Με αφορμή το Φόρουμ του TAR
.jpg)
Στην ενότητα ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ του Φόρουμ, έγραψε ο Odisseas:
"Ποιος είναι ο στόχος ? Αυτό παλεύω να αρθρώσω, ομολογώ με μεγάλη αγωνία..."
Παρακολουθώ με μεγάλο ενδιαφέρον ομολογώ, τις συχνά δημιουργικές παρεμβάσεις, ιδέες και απόψεις που κατατίθενται απλόχερα στο forum, από τα μέλη του περιοδικού και με αφορμή μια φράση εκείνου που επέλεξε να υπογράφει ως Odisseas, θα ήθελα να καταθέσω κάποιες σκέψεις μου.
Με την ίδια αγωνία, που είναι κοινή σε όποιον «ψάχνεται», θα προσπαθήσω να αρθρώσω τον «στόχο» (του μουσικού, του κιθαριστή, της τέχνης και του πολιτισμού, του σκεπτόμενου πολίτη; Θα δείξει!!).
Έχω την μικρή «υποψία» ότι η μουσική, όπως και όλες οι τέχνες, θα έπρεπε να παίζουν διττό ρόλο. Από τη μια ο δημιουργός έχει τη δυνατότητα να εκφραστεί μέσα από το έργο του (ιδέες, συναισθήματα και το σύνολο του πολιτισμικού του γίγνεσθαι) και από την άλλη, ο ερμηνευτής και ο ακροατής να βρουν αφορμή για να εμβαθύνουν στο πνεύμα και την ψυχή τους, ώστε πέρα από την άμεση απόλαυση, να καλλιεργήσουν τον εσώτερο κόσμο τους, ο πολιτισμός να γίνει «δέρμα» τους και καθημερινή πρακτική. Όλα αυτά τα ωραία και τελείως θεωρητικά…!!
Γιατί, πώς μπορεί να σου διαφύγει εκείνη η ανατριχιαστική εικόνα έξω από τα κρεματόρια των Ναζί; Όπου, την ώρα που άνθρωποι έστελναν ανθρώπους να γίνουν σαπούνια, άλλοι κρατούμενοι έπαιζαν υποχρεωτικά μουσική υπό τα όμματα των βασανιστών τους; Πού είχε πάει εκείνη τη στιγμή η δύναμη του Πολιτισμού και της Τέχνης; Σε ποια υπόγεια της ψυχής είχε κρυφτεί; Τι φταίει και ανατρέπονται οι ευχές και οι ελπίδες της θεωρητικής τοποθέτησης; Μεγάλη κουβέντα ανοίγω και όπως λέει κι ο λαός «μεγάλο λόγο να μην πεις και την μπουκιά σου φάε»….
Φαίνεται, λοιπόν, και από άλλα παραδείγματα της ιστορίας, πως το θέμα είναι πιο σύνθετο από τις επιθυμίες μας. Πως δεν αρκεί από μόνος του ο πολιτισμός και οι τέχνες για να αλλάξουν τα πράγματα. Τι δηλαδή, επιμένει το αισιόδοξο κομμάτι μου, ο ρόλος της τέχνης είναι διακοσμητικός; Μας προσφέρει μόνο κάποιες ευχάριστες στιγμές, χωρίς να μπορεί να αλλάζει τους ανθρώπους και κατ’ επέκταση τις κοινωνίες;
Αλήθεια όμως, όταν λέμε κοινωνίες σε ποια πραγματικότητα αναφερόμαστε; Σ’ εκείνη της Ευρώπης και της Β. Αμερικής ή στην Αφρική, την Ασία και Νότιο Αμερική; Λαβύρινθος σκέψεων, ιδεών και συναισθημάτων δημιουργείται από το ερώτημα και αγκυλώνει το νου μου. Σε τι μπορεί, ας πούμε, να βοηθήσει η τέχνη τα παιδιά των παραγκουπόλεων της Βραζιλίας, της Αφρικής και των Φιλιππίνων, για παράδειγμα, όταν αναζητούν τα αναγκαία της επιβίωσης; Και πως μπορούν οι δικές μας κοινωνίες να υπάρξουν παράλληλα με αυτή την αθλιότητα και να «κοιμούνται» ήρεμες;
Και τι δηλαδή; Η τραγωδία των άλλων θα «παγώσει» την καλλιτεχνική δημιουργία και την αναζήτηση του στόχου της τέχνης;
Δεν ισχυρίζομαι κάτι τέτοιο. Απλά ήθελα να καταδείξω το σύνθετο και πολυεδρικό «σχήμα» του θέματος. Υποψιάζομαι, για άλλη μια φορά, ότι η σχέση της τέχνης και του αποδέκτη της, έως ότου λυθούν κάποια πανανθρώπινα προβλήματα, είναι προσωπική μόνο υπόθεση και στόχος. Πως δεν μπορούμε να περιμένουμε από τον πολιτισμό να προκαλέσει καθολικές αλλαγές στην καθημερινότητά μας. Μπορεί όμως να μας στηρίξει σε προσωπικές αλλαγές και αναζητήσεις. Να λειτουργήσει η μουσική ή άλλο είδος τέχνης, ωσάν αφορμή για να αναλύσουμε και να κατανοήσουμε τον εσώτερο κόσμο μας, ώστε να μπορέσουμε να δούμε με άλλα «μάτια» τον κοινωνικό μας περίγυρο και να μας κινητοποιήσει προς την άρθρωση άλλου λόγου.
Αυτός είναι ένας κάποιος στόχος, κατά την άποψή μου. Αρκεί να είναι διαρκής και πάντα παρών. Και επειδή τίποτα ίσως δεν είναι «νέο» και όλα έχουν ειπωθεί, θα ήθελα να σκεφτότανε ο καθένας από μας τον μύθο του Ορφέα και της Ευρυδίκης. Πότε έχασε την ευκαιρία να επαναφέρει στη ζωή, ο κιθαρωδός από την Θράκη, την σύντροφό του; Όταν ξέχασε τον στόχο που είχε θέσει στον εαυτό του, να οδηγήσει δηλαδή την αγαπημένη του στον Πάνω Κόσμο. Μια ματιά, μια στιγμή αδημονίας και αδυναμίας, λίγο πριν το τέλος και η Ευρυδίκη χάνεται για πάντα….Όπως για πάντα μπορεί να χαθούν η ευαισθησία, η γνώση και η ψυχική καλλιέργεια, αν χάσουμε τον στόχο ζωής και αφεθούμε στην πνευματική νωθρότητα.
Προσωπική υπόθεση λοιπόν, νομίζω πως είναι, η σχέση μας με την τέχνη, είτε ως δημιουργός είτε ως αποδέκτης, και κυρίως η αναζήτηση μέσω αυτής, της γνώσης και της κατανόησης του βαθύτερου Είναι μας. Πιστεύω πως, ακριβώς όπως η αγάπη και η αποδοχή βοηθάνε να μεγαλώσει καλύτερα ένα παιδί, έτσι και οι τέχνες μάς στηρίζουν στην χάραξη της ατομικής μας πορείας και μας προσφέρουν το υλικό και τα εργαλεία για να χτίσουμε την προσδοκώμενη πνευματική μας ωριμότητα.
Θυμάμαι ένα ποίημα του Μικελάντζελο Μπουοναρότι (του γνωστού Ιταλού ζωγράφου, γλύπτη, αρχιτέκτονα και ποιητή της Αναγέννησης) που έλεγε, σε ελεύθερη μετάφραση: Κάθε κομμάτι μάρμαρο κρύβει ένα άγαλμα, που περιμένει τη σμίλη να το βγάλει στο φως.
Ακριβώς έτσι καταλαβαίνω τη σχέση μας με την τέχνη και τις εκφάνσεις της. Να γίνει σμίλη που θα αποκαλύψει την κρυμμένη μας ανθρωπιά.
Από κει και πέρα, όλες οι οδοί, οι συζητήσεις και οι προτάσεις είναι καλοδεχούμενες. Η αλλαγή, που μπορεί να επιφέρει στο σύνθετο Εγώ μας η τέχνη, είναι μεγάλη.
Αρκεί να κοιταζόμαστε με ειλικρίνεια στον εσωτερικό μας καθρέφτη και να θυμόμαστε πως δεν πρέπει να κοιτάξουμε πίσω, εάν θέλουμε η Ευρυδίκη-στόχος μας να δει και πάλι το φως..
Βάσω Μαυρουδή
vasso@tar.gr
(16/2/07)
