"συνεντεύξεις"
Hubert Käppel
(Συνέντευξη του Γερμανού κιθαριστή στον Δημήτρη Παπά με την ευκαιρία του ρεσιτάλ της Αθήνας στις 15/1/2007, αίθουσα Ινστιτούτο Γκαίτε)
Ένας νέος κιθαριστής την δεκαετία ‘70 σε μια χώρα παραδοσιακά της κλασσικής μουσικής (του πιάνου, των ορχηστρών, των μαέστρων…).Πόσο αποδεκτός είναι και πόσες ευκαιρίες έχει για να αποκτήσει μια πλήρη εκπαίδευση ;
Την εποχή εκείνη, για μένα όπως και για όλους τους άλλους, η ευκαιρίες να βρεις έναν δάσκαλο δεν ήταν όπως είναι σήμερα.
Εγώ θαρρώ πως ήμουν κάπως τυχερός καθώς είχα για δάσκαλο τον Χάτμοντ Ντέντλα, έναν καλλιεργημένο μουσικό, κιθαριστή και λαουτίστα ο οποίος με ενέπνευσε πολύ. Στην συνεχεία είχα για δάσκαλο έναν Ιάπωνα κιθαριστή ο οποίος ήταν καλός δεξιοτέχνης καθώς είχε πάρει το 3ο βραβείο σε έναν διαγωνισμό στο Παρίσι.
Στην Γερμανία λοιπόν κατάφερα να μάθω κιθάρα αλλά η βαθιά μουσική παράδοση της δημιούργησε ιδιαίτερες συνθήκες. Μάθαινα, αλλά ας πούμε υπό την παρακολούθηση και ίσως τον έλεγχο φίλων μουσικών (πιανιστών, βιολιστών κ.α.) Η φίλη μου και πιανίστα πολλές φορές μου έλεγε συμβουλές για να μελετώ πιο σωστά.
Ήταν μεγάλη βοήθεια.
Η μουσική κοινωνία της Γερμανίας σας δημιούργησε την ανάγκη να αποδείξετε ότι η κιθάρα είναι ένα κλασσικό όργανο με την βαρύτητα ενός πιάνου , ενός βιολιού;
Οπωσδήποτε. Αν και ήταν δύσκολο, πρέπει να πω πως ήμουν πολύ τυχερός που είχα αυτό το περιβάλλον. Ζούσα τότε με μια πολύ καλή πιανίστα η οποία ήταν μαθήτρια του Αλφόνσο Άλες Κοντάσκυ ο οποίος είχε το πιο διάσημο και σημαντικό ντουέτο σύγχρονης μουσικής στη Γερμανία και τον γνώρισα πολύ καλά. Εκείνη την εποχή, ίσως, να έκανα παρέα μόνο με πιανίστες.
Το περιβάλλον αυτό δεν σας αποθάρρυνε για την επιλογή σας να παίζετε κιθάρα ;
Νομίζω πως όχι. Ήμασταν στην δεκαετία το ‘60, σε μια επαναστατική και νεανική εποχή, ας πούμε η γενιά του ‘68…
Οι Beatles…
Τους Beatles τους ανακάλυψα αρκετά αργότερα από την εποχή που ίσως θα έπρεπε, διότι ο πρώτος μου μουσικός έρωτας ήταν η κλασσική μουσική και στα 13 και 14 η Jazz.
Ήμουν εντελώς αφοσιωμένος στην Jazz . Στην αρχή κάπως πιο απλή αλλά μετά πιο περίπλοκη όπως των Coltrane , Parker , Montgomery και στη συνέχεια ακόμα και free jazz.Οι Beatles τότε δεν είχαν καμιά ελπίδα για μένα.
Θυμάμαι τότε που πηγαίναμε σε ανοιχτά jazz festivals με το συγκρότημα μου (όπου έπαιζα σαξόφωνο και κλαρινέτο) και αυτοσχεδιάζαμε για τρεις η και τέσσερις ώρες σε free style και στο τέλος ας μου επιτραπεί η έκφραση , «αποτρελαινόμασταν».
Σίγουρα το «κλίμα» της εποχής επέτρεπε και ο κόσμος τα έβλεπε όλα αυτά ως πολύ νέα ρεύματα.
Αισθάνεστε τυχερός, ως μουσικός, που περάσατε από αυτήν την εποχή, σε σύγκριση με τους νεότερους μουσικούς;
Αισθάνομαι τυχερός για αυτό και νομίζω πως με βοήθησε να αποκτήσω ένα πιο καλό μουσικό αυτί στην κατανόηση της σύγχρονης μουσικής. Φυσικά, ως δάσκαλος, προσπαθώ να διδάξω όλα αυτά στους νεότερους, οι οποίοι, πολλές φορές, δεν γνωρίζουν σημαντικότατους συνθέτες (Stockhausen, Kagel) ή και πιανίστες όπως ο Horowitz κ.α. Πιστεύω πως οι νέοι μουσικοί (οι σπουδαστές) θα πρέπει να γνωρίζουν όλα αυτά που εμείς γνωρίζαμε και θαυμάζαμε. Πηγαίναμε σε συναυλίες του Menuhin και πολλών άλλων ή και σε συναυλίες jazz, διότι η Κολωνία ήταν τότε μια πόλη της jazz μουσικής, όπως ήταν παράλληλα και το κέντρο της Ευρώπης στην σύγχρονη μουσική.
Η σύγχρονη μουσική τότε ήταν πιο αποδεκτή από ότι είναι σήμερα;
Πάρα πολύ. Ήταν μόδα. Ήταν πολύ ωραία ατμόσφαιρα. Πολύ δημιουργική, έντονη και ζωηρή. Πηγαίναμε σε συναυλίες και αφιερώματα ας πούμε του Stockhausen όπου γινόντουσαν στην ύπαιθρο εκτός πόλεως , και άλλων φεστιβάλ της jazz αλλά και μοντέρνας μουσικής. Ήταν θαυμάσια. Σίγουρα για μένα, όλα αυτά ήταν μεγάλη πηγή έμπνευσης.
Πιστεύετε ότι οι νέοι κιθαριστές σε σχέση με άλλους μουσικούς (πιανίστες, βιολιστές) είναι κάπως πιο περιορισμένοι στο όργανο τους και όχι τόσο ανοιχτοί σε νέες μουσικές ιδέες;
Όχι δεν νομίζω. Σίγουρα οι νέοι δεν έχουν τις επιρροές που είχαμε εμείς τότε, αλλά αν είσαι αρκετά ικανός και έξυπνος δεν τις έχεις ανάγκη. Ένας μαθητής μου για παράδειγμα έκανε μια μελέτη σύγκρισης του Henze με κάποιον άλλον σύγχρονο συνθέτη μέσω μιας φιλοσοφικής οπτικής η οποία δουλειά του ήταν απίστευτη.
Η τσέλο σουίτα που ερμηνεύσατε στο ρεσιτάλ σας (στις 15/1/07, αίθουσα Γκαίτε) είναι μια δικιά σας διασκευή. Γιατί θεωρήσατε ότι είναι ανάγκη να προσθέσετε και εσείς μια στις ήδη αρκετές που υπάρχουν ;
Αρχικά διασκεύασα αυτήν την σουίτα σε μαθητική version. Έπειτα συνειδητοποίησα ότι δεν είναι τόσο εύκολη δουλειά και αφού ξαναανακάλυψα πόσο όμορφο έργο είναι, ξεκίνησα να το διασκευάζω για μένα. Με ενοχλούσαν οι διασκευές που έχουν τόσες πολλές επιπλέον νότες (όπως η πολύ διάσημη του John Duarte ) και σκέφτηκα πως θα μπορούσα να τις αποφύγω. Ξεκίνησα στην αρχή χωρίς καθόλου επιπλέον νότες (μόνο του Bach) και σιγά- σιγά όλο και περισσότερες και μετά πάλι λιγότερες. Στην πραγματικότητα μου πήρε πολύ περισσότερο από όσο μπορούσα να φανταστώ διότι προσπαθούσα να μην επηρεαστώ από τις διασκευές και τον ήχο τους που είναι ριζωμένος μέσα μου από το παρελθόν.
Τελικά βρήκα τον ήχο μου μετά από τρεις μήνες όπου προσπάθησα να είναι καθαρός Bach με ελάχιστες επιπλέον νότες. Για παράδειγμα δεν χρησιμοποιώ σχεδόν καθόλου την έκτη χορδή σε “D” όπως σε άλλες διασκευές που δημιουργεί μια κάπως «bombastic» αίσθηση και απέφευγα τις αντιστικτικές κινήσεις ώστε να είναι κάπως πιο καθαρός ο ήχος της σύνθεσης του Bach.
Είμαι τώρα αρκετά ικανοποιημένος από την δουλειά αυτή και πολλοί με ρωτούν ποτέ θα εκδοθεί. Πιστεύω ότι μέσα σε αυτόν τον χρόνο θα γίνει.
Ο Bach έκανε διασκευές, όπως η 5η BWV 1011 στην 3η για λαούτο BWV 995 Σκεφτήκατε να μιμηθείτε τον μηχανισμό του στην δικιά του διασκευή από τσέλο;
Πρώτα από όλα αμφιβάλω αν ο Bach έκανε ποτέ διασκευή από τσέλο σε λαούτο.
Νομίζω ότι δεν έκανε ποτέ .Ο Bach ήταν καταπληκτικός τσεμπαλίστας , οργανίστας βιολονίστας αλλά το λαούτο ήταν ένα ξένο όργανο για αυτόν. Και πρέπει να είσαι λαουτίστας για να μπορείς να διασκευάσεις ένα έργο. Είχε φίλους λαουτίστες βέβαια που ίσως να τον βοηθούσαν ή και να τις κάνανε μονοί τους τις διασκευές, και πρέπει να γνωρίζουμε ότι τότε ήταν πολύ συνηθισμένο αυτό.
Σίγουρα ο Bach είχε «οραματισμούς», έβλεπε πολύ μακριά και αυτό φαίνεται από τις εμπνεύσεις του στις καταπληκτικές Sonatas & Partitas για σόλο βιολί . Πως σκέφτηκε να κάνει τέτοια αντίστιξη σε ένα μόνο όργανο, πως ,ας πούμε, τόλμησε σε ένα «μελωδικό» όργανο να γράψει τόσο πυκνή μουσική. Σίγουρα λοιπόν ήξερε ότι πήγαινε τον ήχο του κάπου πιο μακριά ,στο «μέλλον».
Από την άλλη δεν νομίζω ότι έγραψε ποτέ κάτι για λαούτο. Ίσως να είπε ότι, είναι αρκετά απλό άρα παίζεται και από αυτό το όργανο. Παρόλα αυτά για να παίξεις κάποιο έργο του Bach στο λαούτο πρέπει να το διασκευάσεις και να κάνεις αρκετές αλλαγές για να γίνει δυνατόν να παιχτεί.
Βέβαια τότε ήταν πολύ διαδεδομένο και αποδεκτό φαινόμενο οι διασκευές διότι δεν υπήρχε άλλος τρόπος να ακούσεις το έργο που σου άρεσε εκτός αν το παίξεις στο όργανο που ξέρεις. Άρα δεν και μεγάλο ζήτημα που τις έχουμε για λαούτο. Απλώς αργότερα ανακάλυψαν ότι ακούγονται πολύ ωραία σε αυτό και καθιερώθηκαν . Επίσης μην ξεχνάμε ότι ο Gustav Leonhardt έπαιξε την 1η σουίτα για λαούτο σε τσέμπαλο χωρίς να αναφέρει ότι είναι για λαούτο.
Έχουμε σίγουρα μέρη για λαούτο του Bach για τις λειτουργίες του, αλλά τότε διάβαζαν ακόρντα και το γνωστά “general bass”. Βέβαια αυτό είναι μάλλον πιο μουσικολογικό ερώτημα τελικά.
Σίγουρα είναι πολύ αποδεκτό και συνηθισμένο σήμερα να παίζουμε αυτά τα έργα στο λαούτο ή στην κιθάρα όπως ήταν και τότε συνηθισμένες οι διασκευές για διάφορα όργανα.
Παρακινούμενος από την ερμηνεία σας στον Bach, η οποία ήταν ιδιαίτερα εκφραστική και ζωντανή, με legati, campanels, κ.α και ίσως λιγότερο ορθολογιστική, από όσο πολλοί θα θεωρούσαν, έρχομαι να σας ρωτήσω αν πιστεύετε ότι ο μπαρόκ και ο ρομαντικός τρόπος ερμηνείας, τελικά ίσως να μην είναι πάρα πολύ μακριά.
Είναι ένα πολύ ενδιαφέρον θέμα. Για να σου πω την αλήθεια, πολλές φορές με προβλημάτισε αλλά υπάρχει τελικά διαφορά. Θα προσπαθήσω να σου εξηγήσω. Στον ρομαντισμό, ο ερμηνευτής είναι ιδιαίτερα απορροφημένος από τα συναισθήματα. Πολλά και γλυκά συναισθήματα. Από την άλλη, μιλώντας για μένα, όταν παίζω Bach δεν έχω αυτού του είδους τα συναισθήματα αλλά μια αίσθηση πως υπάρχει ένα πιο φιλοσοφικό και ίσως πιο…
Μεταφυσικό;
Ακριβώς! Ένα πιο φιλοσοφικό και θα μπορούσαμε να πούμε μεταφυσικό βάθος. Πολλές φορές αισθάνομαι ότι με την μουσική του Bach μπορώ να πω όσα ο Σωκράτης ή ο Καντ έλεγαν. Ακόμα και πιο πολλά, μερικές φορές, καθώς όπως λένε, η μουσική εκφράζει πολλά περισσότερα από όσα τα λόγια μπορούν.
Η μπαρόκ μουσική ήταν η jazz της εποχής της. Αυτοσχεδιάζανε σε αυτήν, οπότε πρέπει να είναι πιο εκφραστική και ζωντανή και μην ξεχνάμε κάτι σημαντικό. O Bach ζούσε στο Καιτεν το 1717 και είναι σίγουρο ότι τότε δεν είχαν πολύ συχνή επαφή με την ορχήστρα της Δρέσδης της Στουτγάρδη ή του Παρισιού οπότε και είναι σίγουρο πως θα είχαν αναπτύξει πολύ διαφορετικά στυλ ερμηνείας. Δεν μπορούμε τότε να πούμε ότι «αυτή» ,σίγουρα, είναι η σωστή ερμηνεία που πρέπει σήμερα να αποδώσουμε. Αν διαβάσετε παλαιά βιβλία όπως του Leopold Mozart ή του Quanz και του Carl Fillip Emmanuel Bach θα δείτε ότι συμβούλευαν να είστε ελεύθεροι και ευαίσθητοι μουσικά.
Ο C.F.E.Bach το 1753 έγραφε: «Πρέπει να παίζεις από τα βάθη της ψυχής σου και όχι σαν ένα εκπαιδευμένο πουλί»
Από το 1960 και μετά έχει ξεκινήσει μια προσέγγιση της παλαιάς μουσικής με ένα ύφος πιο «αυθεντικό”. Ο Nikolaus Harnocourt ο Ton Koopman ο Jordi Savall κ.α. Πόσο σας επηρέασε αυτή η προσπάθεια στην ερμηνεία σας;
Σίγουρα πάρα πολύ. Στην Κολωνία επηρεαστήκαμε πάρα πολύ από την Ολλανδική σχολή. Ο Gustav Leonhardt και ο Ton Koopman τους οποίους έχω δει σε κονσέρτα ήταν μεγάλη έμπνευση για μένα. Στη συνέχεια, οι φίλοι μου μουσικοί πήγαιναν στην Ολλανδία για να κάνουν μαθήματα μπαρόκ ερμηνείας, και γενικότερα υπήρχε ένα ρεύμα εκείνη την εποχή. Εγώ επηρεάστηκα πολύ από τον Harnocourt και την βιβλιογραφία του. Παρατηρούσα ότι πολλοί σημαντικοί μουσικοί έπαιζαν μπαρόκ πολύ «ανορθόδοξα». Έδιναν στην ερμηνεία τους πολύ ελευθερία στους τονισμούς και χρωματισμούς. Πιστεύω ότι υπάρχουν πολλά στοιχεία ερμηνευτικά ανάμεσα στις νότες τα οποία ανακαλύπτεις με την προϋπόθεση ότι μιλάς με την μουσική. Την ζωντανεύεις.
Σήμερα δεν με προβληματίζει αν είναι τόσο αυθεντικό η όχι. Ζω τώρα και παίζω κιθάρα. Προσπαθώ φυσικά να βρω την δικιά μου αλήθεια στην εκτέλεση του Bach ή και άλλων συνθετών. Ίσως να είμαι πιο κοντά από άλλους ερμηνευτές ή ίσως πιο μακριά. Αλλά προσπαθώ σίγουρα να είμαι ειλικρινής σε αυτό που κάνω όταν ανεβαίνω στην σκηνή, και θέλω ο κόσμος εκείνη την ώρα να με πιστεύει. Πρέπει να ξέρουμε ότι πάντα το κοινό αναγνωρίζει την αμεσότητα και την ειλικρίνεια πολύ περισσότερο από όσο μπορούμε να φανταστούμε. Αυτό για μένα είναι πολύ σημαντικό. Δεν θα ήθελα να κάνω επίδειξη με τον Bach. Θα ήθελα να νιώσω πόσο πλούσια μπορεί να κάνει την ζωή μου και την ζωή των ακροατών επίσης.
Οι μουσικολόγοι λένε ότι στην μπαρόκ εποχή , πολλές φορές οι εκτελεστές αυτοσχεδιάζανε πάνω στα έργα με αποτέλεσμα να δείχνουν αρκετά διαφορετικά.
Στην εποχή μας κάτι τέτοιο αν γίνει ποσό αποδεκτό είναι ;
Ας μην ξεχνάμε πως αυτό δεν ήταν αποδεκτό ούτε στην εποχή του Bach. Κάποιος σύγχρονος του Bach μουσικοκριτικός, τον κατηγορούσε για τις πολλές νότες στα έργα του, τα 32α και τα 64α λέγοντας πως με αυτόν τον τρόπο χάνει όλο το νόημα της η μουσική και την καταστρέφει κ.λ.π. Φυσικά ο Bach είχε απλώς κουραστεί από όλους αυτούς τους κακούς μουσικούς που αυτοσχεδιάζανε στα έργα του και έτσι αναγκάστηκε να τους δείξει τι ακριβώς να παίξουν. Μπορώ όμως να φανταστώ ότι θα έχουμε αργότερα ένα νέο ρεύμα μουσικής γραφής οπού θα μπορούμε και θα πρέπει να αυτοσχεδιάζουμε όπως π.χ το La Espiral eterna του Leo Brouwer ή το El Cimarron του H.W. Henze.
Το έργο του Henze που μας παρουσιάσατε (El Cimarron) είναι μια μοναδική σε ύφος διασκευή στην ιστορία της κιθάρας. Μπορείτε να μας σχολιάσετε τι σας συνδέει με αυτό το έργο και πόσο καιρό σκεφτόσασταν αυτήν την διασκευή;
Νομίζω πως ήταν μια μακρά προσέγγιση. Δεν είμαι τόσο «ταλαντούχος» και «δημιουργικός» ώστε να κάνω πράγματα πολύ γρήγορα. Είμαι πιο αργός στους ρυθμούς μου και με παρά πολύ σκέψη. Όταν άκουσα πρώτη φορά το έργο, ήταν από ένα LP και ήταν το Memmorias del Cimarron από τον Leo Brouwer το οποίο πρέπει να πω ότι δεν με εντυπωσίασε πολύ. Στις αρχές της δεκαετίας το ’80, ένας φίλος μου είπε ότι σκοπεύουν να κάνουν ολόκληρο το Εl Cimarron που είναι για τέσσερις “instrumentalist”.Το έργο αυτό είναι από τα μεγάλα και σημαντικά της δεκαετίας ‘70 του Henze και αυτή την φορά ήθελε να δημιουργήσει ένα καινούργιο concert form. Έλεγε πως ήθελε να πετύχει ένα νέο τρόπο εκτέλεσης ενός κονσέρτου. Αυτή ήταν η βασική ιδέα πίσω από όλα αυτά.
Ήρθαν σε μένα λοιπόν και εγώ το βρήκα πολύ ενδιαφέρον οπότε και ξεκινήσαμε πρόβες. Πηγαίναμε ολόκληρα χιλιόμετρα μακριά (στην Φρανκφούρτη) και δουλεύαμε εκεί για δυο μέρες κάθε φορά. Αυτό κράτησε περισσότερο από ένα χρόνο. Έτσι γνωρίσαμε το κομμάτι ,αργά -αργά και κάναμε την πρώτη παρουσίαση του για το ραδιόφωνο της Φρανκφούρτης .
Πόσοι μουσικοί αποτελούσαν το σύνολο χωρίς τον τραγουδιστή;
Ήμασταν τέσσερις instrumentalist μαζί με τον τραγουδιστή. Και ο τραγουδιστής λέγεται instrumentalist, όπως ήθελε ο Henze. Ένας βαρύτονος, ένας κιθαριστής, ένας κρουστός και ένας φλαουτίστας, λεγόμασταν όλοι instrumentalist. Αυτό είναι πολύ ενδιαφέρον να το γνωρίζουμε διότι μας οδηγεί να βλέπουμε τους μουσικούς περισσότερο ως σύνολο παρά σαν μονάδες. Αφού παίξαμε το έργο 4-5 φορές, ασχολήθηκα με την εκτέλεση του L. Brouwer και διαπίστωσα ότι αυτό που παίζει είναι μονό η parta για κιθάρα του έργου. Ήταν ενδιαφέρον, αλλά χωρίς το κείμενο δεν ήταν τίποτα. Έτσι ξεκίνησα να το παίζω και εγώ λέγοντας πρώτα το κείμενο (τον πρώτο καιρό στα αγγλικά). Αλλά μονό αν γίνει η εκτέλεση της μουσικής και του κειμένου την ιδία στιγμή, τότε θα κατόρθωνα να αναπαράγω το έργο στην κανονική του μορφή. Ήταν στις αρχές του ‘90 όταν άρχισα να το δουλεύω έτσι. Στην αρχή μόνο δυο κομμάτια και μάλιστα πολύ πειραματικά. Έπειτα μου πήρε κάποια χρόνια για να το ολοκληρώσω.
Για την διασκευή αυτή χρησιμοποιήσατε και τα μέρη των άλλων οργάνων;
Βασικά δούλεψα τα μέρη που η κιθάρα έχει πιο σημαντικό ρόλο. Στην συνέχεια κάποια μέρη τα ένωσα χρησιμοποιώντας και την μουσική των άλλων μερών. Προτίμησα να διασκευάσω τα μέρη όπου η ιστορία δύναται να είναι κατανοητή. Από την αρχή έως το τέλος. Στην αρχή είναι σκλάβος, μετά αποδρά, μετά πάει στο δάσος, έπειτα έρχονται οι επαναστάτες, γίνεται πόλεμος όπου κερδίζουν αλλά δεν είναι τόσο ικανοποιητικές οι νέες συνθήκες, και στο τέλος η οικειοθελής απομόνωση του.
Το πρώτο και το τελευταίοι μέρος είναι και στο original έργο με αυτή την σειρά. Πριν από ενάμιση χρόνο ο Henze μου επέτρεψε να το αναφέρω ως δικιά μου διασκευή.
Θα εκδοθεί;
Πρώτα απ’ όλα έχω το δικαίωμα να εκδώσω ένα CD με την ηχογράφηση. Για να εκδώσω το βιβλίο θα χρειαστώ μια ειδική άδεια, κάτι που τώρα δεν στις σκέψεις μου.
Θα μπορούσαμε να το χαρακτηρίσουμε ως ένα κομμάτι για σόλο κιθάρα ή η κιθάρα συνοδεύει το κείμενο;
Όπως είπε και ο Henze, το έργο ανήκει σε μια νέα concert form. Στην πραγματικότητα ίσως να μην έχει τόση σημασία αν είναι σόλο ή όχι.
Συγκρίνοντας τα μεγέθη των παραδόσεων μεταξύ της κιθάρας και των άλλων οργάνων, βρίσκουμε να έχουν ποσοτικές και ποιοτικές διαφορές όπου μας κατηγοριοποιούν σε μια χαμηλότερη μουσικολογικά θέση;
Νομίζω ότι είμαστε αρκετά κοντά ως μουσικοί. Ακόμα εκπλήσσομαι από το υψηλό επίπεδο πολλών κιθαριστών στον κόσμο και αυτό έχει γίνει αντιληπτό και από τους άλλους μουσικούς. Πριν από κάποια χρόνια ήμουν σε ένα φεστιβάλ στη Γερμανία όπου το διηύθυνε ο εκτελεστής της σόλο βιόλα της φιλαρμονικής του Βερολίνου, και μου ζήτησε να παίξουμε Paganini. O Paganini δυστυχώς είναι αρκετά υποτιμημένος. Πόσοι ξέρουν ότι έχει γράψει 15 κουαρτέτα για κιθάρα, βιολί, βιόλα και βιολοντσέλο, τα οποία είναι πάρα πολύ όμορφα; Εννοώ πως έχουμε ακόμα πολλά να ανακαλύψουμε και πως το επίπεδο μας δεν έχει τόσο μεγάλη απόσταση τελικά.
Σχόλια για την εκπαίδευση στην ακαδημία της Κολωνίας;
Πιστεύω ότι το επίπεδο είναι αρκετά υψηλό και στις δυο Ακαδημίες. Τόσο της Κολωνίας, όσο και της Koblenz Guitarra Academy. Υπάρχει όμως μια εντύπωση, η οποία διατυπώνεται και από άλλους συνάδελφους μου, ότι σε σχέση με λίγο παλαιότερα χρόνια, το γενικό επίπεδο, ίσως παντού, να πέφτει. Αυτό πιστεύω προκύπτει από το επίπεδο της παγκόσμιας οικονομίας. Για παράδειγμα, έχω αρκετούς ταλαντούχους μαθητές οι οποίοι δεν μελετάνε κιθάρα γιατί σπουδάζουν οικονομικά ή άλλες επιστήμες λόγο καλύτερης οικονομικής προοπτικής. Δεν είναι τόσο εύκολο τώρα να ζήσεις από την κιθάρα. Ας πούμε, γιατί να εκδώσεις ένα CD, όταν θα το αγοράσει ένας και θα το αντιγράψουνε άλλοι εκατό; Απ’ την άλλη όμως οι νέοι κιθαριστές χρειάζονται τις ηχογραφήσεις. Δεν γνωρίζω πού ακριβώς οδηγούμαστε γιατί τα τελευταία χρόνια έχουνε αλλάξει πολλά πράγματα…
Ως ένας καθηγητής με πολύ μεγάλη εμπειρία , πως αντιμετωπίζετε έναν νέο μουσικό; Σαν ένας μουσικοδιδάσκαλος ή σαν ένας δάσκαλος που προσπαθεί να κατασκευάσει έναν επαγγελματία σολίστα όπου είναι έτοιμος να κερδίσει όλους τους διαγωνισμούς;
Δεν βλέπω καμία διαφορά μεταξύ τους. Όταν έχω έναν νέο μαθητή προσπαθώ να του αναπτύξω την μουσικότητα του, αλλά αν οι ικανότητες του δεν είναι εκείνες που θα έπρεπε, τότε ασχολούμαι κάπως περισσότερο με την τεχνικοί του οργάνου. Δεν θέλω να έχω μαθητές με ικανότητες για το τσίρκο, αλλά μουσικούς. Όμως για να παίξεις μουσική χρειάζεσαι την τεχνική. Δεν μπορείς να ξεχωρίσεις το ένα απ’ το άλλο. Η τεχνική προκύπτει από την ανάγκη να αποδώσεις τη μουσική εικόνα που έχεις οραματιστεί. Το να κάνεις επίδειξη, το θεωρώ εντελώς γελοίο.
Πόσο σημαντικούς θεωρείτε τους διαγωνισμούς κιθάρας για την επίτευξη μιας καριέρας;
Τους θεωρώ πάρα πολύ σημαντικούς μόνο και μόνο σαν ένα έδαφος για του νέους μουσικούς, να φανούν και να παίξουν . Κάποιοι διαγωνισμοί στην Γερμανία δεν υπάρχουν πια, έτσι πρέπει να βρεθούν άλλες ευκαιρίες. Πολλοί διαγωνισμοί λειτουργούν θετικά διότι σε αναγκάζουν να γνωρίσεις νέο ρεπερτόριο και έτσι αποκτάς νέες εμπειρίες. Δεν χρειάζεται να πάρεις μέρος μόνο για να κερδίσεις, αλλά η συμμετοχή μπορεί να είναι πολύ καλή εμπειρία και γνώση. Κάποιοι λένε ότι οι διαγωνισμοί δεν είναι σωστοί και είναι στημένοι. Εγώ δεν το πιστεύω αυτό, με την εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα πάντα…
Μπορείτε να μας αποκαλύψετε τα νέα σας σχέδια;
Αυτό τον καιρό περιμένω να εκδοθεί η νέα μου ηχογράφηση «20th and 21st guitar music.» Στην συνέχεια σκέφτομαι να εκδώσω ένα CD με μουσική του Bach. Ίσως κάποιες τσέλο σουίτες. Βεβαία αυτόν τον καιρό προσπαθώ να τελειώσω το βιβλίο μου που αφορά στην τεχνική της κιθάρας.
TaR. Ποιος θα έπρεπε να είναι ο ρόλος ενός τέτοιου περιοδικού σήμερα ?
Πρώτα απ’ όλα είναι υπέροχο που υπάρχει. Όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά και για τον υπόλοιπο κόσμο. Νομίζω πως ήρθε την τέλεια ώρα γιατί κάτι τέτοιο είχαμε ανάγκη. Κάτι το οποίο να συμβαδίζει με την νέα εποχή και τις νέες συνθήκες και εννοώ το Internet. Πιστεύω ότι θα έχει τεράστια απήχηση και προτίθεμαι να σας βοηθήσω όποτε μου ζητήσετε.
Ποιο πιστεύετε είναι το κιθαριστικό επίπεδο στην Ελλάδα;
Νομίζω πως εδώ έχω δει τα περισσότερα ταλέντα. Πολλά χαρισματικά παιδιά, αλλά έχω την εντύπωση πως δεν θα έχουν τόσο εύκολο επαγγελματικό καθαριστικό μέλλον. Πολλά ταλέντα ίσως να χαθούν. Σκληρό να το λέω αλλά η παγκόσμια οικονομία δεν αφήνει πολλά περιθώρια για την τέχνη. Πάντως το επίπεδο είναι εξαιρετικό και σε αυτό συμβάλουν και τα διάφορα φεστιβάλ κιθάρας που γίνονται, όπως του Βόλου του Κ. Κοτσιώλη κ.α. Αλλά αν κάποιος θέλει πάρα πολύ να γίνει μουσικός, τελικά θα βρει τον δρόμο του, ακόμα και σε δύσκολες εποχές.
Ευχαριστώ πολύ!
Δημήτρης Παππάς
pappas@tar.gr
ακούστε: ένα μουσικό πορτραίτο του Η.Käppel στο TaR-radio.comαπό το ρεσιτάλ του Hubert Käppel στο "Γκαίτε"(15/1)
φωτογραφίες: Levan Meskhi
_1.jpg)
