, έχω παίξει από το 1975 κάπου 300 άγνωστα έργα, γυναικών και ανδρών μουσουργών, όλων των εποχών. Όταν επέλεγα τα περιεχόμενα του cd, αναρωτιόμουν για καιρό πάνω στο πώς θα ήταν καλύτερα να παντρέψω συνθέσεις βγαλμένες από το συρτάρι, δηλαδή ποιες με ποιες. Και αυτή τη φορά οφείλω ένα ακόμα μεγάλο ευχαριστώ στον μάνατζερ μου για την συμπόρευση και τις οδηγίες του.
Ένα άλλο στοιχείο που παρατήρησα, ακούγοντας το cd είναι τα περισσότερα μουσικά κομμάτια εμπεριέχουν τρόπον τινά χαρά. Είναι θα έλεγα ευχάριστοι μουσικοί ήχοι Ήταν αυτή η «χαρά» συγκεκριμένη επιλογή σας;
Η χαρά είναι ανταπόδοση της μουσικής ακρόασης, είναι το δώρο της γαλαντόμας μουσικής στη ζωή μας. Στο ηχογράφημα, γενικός κανόνας είναι να ρέει το αποτέλεσμα. Να μη τελειώνει κάτι με κενό, αλλά κάθε επόμενο να αρχίζει μετα από μια ανάσα δρόμο. Να περπατούν όλα μαζί στο δρόμο της ακρόασης και κάθε ένα να σου λέει: τώρα, για άκου κι εμένα, είναι η σειρά μου!!!. Γενικά, μόνο η πλοκή μεταξύ των συνθέσεων με ενδιαφέρει φτιάχνοντας ένα πρόγραμμα. Βεβαίως υπάρχουν τεχνικοί και αισθητικοί κανόνες, ανάλογα με τη χρήση της μουσικής. Θέλω να πω ότι αλλιώς χτιζουμε ένα συναυλιακό πρόγραμμα σε μικρή ή σε μεγαλύτερη αίθοyσα, αλλιώς μια ηχογράφηση σε ραδιοφωνικό studio, αλλιώς ένα δισκογράφημα.
Στο cd περιλαμβάνονται ξένοι συνθέτες, αλλά και Έλληνες. Όπως επίσης εννέα γυναίκες συνθέτριες και βεβαίως η Ρένα Κυριακού. Υπάρχει ένας γενικός τρόπος να κατηγοριοποιήσουμε τα περιεχόμενα;
Στο συμβολικό συρτάρι μου εμπεριέχονται γενικώς πολλές δεκάδες συνθέσεις ανδρών και γυναικών. Εξ αυτών στο cd υπάρχουν έργα που έπαιξα πολλές φορές σε συναυλία, άλλα που έπαιξα λίγες φορές. Δεν ηχογράφησα κομμάτια που δεν ταίριαζαν σαν συν-επιλογές ακόμα κι αν ήθελα πολύ να το κάνω. Όλα όμως τα αγαπάω πολύ.
Στο συγκεκριμένο δισκογράφημα, ακούγονται συνθέσεις εννέα συνθετριών, παλαιότερη είναι η Φάνυ Χενζελ-Μέντελσον και νεότερη η Καλλιόπη Τσουπάκη. Στους άνδρες συνθέτες, ο παλαιότερος είναι ο Αντόνιο Σολέρ με μια σονάτα του, έργο του 1760 και νεότερος είναι ο Αλκης Παπδόπουλος. Έδωσα περισσότερο χρόνο στη μουσική της Ρένας Κυριακού. Τρία έργα της ακούγονται, σε ζωντανή ηχογράφηση από συναυλία στη Μασσαλία. Της οφείλω ένα κομμάτι της μουσικής μου ενηλικίωσης. Δεν διανοούμαι ότι θα σταματήσω να την τιμώ και να την θυμάμαι όσο ζω. Τα έργα των άλλων οκτώ γυναικών όπως και των δεκατεσσάρων ανδρών είναι ηχογραφημένα στο studio της παραγωγού εταιρίας Irida Classical.
Έχω την αίσθηση ότι με την μουσική σας επιμέλεια που γίνεται εύκολα αντιληπτή, περνάτε ένα μήνυμα στους νέους μουσικούς και παράλληλα επιδιώκετε να αφήσετε ένα είδος παρακαταθήκης. Κάνω λάθος ;
Δεν κάνετε λάθος. Πολύ περισσότερο όμως θα ήθελα να απευθυνθώ στους ακροατές. Αυτοί μπορούν να ωθήσουν τους συναδέλφους μου προς την αναζήτηση μιας άλλης μορφής ρεπερτορίου και να πείσουν τους παραγωγούς συναυλιών ότι έφτασε το πλήρωμα του χρόνου.
Εσμεράλντα Γκάρντεεφ-Αθανασίου
Μιλήστε μας λίγο για τις γυναίκες των Ήχων από το Συρτάρι. Ποια ήταν εκείνα τα ιδιαίτερα στοιχεία που σας συνεπήραν την αναζήτηση της δουλειάς τους;
Είναι τραγικό να τιμωρείται ένας δημιουργικός άνθρωπος επειδή διεκδικεί το δικαίωμα να εμπνέεται, επειδή επιλέγει μια δραστηριότητα δημιουργική που οι άλλοι ίσως δεν αντιλαμβάνονται την κοινωνική της διάσταση και το μήνυμα που στέλνει, πιθανότατα γιατί η παιδεία δεν τους άνοιξε δρόμο. Όλα είναι θέμα παιδείας και κοινωνικής αντίληψης των αξιών και των συμβολισμών. Είμαστε όμως στον 21 αιώνα και διαθέτουμε μεγάλες δυνατότητες να προκαλέσουμε την αλλαγή πολλών κοινωνικών δεδομένων. Θα δώσω λίγες πληροφορίες για τις γυναίκες του cd, έτσι για να τις πλησιάσουν πιο φιλικά οι ενδιαφερόμενοι ακροατές.
Η Ρένα Κυριακού, μεγαθήριο του πιάνου, υπήρξε και σπουδαία συνθέτρια. Τα έργα στο cd είναι γραμμένα στα δεκαεπτά της χρόνια. Αναγκάστηκε να βάλει το μολύβι στην άκρη, γιατί η πιανιστική σταδιοδρομία δεν άφηνε χρόνο και γιατί την συμβούλευαν να αφήσει τη σύνθεση. Η ίδια έλεγε χαρακτηριστικά ότι αν ήταν στο χέρι της θα γέμιζε όλη τη γη με τις νότες της. Τόσο ήθελε να γράφει μουσική!
Η Σοφία Δούδου ήταν η σύζυγος του Γερμανού επιφανούς αρχιτέκτονα Ερνέστου Τσίλλερ Το δίπλωμά της έχει την υπογραφή του Λιστ. Χάρη στη Μάρω Καρδαμίτση-Αδάμη ήρθε πριν πολλά χρόνια στα χέρια μου η σύνθεση που ακούσατε στο cd αλλά δεν μπορώ να βρω καμία άλλη, όσο γι αν ψάχνω.
Ένα κομμάτι σαλονιού της Μαριώς Φοσκαρίνα Δαμασκηνού προτείνω στο Συρτάρι μου, επηρεασμένο σαφέστατα από τον Φέλιξ Μέντελσον. Και μια που γιορτάζουμε την επανάσταση του 1821 με διάφορους τρόπους, που περιέχουν και λιγουλάκι ελληνική μουσική, ας δώσω και μια μικρούλα ενημερωτική πληροφορία, λέγοντας ότι η Μαριώ Φοσκαρίνα Δαμασκηνού ήταν παιδί σπουδαίας κερκυραϊκής οικογένειας, με μεγάλη συμβολή στην επανάσταση του 1821.
Την Βιβιέν Λαμπελέτ, μια «εκκεντρική» θα λέγαμε γυναίκα γεννημένη το 1903 στο Λονδίνο, την εκτίμησε πολύς κόσμος μέσα από το διπλό cd Greek Muse, δηλαδή από τα τραγούδια Ελληνίδων που δισκογραφήσαμε πέρυσι με την σοπράνο Μυρσίνη Μαργαρίτη. Πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι το διπλό αυτό δισκογράφημα, ταξίδεψε σε όλο τον κόσμο. Στο cd που αναφερόμαστε τώρα, παίζω ένα πανέμορφο κομμάτι για πιάνο της κόρης του Ναπολέοντα Λαμπελέτ, της Βιβιέν, σε ισπανικό χρώμα, που μιλάει για έναν άτυχο τορεαντόρ που αφού συγκλόνισε τα πλήθη με τη δύναμή του, αποχαιρέτησε τη ζωή αδύναμος να νικήσει το θάνατο. Ευχαριστώ τον Θωμά Ταμβάκο που μου πρόσφερε το μουσικό κείμενο.Ανάμεσα στις γυναίκες του cd είναι η Σοφία Γκουμπαϊνούλινα, παγκόσμιας αποδοχής τατάρα συνθέτρια, που όμως είχε τις κατάλληλες συνθήκες να σπουδάσει αυτό που ήθελε και να μεγαλουργήσει.
Στο cd συναντάμε και μια αναγνωρισμένη στην Ευρώπη πειραιώτισσα συνθέτρια, την Καλλιόπη Τσουπάκη, όπως την Εσμεράλδα Γκαρντέεφ-Αθανασίου που πολλά προσέφερε στη διδασκαλία και τη σύνθεση στην Ρουμανία, την αδελφή του Φέλιξ Μέντελσον, την Φάννυ, που σύμφωνα με τις αρχές της οικογένειας της αλλά και ευρύτερα της εποχής, μέχρι τα 14 μπορούσε ασφαλώς να μαθαίνει μουσική διαπλάθοντας τον χαρακτήρα της, αλλά μετα έπρεπε να σταματήσει τη μουσική και να εκπαιδευτεί στο να γίνει καλή σύζυγος και μητέρα. Η μουσική καριέρα μπορούσε να είναι επιλογή μόνον του Φέλιξ, που ήταν αγόρι.
Η Αμερικανίδα Vivian Fine στο cd ζωγραφίζει μνήμες από το Αιγαίο Πέλαγος πλάθοντας αρμονίες στο πιάνο, περιγράφοντας την ανατολή και τη δύση, τα χρώματα της θάλασσας και του ουρανού, τον παφλασμό του κύματος, τη χαρά του καλοκαιρινού τοπίου, που παρέμεναν στη μνήμη της χρόνια μετά το ταξίδι της στα νησιά μας.
Θα ήθελα στο τέλος αυτής της συζήτησης να αναφέρουμε τους εκλεκτούς συνεργάτες σας στην παραγωγή του cd.
Οι συνεργάτες του δισκογραφήματος είναι όλοι εκλεκτοί στο χώρο τους. Θα αναφέρω πρώτα τον αγαπημένο μου φίλο και σπουδαίο ζωγράφο Γιάννη Ψυχοπαίδη.Η ηχογράφηση πραγματοποιήθηκε στο studio της Irida Classical σε πιάνο Fazioli που φρόντισε ο εκλεκτός χορδιστής μου, για μια ζωή, Βασίλης Παπανικολάου. Ηχολήπτης, ο Νικόλας Δημοσθένους. Μαζί μου ήταν και η φωτογράφος μου, εδώ και… κάτι δεκαετίες, Κατερίνα Μαριανού. Η ζωντανή ηχογράφηση των συνθέσεων της Ρένας Κυριακού πραγματοποιήθηκε από τον ηχολήπτη γιο μου Βασίλη Πάκο-Αγραφιώτη. Τους ευχαριστώ από καρδιάς όλους.
Σας ευχαριστώ και καλές διαδρομές στη νέα σας δουλειά..
Εγώ ευχαριστώ, για τη στήριξη της προσπάθειας αυτής, αλλά και την συνεργασία μας γενικότερα.
Τεχνική επιμέλεια σελίδας Κώστας Γρηγορέας
(Η επιμέλεια του κειμένου είναι ευθύνη του αρθρογράφου)
