[MedArt] Το Σύνδρομο Καρπιαίου Σωλήνα
(του Αντρέα Καρακατσάνη)

"MedArt"
Το Σύνδρομο Καρπιαίου Σωλήνα

Το θέμα μας στο μικρό αυτό άρθρο θα είναι, όπως μαρτυράει και ο τίτλος, το Σύνδρομο Καρπιαίου Σωλήνα (για συντομία από τούδε θα αναφέρεται ως ΣΚΣ ). Πρόκειται για μία από τις συχνότερες καταστάσεις που ταλαιπωρεί μεγάλο ποσοστό ανθρώπων που καταπονούν τα χέρια τους, μεταξύ των οποίων και οι μουσικοί.
Αν θα έπρεπε να γίνει ταξινόμηση ή και μία σύντομη περιγραφή του «τί εστί», περιληπτικά θα μπορούσε να ειπωθεί ότι το ΣΚΣ ανήκει σε μία ομάδα παθολογικών καταστάσεων που ονομάζονται νευροπάθειες από παγίδευση νεύρου. Αυτές είναι καταστάσεις που προκαλούνται από –κυρίως- χρόνια συμπίεση κάποιου νεύρου, το οποίο διέρχεται από ένα ανατομικό σχηματισμό περιορισμένου εύρους. Η συμπίεση αυτή, με τη σειρά της, είναι αποτέλεσμα οποιασδήποτε πάθησης ή κατάστασης (είτε τοπικής είτε γενικευμένης) δύναται να προκαλέσει οίδημα( δηλαδή «πρήξιμο») εντός του σχηματισμού αυτού. Οι νευροπάθειες αυτές αναπτύσσονται συχνότερα κοντά σε αρθρώσεις, γεγονός που σημαίνει ότι στη βλάβη πιθανότατα συμβάλλει και η, αν όχι συνεχής, τότε οπωσδήποτε συχνή έκταση του νεύρου λόγω των επαγγελματικών κινήσεων, όπως συμβαίνει και με τους μουσικούς.
Στην περίπτωση του ΣΚΣ, ο ανατομικός σχηματισμός είναι ο καρπιαίος σωλήνας και το «παγιδευμένο» νεύρο είναι το μέσο νεύρο. Ο καρπιαίος σωλήνας σχηματίζεται από τα οστά του καρπού και από τον ινώδη εγκάρσιο σύνδεσμο του καρπού. Μέσα από τον καρπιαίο σωλήνα περνούν οι 9 τένοντες των καμπτήρων μυών των δακτύλων, το μέσο νεύρο και η αρτηρία του μέσου νεύρου. Το μέσο νεύρο, με τη σειρά του νευρώνει τα 3 πρώτα δάκτυλα (αντίχειρα, δείκτη και μέσο ) καθώς και το σύστοιχο τμήμα της παλάμης, ελέγχοντας τόσο την κινητικότητα όσο και την αισθητικότητα- την αντίληψη δηλαδή των αισθητικών ερεθισμάτων- της περιοχής.


Εικόνα 1 :    Ο καρπιαίος σωλήνας και τα περιεχόμενά του.

Πώς συμβαίνει; Η απάντηση στο ποιος είναι ο μηχανισμός έχει ήδη δοθεί και είναι η παγίδευση του μέσου νεύρου στον καρπιαίο σωλήνα. Σκεφτείτε ότι ο καρπιαίος σωλήνας είναι ήδη στενός και ότι τα ανατομικά στοιχεία που περνούν από μέσα είναι πολύ κοντά το ένα στο άλλο, οπότε οποιαδήποτε «συμφόρηση» της περιοχής, όσο μικρή και αν είναι, έχει επίδραση στο μέσο νεύρο.


Εικόνα 2 :    Η παθοφυσιολογία του Σ.Κ.Σ.

Πού οφείλεται; Ή με άλλα λόγια, ποια  συμφόρηση; Αναφέρονται τρεις κατηγορίες: Πρώτον, όταν το ΣΚΣ οφείλεται σε κάποια τοπική παθολογική διεργασία η οποία προκαλεί «στενότητα» στην περιοχή και συνεπώς παγίδευση του μέσου νεύρου. Τέτοιες είναι πάλαιά κατάγματα, κύστεις, λιπώματα, γάγγλια, τενοντίτιδες, όστεοαρθριτικές αλλοιώσεις και άλλα. Δεύτερον, σε συστηματικές καταστάσεις ή παθήσεις όπως η εγκυμοσύνη, ο υποθυρεοειδισμός, η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η λήψη ορμονικής θεραπείας (ανδρογόνα ή οιστρογόνα), σακχαρώδης διαβήτης, νεφρική ανεπάρκεια, καταστάσεις δηλαδή στις οποίες υπάρχει τάση του οργανισμού προς γενικευμένη φλεγμονή και γενικευμένο οίδημα, και άρα συμφόρηση παντού και άρα και στον καρπιαίο σωλήνα και συνεπώς παγίδευση του νεύρου και συνεπώς ΣΚΣ. Τρίτον, όταν δε διαπιστούται καμία αντίστοιχη στις ανωτέρω κατηγορίες κατάσταση, οπότε και το ΣΚΣ χαρακτηρίζεται ως ιδιοπαθές. Ιδιοπαθές ΣΚΣ διαγιγνώσκεται στο 50% των περιπτώσεων περίπου και φαίνεται να σχετίζεται με (ακόμη πιο) μικρό εύρος του καρπιαίου σωλήνα.


Εικόνα 3 :    Το προσβεβλημένο μέσο νεύρο στο Σ.Κ.Σ.

Γιατρέ,...πονάω;;; Πονάς καλέ μου αναγνώστη. Για την ακρίβεια, το χαρακτηριστικότερο σύμπτωμα του ΣΚΣ είναι οι επώδυνες νυκτερινές παραισθησίες, δηλαδή ένα ενοχλητικό και επώδυνο μούδιασμα που συνήθως μας ξυπνάει το βράδυ, το οποίο και εντοπίζεται στην παλάμη και στα τρία πρώτα δάκτυλα, δηλαδή την περιοχή που νευρώνεται από το μέσο νεύρο. Ο πόνος ενίοτε αντανακλά και κεντρικότερα, δηλαδή προς τον πήχη, αλλά σπάνια φθάνει ως τον αγκώνα. Χαρακτηριστικά δε, τα συμπτώματα υποχωρούν μετά το «τίναγμα» των δακτύλων το οποίο ανακουφίζει τον ασθενή. Τα συμπτώματα σταδιακά γίνονται και εντονότερα ειδικά αν η κόπωση συνεχίζεται, ενώ εμφανίζουν και μία τάση προς τη μονιμότητα, ειδικά όσο η επιβάρυνση των χεριών δεν παύσει, ενώ σε παραμελημένες περιπτώσεις, παρατηρείται ως και ατροφία των μυών της περιοχής.


Εικόνα 4 :    Εντόπιση της συμπτωματολογίας.

Διάγνωση: Τα συμπτώματα και η κλινική εικόνα οδηγούν τον ασθενή στο γιατρό και το γιατρό στη διάγνωση. Η κλινική εξέταση όμως, πρέπει συχνά να συμπληρωθεί από έναν ηλεκτροφυσιολογικό έλεγχο. Σε δεύτερο χρόνο, γίνονται κάποιες εξετάσεις προκειμένου να ανακαλυφθεί η αιτία του συνδρόμου (τοπική ή συστηματική, όπως προαναφέρθηκε όπως πχ. Τενοντίτιδα, ρευματοειδής αρθρίτιδα, κ.ο.κ.), ενώ η διάγνωση του ιδιοπαθούς ΣΚΣ τίθεται εξ αποκλεισμού, όταν δηλαδή δεν έχει προκύψει άλλη αιτία μετά τον έλεγχο.
Θεραπεία: Αν το ΣΚΣ είναι αποτέλεσμα άλλης πάθησης, τότε η θεραπεία στοχεύει στην πάθηση αυτή. Στην περίπτωση του ιδιοπαθούς ΣΚΣ τα θεραπευτικά μέτρα περιλαμβάνουν ξεκούραση, ακινησία, χρήση νάρθηκα και χρήση αντιφλεγμονωδών φαρμάκων ή και έγχυση κορτικοστεροειδών στον καρπιαίο σωλήνα, ενώ σε εξαιρετικά παραμελημένες περιπτώσεις, είναι πιθανό να χρειαστεί η χειρουργική αποσυμπίεση του μέσου νεύρου (δε θέλω πανικό!!!). Όπως και να έχει, το πρώτο και απαραίτητο θεραπευτικό μέτρο είναι η επίσκεψη στον ειδικό!!!
Τελικά, τι; Κατ’ αρχάς, όχι άγχος. Το ΣΚΣ είναι μία συχνή και ως επί το πλείστον ήπια κατάσταση η οποία μπορεί να προληφθεί με πρόνοια επί της μελέτης. Ακόμα και οι παθόντες θα σας πουν ότι ουδείς απεβίωσε και ότι η επαναφορά είναι πλήρης. Αυτά τα ολίγα ως την επόμενη φορά και… αχρείαστοι να είμαστε!   

(Σημείωση: Οφείλω να ευχαριστήσω τον κάλο φίλο και συνάδελφο ιατρό Γιώργο Κυριακόπουλο για τις πολύτιμες συμβουλές πάνω στο άρθρο. Για του λόγου το αληθές, διαβάστε την Αγγλική εκδοχή του άρθρου με τη μορφή ερωτοαπαντήσεων- είναι δική του!!!)

Ανδρέας Καρακατσάνης
andreas@tar.gr
(Μάρτιος 2007)