GRETE VON ZIERITZ
Γεννήθηκε στις 10 Μαρτίου 1899 στη Βιέννη. Γερμανοαυστριακή συνθέτρια και σπουδαία πιανίστρια, μαθήτρια για μια χρονιά του Martin Krause, για τον οποίο πρωτοπήγε στο Βερολίνο για μερικά μαθήματα μαζί του (ο Krause δίδασκε τότε στο Ωδείο Stern). Δυστυχώς γι αυτήν, ένα χρόνο μετά ο Krause πέθανε, θύμα μιας επιδημίας γρίπης.
Η Zieritz όμως δεν εγκατέλειψε έκτοτε το Βερολίνο, έζησε τα 85 από τα χρόνια της ζωής της εκεί.
Η Grete von Zieritz υπήρξε μια δυναμική, γεμάτη ενέργεια προσωπικότητα, μέχρι το τέλος της ζωής της. Δυστυχώς δεν την βοήθησε η όχι θετική υποδοχή των συνθετριών από το κοινό αλλά και από τους μουσικούς, στα χρόνια που δημιουργούσε με πάθος και μάλιστα χρησιμοποιώντας ιδιώματα γραφής προχωρημένα με τρόπο πολύ προσωπικό. Η μικρή βιεννέζα πρώτα πήγε στο Ίνσμπρουκ και στο Γκρατς όπου σπούδασε πιάνο και σύνθεση με τον αυστριακό συνθέτη Roderich Mojsisovics von Mojsvár (Graz, 1877-Bruck an der Mur,1953). Εμφανίστηκε από πολύ μικρή στις αίθουσες συναυλιών παίζοντας πιάνο. Το 1917 μετακόμισε στο Βερολίνο. Συνέχισε τις σπουδές της στρεφόμενη πια καθ ολοκληρίαν στη σύνθεση και παράλληλα συνέθετε ακατάπαυστα. Τα «Ιαπωνικά Τραγούδια» που συνέθεσε το 1921 έστρεψαν το ενδιαφέρον της μουσικής οικογένειας επάνω της.
Μεταξύ 1926-1931 σπούδαζε με τον Franz Schreker, τον οποίο θαύμαζε και ο οποίος είπε γι αυτήν: « Τι κρίμα που δεν είναι άντρας, θα υποστεί τη σκληρό ανταγωνισμό μόνο και μόνο λόγω φύλου. Ο ανταγωνισμός θα είναι άδικος μαζί της..»
Κι όμως, ήταν η μόνη γυναίκα μεταξύ συνθετών από 18 χώρες που κατάφερε να φιλοξενηθεί η μουσική της στο Διεθνές Φεστιβάλ Μουσικής του 1939, στη Φρανκφούρτη.
«Ο δωδεκαφθογγισμός, η τονική μουσική, οι λεγόμενοι παράφωνοι ήχοι, οι χρωματικές σειρές και η αντίστιξη όλα μου χρειάζονται γιατί η ελευθερία είναι για μένα το να μην επαναλαμβάνω τον εαυτό μου κι εγώ θέλω να μείνω ελεύθερη.» Όντως, χρησιμοποίησε στιλιστικές συσκευές που θεωρούσε κατάλληλες για κάθε σύνθεση. H επιθυμία να γράφει ελεύθερη και η θεωρητική τακτοποίηση της επιθυμίας όμως, ήταν καρπός επιρροής από τις απόψεις μιας μεγάλης προσωπικότητας της μουσικής, τον Franz Schreker (1878 – 1934). Αυτός υπήρξε πρότυπο και δάσκαλος για πολλούς συνθέτες των αρχών του εικοστού αιώνα. Δυστυχώς γι αυτόν όμως, ο αντισημιτισμός και δυο αποτυχημένα έργα του που παίχτηκαν και θύμωσαν το κοινό και τους κριτικούς στάθηκαν ικανά να τον εξαφανίσουν ως συνθέτη και να απομακρυνθεί στη συνέχεια και από τη θέση του καθηγητή σύνθεσης της Akademie der Künste στο Βερολίνο.
Το 1986, η Grete von Zieritz επισφράγισε την αναγνώριση του κοινού και του μουσικού κόσμου, με το σαραντάλεπτο έργο «Κλήσεις της Κασσάνδρας» που είναι στην πράξη ένα έργο πολυμέσων με στήριξη πολύ αφηγηματική από τις ελαιογραφίες, τις υδατογραφίες και τα σχέδια του Christopher Niess. Ήταν ήδη πολλές φορές βραβευμένη από σοβαρά ιδρύματα και φορείς, με μετάλλια όπως το μετάλλιο Τιμής της Εταιρείας μουσικών ερμηνειών και δικαιωμάτων μηχανικής αναπαραγωγής GEMA, το μετάλλιο Τιμής για την Επιστήμη και την Τέχνη.
Christel Burmeister-Gronau : η Grete von Zieritz.
Δεν δίσταζε να επαναλαμβάνει: Δεν θα ήθελα τίποτα περισσότερο από το κλείσιμο του βαθιού χάσματος που έχει ανοίξει μεταξύ των συνθετών της εποχής μας και του κοινού.
Για να βρούμε όμως τη μουσική γλώσσα που θα είναι κοινή σε όλους τους ανθρώπους πρέπει να πάρουμε το ρίσκο να προτείνουμε μια προσωπική μουσική.
Η Grete von Zieritz πέθανε στην ηλικία των 102 ετών στο Βερολίνο. Άφησε 300 περίπου έργα.
Άκουσα πρόσφατα το cd της Mezzo soprano Barbara Heese-Bachmaier και της Staatsorchester Frankfurt υπό τη διεύθυνση του Νίκου Αθηναίου που ερμηνεύουν ονειρικά τα Γιαπωνέζικα τραγούδια του 1919 μαζί με έργα άλλων σημαντικών συνθετών. Το cd είναιαφιερωμένο σε συνθέτες που μελέτησαν με τον Franz Schreker ή επηρεάστηκαν από αυτόν.
Χαίρομαι που βρήκα τα τραγούδια με τους ερμηνευτές του cd μου, στο youtube.
Έφη Αγραφιώτη
Νοέμβριος 2018
Effie.tar@gmail.com
Τεχνική επιμέλεια σελίδας Κώστας Γρηγορέας
(Η επιμέλεια του κειμένου είναι ευθύνη του αρθρογράφου
