ΝΙΚΟΣ ΝΤΡΕΛΑΣ: ΜΙΑ «ΗΡΕΜΗ ΔΥΝΑΜΗ» ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΣΥΝΘΕΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ (Του Παναγιώτη Θεοδοσίου)

ΝΙΚΟΣ ΝΤΡΕΛΑΣ
ΜΙΑ «ΗΡΕΜΗ ΔΥΝΑΜΗ»
ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΣΥΝΘΕΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

Ο Νίκος Ντρέλας δεν είναι απλώς ένας σημαντικός Έλληνας συνθέτης που ξεχωρίζει για το ιδιαίτερο ύφος και την παραγωγική του δύναμη, αλλά και ένας εκπαιδευτικός της μουσικής με ήθος, αλλά και εύρος συστηματοποιημένων γνώσεων, τις οποίες έχει μεταδώσει σε αρκετές γενιές του καλλιτεχνικού και διδακτικού χώρου. Με σπουδές στο Βερολίνο και μια συνθετική καριέρα που μετρά ήδη 30 και πλέον χρόνια αποτελεί ήδη μια παράδοση ζωής και έργου γύρω από τη μουσική σύνθεση και διδασκαλία.

Είχαμε τη χαρά και την τιμή να τον έχουμε κοντά μας και να μοιραστούμε τις σκέψεις και τις απόψεις του σε μια συνέντευξη σύντομη μεν, αλλά εφ’ όλης της ύλης!

***********************

Αγαπητέ Νίκο, αφού σε καλωσορίσουμε στην στήλη αυτή του TaR, θα θέλαμε να γυρίσεις πίσω στο παρελθόν και να μας μιλήσεις αρχικά για την πρώτη σου επαφή με τη μουσική. Τι θυμάσαι από τις πρώτες αυτές συναντήσεις με τον μουσικό ήχο;

… ας κλείσω τα μάτια κι ας φέρω σκηνές στη μνήμη ….

….. το τρανζιστοράκι των γονιών με τα δημοτικά και «σύγχρονα δημοτικά» όπως τα αποκαλούσαν τότε, καθώς και τα λαϊκά κυρίως άσματα της εποχής….

…. οι δημοτικές κομπανίες στα πανηγύρια, και τα γλέντια του χωριού….

…. το παιχνίδι με τη μικρή πλαστική ψεύτικη κιθάρα, και το τραγούδι μπροστά στο αυτοσχέδιο χάρτινο μικρόφωνο….

…. η πρώτη κιθάρα από κόντρα-πλακέ, και το πρώτο τραγούδι που κατάφερα να παίξω στην 1η χορδή (δεν ήξερα πώς να χορδίσω τις υπόλοιπες) μόλις έφτασα με το καινούριο όργανο σπίτι (κάνοντας κοπάνα από το μάθημα των αγγλικών)….

… η συμμετοχή στα μουσικά συγκροτήματα, και η ενθάρρυνση από κάποιους παλαιότερους να συνεχίσω….

… το ξεκίνημα των πρώτων μαθημάτων θεωρίας και σολφέζ με τον Σωτήρη Αλεβίζο στη Θεσσαλονίκη….

.... το πρώτο μου LP με έργα Μπετόβεν…

… η γνωριμία με τον Κάρολο Τρικολίδη και τον Γιάννη Μάντακα και η μαθητεία κοντά τους….

…. παρακολούθηση πρόβας στην Κ.Ο.Θ….

…. τα μαθήματα με τον Μιχάλη Τραυλό και η ενθάρρυνσή του να ξεκινήσω να συνθέτω και να πάω για σπουδές στο εξωτερικό….

…. οι νέες εμπειρίες μουσικής και ζωής στην Ακαδημία του Βερολίνου…

….. νομίζω προχώρησα πολύ !

“I walk” για συμφωνική ορχήστρα από την Ορχήστρα των Χρωμάτων σε μουσική διεύθυνση Μίλτου Λογιάδη

Έχεις εντοπίσει χαρακτηριστικές επιδράσεις από δασκάλους σου ή αισθητικές επιρροές από άλλους συνθέτες και γενικότερα δημιουργούς;

Σαφέστα υπάρχουν επιδράσεις, και από τον χώρο της μουσικής, καθώς και από τους άλλους χώρους καλλιτεχνικής δημιουργίας (εικαστικά, χορό, κινηματογράφο, αρχιτεκτονική, ποίηση), θα ήθελα όμως να αποφύγω μια διαδικασία αυτοανάλυσης, δεν νομίζω ότι θα προσέφερε κάτι αυτή τη στιγμή, ούτε σε μένα, ούτε στους πιθανούς ακροατές της μουσικής μου.

Με τον μαέστρο Jos Leussink πριν από την εκτέλεση του χορωδιακού έργου «Στροφές», στο Άμστερνταμ, 1989.

Που θα τοποθετούσες το έργο σου ανάμεσα στα αισθητικά ρεύματα της εποχής μας;

Θα προτιμούσα να συνθέτω τα έργα μου, έτσι όπως θέλω, και μπορώ, και ας με τοποθετήσουν άλλοι στα ρεύματα που νομίζουν (μόνο με προσοχή παρακαλώ, κρυολογώ εύκολα ! ). Θεωρώ παγίδα να αυτοκαταγώ σε έναν χώρο· αυτό θα με έκανε να μπω σε μία διαδικασία υπεράσπισης της προσωρινής θέσης μου, με συνέπεια έναν ενδεχόμενο αισθητικό εγκλωβισμό, που ίσως αποβεί φρένο σε μία δυνατή εξέλιξη …. τα μανιφέστα τα αποφεύγω.

“Σπονδές” για πιάνο σόλο από την Δήμητρα Ροζάκη.

Έχεις ασχοληθεί ως συνθέτης τόσο με τη μουσική δωματίου, όσο και με την ορχηστρική μουσική, το τραγούδι, αλλά και τη μουσική του κινηματογράφου. Θεωρείς ότι η μουσική σου συνήθως ακολουθεί τις εσωτερικές της μορφολογικές επιταγές ή ένα «εξωμουσικό» πρόγραμμα;

Στη μουσική με λόγο ή εικόνα σίγουρα μπαίνω στη διαδικασία«συντονισμού» της μουσικής μου με το μη μουσικό περιεχόμενο· βρίσκω πολύ ενδιαφέρον να κάνω τη μουσική μου να δρα σύμφωνα με το κείμενο/εικόνα, κι επίσης πολύ δημιουργικό βρίσκω το να δημιουργώ με τη μουσική μου σχέσεις ανάμεσα σε λέξεις/εικόνες, δίνοντας νέες διαστάσεις στο κείμενο/εικόνα – ταιριαστές θέλω να πιστεύω με την κατεύθυνση του έργου που κάθε φορά «υπηρετώ». Ακόμη όμως κι εκεί, δεν μπορώ πιστεύω να ξεφύγω από τις βαθειά προσωπικές επιλογές (συνειδητές και ασυνείδητες) στη διαχείριση του ήχου, επιλογές που γίνονται πιο ελεύθερες βέβαια σε οργανική μουσική. Πέρα από αυτά, είμαι σίγουρος ότι κάποιες από τις επιλογές μου – ίσως οι λιγότερο επιτηδευμένες – πηγάζουν όχι μόνο από τα μουσικά και άλλα βιώματά μου, αλλά και από την ίδια τη φύση του ήχου.

Μουσική για το βίντεο του Στέφανου Μπερτάκη «Μια βόλτα στην Αρχαία Αγορά»

Διακρίνεις μια διαφορετικότητα στο τρόπο που προσεγγίζεις σήμερα το ηχητικό σου υλικό σε σχέση με παλαιότερες συνθετικές σου περιόδους;

Ναι, σίγουρα (έτσι νομίζω τουλάχιστον….), και χαίρομαι που περνώντας τα χρόνια μπορώ πιά να «ξεκολλάω» σιγά-σιγά από παλιές εμμονές, που προέρχονταν κυρίως (νομίζω) από την εφηβική άρνηση του παλαιού, από την προσπάθεια προσαρμογής στο περιβάλλον ή από τον φόβο της απόρριψης.

Με τον Κώστα Γρηγορέα, στην παρουσίαση του συνθέτη Villa Lobos, στα πλαίσια των «μουσικών ημερών Πρέβεζας»

Πως βλέπεις την μουσική δημιουργία να εξελίσσεται σήμερα;

Αχ, μου είναι πολύ δύσκολη ερώτηση, διότι όντας ο ίδιος δημιουργός, για να απαντήσω, πρέπει να δω απ΄ έξω έναν χώρο στον οποίο ο ίδιος δρω….δύσκολο! Αυτό που βρίσκω ως πολύ ενδιαφέρουσα κατάσταση τις τελευταίες δεκαετίες, είναι η τόσο εύκολη πρόσβαση σε μουσικές πολλών ειδών και εποχών, πράγμα που ίσως δημιουργεί κατ΄ αρχάς μιαν αμηχανία διαχείρισης στη δημιουργία, αλλά στη συνέχεια σίγουρα θα δουλέψει λυτρωτικά για τις προσωπικές επιλογές του κάθε δημιουργού. Αυτό που μου αρέσει, είναι να βλέπω συνθέτες να φτιάχνουν μουσική που είναι «δική τους», όχι απαραίτητα πρωτότυπη, αλλά μουσική που είναι προϊόν ειλικρινούς έκφρασης και σκέψης τους. Όλα τα υπόλοιπα θα ακολουθήσουν από μόνα τους· το έργο θα επικοινωνήσει με το κοινό του, μικρό ή μεγάλο, στο πέρασμα του χρόνου θα μείνει κάτι από αυτό, ή και τίποτε ….

2014, Μουσικές Ημέρες Πρέβεζας, Παρουσίαση του συνθέτη Κυριάκου Σφέτσα.

Εκτός μια επιτυχημένη πορεία ως συνθέτης έχεις στο ενεργητικό σου και μια παράλληλη επίσης ιδιαίτερα παραγωγική ως δάσκαλος – χαρακτηριστικό δείγμα είναι και η έκδοση του βιβλίου σου «Σημειώσεις για το μάθημα της Αρμονίας – Μείζων και Ελάσσων Τρόπος – Οι Βαθμίδες I IV V”. Μίλησε μας γι' αυτήν την άλλη σου ιδιότητα. Πόσο κοντά ή πόσο μακριά είναι στην πρώτη;

... δεν ξέρω αν θα έκανα χρήση του όρου «παράλληλη» ιδιότητα· οι εμπειρίες από τη δουλειά με τους μαθητές μου, νομίζω είναι αναπόσπαστο κομμάτι της γενικότερης πράξης μου, και η αμφίδρομη σχέση επιρροής δασκάλου – μαθητή είναι αποφασιστικής σημασίας για τη διαμόρφωση των μουσικών μου επιλογών.Αισθάνομαιπολύ τυχερός που έρχομαι σε επαφή με τόσους ανθρώπους, διαφορετικούς σε ηλικία και ιδιοσυγκρασία.

”Οnce upon a Row” για πιάνο 4 χέρια. Από τους Δήμητρα Ροζάκη και Παύλο Σιφναίο

Είσαι Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Ωδείου «Πολυρυθμία» στη Πρέβεζα. Ποιες είναι οι επιπτώσεις της πανδημίας στη μουσική παιδεία στην Ελλάδα και πως αξιολογείς την απόφαση αναστολής λειτουργίας των ωδείων και των μουσικών σχολών.

Ναι, ένα ζευγάρι πολύ αξιόλογων συναδέλφων – ο Νίκος Ρώσσος και η Θάλεια Παπαγγελή - ίδρυσαν το Ωδείο «Πολυρυθμία» στην Πρέβεζα, και εδώ και πάνω από 20 έτη κάνουν μαζί με τους υπόλοιπους καθηγητές ένα πολύ αξιόλογο έργο, και στον διδακτικό τομέα, αλλά και στον καλλιτεχνικό, μέσα από τη διοργάνωση συναυλιών, καθώς και του φεστιβάλ «Μουσικές Ημέρες Πρέβεζας» που γίνεται σε συνεργασία με τον Κώστα Γρηγορέα. Αρκετοί αξιόλογοι μουσικοί έχουν κάνει τα πρώτα, και όχι μόνο, μουσικά βήματά τους στον χώρο αυτού του Ωδείου, και αυτό μας έχει δώσει μεγάλη χαρά !

Η απόφαση διακοπής των μαθημάτων από κοντά έχει από τη μία πλευρά τη λογική τής κατά το δυνατόν μείωσης επαφών με άτομα από διαφορετικούς χώρους, από την άλλη όμως δεν βρίσκω απαραίτητο το πάγωμα των απολυτηρίων εξετάσεων, οι οποίες θα μπορούσαν να πραγματοποιηθούν κάλλιστα χωρίς κοινό, τηρώντας τα μέτρα ασφαλείας. Πραγματικά δεν θα ήθελα να είμαι αυτή την περίοδο στη θέση ενός σπουδαστή με έτοιμο το πρόγραμμα των απολυτηρίων, και να πρέπει να παραμένω σε φάση διατήρησής του, ζώντας μέσα στη φθοροποιό αυτή αναμονή ….

Τις επιπτώσεις αυτής της κατάστασης θα τις δούμε με τον καιρό, αν και δεν είμαι πολύ απαισιόδοξος (σχετικά με αυτό εννοώ), άλλες γενιές έζησαν πολύ πιό σκληρές καταστάσεις..... Σίγουρα είναι πολύ μεγάλο θέμα η απώλεια της ζωντανής προσωπικής επαφής, και της εμπειρίας της μουσικής σύμπραξης δασκάλου – μαθητή, καθώς και μαθητών μεταξύ τους – ένα βασικό στοιχείο της μουσικής παιδείας. Με υπομονή και θέληση θα επανέλθουμε ελπίζω !

2015 - Μουσική με ποίηση του Κώστα Λάνταβου στο ΤΡΙΑΝΟΝ.
Από αριστερά : Δημήτρης Κουρζάκης, Νίκος Σουρβίνος, Παύλος Σιφναίος, Δήμητρα Ροζάκη, Ελένη Λιώνα, Νίκος Ντρέλας, Κώστας Λάνταβος

Τα σχέδια σου για το μέλλον;

Μόλις ολοκληρώθηκε μία σειρά ηχογραφήσεων, συμπαραγωγή του συνόλου «Παρουσίες» και της ΕΡΤ, μεταξύ των οποίων και το έργο μου «Αποσπάσματα ΙΙ» με ποίηση του Νίκου Καρούζου, που συνέθεσα για το συγκεκριμένο σύνολο. Τρέχουν πολλά σχέδια για συνεργασίες, και εύχομαι να υπάρξει χρόνος να πραγματοποιηθούν !