ΝΙΚΟΣ ΡΩΣΣΟΣ - Συνέντευξη του μουσικοπαιδαγωγού και κιθαριστή στην Τίνα Βαρουχάκη

ΝΙΚΟΣ ΡΩΣΣΟΣ
Συνέντευξη του μουσικοπαιδαγωγού και κιθαριστή στην Τίνα Βαρουχάκη

Ημέρες μαθημάτων, διαλέξεων, συναυλιών, γόνιμων συζητήσεων, ανάλυσης έργων, δημιουργίας συνόλων, ανταλλαγής απόψεων, επίλυσης αποριών, συνεργασιών, γνωριμιών, ημέρες διακοπών (γιατί όχι;) ημέρες εποικοδομητικές, που δεν περνούν απαρατήρητες, αλλά αφήνουν το στίγμα τους στη μετέπειτα καριέρα συμμετεχόντων και διδασκόντων, ημέρες καλοκαιριού…. Όχι απλώς “ημέρες κιθάρας,” κάτι περισσότερο: ΗΜΕΡΕΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΠΡΕΒΕΖΑΣ, 8-11 Ιουλίου 2013.
Ο λόγος στον διοργανωτή, εκπαιδευτικό και κιθαριστή, κ Νίκο Ρώσσο.

«Από τη μία θέλουμε να προωθήσουμε την Ελληνική εργογραφία και από την άλλη δεν θέλουμε έναν διαγωνισμό δεξιοτεχνικών αντιπαραθέσεων. Και τα δύο δύσκολα. Ήδη υπάρχουν κάποια αποτελέσματα, νέοι κιθαριστές που συμμετείχαν στο διαγωνισμό έχουν συμπεριλάβει στο ρεπερτόριό τους κάποια έργα Ελλήνων συνθετών τα οποία παρουσιάζουν στα ρεσιτάλ τους. Αυτό από μόνο του δημιουργεί μια παράδοση. Είμαστε όμως στην αρχή».

Τ.Β. Οι "Ημέρες Μουσικής" είναι η μετεξέλιξη των "Ημερών Κιθάρας", που πραγματοποιήθηκαν τον Μάιο του 2012 . Τι σηματοδοτεί αυτή η μετεξέλιξη των «ημερών κιθάρας» σε «ημέρες μουσικής»;

Ν.Ρ. Για να απαντήσω σε αυτό το ερώτημα πρέπει μάλλον να πάρω τα πράγματα από την αρχή. Προϋπήρξαν δύο σεμινάρια με τον Κώστα Γρηγορέα πριν τις “Ημέρες Κιθάρας” 2012. Τα σεμινάρια αυτά περιελάμβαναν μόνο μαθήματα κιθάρας αν εξαιρέσουμε το ρεσιτάλ του Κώστα Γρηγορέα, όπου ακούσαμε για πρώτη φορά τις συνθέσεις του «Κιθάρα σε Ελληνικό Τρόπο». Ακολούθησαν οι Ημέρες Κιθάρας 2012 όπου εντάξαμε τον διαγωνισμό, τα κιθαριστικά σύνολα και μια προσέγγιση στο έργο του H.V. Lobos. Η μετεξέλιξη λοιπόν σε ημέρες μουσικής διεύρυνε το θεσμό εντάσσοντας τα σεμινάρια πιάνου με τον Χαράλαμπο Αγγελόπουλο και αφήνοντας περιθώρια να συμπεριληφθούν όποιες αναζητήσεις υπάρχουν από συναδέλφους μουσικούς είτε εκπαιδευτικές, είτε καλλιτεχνικές.

Τ.Β. Στα σεμινάρια που πραγματοποιήθηκαν στις «ημέρες μουσικής» εντάξατε πολλές και ποικίλες εκπαιδευτικές δραστηριότητες: μαθήματα τεχνικής και ερμηνείας, ανάλυσης έργων, κατασκευής κιθάρας, διεύθυνσης κιθαριστικών συνόλων. Σε τι αποσκοπούσε αυτός ο εκπαιδευτικός σχεδιασμός: στο να περάσετε το μήνυμα ότι ένας «ολοκληρωμένος» μουσικός οφείλει να έχει μια ευρεία υποδομή ακολουθώντας «παράλληλες ειδικεύσεις» ή στο να γνωρίσουν τα παιδιά κάποιους τομείς όπου δυνητικά θα μπορούσαν να εξειδικευτούν στο μέλλον;

Ν.Ρ. Υπάρχει ένας εκπαιδευτικός σχεδιασμός με την ευρεία έννοια. Δηλαδή να βλέπουμε το αντικείμενο από πολλές οπτικές γωνίες και να προσπαθούμε να εμβαθύνουμε και σε άλλες παραμέτρους. Αυτό πιστεύουμε ότι βοηθάει στην ολοκλήρωση του μουσικού, συμπληρώνει την ωδειακή εκπαίδευση και ανοίγει ορίζοντες στους νέους. Θετική υπήρξε επίσης η αλληλεπίδραση μεταξύ μουσικών διαφορετικού οργάνου. Δεν είναι και ό,τι πιο συνηθισμένο να βλέπεις κιθαρίστες να παρακολουθούν ανάλυση έργων του Claude Debussy και πιανίστες να ενδιαφέρονται για την κατασκευή της κιθάρας.

Τ.Β. Στο φεστιβάλ ασχοληθήκατε εξειδικευμένα με τη διεύθυνση μουσικών συνόλων. Τα τελευταία χρόνια η κιθάρα παύει να θεωρείται πλέον ένα απολύτως απομονωμένο μουσικό όργανο και τείνει όλο και συχνότερα να εντάσσεται σε μουσικά σύνολα. Ποια θετικά βλέπετε σε αυτή την αλλαγή;

Ν.Ρ.Η κιθάρα είναι ένα πολυφωνικό όργανο το οποίο διαθέτει μια αυτάρκεια. Οι συνδυασμοί με άλλα όργανα (πνευστά, έγχορδα κλπ) δίνουν άλλες δυνατότητες εκφραστικής, προσεγγίζουν ρεπερτόριο άλλων μουσικών περιόδων. Όσον αφορά τα κιθαριστικά σύνολα, η δυνατότητα να χρησιμοποιείς ταυτόχρονα τα εκφραστικά στοιχεία της κιθάρας από ανεξάρτητες μελωδικές γραμμές μου φαίνεται πολύ ενδιαφέρουσα. Για παράδειγμα, η σύνθεση του Κώστα Γρηγορέα «Πρέβεζα» που γράφτηκε ειδικά για τις Ημέρες Μουσικής, παρ’ ότι δεν είναι ένα κομμάτι υψηλής δεξιοτεχνίας αναδεικνύει θαυμάσια τα εκφραστικά μέσα του οργάνου.

Το κιθαριστικό σύνολο των Ημερών Μουσικής 2013 στην πρώτη παρουσίαση του έργου «Πρέβεζα» του Κ. Γρηγορέα (διευθύνει ο συνθέτης Ν. Ντρέλας)

Τ.Β. Aπό εκπαιδευτικής άποψης, τι οφέλη αποκομίζουν οι μαθητές συμμετέχοντας στα μουσικά σύνολα, αλλά και ποια είναι τα βασικότερα λάθη που μπορεί να κάνει ένας δάσκαλος στο πλαίσιο αυτού του εγχειρήματος;

Ν.Ρ.Εκτός από αυτά που προανέφερα, δηλαδή την επαφή με άλλο ρεπερτόριο και να αντιμετωπίζουν νέα εκφραστικά μέσα ο σπουδαστής της κιθάρας «ακούει καλύτερα την πολυφωνία». Πρέπει να μάθει να ακούει τον εαυτό του, ενώ παρακολουθεί τις άλλες μελωδικές γραμμές και ενδεχομένως να κατευθύνεται από κάποιον που διευθύνει το σύνολο. Χρειάζεται να δείξει μια άλλη συνέπεια όσον αφορά το ρυθμό, το φραζάρισμα και γενικότερα την ερμηνεία που δεν εξαρτάται μόνο από αυτόν, αλλά από μια κοινή συμφωνία.
Πιστεύω ότι το βασικότερο λάθος που μπορεί να κάνει κάποιος που συντονίζει ένα σύνολο είναι να υπερεκτιμήσει τις δυνατότητές του με αποτέλεσμα να χρειαστούν μεγάλες εκπτώσεις στο κείμενο, να προκύψουν κακές εκτελέσεις, ίσως και ακυρώσεις. Όσον αφορά τα σύνολα του σεμιναρίου τα πράγματα είναι ακόμα πιο δύσκολα γιατί δεν γνωρίζεις εκ των προτέρων το δυναμικό σου και ο χρόνος είναι περιορισμένος. Σημαντικό επίσης να μην υπάρχουν «άχαροι» ρόλοι (αυτό βέβαια εξαρτάται από τον συνθέτη, ή αυτόν που κάνει τη μετεγγραφή).

Τ.Β. Μια πολύ ενδιαφέρουσα πτυχή του διαγωνισμού που διοργανώσατε, ήταν ότι –όπως χαρακτηριστικά αναφερόταν στους όρους- αποσκοπούσε στο «να δώσει έμφαση στην ερμηνεία έργων Ελλήνων συνθετών για την κιθάρα». Αισθάνεστε ότι επιτεύχθηκε ο στόχος της εξοικείωσης των μαθητών με έργα Ελλήνων συνθετών;

Ν.Ρ. Πρόκειται για έναν από τους σημαντικούς στόχους των ημερών μουσικής. Από τη μία θέλουμε να προωθήσουμε την Ελληνική εργογραφία και από την άλλη δεν θέλουμε έναν διαγωνισμό δεξιοτεχνικών αντιπαραθέσεων. Και τα δύο δύσκολα. Ήδη υπάρχουν κάποια αποτελέσματα, νέοι κιθαριστές που συμμετείχαν στο διαγωνισμό έχουν συμπεριλάβει στο ρεπερτόριό τους κάποια έργα Ελλήνων συνθετών τα οποία παρουσιάζουν στα ρεσιτάλ τους. Αυτό από μόνο του δημιουργεί μια παράδοση. Είμαστε όμως στην αρχή.

Το νεανικό μουσικό σύνολο «Πολυρυθμία»

Τ.Β. Στο πλαίσιο αυτών των μουσικών διοργανώσεων έχετε την ευκαιρία να προσεγγίζετε σολίστ κιθάρας διαφορετικών γενεών. Συνειδητοποιείτε κάποιες διαφορές στις νεότερες γενιές κιθαριστών εν συγκρίσει με παλαιότερες;

Ν.Ρ. Νομίζω υπάρχουν κάποιες διαφορές. Σήμερα υπάρχει αρκετή τεχνογνωσία, άρα λιγότερη προσωπική αναζήτηση και ίσως λιγότερο πάθος. Είναι ένα γενικότερο φαινόμενο που ο καθένας πρέπει να το αντιμετωπίσει στο χώρο του.

Τ.Β. Ζούμε σε μια εποχή «κατάργησης» των «βεβαιοτήτων» του παρελθόντος σε όλα τα επίπεδα λόγω κυρίως της οικονομικής κρίσης. Σχεδιάζοντας αυτή τη διοργάνωση αναγκαστήκατε να κάνετε αλλαγές σε ζητήματα που ως σήμερα θεωρούσατε ως δεδομένα;

Ν.Ρ.Από εκπαιδευτικής ή καλλιτεχνικής απόψεως καμία. Το μόνο που προσπαθήσαμε
ήταν να έχουμε ένα χαμηλό κόστος συμμετοχής. Σε αυτό θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους τους συνεργάτες που κινήθηκαν στο ίδιο πνεύμα.

Οι βραβευθέντες των «Ημερών Κιθάρας 2012

Τ.Β. Φέτος είχατε την υποστήριξη φορέων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Προς ποια κατεύθυνση;

Ν.Ρ.Από την τοπική αυτοδιοίκηση υπήρξε μια μικρή αλλά ευπρόσδεκτη οικονομική υποστήριξη που μας έλυσε κάποια προβλήματα.Αν δεν συνέβαινε και η απεργία στους δήμους ίσως να είχαμε και κάποια τεχνική υποστήριξη.

Τ.Β. H ιδέα να διοργανώσετε το ρεσιτάλ του Γιώργου Τοσικιάν σε ανοικτό πεζόδρομο της Πρέβεζας, (γεγονός που υποδηλώνει μια διάθεση για «άνοιγμα» του Φεστιβάλ στην τοπική κοινωνία) βρήκε ανταπόκριση και από ανθρώπους που δεν συμμετείχαν στη διοργάνωση;

Ν.Ρ.Ήταν ένα μικρό στοίχημα που κερδήθηκε. Η πλατεία περιτριγυρίζεται από παλιά κτήρια και συνδέεται με τον κεντρικό πεζόδρομο της πόλης. Εκτός από τους μύστες της κιθαριστικής μουσικής ήταν πολλοί αυτοί που στάθηκαν να ακούσουν για λίγο και έμειναν μέχρι το τέλος της συναυλίας. Χρειάστηκε αρκετές φορές να «απλώσουμε» καρέκλες, γιατί συνεχώς υπήρχε νέο κοινό. Θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Γιώργο Τοσικιάν όχι μόνο για την όμορφη βραδιά που μας χάρισε, αλλά και που με εμπιστεύτηκε.

Το ρεσιτάλ του Γ. Τοσικιάν

Τ.Β. Θα έρθουν και άλλες«ημέρες μουσικής»; Πώς οραματίζεστε τη συνέχιση του θεσμού;

Ν.Ρ. Την απάντηση την έδωσαν τα ίδια τα παιδιά. Χωρίς να το σκεφτούν συζητούσαν για το τι θα κάνουν του χρόνου, τι κομμάτια θα παίξουμε στα σύνολα, έριχναν ιδέες, σχεδίαζαν ποιες περιοχές θα επισκεφθούν. Πιστεύω το βασικό πλάνο δεν θα αλλάξει. Η συνεργασία με τους δύο σολίστες ήταν άψογη.

Τ.Β. Θα θέλατε να προσθέσετε κάτι άλλο;

Ν.Ρ. Το πρόγραμμα των ημερών μουσικής ήταν αρκετά πυκνό και η συμμετοχή πέρα απ’ το αναμενόμενο, γι’ αυτό άλλωστε ξεκίνησαν και νωρίτερα. Δεν υπήρχαν λοιπόν περιθώρια παρέκκλισης, όπως για παράδειγμα την απεργία που προανέφερα. Επειδή έπρεπε να λύσω όλα τα θέματα που προέκυψαν μιας και είχα την ευθύνη της διοργάνωσης χρειάστηκε ένα μέρος της δουλειάς μου να αναλάβει ο Νίκος Ντρέλας διευθύνοντας το ένα απ’ τα δύο σύνολα που δημιουργήθηκαν. Θα ήθελα να τον ευχαριστήσω και δημόσια για την πρόθυμη βοήθειά του. Επίσης θα ήθελα να ευχαριστήσω το TaR, τον κο Μαυρουδή και εσάς προσωπικά για την στήριξη που μας παρέχετε. 

Τίνα Βαρουχάκη
varouchaki@gmail.com 
Ιούλιος 2013