κάντε κλικ στο εικονίδιο-μεγάφωνο,
για να ακούτε "VICENTE AMIGO "Paseo de Gracia" από το Tar-radio.com!
Η ΠΕΜΠΤΗ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΚΙΘΑΡΑΣ ΤΟΥ ΦΛΑΜΕΝΚΟ
Μια ζωντανή παράδοση, η παράδοση της κιθάρας, διατηρείται δημιουργικά στην Ανδαλουσία, ποιοι είναι οι κυριότεροι συνεχιστές της; και σε τι μουσικές αξίες αντιστοιχούν οι νέοι δρόμοι τους;
Δεκαετία του 1980: αμέσως μετά την έκρηξη που ξεκίνησε με τις μουσικές δημιουργίες του Paco de Lucia, και όταν η κιθάρα φλαμένκο είχε ήδη απογειωθεί σε μια τρελή πορεία, ο κορυφαίος φλαμενκολόγος, ποιητής, συγγραφέας, μουσικοκριτικός και μέγας aficionado (θαυμαστής) Felix Grande μιλούσε χαρακτηριστικά για μια “Τέταρτη εποχή” του οργάνου. Δεν χωρά αμφιβολία ότι αυτή η τέταρτη εποχή άρχισε, συνεχίστηκε και σημαδεύτηκε ανεξίτηλα από τον ταλαντούχο κιθαρίστα και δημιουργό από το Algeciras, τον Paco de Lucia. Κοιτώντας πίσω, μια και βρισκόμαστε στην πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα, μπορούμε να λέμε με αρκετή σιγουριά ότι ο κύκλος αυτής της εποχής έχει αρχίσει να κλείνει, αφήνοντας όμως πίσω του έναν σεβαστό αριθμό από πολλούς νεότερους αντάξιους διαδόχους του πρωτοπόρου Paco, από τους οποίους ο καθʼ ένας προσπαθεί, ανάλογα με το δημιουργικό του ύφος, τις εμπειρίες, τις παραστάσεις αλλά και την ερμηνευτική του ικανότητα να θέσει τα δικά του μουσικά όρια, τη δική του μουσική σφραγίδα. Αυτό εξάλλου είναι και το ζητούμενο, προκειμένου να χαρακτηρισθεί ως κορυφαίος κιθαριστής του φλαμένκο.
Επειδή δεν θα ήθελα καθόλου να επιδοθώ σε μια μηχανιστική, “στεγνή” απαρίθμηση των εξαίρετων κιθαριστών που ακολούθησαν τον μεγάλο αυτόν δημιουργό (οι οποίοι είναι όντως πολλοί), πιστεύοντας ότι έτσι θα στερούσα τους φίλους αναγνώστες του TAR από μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα, προτίμησα να επιλέξω ορισμένους μόνο από αυτούς και να τους παρουσιάσω με έναν πιο “εσωτερικό”, πιο λεπτομερή -αισθητικά- τρόπο έτσι ώστε να αναδειχθεί, κατά το δυνατόν, η μουσική αξία αλλά και η πορεία του έργου τους. Οι κιθαριστές αυτοί είναι ήδη επώνυμοι, έχοντας μάλιστα ο κάθε ένας ήδη ένα πλούσιο βιογραφικό.
Δεν μπορώ να μην θυμηθώ τα λόγια του Victor Monge “Serranito” ο οποίος, μιλώντας για την κιθάρα του φλαμένκο και αναφερόμενος στην περίοδο της δεκαετίας του ʼ80, την ονόμασε “την καλύτερη ως τώρα”, αλλά και την περίφημη ατάκα του “Η Ανδαλουσία χορεύει και τραγουδά ακόμα.”, θέλοντας έτσι να τονίσει τη διατήρηση της παράδοσης, χωρίς μάλιστα να είναι ο ίδιος Ανδαλουσιάνος!
Είναι πολλά τα ονόματα των κιθαριστών της “μετα- Paco de Lucia” εποχής. Αναφέρω μόνο μερικά, ελπίζοντας ότι δεν θα με παρεξηγήσουν οι ένθερμοι aficionados αλλά και φίλοι μου αν παρέλειψα κάποια σημαντικά:
Manolo Franco, Rafael Riqueni, Vicente Amigo, Jose Antonio Rodriguez, Nino Miguel, Quique Paredes, Tito Losada, Paco del Gastor, Dieguito del Gastor, Gerardo Nunez, Juan Parilla, Joaquin και Ramon Amador, Bernabe de Moron, Paco de Antequera και...και… και τόσοι άλλοι…
Επέλεξα τους: Vicente Amigo, Rafael Riqueni και Jose Antonio Rodriguez εκτιμώντας ότι το έργο τους αντανακλά και εκφράζει αυτό που πριν αναφέρθηκε ως “Πέμπτη εποχή” της κιθάρας φλαμένκο. Στην επιλογή αυτή, τολμώ να πω ότι, πέρα από τα αντικειμενικά κριτήρια, όπως η τεχνική δεξιότητα, ο ήχος και η καθαρότητά του, συνεκτίμησα την ικανότητα να μεταδίδουν οι καλλιτέχνες αυτοί το συναίσθημα που νιώθουν εκείνη τη στιγμή. Αυτό που στα ισπανικά αναφέρεται σαν duende (πάθος, οίστρος, κλπ). Οι κιθαριστές αυτοί είναι περίπου της ίδιας ηλικίας, μεγαλωμένοι σε αστικές συνθήκες, μακράν απέχουσες βέβαια από αυτές των παλαιότερων.
VICENTE AMIGO- Una vida para la musica
(μια ζωή αφιερωμένη στη μουσική)
Μια κιθάρα που πυρπολεί, ένας ήχος που καθηλώνει.
Θυμάμαι πάρα πολύ καλά την πρώτη φορά που άκουσα τον Vicente Amigo. Ηταν ένα ρεσιτάλ που είχε δώσει στην Cordoba. Ενα live μαγνητοφωνημένο σε κασέτα πριν περίπου είκοσι χρόνια. Σε μια εποχή που ο κόσμος παραληρούσε με τον μεγεθυμένο ήχο των συναυλιών του συγκροτήματος του Paco, η κιθάρα του Vicente ερχόταν επί τέλους να αναπληρώσει το κενό της απολεσθείσης μαγείας του ήχου της μιας κιθάρας, αυτού του μαγικού έγχορδου που, μέσα από τους θεϊκούς οραματισμούς του ανθρώπου που το χειρίζεται, ανατάσσει τις συμπαντικές αρμονίες μεταδίδοντάς τις σαν αιθερικές δονήσεις σʼ αυτούς που ακούν.
Θυμάμαι επίσης πολύ ζωντανά την ανταπόκριση του κοινού που αντάμοιβε κάθε μουσικό κομμάτι με ένα θερμό χειροκρότημα. Ένα όμως συγκεκριμένο toque έκανε το ακροατήριο να παραληρεί. Μια σύνθεση που, όπως την άκουσα κι εγώ από την κασέτα κι έκανε το στομάχι μου να σφιχτεί -δείγμα ελλοχεύοντος duende- τα είχε όλα: υπέροχη μελωδία, βάθος έκφρασης, καθαρό και δραματικό ήχο αλλά και μια μοναδική ολοκλήρωση. Ηταν ένα Tarantas. Μεγάλος βαθμός δυσκολίας ακόμα και για έναν έμπειρο κιθαριστή. Ο εικοσάχρονος όμως Vicente, ξεπερνώντας με άνεση το τεχνικό μέρος ξεδίπλωσε με μεγάλη εκφραστικότητα τις συγχορδίες του με το παίξιμο μιας οντότητας αφημένης στο κάλεσμα της μούσας, για να θυμηθούμε και τον Lorca.
Αμέσως κατάλαβα ότι ο Vicente Amigo που ήδη τον αποκαλούσαν στο χώρο του φλαμένκο “παιδί-θαύμα”, ήταν το επόμενο μεγάλο ταλέντο μετά τον Paco de Lucia. Σκέφτηκα μάλιστα ότι εμφανίστηκε ήδη πολύ γρήγορα! Συνεπαρμένος από το παίξιμο του νεαρού κιθαριστή έψαξα για κάποιο cd του που πιθανώς είχε κυκλοφορήσει στην αγορά. Τίποτα.
Μπορείτε τώρα να φανταστείτε τη χαρά που δοκίμασα όταν, μήνες αργότερα, μια γνωστή μου Ισπανίδα φοιτήτρια της αρχιτεκτονικής που γνώρισα εδώ στην Αθήνα, μου έστειλε το πρώτο cd του Vicente Amigo, το οποίο κυκλοφόρησε το 1991! Το περίεργο είναι ότι η κοπέλα αυτή, όντας Καταλανή, ήταν τόσο σχετική με το φλαμένκο όσο ένας Κινέζος με το... ζειμπέκικο. Είχε όμως συγκρατήσει το όνομα του καλλιτέχνη που της είχα πει κι έτσι αυτό το πανέμορφο cd έφτασε τελικά στα χέρια μου.
Το άκουγα ξανά και ξανά μη χορταίνοντας αυτό το βαθύ και τεχνικό παίξιμο που σε ορισμένα jondo σημεία σʼ έκανε άθελά σου να ψιθυρίσεις αυτό το βραχνό, αυθόρμητο ole που υποδηλώνει την παρουσία του δυσεύρετου duende ακόμα και σʼ ένα βιομηχανοποιημένο cd. Και δεν ήταν μόνο αυτό: στο εξώφυλλο του δίσκου, (φωτο.1), φάνταζε εντυπωσιακά σε ασπρόμαυρο η φιγούρα του καλλιτέχνη με τα χέρια, την κίνηση του κορμού και του προσώπου αλλά και τον άξονα της κιθάρας να παραπέμπουν σε μια απεικόνιση “θείου” διαλόγου μέσω της μουσικής.
Τουλάχιστο τρεις συνθέσεις του Vicente Amigo από τις οκτώ συνολικά που ακούγονται σʼαυτό το δίσκο μου χάρισαν και ακόμα μου χαρίζουν μεγάλη συγκίνηση. Ακούστε προσεκτικά τα μουσικά αραβουργήματα στο “Morente” (μια Granaina αφιερωμένη στον μεγάλο σύγχρονο δάσκαλο του cante Enrique Morente), το βάθος και την σοβαρότητα που χαρακτηρίζουν μια solea κορντοβέζικου ύφους με τίτλο “Tio Arango”, όπως και τις θαυμάσια δεμένες αρμονικές του “Callejon de Luna”, ενός Taranto αφιερωμένου στον Juan Habichuela. Είναι η σύνθεση που τον πρωτάκουσα να παίζει και πραγματικά με συγκίνησε.
Η μουσική πρωτοτυπία, η εκφραστικότητα, το duende αλλά και η πολύ υψηλού επιπέδου τεχνική όπως αποτυπώθηκαν σʼ αυτή την πρώτη δουλειά αυτού του εξαίρετου εικοσάχρονου τότε Σεβιλλιάνου, τον καθιέρωσαν ψηλά στην εκτίμηση των απανταχού aficionados.
Η εμπρόσθια όψη του De mi Corazon al aire”. Σʼ αυτή την επιλογή οκτώ συνθέσεων, ο Vicente αναδεικνύει μια μουσική ωριμότητα ευθέως ανάλογη της μουσικής συγκίνησης που προσφέρει.
VICENTE AMIGO: Ενα σύντομο πορτρέτο και η δισκογραφία του.
Γεννημένος στη Σεβίλλη το 1968 αλλά μεγαλωμένος στην Κόρντοβα (De alma cordobesa, όπως τον χαρακτηρίζουν στην Ανδαλουσία, αναφερόμενοι στο ότι το παίξιμό του αντανακλά το βάθος και την σοβαρότητα του εκλεπτυσμένου Κορντοβέζικου ύφους).
Μόλις στα είκοσί του χρόνια ο Vicente Amigo κερδίζει το πρώτο βραβείο στον διεθνή διαγωνισμό “Concurso Internacional de Guitarra Flamenca” στο Badajoz το 1988. Την επόμενη χρόνια κατακτά ακόμη δύο πρώτα βραβεία: α) το βραβείο κιθάρας στο Concurso Nacional del Cante de las Minas de la Union και β) το βραβείο κιθάρας κονσέρτου “Ramon Montoya” στον 12ο Εθνικό διαγωνισμό τέχνης του φλαμένκο στην Κόρντοβα.
Το 1992 συμμετέχει στο ρεσιτάλ με τίτλο “Leyendas de guitarra en Sevilla” μαζί με τον Paco de Lucia, τον Keith Richards και τον Bob Dylan. Από κει και μετά το όνομα του Vicente Amigo συγκαταλέγεται μεταξύ των κορυφαίων, δημιουργώντας μια μεγάλη και αξιόλογη δισκογραφία. Παράλληλα περιοδεύει με επιτυχία τις μεγάλες μουσικές σκηνές του κόσμου.
Το 2009 ήταν υποψήφιος για βραβείο στα Grammy Latino, στην κατηγορία “Καλύτερο άλμπουμ φλαμένκο” για το Paseo de gracia (βλέπε παρακάτω στην παρουσίαση της δισκογραφίας του).
Η ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑ.
-De mi Corazon al aire (1991).
To πρώτο -και για μένα πολύ εμπνευσμένο- προσωπικό άλμπουμ στο οποίο προβάλλει την πρωτότυπη δημιουργία, το εκφραστικό και υψηλής τεχνικής παίξιμό του υποσχόμενος ανάλογη συνέχεια. Ξεχωρίζουν οι συνθέσεις Callejon de Luna (Tarantas), Morente (Granaina) και Gitano de Lucia (Buleria).
-Vicencias imaginadas (1995).
Μια ανάλογη συνέχεια που μάλλον δεν φτάνει τα επίπεδα έμπνευσης του προηγούμενου άλμπουμ. Αξιοπρόσεκτη η Rondena με τίτλο Sierra del agua και εντυπωσιακοί οι αντιχρονισμοί στην buleria με τίτλο El mandaito.
-Poeta (1997)
Ακόμα μια εμπνευσμένη δουλειά αυτού του ξεχωριστού κιθαριστή. Με ένδεκα συνθέσεις υψηλών μουσικών απαιτήσεων επιβεβαιώνει την ανοδική ποιοτικά πορεία του. Υπέροχα ακούγεται η σύνθεση Amor, dulce muerte. Βρείτε την στο youtube!.
-Ciudad de las ideas (2000).
Πάντα ελκυστικότατα κιθαριστικές οι εμπνεύσεις του Vicente Amigo και σʼ αυτήν την συλλογή. Ξεχωρίζω το Tres notas para decir te quiero και το Cordoba (Solea), μια σύνθεση—φόρο τιμής στην πόλη που του ενέπνευσε αυτό το σοβαρό και ντελικάτο ύφος στη μουσική του.
-Un momento en el sonido (2005).
Εδώ σε ξεχωριστή διάθεση, ο Vicente Amigo παρουσιάζει μια σειρά από bulerias και tangos, ανάμεσα στʼ άλλα κομμάτια, που συνδυάζουν έξοχα την παραδοσιακή ρυθμική δομή με τις αρμονικές αναζητήσεις του Nuevo flamenco!
-Paseo de gracia (2009).
Ισως η κορυφαία στιγμή του Ισπανού κιθαριστή τόσο σε επίπεδο σύνθεσης και εκτέλεσης, όσο και σε επίπεδο παραγωγής. Περιέχει συνεργασίες με μεγάλα αστέρια του σύγχρονου φλαμένκο όπως ο πατριάρχης του cante Enrique Morente, η εξίσου αξιόλογη κόρη του Estrella, ο γιος του Enrique (Hijo), η Nina Pastori, o Alejandro Sanz, ο Jose Parra, ο Miguel Ortega, η Lin και η Nani Cortes, όλοι αυτοί οι καλλιτέχνες δανείζουν τις φωνές τους για αυτό το αξιόλογο συλλογικό αποτέλεσμα.
Ο ίδιος ο συνθέτης-κιθαριστής-δημιουργός Vicente Amigo, απαντώντας σε σχετική ερώτηση αναφέρει: “…αυτή η δουλειά ήταν μια διόρθωση πορείας γεμάτη μελωδία. Διόρθωση πορείας αναγκαία για μένα, αφού αισθάνθηκα ότι υπήρξαν φορές που είχα ξεπεράσει τα μουσικά όρια του φλαμένκο..”. (Σ.Σ. Μια δήλωση που τον τιμά ιδιαίτερα εφʼ όσον αναδεικνύει το πόσο προσηλωμένη στις παραδοσιακές μουσικές αξίες εξακολουθεί να είναι η νεότερη γενιά κιθαριστών του φλαμένκο). Θα μπορούσαμε να κλείσουμε την παρουσίαση του Paseo de gracia με την κριτική της έγκυρης Flamenco-world.com:
“..Πρόκειται για μια εξαίρετη, ραφινάτη δουλειά που διαθέτει μια μεγάλη δύναμη προβολής προς το ευρύ κοινό και που διατηρεί την πεμπτουσία της μουσικής καθαρότητας που χαρακτήριζε πάντα τον Vicente Amigo…”
Στάθης Γαλάτης
egalat@tee.gr
(Μάρτης 2010)
